Ekonomisti Pal Lera, intelektual me integritet të shumëanshëm

Per të, çdo ditë është e vlefshme dhe ka rëndësine e saj. Vlefshmëria matet me atë që i jep komunitetit, institucionit ku punon. Rëndësia është definitive, e përhershme, për të rritur pandërprerë impaktin pozitiv në mjedisin që e rrethon.
Mjaftojnë këto dy fjali portretizuese që shumë njerëz në Shkodër ta dinë se bëhet fjalë për ekonomistin Pal Lera. Aq sa është e lehtë të flasësh për të, aq është edhe e vështirë të trajtosh vlerat shumëdimensionale që ka mbartur dhe po ripërtërinë ditë pas dite, vit pas viti. Në hierarkinë thuajse të përmbysur të vlerave, sot është e vështirë të gjesh e të prezantosh para lexuesve model intelektuali, por Pal Lera, përveçse intelektual i formuar mirëfilli, është edhe një individ me shumë integritet të shumëanshëm.
Asgjë nuk e ka arritur pa mundë, pa sakrifica, pa përkushtim dhe ndershmëri, siç ka ngjarë me shumë politikanë a zyrtarë që janë shkarravitur nëpër seli parishë e paguar para dyerve të universiteteve për të patur një diplomë në xhep që nëse flet ndokush, ti nxirret para defteri me firmë dekani e vulë universiteti. Pal Lera është vërtet një model i njeriut shumëdimensional. Ishte viti 1976, kur pas rezultateve të shkëlqyera, djaloshi i ri do të niste studimet e larta në Universitetin Bujqësor, Fakulteti Ekonomik- Dega Financë. Një ambjent i ri, me shumë të panjohura e risi,do të përballohej me dinjitet dhe sukses nga Pali. Gjithçka mund të perblidhet vetëm në një shifer : 9,5 ! Kjo ishte mesatarja e notave që siguroi ne 4 vite pune e përkushtimi në studimet e larta universitare duke marrë titullin « Ekonomist i Lartë i Financës ». Gjate viteve te universitetit Pal Lera ishte ndër studentët më të spikatur, më këmbëngulës dhe njëkohësisht, më të afertit edhe me pedagogët. Përbri emrit të tij, gjithherë vlerësim maksimal.
Falë rezultateve shumë të larta në universitet, por edhe profilit profesional që sapo kishte nisur të ndërtonte, Pali në gusht të vitit 1980 filloi punë në një nga ekonomitë bujqëore të kohës, në Pult të Dukagjinit. Fillimisht llogaritar dhe më pas Shef finance, Pali do të fillonte të vinte në zbatim njohuritë profesionale të fituara në shkollën e lartë, ku për hirë të së vërtetës duhet thënë se ndryshonte si dita me natën me shkollën sot, ku mund të gjesh edhe shitës kioskash me diploma të blera me para. Vec kësaj, djaloshi i ri, me një traditë të mrekullueshme të trashëguar nga të paret e tij, do të fitonte shumë shpejt simpatine dhe respektin e të gjithë punonjësve e banorëve të zonës. Për më shumë se 6 vite, Pal Lera do të jepte kontributin e tij për këtë ekonomi bujqesore duke dhënë prova të gjithanshme të formimit të tij jo vetëm në profesion, por edhe në ndertimin e raporteve me njerëzit.
Me të njëjtin vullnet dhe përkushtim Pali do të vijonte punën edhe në një tjeter ekonomi bujqesore, atë të Shoshit, ku u emerua në fillim të vitit 1987. Fillimisht ishte Shef finance, ndërsa më pas do ti besohej drejtimi i të gjitha punëve, si Drejtues. Tashmë me një eksperiencë të dukshme, të lakmueshme për çdo intelektual, Pali do ta kishte më të lehtë të arrinte rezultatet e dëshiruara. I drejte dhe i ndershëm, kështu e cilësojnë edhe sot e kesaj dite të gjithe ata që e njohin Palin, cilësi të cilat ia spikatën edhe në zonën e Shoshit.
Viti 1991 e gjeti Pal Leren në detyrën e Shefit të financës së Ndërmarrjes Bujqësore të Oblikës, ku qëndroi deri ne vitin 1992. Pas 11 viteve eksperience dhe suksesi në menaxhimin financiar dhe organizativ, Pali kishte krijuar profilin e drejtuesit, duke treguar vlera të larta. Për këto arsye, në dhjetor të vitit 1993, Pali do të emërohej në Kontrollin e Lartë të Shtetit, në Drejtorinë Rajonale të Shkodrës. Si inspektor, atij iu besua sektori më i rëndësishem i ketij institucioni, kontrolli i zbatimit të ligjshmërisë në të tëra njësitë e varësisë qendrore në nivel lokal. Jo vetem si një ekonomist i lartë i formuar, por mbi gjithçka si specialist i çështjeve ekonomiko-financiare, Pali do të ishte një shtyllë shumë e fuqishme e funksionimit të ketij institucioni në Shkodër. Këtë e tregon më së miri edhe qendrimi në këtë post pa nderpreje për plot 7 vite, deri ne vitin 2000. Në këtë periudhë aspak të shkurtër, Pal Lera do të karakterizohej nga serioziteti, përkushtimi, ndershmëria në detyrë dhe në marëdhëniet me njerëzit, korektesa në zbatimin e ligjit si dhe sensi shumë i lartë në përmbushjen e detyrës. Një rast mbase unikal që përgjatë 7 viteve në një detyrë të tillë nuk u përfol nga askerkush qoftë edhe për dobësinë më të vockël, ndërkohë që në Shkodër nga përvoja ime si gazetar nuk di një rast që dikush në një institucion ka kaluar pa u akuzuar o nga media, o nga kundërshtarët politikë, o për korrupsion, o për paaftësi.
Për të percjellë eksperiencën e akumuluar, pse jo edhe si nje shembull i suksesit, Pal Lera emerohet ne Institucionin e Prefektit te Qarkut Shkoder ne shtatorin e vitit 2000. Ai emërohet Drejtor i Drejtorisë së Kontrollit Financiar, padyshim drejtoria më e rëndesishme dhe me përgjegjësi në këtë institucion. Për mëse 6 vite Pali do të merrej me drejtimin e veprimtarisë së kontrollit në shkallë Qarku, duke patur një ngarkesë e përgjegjësi shumë të lartë, të cilën e përballoi me shumë sukses e profesionalizëm. Të gjithë drejtuesit e komunave e bashkive, të sektorëve të ndryshëm me të cilët ka bashkëpunuar gjatë këtyre viteve Pal Lera, flasin për profesionalizmin e spikatur, por edhe aftësinë e komunikimit dhe të ndërtimit të raporteve të punës. Ne zbatim të detyrave të pozicionit zyrtar, ka patur dhe vijon të ketë udhërrefyes vetëm ligjin dhe zbatimin e tij.
Nga viti 2006 dhe në vijim, Pal Lera vijon të punojë në Institucionin e Prefektit të Qarkut, tashmë në Sektorin e Auditit të Brëndshëm. Objekt i punës së tij është vlerësimi i funksionit të sistemit te kontrollit të brëndshëm dhe veprimtarisë në përputhje me legjislacionin në njësitë e qeverisjes vëndore. Pavareëisht se Institucioni i Prefektit të Qarkut është në varësi të qeverisë qëndrore, pavaresisht se kanë ndryshuar mjaft qeveri, Pal Lera ka qënë i palëvizshëm në pozicionin e tij. Eshtë ky një tjetër tregues i qartë i profilit të tij te lartë profesional, integritetit, ndershmërisë, serizoitetit në punë, i marëdhënieve komunikuese qoftë me eprorët, vartësit apo personat me te cilët e lidh puna. Në profesionin e tij, që në ditën kur nisi punën ne vitin e largët 1980 dhe deri më sot, vit pas viti Pal Lera ka ndërtuar me durim, këmbëngulje por edhe me sakrifica figurën e intelektualit të respektuar e vlerësuar nga gjithkush e njeh apo e ka lidhur qoftë edhe një takim me të. Por edhe më shumë se kaq. Ka ndërtuar figurën e intelektualit me integritet, gjë e rradhë në realitetin e vëndit tonë.
Ky është vetëm njëri aspekt i Pal Lerës. Të afermit, miqtë dhe shoqëria kanë edhe ata perceptimin e tyre. Eshtë njeri i dialogut, debatit, por edhe i humorit të vecantë. Eshtë shumë njerëzor dhe nuk ngurron të ndihmojë ata që i ofrohen për ndihmë në rrethana të ndryshme. Takohet me të gjithë, i ndalet të gjitheve që kërkojne ti flasin. Komuniteti që i përket dhe ku jeton, e njohin më mirë se askush për të gjitha këto cilësi. Sigurisht, shumëçka e ka të trashëguar nga genet e mrekullueshme të familjes së tij, një familje e njohur për traditat dhe burrërine e saj në gjithë trevën e Veriut. Por gjatë këtyre viteve tek Pali traditat janë pasuruar, janë veshur me vlera të tjera që e bëjnë të spikasë në radhën e parë të intelektualëve të Shkodrës, të kësaj Shkofre që megjithëse ka kapacitete profesionale, intelektuale, drejtuese, siç është rasti në fjalë, po lëngon nga shterpësia dhe mungesa e përfaqesimit e drejtimit. Kjo, pavaresisht deshires qe Pali ka për ti shërbyer Shkodrës, komunitetit, integrimit të vëndit ne strukturat Euro-Atlantike edhe si profesionist i vërtetë, nuk ka dashur shumë të jetë në vëmëndjen e blic-eve të mediave apo të gazetave.
Siç ngjet me intelektualët e profesionistët në mbare botën perëndimore, ku ata e zhvillojnë profesionalizmin e tyre jashtë dritave të reflektorëve, ka ndodhur edhe në Shkodrën e kulturës, ka ndodhur edhe me Pal Lerën. Për mëse 30 vite në pozicione të rëndesishme shtetërore, Pal Lera ka treguar aftësi të veçanta drejtuese dhe organizative, në grupe të vogla individësh dhe edhe në numër të larte punonjësish dhe bashkëpunëtorësh. Ka qënë ky, njëri nga synimet që i ka vënë vetes, por edhe që e ka realizuar me sukses ky intelektual i përmasave.
Pika më e fortë, për Pal Leren është familja. Ashtu si Anteu merr forcë sa herë që këmbët i prekin tokën, ashtu edhe Pal Lera merr forcë, frymëzim e krenari brënda familjes së tij. Nje bashkëshort dhe prind i mrekullueshëm, por tashmë edhe një vjehërr shumë i dashur me nuset e djemve te tij. Ka synuar gjithherë tek arsimi, tek kultura dhe vlerat që bartin e përcjellin edhe në familje. Në këtë linjë ai zgjodhi edhe bashkëshorten, e cila natyrisht është me arsim të lartë, Mësuesi. Ishte synimi i Palit, natyrisht edhe i bashkëshortes, që të njëjtën rrugë të ndiqnin edhe dy djemtë. Me shumë sakrifica dhe përkushtim, Pali arriti që edhe dy djemtë të përfundonin studimet e larta. Të njëjtën frymë, Pal Lera e mbolli me shumë këmbëngulje edhe tek djemte e tij. E ndërsa familja tashmë është zmadhuar edhe me dy nuset e djemve, që të gjithë kanë arsimin e lartë- një krenari më vehte për Pal Leren dhe familjen e tij.
Pal Lera është realizuar si profesionist dhe intelektual. I ka dhënë shoqërisë dhe komunitetit mbase më shumë se shumëkush tjetër. Ka krijuar staturën e tij të vlerësuar nga shumë faktorë të rëndësishëm. Ka rritur pjekuri profesionale, intelektuale dhe jetësore, ndaj e duan dhe e respektojnë kudo në veriun shqiptar, ndaj i kushtuam kaq vëmëndje, edhe për të thënë se Shkodra ka njerëz të mënçur, të ndershëm e të respektuar nga komuniteti.

Sokol Pepushaj

Pse nuk duhet te jete president Fatos Nano?!

E ka fiksim! Te behet president i Shqiperise! Me cdo kusht, edhe perms nje pakti me vete Djallin, po te jete e nevojshme! Qe nga kryetar i partise me te madhe ne vend, ne burg por edhe kryeminister i vendit- i ka provuar te gjitha ! Tip pa komplekse dhe pas hume skrupuj, sa here flitet per temen « president », ai rishfaqet nga hija si me magji, gati per te sulmuar kreun e shtetit. Mbase i eshte kthyer edhe ne fobi, mbase edhe nje fund zyrtar karriere politike, mbase edhe nje post qe mendon se e meriton apo ia kane borxh !
Ne vitin 2007 provoi ta realizoje duke qene vete pjese e Parlamentit, me votat e mbeshtetesve te vet brenda partise qe vete e krijoi dhe ideoi pas konvertimit nga komunistet shqiptare. Shanset i kishte te shumta. Kishte dale ne fillim te 2007-es ne krah te ish- armikut te tij si partner per te zhbllokuar zhvillimin e zgjedhjeve vendore nga opozita. Me heret, ne vitin 2005, perflitej se nuk ia moren pushtetin me vote, por u vetelargua pas keshillave te ish- aleateve amerikane. Ne 2007-en u dogj ! Ne kuptimin me te plote e te gjere te fjales. Megjithate, arriti nje kompromis me ate qe i mori postin, te pakten per punesimin e disa njerezve te tij ne presidence, por edhe ne institucione shteterore. Pasi hapi luften zyrtare ne pasardhesin e tij ne krye te partise se vet, iu rikthye hijes politike, me dalje te herepashershme luftarake kunder atij qe e fajesonte per humbjen e postit presidencial. Jo zyrtarisht, u kthye ne opozite te opozites, kryesisht, ne opozite te kryeopozitarit ! Ne hije, vazhdoi jeten me te gjitha privilegjet shteterore, mbase edhe te pamerituara si trajtim nga ky shtet.
Pati durimin te priste, duke mos pranuar angazhimin direkt politik si deputet i sigurte i partise se tij ! Duket se e rifuti ne skene as me pak as me shume, por vete kreu i ambasades se shtetit me te fuqishem ne bote ! Keshtu mund te interpretohet te pakten nje darke 3-4 oreshe ne mes tij dhe ambasadorit te shkurter dhe me syze.
Eshte fillim viti 2012, ditet e para te muajit te trete te tij. Serish paraqitet me te njejten ambicie, por mbase me i etur dhe me me pak mundesi reale per tu futur ne gare. Pavaresisht se me deshiren e tij, eshte jashte Parlamentit. Ka me pak ndikim direkt tek ata, firmat e te cileve i duhen per tu futur ne garen presidenciale. Eshte edhe 5 vjet me i vjeter ne moshe apo me i pjekur, si te doni ju, por qe ka shume vite qe ka kaluar pengesen e 40- viteve per te qene president ! Kete here, rikthimi i tij ne garen e perjteshme eshte paraprire nga nje ftese publike per angazhim politik ne partine qe krijoi ne vitin 1991. Ftesa i ka ardhur nga ish- kryetari i Bashkise Tirane, i sponsorizuar nga ai ne vitin 2000 per garen e pare, por edhe armiku i tij me i madh brenda llojit. Eshte heret te flitet, por nga brenda familjes se tij politike, nuk ka pozicionim zyrtar edhe per nje arsye te thjeshte : nuk eshte hapur ajoma zyrtarisht gara ! As pala tjeter, garuese e pritshme ne kete gare, nuk ka nxjerre publikisht asnje emer.
Pas kuintave, sipas gjasave ka nisur edhe loja e numrave ne Kuvend. Pavaresisht se nuk duhen si ne vitin 2002- 84 vota, edhe kufiri 71 duket i veshtire nese do te kete perballje politike te vertete mes dy kampeve. Socialistet aktualisht kane 64 kartone ne Parlament. Sipas gjasave, mbeshtetja e 4 kartonave LSI-ste do te jete per te, nese ai do ia kerkoje. Njera vote e PDIU-se ne Parlament eshte e garantuar per te, pasi kryetari i zgjedhur pas unifikimit te cameve, me heret ka qene deputet i perzgjedhur nga vete ish- kryesocialisti ne partine e tij. Sipas gjasave, edhe vota tjeter e kesaj partie, do te shkoje ne te njejtin drejtim. Pra jemi deri tani ne 70 vota mbeshtetesish, gjithmone nese do te marre mbeshtetje politike fillestare nga partia e tij. Po te llogaritet edhe ish- ministri LSI-st i energjitikes i kaluar ne opozite tashme, teorikisht i ka numrat- 71, per tu zgjedhur president i vendit.
Megjithate, kjo eshte vetem njera pjese e llogarise dhe nese te vetet ne Kuvend, do ta mbeshtesin zyrtarisht politikisht ne gare. Mazhoranca ne pushtet e ka shprehur haptas se do te zgjedhe nje president nga rradhet e saj. Nese do te jete keshtu, atehere duhen zbritur 4 votat e LSI-se dhe 2 vota te PDIU-se! Pra „mazhoranca hipotetike“ do te bjere ne 65 deputete, duke shenuar deshtimin e dyte rradhazi te tij ne kete gare.
Ka edhe nje alternative tjeter, te parashikueshme qe lidhet me votimin e fshehte per presidentin. Nje marreveshje e mundshme per bashkejetese paqesore e majte presidenciale- e djathte qeverisese edhe pas 2013-es, mund te sjelle surpriza edhe pasi ish-kryesocialisti te jete konsakruar zyrtarisht si kandidat i te majtes. Do te ishte nje loje qe sjell perfitim maksimal per marrjen e karrikes presidenciale, por edhe denim me nje mandat te trete ne opozite per te majten. Natyrisht, mund te sillte edhe djegien apo kurbanizimin e nje perfaqesuesi te mazhorances, i cili do te shenohej ne historine e konkurrimeve presidenciale si Dokle 2. Sigurisht, duhet marre parasysh edhe alternativa tjeter qe ai te mos jete zyrtarisht kandidat i opozites se majte. Atehere gjerat do te koklaviten qe ne momentin e zyrtarizimit te kandidatures- mbledhjen e firmave te nevojshme te deputeteve. Asnje nga keta te fundit, nuk do te rrezikonte avenirin per nje vijimesi mandati deputeti edhe pas 2013-es per te realizuar endrrren e nje ish-kryetari apo ish-kryeministri te terhequr nga politika aktive. Ne keto kushte, presidenti natyrshem do te ishte i mazhorances qeverisese.
Eshte edhe varianti i kulisave, por duhet marre miratimi dhe garancia e suksesit nga nderkombetaret, vecanarisht nga ambasadori i shkurter dhe me syze i vendit te fuqishem mik. Aleanca fluide nuk eshte nje term i panjohur dhe i paperdorur ne politiken shqiptare te ketyre 20 viteve.
Tani te flasim hapur! A i duhet Shqiperise nje individ si Fatos Nano ne krye te shtetit? Pavaresisht se mendimi im nuk ka ndonje peshe ne vendimmarrje, une them se jo ! Ka shume motive, por une do te permend vetem disa. Nje ish- antar i Keshillit Presidencial komunist te vendit, nje kryeminister me shume hije dhe me pak drite ne aktivitetin e tij publik dhe privat, nje ish- i burgosur ordinier per vjedhje vulgare pavaresisht se mori 70 million leke nga shteti si i pafajshem pas 4 viteve burg, nje pelivhan politik qe per interesa te ngushta dhe ne sherbim te realizimit te egove personale politike kapercen « ylberin » pa asnje problem, nje individ i dhene publikisht pas kazinove-lojrave te fatit-bixhozit dhe pijes alkolike, nje ish- kryeminister i larguar nga pushteti si simbol i korrupsionit dhe si kreu i mafias me te rrezikshme ne Ballkan, nuk besoj se duhet te jete Kryetar i shtetit shqiptar ne 100-vjetorin e formimit te tij ! Zgjedhja e tij nuk i ben nder askujt, aq me pak qe do te rregjistrohet ne historine e Shqiperise ne nje rang me Ismail Qemalin apo te tjere kollose te politikes sone ne vite.
Ne nje sistem demokratik, askush nuk mund te pengoje askend te kerkoje apo enderroje te pakten, nje post edhe si presidenti i vendit. Por ne cdo sistem demokratik ka dhe duhet te funksionojne rrjetat e pengimit te deliranteve te perjetshem qe cdo pozicion e shohin si mundesi perfitimi personal apo kenaqje te egos individuale dhe ne asnje moment si nje post ne sherbim te interesave te vendit dhe qytetareve.
Ne vitin 2005 lideri i opozites se atehershme Sali Berisha deklaronte se do te nxirrte ne pension kryeministrin Fatos Nano. Realisht ia arriti, qe do te thote se nga ajo kohe, Nano eshte ne pension, por me nje jete luksi te ngjashme me ato qe shqiptaret shohin vetem ne filma. Precedenti i rikthimit ne skene apo detyre pas daljes ne pension, njihet edhe ne garen per postin e presidentit te vendit, sic ishte rasti i Alfred Moisiut. Por pas 7 viteve si pensionist politik, veshtire se Nano mund « te ringjallet » apo me pak te meritoje postin e kryetarit te shtetit !

Blerti Delija

Familja Bibaj ne gjak, e rrezikuar me jete

Problemet e pronesise ne Shqiperi jane kthyer ne burim hasmerish te trasheguara dhe te reja. Komuna Postribe eshte nga me te prekurat nga keto probleme, te cilat tashme jo vetem kane marre jete njerezish, por po vijojne te kercenojne me jeten shume te pafajshem. Familja Bibaj eshte nje nga familjet me te njohura te zones, me tradita shume te mira dhe shume e rregullt ne fshatin Boks te Komunes Postribe. Por tashme, ekzistenca e saj eshte vene seriozisht ne rrezik. Nje nga djemte e kesaj familjeje, Admir Caf Bibaj i lindur me 16 shkurt 1983 mund te quhet viktime e pafajshme e zbatimit te Kanunit te Leke Dukagjinit, ku gjen mbeshtetje fenomeni i gjakmarrjes ne Shqiperi. Historia e konfliktit ne mes familjes Bibaj nga fshati Boks me familjen Hysaj nga fshati Myselim i te njejtes komune, e ka zanafillen ne pranveren e vitit 2006. Babai i Admirit, i quajturi Caf Bibaj ka plagosur per motive pronesie shtetasin Idriz Hysaj. Kaq ka mjaftuar qe jeta e familjes Bibaj, ne menyre te vecante e Admirit te kthehet ne nje ferr te vertete. Tashme, pesha e gjakmarrjes rendon pikerisht mbi te, pasi Admiri eshte djali i madh i Caf Bibaj. Por edhe Sherifi, vellai tjeter i Admirit eshte nen trysnine e gjakmarrjes. Ngjarja ka bere nje buje te madhe ne Komunen Postribe. Edhe vete komuna, madje edhe kryetari i Komunes Postribe Faz Shabaj jane ne dijeni dhe jane perpjekur te ndermjetesojne pajtimin me ane te shoqatave dhe misioneve te pajtimit. Megjithe perpjekjet e shoqatave dhe organizatave te ndryshme te pajtimit, deri tani konflikti ne mes familjes Bibaj dhe familjes Hysaj nuk eshte zgjidhur. Per kete arsye, Admiri dhe familja e tij jane te ngujuar ne nje vend qe nuk e di askush. Mbi shtepine e tyre, e cila faktikisht eshte bosh, eshte qelluar disa here me arme zjarri. Gjakesit mendojne se ndonje nga pjestaret e familjes Bibaj mund te kthehen dhe keshtu mund te marrin gjakun. Para pak ditesh, me 1 mars 2012, ne oborrin e shtepise se familjes Bibaj ne Boks te Postribes, eshte hedhur nje gratane, e cila ka demtuar pjeserisht banesen.
Gjakmarrja eshte nje murtaje qe po shuan shqiptaret. Ky fenomen nuk po kursen as njerezit e Zotit. Dritan Prroi, pastori i kishes “Fjala e Krishtit” ne Shkoder, u qellua per vdekje ne mes te Pedonales se qytetit, me Bibel ne dore. Nderkohe, ne emer te kanunit te Lek Dukagjinit, jane vrare edhe gra e vajza, por edhe femije te mitur. Jeta e familjes Bibaj dhe Admirit, mund te nderpritet ne mes ne cdo kohe. Ai tashme eshte ne shenjestren e gjakmarrjes.
Redaksia

Denis Isufi më afer vdekjes se jetës

Para tre ditësh, pikërish më datën 1 mars në mbrëmje, një kalimtar në lagjen Perash të qytetit të Shkodrës më telefonon.
-Flas me drejtorin e gazetës “Shqipëria Etnike”?
-Po.
-Këtu në Perash po bëhet nami. Në një supermarket ushqimor janë futur tre persona me maska dhe nga brënda dëgjoihen të bërtitura. Diçka e tmerrshme po ndodh.
U nisa menjëherë. Ishte supermaketi i shtetasit E.I. që ishte vënë nën sulmin e tre personave të armatosur e me maska, të cilët kishin grabitur gjithë paratë e xhiros së ditës, kishin rrahur e keqdhunuar 26 vjeçarin Denis Isufi dhe sipas deshmitarëve okularë që flisnin të tmerruar, personat me maska ishin larguar me një veturë tip golf pa targa. Ngjarja kish ndodhur rreth orës 21 e 30 minuta. Mësojmë se i dhunuari, Denis Isufi, kishte marrë plagë nga goditjet me mjete të forta sa deshmitarët mëndonin se ka vdekur. Atë e kishim marrë të afërmit për ta mjekuar në kushte ilegale, në shtëpi, pasi 26 vjeçari kishte patur konflikte hasmërie dhe kish jetuar i ngu
juar prej vitesh. Atë natë, ilegalisht kish shkuar tek supermarketi i kushëririr E. I. dhe kish qënë pre e sulmit barbar. Raste të tilla ku të plagosurit nuk besojnë të kurohen në kushte spitalore nga frika se i vrasin në spital, apo se vetë policia dekonspiron, janë të shumta. Ka patur mjaft raste kur të shpëtuarit janë sulmuar edhe në spital, siç ka ngjarë të pushkatohet edhe mjeku. Kështu pati ngjarë me mjekun e ndjerë Zamir Shazi, i cili është pushkatuar në krye të detyrës, duke shpëtuar jetën e një pacienti. Denis Isufi, viktimë pa faj, gati sa nuk iu shtua listës tepër të gjatë të të vrarëve për hakmarrje. Në rreth për tu vrarë është futur që nga data 30 gusht e vitit 2007, datë kur një kushëri i tij nga nëna, i quajturi A. R. Kishte vrarë shtetasin Z.K. dhe plagosur një tjetër. Që nga ajo ditë sipas ligjeve të Kanunit të Lekë Dukagjinit, këtij kodi mesjetar që në fakt është shumë më potent se ligji aktual, si i afërm i tij, ishte ngujuar edhe Denis Isufi. Një dalje nga ngujimi natën dhe gati i mori jetën. Në fakt, kështu është pushkatuar edhe prifti, Pastori i Kishes Ungjillore “Fjala e Krishtit”, 28 vjeçari Dritan Prroni në mes të rrugës pedonale në qëndër të qytetit të Shodrës nga shtetasi M. N. një pasdite të para një viti e gjysëm. Edhe prifti ishte pa faj, madje predikonte fjalën e Krishti për besimtarët, por një pjestar i familjes kish bërë një vrasje dhe M. N. arrin ta pushkatoi, duke u hakmarrë sipas Kanunit.
Janë pra shumë jetë të pafajshme që janë bërë viktima të gjakmarrjes, fenomen me të cilin edhe ca shoqata kanë spekuluar, ku krahas ca pajtimeve, më shumë kanë ngatërruar njerëzit.
Sokol Pepushaj

Faji ynë në njollosjen me të padrejtë të Shqipërisë

Nga Adri Nurollari

Sot në epokën e globalizmit, imazhi i vendit luan një rol gjithnjë e më të madh për zhvillimin e atij vendi. Me një imazh më të mirë tërhiqen më shumë investitorë, krijohet më shumë besueshmëri në tregjet ndërkombëtare financiare dhe jo vetëm, stimulohen eksportet, thithen turistët etj., etj. Aq i rëndësishëm është bërë nami i një vendi, sa prej ca kohësh kanë nisur edhe renditjet ndërkombëtare sikurse është Anholt-GfK Roper Nation Brands Index. Fatkeqësisht imazhi ndërkombëtar i Shqipërisë është përtokë në një kohë kur ekonomia jonë është ende e izoluar nga tregjet botërore dhe është e dëshpëruar për investitorë dhe turistë. Për shumë arsye objektive ne na takon të mos kemi ndonjë nam kushedi se sa të mirë në nivel ndërkombëtar, sepse çalojmë në shumë aspekte, por nuk meritojmë ta kemi aq keq sa e kemi sot.
Doza e pamerituar e namit tonë të keq nuk na vjen vetëm nga dashakeqët dhe paragjykimet e pabazuara prej të huajve, por vjen edhe për faj tonë. Rasti më tipik është ai i aktorëve politikë, të cilët kur shkojnë jashtë, mezi presin t’i shfrytëzojnë takimet me të huajt për të fituar kredite, duke sharë rivalët politikë dhe nuk humbasin rast që t’i lajnë në publik rrobat e palara të Shqipërisë shpesh madje duke i ekzagjeruar faktet për të fituar më shumë kredibilitet apo vëmendje. Kjo gjë vjen edhe nga injoranca, sepse shumica e shqiptarëve është e hiper-përqendruar te problemet e vendit dhe nga vendet fqinje njeh vetëm fasadën ose pak gjëra sipërfaqësore dhe nuk është e vetëdijësuar për debatet e brendshme politike të këtyre vendeve dhe skandalet e shumta të viteve të fundit që garojnë mirë e bukur me ato tonat.
Së pari duhet ta sqaroj që unë personalisht nuk jam i kënaqur me mënyrat se si venë gjërat në Shqipëri dhe nuk gëzohem që ende jemi ndër më të varfrit të Europës dhe s’mund të organizojmë një palë zgjedhje dinjitoze. Unë e dua shumë vendin tim dhe besoj sinqerisht se vendi ynë ka potencial të ecë shumë më shpejtë dhe të jetë shumë i begatë nëse krijohen kushtet e duhura. Për mua çdo kërkesë, kritikë presion që kërkon që Shqipëria të zhvillohet më shpejtë në liri, demokraci dhe ekonomi është më se legjitime e duhet inkurajuar pa kursim. Megjithatë duhet thënë që në krahasim me vendet e tjera Shqipëria nuk është detyrimisht më keq, përkundrazi në shumë aspekte vendet e tjera fqinje që kanë imazh më të mirë ndërkombëtar janë në realitet më keq se ne. Pra duke përmendur sa keq janë vende të tjera nuk dua të keqkuptohem e të mendohet se kështu dua të relativizoj e zbeh problemet tona të brendshme apo t’i fsheh e t’i justifikoj ato. Unë thjesht dua të them që edhe kështu siç jemi, prapëseprapë nuk jemi më keq krahasuar me vendet fqinje dhe nuk kemi pse të kemi kompleks inferioriteti apo të tregohemi hiper-kritik ndaj vetes.
Mjafton të shikohet Greqia për të kuptuar se çfarë është duke ndodhur në vendet pranë nesh. Një ndër gjërat më qesharake që ka dalë në shtypin ndërkombëtar këto ditë është fakti që pedofilët dhe kleptomanët konsiderohen si njerëz me aftësi të kufizuar dhe trajtohen me subvencione shtetërore ndërkohë që me paratë që po merr borxh nëpër botë ky shtet vazhdon të blejë armë të sofistikuara e të shtrenjta paçka se kriza ka bërë që shumica e vendeve të NATO-s të bëjë shkurtime drastike në buxhetet dhe kapacitetet mbrojtëse. Italia pastaj me skandalet e Berluskonit dhe të zyrtarëve të tjerë të lartë është një tjetër model i hidhur i fqinjëve tanë. Në 2005-n, i famshmi Beppe Grillo ndërmori një iniciativë të quajtur “Parlament i pastër”, që synonte të denonconte ata deputetë të cilët jo thjesht ishin akuzuar e përfolur, por kishin marrë një dënim të prerë nga gjykata dhe ky numër për legjislaturën 2001-2006 ishte 25, ndërsa në legjislaturën e tanishme është me 19 deputetë që kanë një dënim të mirëfilltë nga drejtësia. Kosova dhe Bosnja pastaj i përkasin një kategorie tjetër, sepse kanë probleme të theksuara jo vetëm me vendosjen e sundimit të ligjit, por edhe me shtet-ndërtimin, ndërsa Serbia po shënon një regres të theksuar dhe në listimin e vitit të fundit të “Transparency International” ka rënë nga vendi i 71-të në vendin e 86-të.
Kroacia para pak muajsh ka futur në burg ish-kryeministrin Ivo Sanader ndërkohë që në Rumani ende vazhdon gjyqi ndaj ish- kryeministrit Adrian Nastase. Regres të madh ka pësuar Bullgaria, e cila shpesh nëpër mediat perëndimore përmendet si kryeqyteti europian i korrupsionit dhe para pak iu refuzuan fondet që i takonin pikërisht sepse kishte bërë hapa prapa në luftën kundër korrupsionit. Kryeministri i tanishëm ka qenë ish-kampion karateje dhe nga ish- bodyguard i ish-diktatorit bullgar, Todor Zhivkov, si dhe i ish-mbretit dhe njëherazi ish-kryeministrit Simeoni II, tanimë kontrollon shtetin e Bullgarisë dhe është pre e akuzave të panumërta nga brenda dhe jashtë vendit. Brukseli ka qenë në mëdyshje të madhe nëse do t’i pranojë apo jo Bullgarinë dhe Rumaninë për t’u përfshirë në zonën “Shengen” nga frika e korrupsionit të administratës dhe lehtësisë me të cilën bëhen trafiqet në kufijtë e vendeve më të fundit anëtare. Para pak javësh, protestat masive që u zhvilluan në Budapest nxorën në qendër të vëmendjes të mediave ndërkombëtare kalbjen prej korrupsionit që ka pësuar elita politike hungareze.
Maqedonia konkurron fort për sa i përket standardeve të kthimit prapa në aspekte të korrupsionit, lirive e demokracive jo vetëm me nismat e shumta shoviniste antishqiptare të ndërmarra së fundmi, si për shembull ligji i natalitetit, enciklopedia, projekti Shkupi 2014 etj., por edhe me përqendrimin e pushtetit në dorën e Kryeministrit Gruevski. Në periudhën e fundit, jo vetëm që Gruevski ka ndezur retorikën nacionaliste populiste, por edhe ka shtënë nën kontroll shumë institucione, duke emëruar miq të afërm apo familjarë të tij. Kështu, për shembull, një kushëri të parë Saso Mijalkov e ka emëruar në krye të Zyrës për Siguri dhe Zbulim, një tjetër kushëri, Vlatko Mijalkov, e ka në krye të doganave ndërsa kumbarën e tij, Zoran Stavrevskin, e ka nënkryetar qeverie.
Mali i Zi pastaj është një rast klasik më shumë për përqendrimin e pushtetit në dorën e një njeriu me Milo Gjukanoviçin i cili edhe pse është vetëm në krye të partisë në pushtet e nuk është më në krye të shtetit, vazhdon të kontrollojë në mënyrë kapilare vendin nëpërmjet njerëzve dhe familjarëve të tij. Për ilustrim një ndër bankat kryesore në Malin e Zi, “Prva Banka”, pronë e vëllait të tij Aco Gjukanoviç kur ishte në vështirësi financiare nga kriza ekonomike që e ka pllakosur këtë shtet, mori 40 milionë euro ndihma nga buxheti i qeverisë. Po ashtu skandali i fundit në Malin e Zi që prek edhe shqiptarët e atyshëm lidhet me kumbarin e Milos, Veselin Baroviq i cili privatizoi në mënyrë të dyshimtë kompaninë e kripores së Ulqinit të quajtur Bajo Sakuliq në vitin 2006 për vetëm 800 mijë euro. Baroviq e çoi enkas në falimentim këtë kompani dhe nëpërmjet lidhjes me shtetin bëri që në planin e fundit kombëtar hapësinor të miratuar para pak javësh të ndryshohet destinacioni i tokës së kësaj kripore, e cila konsiderohej e mbrojtur si pasuri natyrore dhe e shndërroi në truall ndërtimi. Tanimë që kjo tokë u riklasifikua si zonë industriale dhe për ndërtim pronari ka shpallur një ankand publik për shitjen e aseteve të ndërmarrjes së kësaj kompanie nga Ulqini me çmim fillestar prej 257.8 milionë eurosh.
Kjo listë, në fakt, mund të ishte një libër i mirëfilltë por qëllimi kryesor i saj është për të shkundur sadopak opinionin publik tonin, duke thënë se ne kemi të gjitha arsyet për të kërkuar më të mirën për vendin tonë, por nuk kemi shumë arsye për ta sharë vendin tonë përkundrejt vendeve të tjera të ngjashëm me tonin, të cilët nuk është se shkëlqejnë. Kjo listë shpjegon atë që shumëkush e ka quajtur indiferencë të ndërkombëtarëve përkundrejt të ashtuquajturave skandale të pakapërdishme në vendin tonë. Shumë nga opozita dhe media indinjohen se si BE, SHBA apo ndërkombëtarët në përgjithësi mund të rrinë duarkryq kur mësojnë për skandalet tona. Ajo që nuk kuptohet prej tyre është se kësilloj lajmesh shkojnë në Bruksel apo Uashington me tonelata nga anembanë rajoni ynë. Mësimi që duhet të nxjerrim është se boll e pritëm ndryshimin nga lëmosha apo paternalizmi i të huajve, ka ardhur koha që problemet t’i zgjidhim brenda vetes. Faktet e mësipërme gjithashtu tregojnë se duhet të matemi mirë kur flasim për gjendjen e Shqipërisë në nivel krahasimor ndërkombëtar, sepse duke mos njohur çfarë ndodh në vendet e tjera, shpesh katandisemi dhe tregohemi të padrejtë me të, duke e njollosur me të padrejtë përkundrejt të tjerave shtete që janë ngjashëm ose më keq se yni.

Martohen por krijojnë hasmëri deri në vrasje

Mendësitë e shumë njerëzve, sidomos në veriun shqiptar, edhe mrekullinë njerëzore të dashurisë e shohin si një turp, si një tablo të zezë që e ndjek fisin brez pas brezi, deri sa të marrë gjakun sipas Kanunit, kur vajza ikën nga shtëpia pa pëlqimin e prindërve, vëllezërve e motrave, madje edhe më gjërë. Pra në Shqipërinë që ende vazhdon tranzicionin e gjatë postkomunist, absurdi që lidhet me jetën e lirinë e femrave është një sfidë plot ethe. Në shumë raste, martesa e të rinjve pa pëlqim të familjeve, është kthyer në hasmëri e deri në vrasje. Kështu ka ngjarë edhe me dy motra nga fshati Trush i Komunës Berdicë, një zonë rurale në qytetin verior Shkodër.

Ridvan Kapllanaj

Ridvan Kapllanaj

Dy motrat, pa pëlqimin e familjes, njohin e dashurojnë dy vëllezër nga Fshati Mjedë, rreth 20 kilometra larg fshatittë vajzave. Pra vëllezërit Sylo Kapllanaj dhe Teoland Kapllanaj, detyrohen të grabisin motrat Jesmina dhe Miranda Mehaj, diku e gjashtë vjet të shkuara. Familja Mehaj, sipas Kanunit koritet dhe kërkon të vrasë, të vërë në vënd nderin e humbur. Sylo Kapllanaj me Jesmina Kapllanaj jetojnë të ngujuar dhe arrijnë të kenë dy fëmijë. Po kështu, mësojmë se dy fëmijë kanë edhe Teoland Kapllanaj me Miranda Kapllanaj. Por familja e Mehaj nuk mund të kapërdijë tradhëtinë e vajzave. Kështu, dy vëllezërit Kjapllanaj, janë viktima të pafajshme të hakmarrjs dhe gjakmarrjes, këtij përbindëshi që vjen deri në këto ditë si një ndër fenomenet që kodet zakonore të mesjetës lanë ndër shqiptarë si formë pushteti. Kanuni i   Lekë Dukagjinit, ka qenë, është dhe do të jetë një ligj malesh. Do të vrasë në formën e gjakmarrjes për sa kohë që mungon funksionimi i   shtetit ligjor, i  shtetit të së drejtës. Në kushte të tilla, të vrasjes së sigurtë megjithëse tashmë kanë krijuar familje dhe kanë edhe nga dy fëmijë, vëllezërit Kapllanaj, nga ngujimi i detyruar, gjejnë mundësinë dhe marrin rrugët pa rrugë të Perëndimit, së bashku me gratë e fëmijët, vetëm e vetëm për të mos u vrarë, si shumë të tjerë.
Por le të shfletojmë tablonë e kësaj tragjedie për të parë dhe analizuar dinamikën e zhvillimeve dhe për të përfunduar tek absurdi të ngre armën dhe merr jetë të pafajshme. Largimi i vëllezërve Sylo dhe Teoland Kapllanaj ka shtuar zëmërimin e mundësisë së munguar tani për tani për gjakmarrje dhe dy ditë më parë është bërë kërcënimi serioz tek vëllai i vogël i familjes Kapllanaj. Persona të zëmëruar e kanë zënë dhe e kanë rrahur tek vëndi i quajtur Ura e Bunës, në hyrje të Shkodrës, pikërisht rreth orës 19 e 20 minuta të datës 2 mars, të quajturin Ridvan Kapllanaj. Ne shkuam dhe e takuam të dëmtuarin që po mjekohet në ilegalitet dhe flet me shumë frikë, duke treguar se ai nuk ka ngatërresë, por i kanë kërkuar adresën e vëllezërve të tij. Gjithsesi, dinamika e hakmarrjes është e nxehtë, pasi i kanë dhënë paralajmërimin e fundit, përndryshe? do takohen prapë.
E çfarë? Kuptohet, edhe ky djalosh si duket po i shtohet listës së të ngujuarve.
Ndue Bacaj

Drejtësi?! Këtë duhej ta vëndosnin të akuzuarit!

Nga Fatos Lubonja

Nuk ishte i papritur për mua numri i madh i reagimeve të atyre lexuesve që, pas shkrimit “Drejtësi – Demokraci”, m’u drejtuan duke më thënë se nuk rregullohet me paga të larta korrupsioni në Drejtësi, se 2000 euro në muaj nuk bëjnë punë, pasi këta janë mësuar me shumë më tepër, e më përmendnin pastaj, kush faktin se mjafton të shikosh se çfarë makinash kanë gjyqtarët e prokurorët tanë, kush se këta shpenzojnë deri 100 000 euro në vit vetëm për pushime, kush duke më treguar vilat e tyre e me radhë e me radhë. Nuk ishte e papritur edhe një ndjenjë nënshtrimi total ndaj këtij realiteti që shprehej në shumicën e këtyre reagimeve, ku, si ekstrem që puqet me nënshtrimin do të fusja edhe reagimet e egra të atyre që propozonin si zgjidhje efikase jo rritjen e pagave, por “dajakun”, “burgun”, “gijotinën”, duke harruar se në një demokraci “burgun” do të duhet ta vendosin po të akuzuarit në fjalë.
Nuk ishte e papritur, po ashtu, heshtja nga ana e politikës, që dihet se ka axhendën e vet, në të cilën vetëm propozim i dobësimit të pushteti të tyre në favor të pushteteve të tjera nuk mund të bëjë pjesë, siç nuk ishte e papritur edhe heshtja e shumicës së gazetarëve të llogoreve, që më provoi edhe një herë se çështja e pavarësisë së gjyqtarëve nga partitë politike është në thelb e njëjtë me çështjen e pavarësisë së gazetarëve.
Megjithatë, duke qenë se çështjen e pavarësisë së Drejtësisë e konsideroj më të rëndësishmen për momentin, po e rimarr edhe një herë temën duke replikuar me ato argumente kundër propozimit tim, që më duken të rëndësishmet.
Së pari, dua të ve në dukje se thelbi i shkrimit tim nuk ishte thirrja për t’i ngritur rrogat prokurorëve dhe gjyqtarëve, por thirrja për të çliruar Drejtësinë nga “prangat ekonomike” – siç komentonte një lexues, – ku propozimi për rrogat merrte një vlerë përtej shumës së parave që propozoja. Le të ndalemi pak këtu. Kam ngulmuar dhe ngulmoj se pas vitit 1997 sistemi i ndërtuar në Shqipëri, që shumë e kanë quajtur herë oligarki, herë kleptokraci, herë shkërdhatokraci, herë klientelokraci, herë postdemokraci, por kurrë demokraci, e ushtron sundimin e tij jo nëpërmjet burgjeve, as nëpërmjet policisë apo shërbimeve sekrete, por nëpërmjet “prangave ekonomike”. Nuk ka pikë dyshimi se këtyre prangave i shtohet edhe injoranca, edhe shpëlarja e truve, por, kur bëhet fjalë për elitën, ku do të hynin pa dyshim edhe prokurorët e gjyqtarët, elementi kryesor janë prangat ekonomike.
Çfarë e karakterizon këtë sistemin tonë të prangave ekonomike, që është sui generis në egërsinë e tij, siç ka qenë edhe komunizmi ynë? Në një rreth vicioz, ky sistem më një anë ka vendosur në qendër të vet paranë jo vetëm si nevojë mbijetese, por edhe si të vetmin burim lumturie dhe, më anë tjetër, duke mos krijuar dot mundësi që ta shpërndajë atë në mënyrë të ligjshme, i shtyn njerëzit drejt korrupsionit, kriminalitetit etj. Me fjalë të tjera, në një rreth vicioz, sa më shumë nevojë për para kanë njerëzit në këtë sistem, aq më shumë shtyhen në krim e paligjshmëri.
Kur bëhet fjalë për Drejtësinë, në terma thjeshtëzues do të thuhej se prokurorët dhe gjykatësit tanë janë përpara alternativës: ose të mjaftohen me rrogën që nuk mund t’u kënaqë as nevojat e tyre materiale dhe jo më ato të “lumturisë”, ose të shiten te mafia dhe krimi që i paguan shumë më tepër. Shumica ka bërë zgjedhjen e dytë, çka implikon edhe korruptimin e tyre nga politika, pasi marrja e një vendi të tillë pune në sistemin tonë klientelar për shumicën nënkupton të kesh dorën e ngrohtë të partisë. Kur arrijnë në këtë pikë të analizës së realitetit tonë, të gjithë i kap dëshpërimi, duke të thënë se të gjithë kanë bërë këtë zgjedhje, duke filluar që nga Presidenti dhe Kryeministri, e duke shtuar: mirë prokurorëve e gjyqtarëve, po administratës, po deputetëve, po policëve, po mësuesve, po mjekëve, a nuk u duhen rritur rrogat, dhe ku t’i gjejmë këto para? Dikush më ka kujtuar se edhe vetë kam shkruar se këtu bëhet fjalë për një flotë që duhet të ecë e tëra, jo për një anije të vetme që shkëputet përpara. Dhe më në fund kryeargumenti kundërshtues është ai se çfarëdo rroge t’u vësh gjyqtarëve dhe prokurorëve, kjo s’mund t’i çlirojë nga varësia prej politikanëve që i emërojnë, që me ndryshimet kushtetuese i kanë bërë edhe më të varur nga pushteti i politikanëve.
I quaj shumë të rëndësishme këto kundërargumente. E quaj shumë të rëndësishëm edhe argumentin se një ndryshim i madh do të vinte nga ndryshimi kulturor: d.m.th. kur në sistemin e vlerave të njerëzve nuk do të siguronte vetëm paraja, por edhe vlera të tjera të ashtuquajtura “shpirtërore”, që te prokurorët dhe gjyqtarët do të përktheheshin, veçanërisht, në dashuri për drejtësidhënie dhe krenarinë e të qenit i drejtë.
Por, në këtë pikë unë shtroj pyetjen: a duhet filluar diku? A po themi se një nga këqijat më të mëdha që na lë prapa është konfliktualiteti i dy bandave dhe korrupsioni i tyre, si dy anë të së njëjtës medalje: a po flasim përditë për reforma: a kemi një prezencë ndërkombëtare që asiston Shqipërinë në rrugën e saj drejt demokracisë, me fjalë të tjera, a shpenzohen përditë energji për ta ndryshuar gjendjen? Askush nuk e mohon dot këtë, ndonëse, ç’është e vërteta, shumica janë të mendimit se ajo që bëhet është një teatër, sipas të cilit, lëviz gjithçka për të mos ndryshuar asgjë. Por, s’mund të mohohet, po ashtu, se e gjithë kjo klimë e imponon nevojën e një Drejtësie të pavarur edhe atyre që më pak se kushdo do ta donin një gjë të tillë, siç janë politikanët tanë.
Kujtoj me këtë rast se fakti që me ligj në sistemin ku jetojmë ndarja e Drejtësisë nga pushtetet e tjera është parim themelor, e prandaj askush nuk guxon ta kundërshtojë, e lehtëson këtë punë. Ndërkohë që po shkruaja këto radhë, lajmet e TV Klanit transmetuan një akuzë të rëndë, se një biznesmen i lidhur me socialistët paska shtyrë/paguar disa nga ata njerëz që kanë bërë dhunë më 21 janar të hedhin në erë shtyllat e tensionit të lartë në Lezhë, për ta futur vendin në terr ditën e 31 janarit. Nëse është kështu, krimi është shumë i rëndë; nëse nuk është kështu, ky lajm të kujton akuzat e fabrikuara për sabotim në kohën e Hoxhës. Kush do ta ndajë të vërtetën: të dënojë fajtorët për sabotim, apo fabrikuesit për fabrikim akuzash të rreme? Apo do të vazhdojmë me akuza ekranesh që i shërbejnë vetëm teatrit elektoral të partive, apo me pretendimin se Drejtësia na sigurohet kur këta kontrollojnë njëri-tjetrin? Unë them se jo. Këta duhet të gjejnë urgjentisht rrugët për t’ia lënë këtë pushtet Drejtësisë së pavarur prej tyre. Siç shkruaja edhe në shkrimin paraardhës, njerëzit janë tejngopur dhe me këtë teatër, dhe ka ardhur koha të fillohet diçka serioze, që vërtet të ndryshojë diçka.
Le të rendis disa arsye shtesë nga ato të artikullit paraardhës pse, sipas meje, çlirimi i njerëzve nga sistemi i “prangave ekonomike”, që, e përsëris, nuk janë të vetmet, duhet të fillojë nga Drejtësia.
Së pari, sepse puna e prokurorit dhe gjyqtarit është e një përgjegjësie sipërore në mbarëfunksionimin e shtetit dhe të një shoqërie. “Një vendim i padrejtë (gjyqësor), – thotë Fracis Baconi, – bën shumë herë më keq sesa shumë shembuj të këqij, sepse nëse këta ndotin lumin, ai ndot vetë burimin”.
Së dyti, sepse ekonomikisht, nëse një mjeku, një mësuesi, qoftë edhe një njeriu të administratës mund t’ia pranosh (duke pasur parasysh vështirësitë), edhe një punë të dytë me të cilën të plotësojë rrogën, është e vështirë që një prokurori apo një gjyqtari t’i thuash të gjejë kohë të hapë një aktivitet tregtar.
Së treti, sepse numri i prokurorëve dhe gjyqtarëve është më i vogël në numër sesa ai i mësuesve, mjekëve, njerëzve të administratës etj., etj.
Në një koment të tij mbi shkrimin tim, një lexues që dukej se ishte njeri i së drejtës, pasi thoshte se “kurrsesi nuk mund të presësh të marrësh drejtësi nga dikush që nuk ka mjetet për ta dhënë atë, që janë minimalisht statusi i gjyqtarëve/prokurorëve: duke përfshirë, garancitë ekonomike, sociale deri edhe fizike për ata dhe familjen e tyre”, shtonte edhe faktin se në raportin e EURALIUS-it është thënë  prerazi që para 4-5 vjetëve, se: “Është e rrezikshme për sistemin e drejtësisë shqiptare të ketë paga më të ulëta se 1000 euro në muaj për gjyqtarët dhe prokurorët e shkallës së parë”.
Përsa i përket argumentit – shumë serioz – se edhe një gjyqtar apo prokuror i mirëpaguar mund të mbetet i varur e në shërbim të politikës, unë gjykoj se nëse akti i mirëpagimit do të shoqërohej me disa rregullime shtesë në ligj, që do ta bënin zgjedhjen e gjyqtarëve edhe më të pavarur nga ç’është prej politikës, do të rritej shumë më tepër mundësia që Drejtësia të varet te ligji, dhe jo te partitë politike.
Si përfundim, duhet pranuar se “malli” që marrim ne prej njerëzve të Drejtësisë nuk është i krahasueshëm as me ushqimet që blejmë në treg, as me cilësinë e mësimeve në shkolla, as me atë të shërbimeve mjekësore dhe as me atë të shërbimeve gazetareske, politike apo administrative. Të gjitha këto që përmenda janë tejet të rëndësishme, pa dyshim, por për të gjitha ato mund të flasësh për procese përmirësimi që vijnë me kohën. Për të gjitha ato mund të flasësh edhe për “blerjen” e tyre “sipas takatit”, pra, për ushqime më cilësore dhe më të dobëta, për mësues më të zotë dhe më pak të zotë, për gazetari më profesionale dhe më pak; edhe shërbimin e politikanëve e të administratës mund ta relativizosh, por kurrsesi Drejtësinë. Sepse ajo, sikurse liria,  është e drejtë themelore që ka të bëjë me thelbin e jetës, para së cilës duhet të ndjehen të barabartë të gjithë, të pasur dhe të varfër, të fortë dhe të dobët, kriminelë dhe të ndershëm. Prandaj dhe për këtë “mall” duhet të paguajmë më shumë se për çdo mall tjetër. Dhe jam i bindur se do të ketë shumë prokurorë dhe gjyqtarë që do ta ndiejnë peshën e përgjegjësisë që do t’u jepte një akt i shoqërisë që do t’i vendoste ata në qendër të shpresës për të ndërtuar një shoqëri të drejtë.
Një thënie arabe thotë: “Mjerë ata breza, gjyqtarët e të cilëve meritojnë të gjykohen”. Ka disa breza shqiptarësh që e vuajnë këtë mallkim. Është koha për të thënë mjaft.

Shkoder: “Kryqëzohet” Kryesocialisti Genc Uruçi

Nga Sokol Pepushaj

Fushata zgjedhore brënda familjes socialiste shqiptare, ka sjellë përplasje të shumta e “dallgë” të forta edhe në Rrethin e Shkodrës. Antarë të forumeve drejtuese, antarë të thjeshtë, sipmatizantë, por edhe qytetarë pranë tyre, janë pjesë si objekte apo subjekte në këtë situatë të nderë të krijuar. Pavarësisht se prej rreth 3 vitesh nga “theqafja” e dytë në përballje me PD-në dhe aleatët e saj PS-ja tenton potencialisht pushtetin në Shqipëri, të paktën në rrethin e Shkodrës kjo forcë politike paraqitet copë-copë, arna-arna, xhele-xhele.
Këtë e thotë vetë Shërbimi Sinoptik i PS-së, pra të pakënaqurit e shumtë, të cilët kanë parashikuar gjithmonë ditë me fortuna, e në të ardhem lajmërojnë edhe cuname, nëse Rama vazhdon me modele drejtuese të pamotivuara.
Herë pas here në analizat zyrtare ose jo të veprimit politik që pas zgjedhjeve të vitit 2011, nuk kanë munguar edhe akuzat konkrete ndaj lidërshpit, teksa tashmë është e qartë se “po kerkohet koka” e drejtuesve më të lartë në nivel rrethi, por edhe qyteti. Në një nga mbledhjet e zhvilluara pa praninë e mediave, tonet kanë qënë veçanërisht të larta në drejtim të kryetarit të PS-së të Rrethit Shkodër Genc Uruçi. “Mëkatet” që i shigjetohen Uruçit janë të shumta, duke pikënisur nga mënyra se si u zgjodh (emërua) me katapultim në PS, duke i eleminuar fillimisht rivalët potencialë si Nikolin Dedvukaj (i cili më pas la rrugën me gjemba të PS-së e u fut në rrugicën e shtruar të LSI-së, pikërisht për këtë arsye), deri duke i dhënë “kryetarllekun” në tavolinë edhe në përballjen me kryesocialistin e Velipojes Ndue Ndreca. Por ajo që i etiketohet tashmë si dështimi më i madh kryetarit Uruçi, shtë garimi në zgjedhjet e 8 majit 2011 për kryetar të Bashkisë Shkodër.
Në një takim të zgjeruar të Asamblesë së rrethit, në prani edhe të deputeteve por edhe të deleguarës së kryesisë së PSSH-së, Mimi Koledhi, kryetarja e PS-së e Qytetit Shkodër, njëkohësisht edhe nënkryetare e Këshillit Bashkiak Shkodër, Keti Bazhdari, ka nxjerrë shpatën politike nga “milli”, duke sulmuar ballas kryetarin Uruçi për përformancën e zgjedhjeve të 8 majit 2011. Bazhdari i ka kujtuar Uruçit, por edhe të pranishmëve, se ai ishte kandidati më i dobët i mundshëm për Bashkinë Shkodër, duke paraqitur thjeshtë dy argumenta. Së pari, Uruçi, sipas Bazhdarit, ka qënë ndër personat më të anatemuar për korrupsion në rajonin e Shkodrës për shkak të pozicioneve shtetërore që ka patur deri në vitin 2005. Së dyti, ka përmëndur Bazhdari, Uruçi ka qënë një person nën hetim nga Prokuroria, por edhe nën gjykim nga Gjykata gjatë kohës që ka kandiduar. Bazhdari, por edhe të tjerë të pranishëm në mbledhje, e kanë cilësuar Uruçin si kandidatin më të dobët të PS-së që nga viti 1991 e këtej, bazuar në rezultatin e tij shumë të ulët të arritur.
Në të vërtetë, Uruçi përgjatë fushatës elektorale për kreun e Bashkisë Shkodër, i ka shpjeguar pafajësitë e tij, duke i quajtur si shpifje, gjithgçka flitej në këtë linjë.
Nga ana tjetër, është sulmuar bashkë me Uruçin edhe ish deputeti i Shkodrës Ilir Beqja, i cili është akuzuar se ka zgjedhur me qëllim një kandidat të lehtë si pupël për Bashkinë, siç ishte Genc Uruçi, si një mënyrë për të shpëtuar mandatin e deputetit, i cili në atë periudhë diskutohej në Kuvënd dhe në Gjykatën Kushtetuese. Mosfuksionimi dinamik i strukturave të PS-së dhe mungesa e pranisë në marëdhëniet me publikun, i është etiketuar fillimisht kryetarit Uruçi, ish- deputetit Beqja, por edhe grupit të këshilltarëve bashkiakë në Bashkinë Shkodër. Antarë të asamblesë kanë shprehur haptas pakënaqesitë e tyre, duke cilësuar se asnjë nga këshilltarët aktualë bashkiakë, nuk ka asnjë lidhje me PS-në në vite.
Pas gjithë këtyre akuzave, kryetari Genc Uruçi nuk ka munduar thuajse as të flasë para asamblesë. Ai është përballur edhe me një mocion mosbesimi të antarve të Asamblesë, mocion i cili tashmë është bërë publik dhe ka mbërritur edhe në tavolinën e punës të kryetarit të PSSH-së Edi Rama. E vetmja mbrojtje publike që ka pulsuar për Uruçin, ka qënë mediatike kryesisht dhe ka ardhur nga deputeti i Qarkut të Shkodrës i PS-së Tom Doshi. Duke iu referuar mocionit të firmosur, Doshi e ka cilësuar si të pavlerë, si të kohës së PP-së, ndërsa ka thënë se personat e pakënaqur në PS-në e Shkodrës, mund të shkojnë tek LSI-ja ose PD-ja, pasi militojnë si socialistë por bëjnë punën e tyre brënda partisë.
Ajo që vlen të theksohet është edhe diskutimi për lënien e mandatit të Kryetares së PS-së Qytet nga Keti Bazhdari. Ajo nuk është lejuar te vihet ne krye te fushatës per zgjedhjet e 8 majit 2011, por në mënyrë paradoksale asaj i faturohet një pjesë e dështimit të PS-së në përballjen me PD-në. Ishte mënduar se si “pinjolle” e Edi Ramës në Shkodër, Bazhdari do të mund ti shpëtonte “kryqezimit” siç edhe kolegu i saj Uruçi, por zërat e besueshëm që në vazhdimësi na japin informacione nga brënda PS-së, tregojnë se edhe ajo do të detyrohet të largohet për t’i liruar vëndin dikujt tjetër. Akoma nuk ka një profil të përcaktuar për zevëndësuesin e Bazhdarit, por sipas gjasave po tentohet një individ, i cili mund të jetë “kryqëzim” në mes banorëve të rinj të Shkodrës dhe atyre më të hershëm si rezidentë, duke tentuar, pse jo edhe qytetërimin fshatar të qytetit të Shkodrës.
Ndërkohë, duket është kristalizuar pasuesi i mundshëm i Genc Uruçit në krye të PS-së së Rrethit Shkoder. Jane disa emrat që kanë nisur të qarkullojnë edhe kafeneve, por mësë shumti të tërë konvergojnë tek Luan Heta. Aktualisht, Heta është antar i KB Shkodër dhe i Këshillit të Qarkut Shkodër. Madje, duke kandiduar për postin e kreut të Qarkut, ai ka arritur në votim të devijojë edhe disa vota të djathta në drejtim të kandidatuës së tij. Bisnesmen i suksesshëm ndërtimi në Shkodër, Heta është një prurje e re në PS-në e Shkodrës, duke ndjekur edhe gjurmën e babait të tij tek ky subjekt. Amplifikimi i parë publik e zyrtar i Luan Hetës ishte në zgjedhjet e vitit 2009, ku pranoi të përfshihej në listën e kandidatëve për deputet në Qarkun e Shkodrës, natyrisht jo në pozicionet e para te listës, pasi deri shumë socialistë shprehen se në krye kanë qënë pikërisht asish që më së pari Shkodra nuk i respekton e më së fundi i përçmon me neveri, o si pasardhës të komunizmit, o si persona me defiçenca të dukshme intelektuale krahasuar edhe me votuesin e thjeshtë.
Në tërë këte situatë të mjegulluar, shpresa e mundshme mund të vijë vetëm përmes Tom Doshit, i cili edhe pse është thjeshtë nje deputet qarku, është në fakt personi që ka tërësisht në dorë menaxhimin e PS-se në rrethin e Shkodrës, por edhe me gjërë. Padyshim është njeriu më me influencë edhe pranë kryetarit Edi Rama, i cili tashmë duket se ia ka deleguar të gjithë pushtetin politik në rajonin e Shkodrës. Pavarësisht se ishte sponsorizuesi më i drejtperdrejtë i Genc Uruçit në garën për kryetar të PS-së Shkodër, Doshi duket se analizën e bazon në shifrat konkrete të zgjedhjeve 2011. Natyrisht, Doshi, tashmë si një lojtar potencial në politikë, nuk i njeh asnjë meritë Uruçit për fitoren e paparashikuar të PS-së në shumë komuna bastione të PD-së, pasi ka qënë vetë ai që është vënë në krye të fushatës dhe tan çka ka PS-ja sot, dihet mirëfiili prej kujt e ka. Eshtë një parti që i lexohet kollaj politika, prandaj edhe besimi është kështu siç është. Rrjedhimisht edhe meritat i takojnë vetë deputetit socialist, pasi ka punuar në një terren politik vetëabortues. Ajo çfarë mund “të kryqëzoje“ Uruçin nga Doshi, është pikërisht rezultati i dobët i marrë në Bashkinë Shkodër dhe fushata ineksistente, thuajse ilegale në qytetin Shkodër, pa harruar edhe zërat që natyrisht kanë mbërritur deri tek Doshi, se Uruçi dhe Beqja kanë bërë “lojë dyfishe“ , “kanë trukuar ndeshjen“ në favor te PD-së. Megjithatë, nëse nuk është pjesë e një loje të zakonshme politike në kësi rastesh, është e çuditshme mbrojtja më shumë televizive, që indirekt i ka bere Uruçit deputeti Doshi në lidhje me mocionin e mosbesimit. E nëse do të levizet në linjën e ndryshimit që në fakt e presin tashmë të gjithë socialistët, si në fshat, ashtu dhe në qytet, Luan Heta është me padyshim personi që do të gëzojë mbështetjen e plotë të Doshit, e cila konvertohet fillimisht në kandidim dhe më pas në zgjedhje plebishitare nga Asambleja e Rrethit.
Të rikthehemi tek mbledhja e Asamblesë së Rrethit. Deputeti i PS-së Paulin Sterkaj ka deklaruar rikandidimin e tij në 2013-ën, më me zell se në zgjedhjet parlamentare të 3 korrikut 2005, kur kishte përballë atëherë Mandelën shqiptar, të ndjerin Arbnori, duke prëmtuar një rezultat spektakolar të PS-së në M.Madhe, zonë e cila sipas dukës, do ti lihet atij në menaxhim. Njëkohësisht, janë shprehur rezerva në Asamble, por më shumë pas saj në lidhje me emërimin e Mimi Kodhelit dhe Ditmir Bushatit si të deleguar të Kryesisë së PSSH-së për Shkodrën e M.Madhe.
Nëse Kodheli nuk është e përshtatshme, duke mos e njohur as për fytyrë PS-në e Shkodrës, Ditmiri ka probleme me mbiemrin dhe atësinë, që duket bën alergji në qënësinë e tërësishme në Shkodër. Nese do të kandidonte për deputet ky, babai i tij Sulë Bushati, ish Sekretar i Pare i Kmitetit të PPSH-së në Shkodër, do ishte një emër i freskët për të cilin flitet përgjithesisht mirë, por konotacioni me riciklimin e “Bllokut” në Shkodër, eshte mëse i qartë, madje i urryer fort, deri në neveri, ndoshta edhe për shumë vite.
Nëse fushata elektorale e 2013-ës në Shkodër do ti besohet strukturave të PS-së, është e qartë se numri 4 i deputetëve të fituar nga socialistët në vitin 2009, do të jetë nje ëndërr e bukur, por e frikshme, nga e cila tashmë po zgjohet e trembur e gjithë antarësia e PS-së, pse jo edhe votuesit.

Plesht ne trupin e Shqiponjës!

Nga Blerti Delija

Kauza nacionaliste eshte e vjeter sa vete ekzistenca e njerezimit. Ne thelb, cdo levizje, cdo lufte apo edhe cdo bisede ka ne thelb pikerisht etjen per supremaci- duke filluar nga nje individ, ne nje grupim per te finalizuar ne nje komb. Jo rradhe here karta e nacionalizmit ka nxitur e frymezuar luftra per dominim te nje kombi mbi nje tjeter. Shembujt jane te shumte, por mbase spikat Adolf Hitler me „luften e tij“ per dominimin e races ariane ne bote. Nacionalizmi ka sjelle edhe triumf te perkohshem, por edhe fund tragjik jo vetem per ideatoret, por edhe popujt qe i kane besuar verberisht. Serish, shembulli eshte Gjermania.
Ne ditet e sotme, ka edhe shfaqje triumfuese te nacionalizmit, ku mbase duhet marre serish si shembull Gjermania. Sigurisht, jo Gjermania e projektuar nga Hitleri, por Gjermani qe pranon ne gjirin e saj me te drejte te plote qytetarie qe nga afrikanet mulate apo me ngjyre, aziatiket e verdhe dhe deri tek shqiptaret- dikur ne histori te pershkruar edhe si rrjedhe e races Ariane. Shembulli me perfekt i nacionalizmit multietnik dhe multiracor, mund te konsederohen SHBA-te ne ditet e sotme. Per kete komb, komentet jane te teperta: Amerika eshte mbi cdo gje per nje afroamerikan, anglosakson, hispanik apo edhe nje kinez!
Karta e nacionalizmit eshte luajtur edhe ne Shqiperi ne kohe e epoka te ndryshme te historise. Me e kristalizuar ka qene gjate periudhes se Rilindjes sone Kombetare, por e shtrire ne kohe ka ardhur deri ne ditet tona. Realiteti aktual social e politik na servir nje numer jo te vogel afirmimesh nacionaliste, nga me te lehtat, deri tek me ekstremet. Ne themel te te gjithave, eshte riformatimi i nje kombi te copezuar te cilit i vihen mjaft emra, por une quaj me te gjeturin Shqiperia Natyrale. Nuk dua qe askush ne mendoje se jam ithtar i nje liste me emer te tille, por thjeshte me pelqen si percaktim perballe gjetjeve si Shqiperia e Madhe, Shqiperia Etnike etj.
Po afron 100- vjetori i themelimit zyrtar te shtetit qe gezojme sot, por edhe 100- vjetori i shkermoqjes se qellimshme te nje kombi te cilet i perkasim te gjithe. Pra, nacionalizmi eshte nje karte qe mund „te pjelle“ edhe suksese ne skakieren politike shqiptare.
Deri ne mesin e viteve ´90, subjektet politike qe perconin ideale te pastra nacionaliste- pse jo per bashkimin e trojeve shqipfolese, shikoheshin si te papershtatshme ne gjirin e politikes shqiptare. Per kete arsye subjekte te tilla te pastra nacionaliste si Balli Kombetar apo Levizja e Legalitetit, u pane shtrember madje dhe me armiqesi, teksa sot e kesaj dite mbajne si suksesin me te madh marrjen e Bashkise Shkoder ne vitin 1996. Per perfaqesim te larte politik, mund te flitet vetem per disa dhjetera deputete te shperndare ne 20 vitet e pluralizmit shqiptar, me shume si dhurata te koalicioneve me partite e medha.
Ne Shqiperi ka patur levizje qytetare te shtresave te ndryshme. Nder to ishte dhe „Mjaft“ por asnjehere nuk iu drejtua nacionalizmit apo krenarise kombetare si argument per rritjen e saj. Karta e nacionalizmit u rikthye fuqishem sidomos pas mesit te viteve 2000 dhe kjo jo nga subjektet e fuqishme politike si PS apo PD, por nga parti te lindura kryesisht si shprehese te interesave te grupeve sociale ne pakice. Arrijme tek Partia per Drejtesi e Integrim e cila si perfaqesuese e popullsise came ne Shqiperi, u fuqizua ndjeshem pas zgjedhjeve te vitit 2009, ku iu bashkua edhe deputeti i PS-se Shtepim Idrizi, i cili coi ne dy numrin e deputeteve ne Kuvend, duke u bere pjese e mazhorances qeverisese.
Si nje vend antar i NATO-s, i cili tashme ka nje kupole mbrojtese shume te fuqishme mbi koke, ka sjelle qe kauza nacionaliste te rilulezoje. Diku rreth 10-11 muaj me pare nisi nje fushate e fuqishme e quajtuar Aleanca Kuqezi. Vetem emri te le te kuptosh shume, por tashme edhe permbajtja e shpalosur flet qarte. Paradoksi eshte se ne krye te saj u vendos qe ne krye te heres nje figure e njohur e realitetit shqiptar, Kreshnik Spahiu- Nenkryetar i Keshillit te Larte te Drejtesise. Sic nuk besoj se nisja e levizjes nuk eshte rastesore, po ashtu nuk besoj se eshte rastesore vendosja e Spahiut ne krye te saj. Ne paranteze duhet sqaruar se Spahiu kishte lene te kuptohej se AK-ja nuk do te shnderrohej ne nje parti politike, por ne nje levizje ne te gjitha trojet shqipfolese me qellim bashkimin e kombit. Pasi „iu pre kostumi“ per tu shkarkuar nga posti (me apo pa te drejte, nuk ka shume rendesi), Spahiu vendosi ta ktheje kauzen nacionaliste ne nje subjekt politik, ku brenda nje viti pretendon te marre 1 milion njerez ne mbeshtetje! Ne keto kushte, kemi te drejten te analizojme.
AK-ja prezantohet si nje subjekt politik pa ideologji te mirefillte orientuese. Pra, nuk eshte e majte, nuk eshte as e djathte. Mund te mireprese kedo ne gjirin e saj, por asnje minister apo ish-minister. Karta e vetme eshte „integrimi i shqiptareve mes vetit“ dhe „unifikimi i trojeve shqipfolese“. Por votat kerkon ti marre ne Shqiperi per te hyre ne Kuvendin e Shqiperise! Pervec kesaj, AK-ja e Spahiut kerkon te jete pjese e sistemit, por pa u bere pjese e sistemit! Pak e veshtire te shpjegohet, por Spahiu parashikon edhe bllokim te zgjedhjeve ne 2013 nese nuk miratohen propozimet e saj per Kodin Zgjedhor!!!!!!!!!! Per ta thene troc, nuk eshte shume larg kallepit te nje partie te tipit Nacional- Socialiste apo Fashiste, qe kur nuk ua japin dicka, e rrembejne me dhune !
AK-ja do te jete nje parti e udhehequr nga ish-drejtuesi me i larte i Sistemit Gjyqesor ne Shqiperi, i cili pasi la detyren iu bashkua korit te stermadh shqiptar duke etiketuar gjyqesorin si pushtetin me te korruptuar, me te nenshtruar nga politika, rryshfeti etj. Por ka ne plan te kerkoje votim nga populli per gjyqtaret, njesoj sic ndodhte dikur per fasade ne diktaturen e E. Hoxhes, kur emrat propozoheshin nga partia dhe formalisht „i votonte“ populli. Vecse ne kete rast, gjyqtaret do te cimentoheshin per 4 vite mandat dhe nuk mund ti hiqte asnje Spahi tjeter qe mund te ishte ne krye te KLD-se!
Ndoshta edhe me te drejte, AK-ja permes Spahiut kerkon „lirimin e krahut“ nga te perjetshmit 20- vjecar te politikes shqiptare. Por ka nje problem te vogel. Qe te gjithe, qofte brenda subjekteve te tyre politike, qofte edhe nga populli shqiptar, jane votuar per te qene ne ato vende qe jane sot. Nga ana tjeter, Spahiu akoma nuk eshte votuar nga ata qe do te behen pjese zyrtare e AK-se dhe akoma nuk e ka deklaruar se sa kohe do te qendroje personalisht ne krye te AK-se para se „ti liroje krahun“ nje tjetri!
Ne tubimet e shpeshta dhe te kushtueshme te AK-se, platete e sheshet mbushen mese shumti nga te rinj. Te gjithe jane te grishur nga etja per shqiptarizem, krenari kombetare e ndoshta nacionalizem ekstrem. Kjo eshte edhe shtresa qe mund te manipulohet me lehte nga Spahiu& CO ne emer te nacionalizmit per te marre vota e ngritur pjedestale te reja politikanesh per perjetshem! Fillimisht u hidhet „kocka“ e nacionalizmit dhe pas perpunimit nacionalist, kerkohet vota per te nisur ngjitjen-skeme e thjeshte dhe e njohur!
AK-ja permes Spahiut, sic edhe une, nuk eshte dakort me dhurimin e shtetesise shqiptare (pasaportes) kundrejt nje investimi mbi 100 mije euro. Megjithate, nuk ngurron aspak te nxjerre nga xhepi nje badge (tesere) ku eshte stamposur flamuri yne kombetar dhe mbi te fjalet e Naimit („Ti Shqiperi me jep nder,........) dhe te deklaroje publikisht se shume shpejt do te jete ne shitje me nje cmim nga 1 deri ne 10 euro! Por mund te kete nga ata bisnesmene, thote, te cilet mund te blejne 1000 karta per punonjesit e tyre dhe te paguajne 10 mije euro! Ore, po kur tani qe eshte thjeshte nje levizje qe tenton te kthehet ne parti dhe per te marre fitime per subjektin e tij nxjerr ne shitje flamuj te vegjel, po kur te jete ne qeveri ai nje pasaporte edhe mund ta jape per me pak se 100 mije euro- mjafton te mbushen arkat?!
Me e vecanta ishte nxjerrja e tre emrave per kandidate per president, te cilet i kishte zgjedhur nga nga e majta (P. Xhufi), nje nga e djathta (Gj. Bojaxhi) dhe nje nga ish- ushtaraket (M. Pashaj). Vetem fakti qe keta tre emra vijne nga goja e Spahiut, ata jane te djegur tashme jo si kandidate presidenciale, por edhe politikisht, edhe nese do te jene pjese e AK-se! Spahiu ben gjoja se nuk e di se emrat kandidate per presidente, duhet te mbeshteten me firmat e deputeteve ne Kuvend dhe deri me tani, asnjeri nuk eshte deklaruar si i partise se re te ish- Nenkryetarit te KLD-se!
Qe eshte nje realitet i ri ne politiken shqiptare, askush nuk e ve ne dyshim per AK-ne. Por edhe qe nuk ka asnje platforme te ndryshme nga ato qe premtojne partite e tjera politike ne vend, as edhe per kete nuk ka asnje dyshim. Spahiu apo spahite, po perdorin karten e nacionalizmit, madje edhe ate te luftes kunder terrorizmit per te fituar kredo politike. Kjo ndodh ne nje kohe kur po perflitet se qellimet shkojne ne drejtim te kundert totalisht, por mbase do te zbardhen me vone! Ka nje hipoteze qe pret te vertetohet ose jo, se Spahiu po ngre ne kembe strukturat e partise se Topit, pasi te largohet nga presidenca. Topi mund ta marre drejtimin ne vjeshten e 2012-es. Uroj te mos jete keshtu, per seriozitetin e integritetin e figures se krijuar nga vete Topi. Nese do te ndodhte keshtu, qe Topi e Spahiu te bashkoheshin nen nje cati politike, rrezimi i grehines per faj te njerit do ti zinte poshte qe te dy!
Ne kohen qe po jetojme, ne trupin e Shqiponjes se mbuluar me pupla te zeza, nje Plesht mund te fshihet shume lehte! Ai e besdis here pas here Shqiponjen duke i thithur gjakun. Kjo do te vazhdoje deri ne momentin kur Pleshti do te perfundoje ne sqepin e Shqiponjes dhe atehere historia do te marre fund! Shume here perrallat mund te behen realitet, por vetem per nje kohe te shkurter! Sidomos ne Shqiperi, vendin e Shqiponjave!

Nostalgjia për Sanremon 

Nga Ndue Lazri

Ra edhe sipari i Festivalit të Sanremos, ose më mirë i festivalit të këngës italiane. Pas 5 mbrëmjesh të gjata, ku kishte më pak muzikë e më shumë show, i 62-ti festival u mbyll mes shumë diskutimesh e polemikash, e ku fituese u shpall një këngëtare e re, Emma Marrone me këngën  “Non è l’inferno” (Nuk është ferri). Një këngëtare e talentuar e me temperament, që po i imponohet me aftësitë e saj vokale e interpretuese botës së spektaklit e të muzikës italiane. Vitin e kaluar ajo u rendit në vendin e dytë në festivalin e Sanremos me një këngë mjaft të bukur. Kurse këtë vit fitoi. Në 62 vjet histori të Festivalit të Sanremos ky është rasti i tretë kur një këngëtar në dy vjet njëri pas tjetrit pushton vendin e dytë e pastaj të parë në garën e këngës italiane. Para saj e kishin arritur këtë sukses Tedy Renis e Bobby Solo.
Një e veçantë tjetër ishte fakti që këtë vit në podiumin e fituesve u ngjitën tri gra: Emma, Naomi e Arisa, që të tria të reja në moshë por që në vitet e fundit janë afirmime me vlerë në muzikën e lehtë italiane. Dhe që të tria me këngë të kompozuara nga burra. Mbase në këtë rast burrat mund të merrnin “revanshin” e tyre duke thënë që “pas një gruaje të suksesshme qëndron një burrë i suksesshëm”.
Sanremo (në Itali emri i këtij qyteti të bukur të bregdetit të Ligureve identifikohet me festivalin), është një eveniment me rëndësi në jetën kulturore e atë të përditshme italiane. Për të flitet të paktën një muaj në tërë shtypin e mediat, por edhe në familjet italiane (dy javë para fillimit e dy javë pas përfundimit të tij). Para tij flitet për pjesëmarrjen, për të ftuarit e rëndësishëm nga tërë bota, për modelistët që do të veshin këngëtarët e drejtuesit e festivalit, për pagesat tepër të larta që u rezervohen presantuesve e sidomos të ftuarve të veçantë. Bie fjala, i ftuari më i rëndësishëm për këtë vit ishte mbreti i rock-ut italian, Adriano Celentano. Zëra pro e kundra, debate me ditë të tëra përse atij i ishte rezervuar pagesa prej 700 mijë eurosh për 70 minuta pjesëmarrje në dy net të festivalit (i takon 10 mijë euro në një minutë) në një kohë kur qindra mijëra familje italiane nuk arrijnë të mbyllin muajin në kushtet e krizës së tmerrshme ekonomike e kur një punëtor i thjeshtë një sasi  të tillë parash nuk e fiton në 40 vite punë që i duhen për të dalë në pension. E Celentano, në përgjigje të këtyre debateve, vendosi që tërë shumën ta jepte në bamirësi për spitale në vende të varfra të botës, madje mori përsipër të paguante nga xhepi i tij taksat që i takonin lidhur me këtë shumë.
Gjatë e pas festivalit në shtyp e media flitet më shumë për dukuritë jashtëmuzikore që solli festivali se sa për këngët e tij. Duket sikur ato u lihen më shumë shtëpive diskografike e shijes së dëgjuesve që të blejnë të lirë këngët e tyre të preferuara, ku shpesh në krye për shitje të lartë janë këngë të ndryshme nga ato që kanë fituar në festival. Dukuri e njohur. Kurse flitet për orë e orë në të tëra TV e shkruhet në gazeta për thashetheme, për skandale në skenën e festivalit e prapa kuintave për nivelin e lartë të shikuesve që arriti kjo apo ajo pikë e zhvillimit të festivalit. Bie fjala, bukuroshja argjentinase Belen Rodrigues, i ngriti në yje si nivelin e shikuesve, ashtu edhe atë të debateve rozë me gjestin e saj, se zbuloi pjesët intime në skenë për t’i treguar publikut në sallë e telespektatoreve që nuk vishte të mbathura e në vend të tyre kishte tatuazhin gjithashtu shprehës të një fluture të vizatuar në njërën anë. Ose një nga pikat kulmore për nivelin e shikuesve ishte momenti kur Celentano në “predikën” e tij prej profeti u shpreh se duhen mbyllur organe të tilla shtypi të Vatikanit si “Avvenire” dhe “Famiglia cristiana” sepse nuk flasin sa duhet për parajsën por ngatërrohen me politikë. Pa dyshim,  të kritikosh një ose disa organe shtypi për nivelin e tyre, është një e drejtë legjitime jo vetëm e Celentanos, por e kujtdo.Por të flasësh për mbylljen e tyre, është shprehje e kufizimit të lirisë së mendimit. Por Adriano është mjeshtër i provokimeve  dhe e di se provokimet e tij sjellin audience të lartë e kjo për finanzat e RAI-t do të thotë miliona euro.
E titullova këtë shkrim  “Nostalgji për Sanremon” pikërisht duke patur parasysh këtë invazion të showt në kurriz të anës muzikore të festivalit. E ne që jemi rritur me Sanremon, që e ndiqnim atë në radio edhe atëherë kur nuk ishte ende televizioni, që përfshiheshim nga ethet e garës së këngëve me dy interpretime nga yje të pakthyeshme të këngës e skenës italiane, e ndjejmë vërtet atë nostalgji. Jo se nuk e pranojmë transformimin, modernizimin, ecjen përpara të muzikës me shijet e kërkesat e kohës e të publikut me moshë të re, por na vjen keq që logjika finanziare e reklamave evidenton në skenë skandalin përpara muzikës, diskutimet boshe e gossip-in përpara vlerësimeve professionale të krijimtarisë. Të vjen keq që një nga pikat më emocionuese të festivalit, dueti i Adriano Celentanos me Gianni Morandin me këngën e mrekullueshme të Adrianos “Penso a te e il mondo cambia” (Mendoj për ty e më ndryshohet bota”, kaloi gati në heshtje. Ky duet dhe pjesëmarrja e Lucio Dallës përkrah një djaloshi të ri, ishin të vetmit përfaqësues të viteve të arta  (vitet ’60) të muzikës italiane e treguan se ata, pavarësisht nga mosha, dijnë të jenë novatorë e mbeten të mëdhenj.
Jo vetëm ai duet i interpretuar bashkërisht, por edhe mënyra e komunikimit në skenë gjatë netëve të festivalit, fliste për atë miqësi që i lidh dy idhujt e muzikës italiane që nga ajo periudhë e artë. E pikërisht për nostalgjikët e atij brezi këngëtarësh, gërmova e gjeta disa pika të përbashkëta që i ka bërë Adriano Celentanon e Gianni Morandin aq të dashur për ne.
- Unë e adhuroj Sanremon që kur në vitin 1958 pashë të këndonte në skenën e tij i famshmi Claudio Villa. E duke parë atë, më lindi dëshira të bëhesha këngëtar- thotë Gianni Morandi.-Por nga dëshira, deri tek ngjitja në skenë është një rrugë e pafund. Në fakt ai e nis rrugën e këngëtarit vetëm e aty nga viti 1962 (50 vjet më parë). Në një qytezë në rivierën Adriatike ai po regjistronte diskun e tij të parë me titull “Andavo a cento all’ora” (Udhëtoja me 100 km në orë). Adriano më dëgjoi dhe më kërkoi të bashkohesha me klanin e tij. Ai ishte 24 vjeç e i njohur në atë kohë, unë 17 vjeç dhe isha fans i tij. Desha të shkoja pas tij, por impresario im më ndaloi duke më thënë: “Jo, ti duhet të bësh rrugën tënde për hesapin tënd, nëqoftëse dëshiron të bëhesh dikush. Keni dy mënyra të ndryshme interpretimi”,-tregon Gianni.
Pavarësisht se nuk u bashkuan në klanin Celentano, rruga e tyre e karrierës ka pika të ngjashme. Për shembull, në festivalin e Sanremos të vitit 1961 Adriano do të paraqitej me këngën “Il tuo bacio è come un rock” (Puthja jote është si një rock). Por rrezikonte të mos merrte pjesë, sepse ishte duke kryer shërbimin ushtarak e duhej leje speciale. U detyrua vetë ministri i mbrojtjes italiane të asaj kohe Giulio Andreotti të firmoste lejen për atë djalosh të talentuar. E Adriano e justifikoi lejen, sepse u rendit në vendin e dytë në atë festival. Historia do të përsëritej në vitin 1967, por këtë radhë me shërbim ushtarak ishte Gianni Morandi e rregullorja e donte që për 6 muaj të mos kishte të drejtë leje.Por u sigurua mundësia që ai të  merrte liridalje e të shkonte të bënte prova pikërisht me Celentanon në Milano.
Të ngjashme janë edhe historitë e tyre të dashurisë. Në vitin 1963 Adriano njihet me Claudio Morin gjatë regjistrimeve të filmit “Uno strano tipo”. Dashurohen dhe më 14 korrik 1964, në ora tre të mëngjesit shkojnë e bëjnë martesën në një kishë në Toscana për të mënjanuar praninë e paparazëve, të fansave e të kuriozëve. Gianni Morandi njihet me gruan e tij të parë Laura Efrikian, në vitin 1964 gjatë xhirimeve të filmit muzikor  “In ginocchio da te” (Në gjunjë përpara teje). Dashurohen dhe më 13 korrik 1966 bëjnë martesën fshehurazi për të njëjtat motive si çifti Celentano.
Karriera artistike i ka bashkuar sa e sa herë në skenën e Sanremos si konkurentë të këngës, por përherë miq të mirë, i ka bashkuar në skuadrën e futbollit të këngëtarëve të njohur italianë për të zhvilluar ndeshje bamirësie, i ka bashkuar në Lourdes kur kanë shkuar në procesion e në ndihmë të të sëmurëve etj.
Në vitin 1972 Gianni Morandi u ngjit në skenën e Sanremos si këngëtar. 40 vjet më vonë ai ngjitet në këtë skenë për herë të dytë radhazi si drejtues e prezantues i festivalit. E të ftuar nderi ka mikun e një jete, Adriano Celentanon. Këndojnë bashkë një këngë emocionuese.
- Për mua ishte ëndërr ta kisha Adrianon të ftuar në festival, -thotë Gianni.-Adriano është Italia.
E Adriano, si për t’u dhënë përgjigje mediave që kishin shkruar se ky është festival i Celentanos, duke përshendetur publikun thotë: - Ky është festivali i Morandit.
Ja, edhe për këto, ne nostalgjikët do të ndjejmë gjithnjë nostalgji për Sanremon, edhe pse e ndjekim për 5 mbrëmje të gjata çdo vit.
Ndue  Lazri    

10 kryeqytetet e arkitekturës më të famshme në botë

Nga stili i eklektik i Antoni Gaudit në ndërtesat e Barcelonës, deri tek vendet magjike prej çeliku dhe xhami në Dubai dhe Shangai, kryeqytetet e arkitekturës të zgjedhura në listë janë të bërë enkas për të mahnitur vizitorët. Qyteti i parë në listë është Barcelona. Disa prej arkitektëve më të mëdhenj të botës, nga e shkuara dhe e tashmja, i kanë bërë tullat dhe llacin të duken si asgjë tjetër në botë. Duke filluar me spitalin “Hospital de Sant Pau” dhe “Palau de la Musica Catalana”, ku do të gjeni punë tradicionale nga arkitekti Lluis Domenech i Montaner. Këto ndërtesa janë cilësuar si Trashëgimi Botërore e UNESCO-s. Gjithashtu, nëse vizitoni Barcelonën duhet të shikoni dhe vepra të tjera të punuara nga arkitekti Antoni Gaudi. Veprat e tij më të famshme përfshijnë “Casa Mila”, “Park Guell” dhe “Temple Expiatori de la Sagrada Familia”. Më pas vjen Parisi. Duke ecur në rrugët e këtij qyteti, çdo vizitor mund të ndihet si në mes të një muzeu të madh arti. Kjo, për arsye se pavarësisht ndërtesave mesjetare, të rilindjes, neoklasike, moderne, Parisi është gjithashtu i njohur për pjesët moderne që ndërthuren me ato klasike, si për t’ju kujtuar njerëzve se bëhet fjalë për më shumë se një muze. Në fakt, ish-presidenti francez, Francois Mitterrand ishte shumë i dhënë pas kësaj ideje, saqë sanksionoi një projekt të arkitekturës moderne të quajtur “Grands Travaux”, në vitet ’80, për të freskuar stilin klasik të qytetit. Rezultatet përfshijnë piramidën e qelqtë në hyrje të Luvrit. Më i vonë në kohë është Çikago. Më shumë se një vend fantastik për fansat e sportit, qyteti i erës konsiderohet gjithashtu dhe vendlindja e arkitekturës moderne amerikane. Pas Zjarrit të Madh në vitin 1871, në Çikago u krijua mjaft vend i lirë. Arkitektët u vendosën atje dhe krijuan disa prej ndërtesave më të paharrueshme në botë. Për të pasur idenë se si duket qyteti, mbani parasysh se fjala “qiellgërvishtës” u krijua pikërisht në këtë qytet. Veprat më të famshme arkitekturale të qytetit përfshijnë “Sears Towers”, ndërtesa më e lartë në SHBA, “Wrigley Building” etj.
Barcelona, Spanjë
Disa prej arkitektëve më të mëdhenj të botës, nga e shkuara dhe e tashmja, i kanë bërë tullat dhe llacin të duken si asgjë tjetër në botë. Duke filluar me spitalin “Hospital de Sant Pau” dhe “Palau de la Musica Catalana”, ku do të gjeni punë tradicionale nga arkitekti Lluis Domenech i Montaner. Këto ndërtesa janë cilësuar si Trashëgimi Botërore e UNESCO-s. Gjithashtu, nëse vizitoni Barcelonën duhet të shikoni dhe vepra të tjera të punuara nga arkitekti Antoni Gaudi. Veprat e tij më të famshme përfshijnë “Casa Mila”, “Park Guell” dhe “Temple Expiatori de la Sagrada Familia”.

Athinë, Greqi
Akropoli, vendndodhja e civilizimit të hershëm grek, si dhe vendi që përfshin frymëzimin për civilizimin tonë modern, i jep këtij qyteti fuqinë e tij arkitekturore. Ju mund të shihni aty kolonat greko-romake, si dhe zbukurimet me ornamente të vizatuara në krye të tyre. Gjithashtu, nëse mendoni se Akropoli është madhështor, atëherë duhet të vizitoni Akademinë e Athinës, një version më modern i stilit greko-romak, si dhe stadiumin e Lojërave Olimpike të Athinës. Nuk është sekret se pjesa më tërheqëse e këtij qyteti është arkitektura moderne.

Dubai, Emiratet e Bashkuara
Arabe
Mendohet se ky kryeqytet i arkitekturës ka 25 përqind të vinçave të botës që po punojnë aty. Aktualisht “i ndotur” nga ndërtesat e larta, Dubai gjithashtu ka dhe atë që është konsideruar si hotel me shtatë yje, “Burj Al Arab”. I krijuar në formën e anijes me vela, hoteli është gjithashtu dhe më i larti në botë. Kjo ndërtesë zbehet në krahasim me ndërtesa të tjera në horizont, si “Hydropolis”, hoteli i parë nënujor në botë, “Burj Dubai”, ndërtesa më e lartë e botës, si dhe “Dubailand”, një lloj parku zbavitës i stilit “Walt Disney”.

Romë, Itali
Ashtu si Athina, Roma është një ndër pjesët më interesante arkitekturale të civilizimit të hershëm perëndimor. Veprat klasike dihen pak a shumë, Koloseu, Panteoni, Forumi Romak etj. këto konkurrojnë me vepra pak më të reja, si sheshi i Shën Pjetrit në Vaktin, Faltoren Sistine dhe monumentin kombëtar të Viktor Emanuelit të dytë. Ndërkohë që nuk njihet për ndërtesa moderne, begatia e arkitekturës së lashtë, klasike dhe asaj rilindëse, i japin Romës një vend të merituar në qytetet me arkitekturën më të famë.

Paris, Francë
Duke ecur në rrugët e këtij qyteti, çdo vizitor mund të ndihet si në mes të një muzeu të madh arti. Kjo, për arsye se pavarësisht ndërtesave mesjetare, të rilindjes, neoklasike, moderne, Parisi është gjithashtu i njohur për pjesët moderne që ndërthuren me ato klasike, si për t’ju kujtuar njerëzve se bëhet fjalë për më shumë se një muze. Në fakt, ish-presidenti francez, Francois Mitterrand ishte shumë i dhënë pas kësaj ideje, saqë sanksionoi një projekt të arkitekturës moderne të quajtur “Grands Travaux”, në vitet ’80, për të freskuar stilin klasik të qytetit. Rezultatet përfshijnë piramidën e qelqtë në hyrje të Luvrit.

Çikago, SHBA
Më shumë se një vend fantastik për fansat e sportit, qyteti i erës konsiderohet gjithashtu dhe vendlindja e arkitekturës moderne amerikane. Pas Zjarrit të Madh në vitin 1871, në Çikago u krijua mjaft vend i lirë. Arkitektët u vendosën atje dhe krijuan disa prej ndërtesave më të paharrueshme në botë. Për të pasur idenë se si duket qyteti, mbani parasysh se fjala “qiellgërvishtës” u krijua pikërisht në këtë qytet. Veprat më të famshme arkitekturale të qytetit përfshijnë “Sears Towers”, ndërtesa më e lartë në SHBA, “Wrigley Building” etj.

Berlin, Gjermani
Që prej rënies së Murit në vitin 1989, Berlini është fokusuar në transformimin e ndërtesave. Disa prej atyre më të famshme përfshijnë: “Reichstag”, parlamentin e dikurshëm nazist, i cili është rikrijuar me një kube xhami, “Potsdamer Platz”, i cili është rindërtuar dh etani përfshin qendrën “Sony”, si dhe lagjja “Daimler Chyrsler”, e cila është ndërtuar nga fillimi në pesë vite. Në ndërtesat e tjera bëjnë pjesë ambasada britanike dhe muzeu hebre i skicuar nga Daniel Libeskind. Në qytet ekzistojnë gjithashtu shumë pjesë arkitekturale klasike, si muzeu “Altes” dhe “Das Rotes Rathaus”.

Shangai, Kinë
Kina po punon me vrull dhe Shangai është një prej projekteve të saj. Shkalla aktuale e zhvillimit është aq ekstreme saqë aprovimet e ndërtimeve dhe vendimet po merren në çështje orësh, krahasuar me muajt që nevojiten në vendet perëndimore. Kjo shpjegon dhe qendrën e qytetit, Pudong, ku ndodhet ndërtesa më e lartë në qytet, “Jin Mao Tower”, si dhe “Oriental Pearl Tower”, i cili është një hotel dhe qendër tregtare. Më shumë nga e shkuara e qytetit mund të gjendet në zonën e skelës, me vepra të stilit arkitekturor kolon.

Firence, Itali
Shumë vetë e konsiderojnë këtë qytet të mrekullueshëm si “ground zero” të Rilindjes Italiane. Veprat më të famshme përfshijnë: “Pallazzo Vecchio”, “Accademy of Fine Arts”, ku gjendet dhe Davidi i Mikelanxhelos, si dhe “Uffizi”, një galeri arti me vepra të mëdha të Rilindjes. Më pas vijnë kishat, “Santa Maria del Fiore” është një katedrale e famshme dhe kisha e katërt më e madhe në Evropë, pastaj “Basilika di Santa Croce” është një tjetër kishë e madhe. Një prej vendeve më tërheqëse të Firences është “Ponte Vecchio”, ura mesjetare, ku janë ndërtuar shumë dyqane.

Brazilia, Brazil
Në më pak se katër vite, ky vend është kthyer nga një ide në një prej qyteteve më me jetë të Brazilit. I skicuar nga një planifikues urban, Lucio Costa, në vitin 1957, ndërkohë që ndërtesat u projektuan nga Oscar Niemeye, qyteti u planifikua në formën e një kryqi, por tashmë i ngjan më shumë një fluture apo një aeroplani, kur shihet nga lart. Ndërkohë që ka nga ata që e kanë kritikuar formën e qytetit, ai konsiderohet si Trashëgimi Botërore e UNESCO-s. Disa prej ndërtesave më të famshme të këtij qyteti përfshijnë “Palacio da Alvarado”, rezidencën zyrtare të presidentit të Brazilit etj.

Në kuadrin e 100 vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë. Përkrenaria e Skënderbeut dhe helmeta epirote-maqedone në një monedhë të basileusit Trifon (142-138 para Kr.)

Agron Luka

Kaq pak informacion, për një temë tillë! Para disa ditësh, në Muzeun Historik Shkodër, u ndodha në një diskutim mbi përkrenaren e Skënderbeut. Në internetin shqiptar, në zërin e përkrenares ishte prezantuar një lloj krahasimi fotografik i përkrenares mesjetare të Gj. K. Skënderbeut me një tip helmete antike, simbas pamjes së skanuar nga një monedhë antike. (shih fig. 1)    
Bashkbiseduesi, krahas prezantimit të ilustrimit grafik nga kompjuteri, më drejtoi edhe këto pyetje: ”A keni ndonjë  dijeni për këtë monedhë, ku është gjetur, çfarë kohe i përket, cila ka qenë vendndodhja e këtij basileusit Trifon? Çfarë opinioni mund të jepni për analizën dhe konkluzionet që ka paraqitur ky autor shqiptar?” 
[Në parantesë, unë kam njëfarë njohurie mbi disa tipe helmetash të personazheve mitologjikë dhe të basileusave antikë të gadishullit tonë, në disa paraqitie numizmatike, kam një lloj koleksioni modest dhe e kam pasion të memorizoj në kompjuter paraqitjet e monedhave dhe informacionet nga katalogët e internetit; kam botuar diçka  për tema të  tilla etj.]
            Mbasi më kaloi impresioni i parë, realisht mjaft befasues e kurioz, fillova të llogjikoj për një opinion fillestar e relativ dhe i ktheva këtë përgjigje: “Me sa po shoh, këtu nuk jepet ndonjë referencë studimi. Sigurisht një temë e tillë nuk duhej te ishte si enigmatike! Nuk po shoh as emrin e autorit dhe as ndonjë informacion për vetë monedhën dhe ti ke të drejtë që i shtron këto pyetje. Duke gjykuar nga shkrimi alfabetik helen, nga dega me gjethe lisi, mendoj se kjo monedhë lidhet me një trashigimi epirote ose diçka e përzier epirote e maqedone. Një ide për bazileusin Trifon e kam dhe me sa mbaj mend e kam lexuar në Biblën e Vjetër, por duhet ta verifikoj. Gjithashtu, do të ishte e nevojshme të dinim se, kush i ka miratuar përfundimet e këtij krahasimi, përderisa i kanë dhënë edhe një vend me kaq rëndësi. Më duket se me kaq pak informacione, krijohet një përshtypje e parë, sikur kësaj sinteze nuk mund t’i bëhen vërejtje, diskutime etj”.
Unë kam bërë një shkrim në lidhje me përkrenaren e Skënderbeut. (“Marin Barleti kopjoi librin e Dh. Frangut apo anasjelltas?, gaz. SOT, 5 maj 2009) Aty kam shprehur idenë se përkrenaria si punim e si dhuratë mesjetare (pavarësisht nëse Gj. K. Skënderbeu, ka patur si dhurata simbolike, një ekzemplar ose dy të tilla), ngjan se, është unike në formën e llojin e saj. Duke e diskutuar me mosbesim pretendimin e studiuesit Lek Previzi, se Gj. Kastrioti na kishte patur dy përkrenare të tilla, njërën për luftime e tjetrën si dhuratë e simbolikë koleksioniste, unë e kam shprehur diskutimin se, përkrenaria me kokë e bri dhie nuk dokumentohet të ishte përdorur e mbajtur në kokë në beteja nga Skënderbeu. (shih fig. 2.)
Nga grafikat e para, nuk rezulton një  gjë e tillë, pavarësisht se si e paraqitën piktorët e më vonshëm, pavarësisht  si e konceptuan dy rusët, skenaristi dhe regjizori, në filmin Skënderbeu më 1953 dhe pavarësisht se si ia ngjeshën përkrenaren, sidomos artet e “realizmit socialist-enverist”.
Nga autorët antikë, nga Bibla e Vjetër, nga Kurani, etj, por edhe nga disa monedha e ndonjë medalion, krahas shumë tipeve helmeta me simbole e mitologji të tjera, dijmë se tipe helmetash me një bri ose dy brirë dhie mbante Aleksandri i Madh, Pirrua i Epirit. Edhe pasardhësit basileusa mbas vdekjes dhe shpërbërjes së perandorisë së Aleksandrit të Madh, mbanin përkrenare me brirë, mbanin simbole me shqiponja, quheshin me epitete si të tillë. Kurorëzimin me degë me gjethe lisi e gjejmë si traditë  te epirotët edhe te maqedonët etj. Pirron e Epirit, ushtarët epirotë e maqedonë e quanin shqiponjë dhe ai shquhej edhe si rritës ushqyes e stërvitës shqiponjash. Por Pirrua mbante edhe përkrenare me brirë cjapi, siç dëshmon Plutarku. Plutraku tregon dhe e thekson se, maqedonët e shpallën Pirron edhe si mbret të tyre dhe ia kurorëzuan kokën me dega me gjethe lisi, sepse ashtu ishin kurorëzuar të gjithë ushtarët epirotë. Aeliani vëren se Pirroja gëzohej kur ushtarët e thërrisnin shqiponjë, po ashtu siç e thërrisnin edhe Antiohun si skifteri. Dhe ky Antiohu ishte një basileus në lindjen e mesme. Të kujtojmë se edhe vetë Pirroja ishte shkolluar në Aleksandri te Ptolemejtë etj (shih, Plutarku, “Vitae Parallelae”, Pyrrhus, 10,1, 11,8,9,10,11; Aeliani, “De Animallum Natura”, Lib. II, 40; VII, 45)  
Dijmë se dega e lisit përdoret gjërësisht në monedhat epirote dhe gjithashtu e dijmë se popullsia ilire-alban-epirote e identifikonte veten edhe me emrin maqedon, jo vetëm sepse një pjesë e këtyre popullsive përfshihej realisht në atë emërtim teritori, por edhe sepse e pretendonte trashigiminë e ish Maqedonisë, si fqinji më i afërt, si popull bashkëpjestar i një aleance gadishullore, filluar qysh nga koha e Filipit II, Olimpisë Epirote, Aleksandrit të Madh dhe Aleksandrit Mollos etj. (shih ilustrimet përkatëse nga paraqitjet e monedhave)
Në këtë temën e përkrenares, informacione e kontribute të rëndësishme nga autorët shqiptarë ka fillimisht M. Sirdani, pastaj autorë të kohës socialiste dhe bashkëkohore, si K. Frashëri, L. Malltezi, M. Zeqo etj.

Tre prerje varjante të ndryshme të kësaj monedhe nga Basileusi Trifon (142-138 para Kr.) dhe disa çështje të tjera të hapura
Me gjithse fillimisht, kontrollova sa munda, nuk më kapi grepi ndonjë lloj studimi rreth këtij autorit që e kishte paraqitur shkrimin në internetin shqiptar!
Por, papritmas me dt. 29 shkurt 2012, vura re se interneti kishte bërë një përmirësim minimal, kishte shtuar disa rreshta. Kështu m’u desh të përshtatnja edhe unë shkrimin tim. Informacioni dhe krahasimi për të cilin flasim, ka autor dr. Ilmi Veliu dhe titullohet, “Leka i Madh (Aleksandri i Maqedonisë ishte me origjnë ilire”. Ndër të gjith rreshtat e cituar shkruhet kështu: “Kryeministri i Sllavomaqedonisë Nikolla Gruevsi ka urdhëruar që Lekës së Madh ti vëhet një shtatore në mes të Shkupit e cila do të jetë e lartë mbi 20 metra. Si duket Nikolla e ka kuptuar se maqedonasit në Maqedonine Perendimore janë shqiptarë ortodoks dhe se përmendorja e Lekës në mes të Shkupit do të përfaqësojë kulturën shqiptare dhe jo atë sllave. Edhe Skënderbeu me përkrenaren e tij ka pasur elemente e figura të njëjta me atë të Lekës së Madh, sepse e ka ditur se Leka ka qenë me origjinë ilire. Në monedhën antike që është në fotografi shihet përkrenaria e Lekës (Aleksandrit të Madh) dhe në fotografi majtas është përkrenaria e Gj. K. Skënderbeut të cilat kanë figura dhe elemente të njejta”. (Shih forumi Zemra Shqiptare, Zëri “Përkrenaria”, postimi E enjte 02-12-2010)
Me sa kisha lexuar dhe sa kam patur dijeni, ky Basileusi Trifon përmendej në Biblën e Vjetër, te “Libri i Parë i Makabenjve”, ku flitet në një mënyrë më të posaçme, mbi situatën, evenimentet historike, ndërrimet e basileusave etj, në territoret e lindjes së mesme, nga Azia e Vogël, Siria e deri në Egjipt, mbas vdekjes së Aleksandrit të Madh. Dhe kështu e rilexova me vëmendje edhe një herë pjesën përkatëse në Biblën e Vjetër. 
Kontrollova në internet dhe e gjeta monedhën në tre varjante, siç po e paraqes, pa ia  luajtur as diçiturat në anglisht. (Fig. 8, 9, 10; Shih, “Forvm’s Classical Numismatics Gallery – Greek and Greek Imperial Coins”, në një ripostim të modifikuar, të kohës së fundit)     
Rezulton se, nga bazileusat që ndanë teritoret mbas vdekjes së Aleksandrit të Madh, madje edhe mbas atyre, ruhen për një kohë të gjatë traditat mitologjike, kulturore, besimi politeist i Zeusit, shtampat e simbolet e monedhave sin ë kohën e Aleksandrit të Madh. Vendndodhja e basileusit Trifon (142-138 para Kr.), stacionohet si zotërime në lindjen e mesme, në një zonë midis Sirisë dhe atyre ku mbaronin sundimet e pasardhësve të Ptolemejve të Egjiptit. Basileusi Trifon kishte mundur Antiokun VI (145-142 para Kr.), duke ia marrë edhe mbretërimin, por më 138 para Kr., vret veten i mundur në një betejë nga vëllai i Demetrit II.
Në këtë “krahasim-analizën” dhe “konkluzionet”, e sintetizuara të internetit tonë, konkretisht me një frazë, pretendohen nga dr. Ilmi Veliu, tre përfundime, si më poshtë:

1. Diferencë-kronologjia rreth 2000 vjeçare, nga monedha te përkrenaria mesjetare, merr për bazë një përkrenare të tillë të Aleksandrit të Madh.
2. Te përkrenaria e Skënderbeut (e njëjta përkrenare?!) kemi një imitim-kopje nga kjo formë helmete e monedhës antike.
3. Të njëjtat simbole te dy rrathët e shënuar me numërin 1; dhe te koka e dhisë me brirë të shënuar me numërin 2. (?)

Vërejtje dhe mendime ndryshe

Për mendimin tim, në lidhje me përfundimet e mësipërme kam disa vërejtje dhe ndonjë shtesë:

1. Ka sigurisht një lloj baze e arsyetimi për një krahasim, porse më produktive dhe më e justifikuar do të ishte, sikur krahasimi të ishte bërë me një artefakt helmetë/përkrenare antike maqedone, ilire, epirote, me kokë e bri dhie/sqapi etj. Dhe deri më sot nuk kemi ndonjë gjetje arkeologjike të një përkrenareje identike të tillë me përkrenaren punim mesjetar dhuratë për Gj. Kastriotin. Kronologjia rreth 2000 vjeçare, plotësohet duke patur parasysh pjesërisht Aleksandrin e Madh. Por, të kuptohemi se, ka edhe para Aleksandrit të Madh tradita të tilla. Pra, krahasimi duhet bërë me një artefakt më të sigurtë!
2. Nuk kemi asgjë të garantuar, që Përkrenaria e Skënderbeut të ishte  punuar në mesjetë duke imituar konkretisht formën e monedhës së paraqitur të shek II p.e.r. Për më tepër akoma nuk kemi informacione e përfundime të sigurta, nëse këtë përkrenare Skënderbeut ia dhuroi Papa Piu II apo Ferdinandi i Napolit. Barleti na informon: “Në qytetin mbretëror në Napoli, në praninë e mbretit Ferdinand arritën përfaqësuesit e Papës Piu II, dukës së Milanos dhe thuaj të gjithë princëve të Italisë, me përgëzime të pazakonta dhe me dhurata shumë të mëdha. Por e vërteta është se Papa Piu II dhuratat shumë më të mëdha … duke i dhënë fjalën se kur të hidhej në Epir e në Maqedoni, brenda një kohe të shkurtër, jo vetëm që do t’i vinte kurorën  dhe do ta shpallte Mbret të Epirit, të Maqedonisë, të Thrakës dhe të të gjithë Romës së Re, por do ta vinte në krye të gjith forcave të Kryqëzatës”; Mbreti Ferdinand… e nderoi veçanërisht Skënderbeun me dhurata… me një sasi të madhe ari e argjendi, kuaj Italie… armë të tjera, dhurata ushtarake të rralla dhe të çmuara…”. (Shih në HS, f 418-421)

Ka patur edhe ide se kjo përkrenare kishte një origjinë punimi nga orjenti, ose nga një mjeshtër orjental etj.

1. Nuk rezulton me aq siguri se, te pjesët e shënuara me vizë 1 e 2, kemi të njejtat simbole, siç shihet edhe nga një këputje pjesëve konkrete dhe të zmadhuara.

Koka e dhisë është një derdhje në bronz e larë me ar. Kjo derdhje nuk rezulton e sigurtë tek monedha konkrete dhe tek varjantet e tjera të saj dhe kështu kërkon mendim autoritetesh kompetente dhe teknika të sofistikuara. 

1. Edhe simbolet brenda rrethit, nuk duket se janë identike/të njëjtat! Në Pëkrenaren e Skënderbeut, siç e theksojnë K. Frashëri dhe M. Zeqo, ka një shtesë të mëvonshme (?), një lloj fashature/rripi bakri i larë në ar, i montuar me përçina, ku janë në formë rozete gjashtë petale luleje dhe gjashtë monograme sekrete. Për deshifrimin e tyre ka shkruar fillimisht edhe M. Sirdani e më pas ripërsërit prof. K. Frashëri, i cili shkruan: “Përkrenarja e Skenderbeut është punuar me metal të bardhë, pajisur me një rrip (ruban) të larë me ar. Në majë të saj është vendosur një kokë dhije me brirë, punuar në bronx të larë në ar. Në pjesën e poshtme të saj, ka rreth e rrotull një rrip bakri me nje mbishkrim prej gjashte rrokjesh, te ndare midis tyre me rozeta: IM * PE * RA * TO * RE * BT, që do të thotë: Jhezus Nazarenus * Principi Emathiae * Regi Albaniae * Terrori Osmanorum * Benedictat Te (Jezuj i Nazaretit të bekon ty Skënderbe, Princ i Matit, Mbret i Shqiperisë, Tmerri i Osmanllinjeve, Mbret i Epirit). Por rripi prej bakri me këto gjashtë monograme duket se është vënë më vonë në përkrenare nga pasardhësit e Heroit, të cilët kanë menduar se me shtimin e titujve do t'ia rritnin atij vlerën, kurse, siç u tha, ai nuk ka mbajtur asnjë nga këto tituj, por vetëm "Zot i Shqipërisë/DominusAlbaniae”. (“Ju rrëfej armët e heroit”, 9 shkurt 2005)

Prof. dr. M. Zeqo, ka nënvizuar se, përkrenaria iu dhurua Skënderbeut, si një simbolikë e fitores së Kryqëzatës, në përngjasimin e fitoreve të Aleksandrit të Madh kundra Darit të Persisë, siç interpretohej edhe në Biblën e Vjetër, ku sqapi i perendimit ia theu brirët dhe kokën dashit të orjentit, përkatësisht Dariut. Edhe Zeqo me disa luhatje e shënon se, Skënderbeu nuk e ka patur titullin “Mbret-Rex i albanëve e epirotëve”. Por, këtu duhet të mos harrojmë se, titulli  Imperator dhe Mbret i Romës së Re dhe me rradhë deri te titullatura Mbret i Albanisë dhe i Epirit i ishin premtuar Gj. Kastriotit! (përse nuk i janë bërë analizat kimike asaj larjes me ar?!) Gjithsesi, edhe po ta marrim si të mirëqenë se rripin me monogramet e kishin shtuar pasardhësit, do kishim aty një konfirmim “sekret”, për atë ish premtimim aq pompoz si: “Kapiten i Përgjithshëm i Kryqëzatës, si Mbret i Albanisë, Epirit, Maqedonisë, Thrakës e madje edhe i Romës së Re”! Ky premtim i Papës Piu II, reduktua së fundi, para se të imbarkohej në Ankona, thjeshtë si “Mbret i albanëve dhe i epirotëve”, por edhe ky rezultoi i pa mbajtur me pabesi dhe u mbulua e u justifikua me mister me vdekjen e Piut II … Papa Piu II u katandis aso kohe aq i dëshpëruar, sa edhe t’i drejtohej me letra vetë Mehmetit II, ku ia premtonte kurorën e perandorit të Romës së Re, me konditë që ky të kthehej si kristian, madje letra me lutje të tilla, simbas Barletit, i dërgonte Sulltan Mehmetit edhe vetë Skënderbeu. (HS, f 443) Por, do të guxonte një prift meshtar i thjeshtë të shtonte një histori të tillë të trilluar me emrin e Papës, aq më tepër ta improvizonte me atë “stilin tuqididik”?! Kam përshtypjen se prof. Frashëri, nuk e ka arsyetuar pohimin e tij, konformë me realitetet historike. 
[Në një letër drejtuar Papës Benedikti XVI, “Shoqata Dukagjini” dhe “Shoqata Integrimi në Europë”, me anën e një studimi të Agron Lukës, kërkuan që arkivistët e Vatikanit të ndihmonin në zbardhjen e kësaj enigme dhe pyesnin nëse ishte e mundur brenda kanonikëve kishëtar që, Kurora mbretërore e premtuar Skënderbeut dhe grada kardinal Pal Ëngjëllit, t’i akordoheshin në mënyrën retrospektive e honorifike, pa cënuar absolutisht rendin republikan të Kushtetutës së Shqipërisë. Me anën e Nunciaturës Apostolike, me dijeninë e vetë Papës, ne morëm një përgjigje inkurajuese siç e vërteton edhe Shkresa … Por me sa duket burokracia e Vatikanit, mbase e ka harruar…!]

1. Megjith atë pak “ironinë” e z. I. Veliu, nuk mendoj se z. Gruevski dhe akademikët sllavomaqedonas po e bëjnë shtatoren e Aleksandrit të Madh, thjeshtë e vetëm për hatrin e disa fshatrave me ca pak minoritete, disa qindra ortoksë shqiptare të Maqedonisë Perendimore! Po myslimanët shqiptarë, pse i harroni dhe ku i fusni ju zotëri?! Unë besoj se Gruevski dhe ata që mendojnë si ai e bëjnë këtë për të treguar se në popullsinë sllavomaqedone e bullgare ekziston ende një lloj trashigimie e ish popullsisë maqedone autoktone, se në Maqedoni vetëm gjuha ishte sllavizuar etj, fantazi jo shkencore si këto! Fakti që sllavojugorët dhe bullgarët e maqedonasit sllavojugorë janë të ardhurit e shek VI e më vonë, nuk mund të shbëhet me asnjë akrobaci, sado të lartë ta ngrejnë shtatoren maqedonasit e sado ta lajnë edhe me ar Aleksandrin e Madh, megjith Bukefalin, kalin e tij! Pjesët e luanit nga ish trashigimia e shuar e Maqedonisë antike, kanë të drejtën t’i pretendojnë vetëm popullsitë fqinje autoktone. Dhe ky është një fakt historik i pretenduar në vazhdimësi, sidomos nga populli alban/epirot-shqiptar. Nuk duhet harruar e anashkaluar gjithashtu nga historiografia shqiptare se, Sulltan Mehmeti II, Khalif, ia kishte falur Skënderbeut atë “bukëshkaljen dhe shpalljen qafir”. Përndryshe përse do merreshin e do nderoheshin, me urdhërin e vetë Sulltan Mehmetit II, “me respekt shumë të madh e me frikë perendie/të All’llahut”, eshtrat e një qafiri për hajmalira të shenjta?! Ne, për më tepër patëm hedhur edhe një hipotezë se Mehmeti II i ngriti edhe një Tyrbe, Skënderbeut në Lezhë.

Këndej kanë më të drejtë ata autorë që Gj. K. Skënderbeun e shohin edhe si heroin nacional që i përket të gjitha besimeve dhe rrymave të tjera në Shqipëri.

Le të nxjerin ato pak mësime që mund të nxirren nga historia jonë e hidhur qarqet e larta politike e kulturore shqiptare por edhe ato europiane. Me sa duket, siç e shpreh Kadare, kasta e lartë politike e kulturore shqiptare ka qenë e gatshme të plotësojë me urgjencë vetëm standartet e “Dërgatës së Xhedahut”, ndërsa preferon të zvarriset me “darka krokodilësh” e “studime fizibiliteti” për standartet europiane! (I. Kadare, “Mosmarrëveshja…”, f 29-31 etj)
Këtu me kaq duhet ta mbyllim, për ta vazhduar ndonjëherë tjetër…

Ilustrimet grafike:

Fig.1. Informacioni i internetit shqiptar dhe i dr. I. Veliut nuk tregon asgjë për vend-gjetjen e kësaj monedhe etj!

Fig. 2. Armët, shpata dhe helmeta e Gj. K. Skënderbeut, simbas një grafike të shek XVI.

Fig. 3.  Medalion bronzi, Aleksandri i Madh, me përkrenare me kokë luani dhe me kokë me një bri dhie si Bir i Zeusit. Gjetur në Shkodër.

Fig. 4. Helmetë përkrenare maqedone e ilire me kokë dashi.

Fig. 5. Monedhë argjendi, gjetur në Shkodër. Aleksandri i Madh  me përkrenare me bri dashi, si Biri i Amonit.

Fig. 6. Monedhë argjendi e Basileusit Ptolemeu i Egjiptit. Shqiponja e Aleksandrit të Madh. Gjetur në Shkodër.

Fig. 7. Monedhë bronzi e Aleksandrit të Madh me përkrenare-helemetë me kokë luani dhe me harkun e topuzin e Herakliut, nga e mbante veten, si pasardhës, fisi i Aleksandrit. Inicialet BAE, deshifrohen Bazileus Aleksandri Emathia. Nga këto armë si koleksione mbante edhe Skënderbeu.

Fig. 8. Diodotus Tryphon10 viewsAE 19, 5.25g, Diodotus Tryphon, 142-138 BC, Obv: Tryphon facing right. Rev: Macedonian helm with Ibex horn, caps of Dioscuri, ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΤΡΥΦΩΝΟΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΟΣ, light green patina with earthen highlights, VF. Houghton 259, CSE 259

Fig. 9. Diodotus Tryphon16 viewsAE 18, 4.28g, Diodotus Tryphon, 142-138 BC, Obv: Tryphon facing right. Rev: Macedonian helm with Ibex horn, caps of Dioscuri, ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΤΡΥΦΩΝΟΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΟΣ, light brown patina, aXF. Houghton 259, CSE 259

Fig. 10. Diodotus Tryphon12 viewsAE 18, 5.48g, Diodotus Tryphon, 142-138 BC, Obv: Tryphon facing right, dotted border. Rev: Spiked Macedonian helm with Ibex horn, caps of dioscuri in field, ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΤΡΥΦΩΝΟΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΟΣ, dark brown patina, gVF. S 7089, B.M.C.4.69,12

Fig. 12. Monedhë argjendi e basileusit Perseu, bashkëkohës dhe aleat i basileusit ilir Genthio të Shkodrës. Vini re formën e shqiponjës autoktone gadishullore, me krahë të hapur cep më cep e kuorëzuar me me një degë me gjethe lisi, siç edhe në monedhat epirote. (“Ati Zeus, vrik dërgoi shkabën e rrufeshme, ndër shpezë më ugurmirën, t’murrmen gjahtare që e quajnë zeshkane. E sa është porta me kapakë puthitur, aq krahët shkaba cep më cep i hapi”… episod në vargjet homerike,  Iliada, XXVI, v. 359-394)

Fig 13. Demetri II Nikator i Sirisë (129-125 para Kr.), mbretëria e dytë. Monedhë çuditërisht e gjetur në Shkodër.

Fig. 14. Demetri II Nikator i Sirisë (146-140 para Kr.). Vini re shqiponjën, krahasuar me atë të Aleksandrit të Madh etj!

Fig. 15. Stema heraldike e shek XII, e families fisnike me origjinë shkodrane Lule Frangu/De Florea Franco, në Manfredonia, Napoli, që paraqet shqiponjën e zezë biqefale, luanin e artë, liqenin, lumin Bunë, një urë, disa rrugë etj.

16. Letra Përgjigje e Papës Benedikti XVI

Klementiana, fortesa apo kështjella që u shua ndër shekuj për ti lënë amanet emrin fisit të kelmëndit

Nga Ndue Bacaj

Në trojet e Malesise Madhe (si edhe në ato të Shqiperisë ) ndër shekuj kanë lulzuar ndertime civile e mbrojtese ,të cilat në thelb shprehin qytetrimin dhe zhvillimin e kesaje pjese nga më shqiptaret e Shqiperisë Europerendimore. Rrebeshet e moteve që kaluan ndër keto troje shpesh rrafshuan ,qytete ,qyteza ,fortesa apo keshtjella ,por nuk rrafshuan kujtesen e Malsorve per historin e tyre , e cila perveç gojdhenave ,legjendave ,dekumentacionit apo historise së shkruar ,kanë si deshmi qytetrimi e zhvillimi , rrenoja ,themele , gurë dhe shenja objektesh të ndryshme ,të cilat vendasit i njohin , dhe kanë trashiguar historinë e tyre nga njeri brez në tjetrin ,edhe pse mbi keto kanë kaluar ,qindra apo mijera vite.
Keshtjella Klementiana ose shqip Kelmendi është e njohur të pakten që në shekullin e VI , ku per ketë shkruajn historian ,albanolog dhe studiues të huaj dhe vendas. Studiuesi dhe Albanologu i njohur Milan Shuflaj , per Fortesen apo Keshtjellen Klementiana nder të tjera shkruan : “ Mbas shekullit VIII zhduken ngadale të gjitha keshtjellat romako-bizantine të cilat nuk moren karakter qyteti . Duket më së shumti qendroi fortesa Klementiana (te Prokopi )....Në shekullin e XVII nga ky fortifikim merr emrin fisi shumë i forte i Klementineve (shqip Kelmendi)...(Serbet dhe Shqiptaret fq.15 ). Studiuesit shqiptare Lekë Rrotani dhe Palokë Rrotani në studimin e tyre me temë : Kelmendi dhe Kelmendasit (mbi vjetersin e banimit në Kelmend ,mbi prejardhejn e kelmendasve dhe mbi vazhdimsine e banimit ketu ) nder të tjera në studimin e tyre mund të lexojmë : “...Vijme tash tek shekulli VI pas Krishtit. Nuk kemi perse lodhemi e të kerkojmë dekumente të shumta . Dekumenti më i sigurt është vepra “De aedificias” e Prokopit nga Çezareja që permend Kehtjellen e quajtur KLEMENTIANA ,të cilen e vendosë diku në thellsi të maleve veriore shqiptare. Deri më sot nuk është percaktuar ende saktesisht vendndodhja e kesaj keshtjelle me gjithë hipotezat e ndryshme. Ne mendojme se perderisa ai e quan Klementiana dhe Kelmendi që po marrim në shqyrtim ne ,ka vazhduar jeten në ato rrethina ,perse të mos e kerkojme ketë Keshtjellë brenda Kelmendit ,çka do të vertetonte keshtu më së miri vazhdimsine e banimit aty ? . Ndonse mund të duket kjo një hipoteze e jona ,ne ngulim kembë se kjo keshtjellë gjindet në VUKEL të Kelmendit . Permbledhtas po themi se ketu kemi zbuluar një vendbanim - keshtjelle me mure rrethues 1526 metra , me dy porta hyrje (njera nga të cilat e mbyllur me gurë më pas ) dhe me dy kulla mbrojtese . Ketu kemi mjafte gjetje arkeologjike : Qeramikë ,armë e vegla hekuri dhe dy monedha bronxi të shekullit II – III pas Krsihtit . Brenda rrethimit ka banesa me një urbanistike të rregullt...” (Shkodra ndër Shekuj fq.284-285 , Vii.II. fq.284-285 ,Muzeu historik Shkoder 1998.). Per ketë studim interesant vlen të sqarohet se Prokopi i Çezares ka jetuar dhe shkruar gjatë shekullit gjashtë pas lindjes së Krishtit, gjë që e bënë të besueshme ekzistencen e Forteses apo Keshtjelles së Klementianes në trojet e Kelmendit dhe konkrestisht në Vukel , ku muriet dhe rrenojat e kesaje Keshtjelle shihen edhe sot ,si dhe per keto ka trashigimi gojore të bollshme në Vukel dhe krejt Kelmend . Gjetjet arkeologjike të sipercituara që i perkasin shekullit II – III vertetojnë se fortesa apo Keshtjella e Kelmendit ka ekzistuar ndoshta edhe më perpara shekujve II dhe III-të pas Krishtit , si dhe na bejne të mendojmë se kjo Keshtjelle ka sherbyer jo vetem si fortese apo kompleks fortesash per qellime ushtarake të perandorise Romake ,por ka pasur edhe karakter të një qytetrimi civil , gjë që na jep të drejtë ta quajmë ,jo thjeshtë Keshtjelle ,por një qender urbane që me nivelin me të vogel ishte Qytezë. Natyrisht muriet dhe rrenojat që shohim sot në Vukel janë deshmia më e gjallë e një qytetrimi dhe zhvillimi të Trojeve të Kelmendit ,ku duke ditur historinë e Keshtjellave – qyteza apo qytete të mbreterisë (shqiptare) të Ilirëve ,të pakten që nga Teuta e deri te mbreti Ilir Genci (apo Genti) , ne themi se Keshtjella në trajtat e një qyteze në Kelmend me emrin e njohur në histori Klementiana , duhet të kenë një moshë rreth 2250 vjeçare. Kjo moshë e kesajë Keshtjelle na benë që të themi pa droje se gjatë luftrave mbrojtese të mbretit Genti (apo Genci,që perdoret shpesh) me ushtritë (pushtuese romake ) duhet të ketë qenë objekt sulmi dhe qendrese , por edhe shkaterrimesh deri në kohen e pushtimit romak (viti 168 para lindjes Krishtit ). Ndaj duke pasur parasyshe keto luftra dhe pushtimin romak ,(që me sa duket e rikonstruktoi Keshtjellen Klementiana per qellime të vetat) ne mesojme per historine e kesaje Keshtjelle apo fortese vetem nga shkrimet e shekullit VI-të , tëProkopit nga Çezareja ,që jetonte dhe shkruante nën Perandorin Romake....Është me vlera te citohet edhe studiuesi i njohur Ermanno Armao që në një botim të tije shkruan per Kalanë e Kelmendit duke ju referuar një Kleriku e studiuesi shqiptare , ku ndër të tjera lexojme : “...Atë Rrok Gurashi ka vertetuar per mua me mirsjellje se e quajtura
Kala e Kelmendit është e rrethuar në perendim nga Maja e Rriskut, në lindje nga Maja e Shenikut (Shenkollit) dhe në jug nga Maja e Kllogjens...” (Vende ,Kisha, Lumenj,Male e Toponime të ndryshme të një harte të lashtë të Shqiperise Veriore, Fq.157 ),( Harta është e Hartografeve Coronelli dhe Cantelli të shekullit XVII,N.B.).
Në favor të ekzistences së Keshtjelles Klementiana në Vukel shprehet edhe ish konsulli francez në Shkoder HEKARD ( Hecquard) në mesin e shekullit XIX, ku ndonse ai nuk i “vrojton” rrenojat e saj , ndër të tjera shkruan :
”Jo larg Vuklit, ndodhej siç thonë një Keshtjellë e fortifikuar ,nga e cila sot nuk gjendet asnjë gjurmë ,dhe disa vjet më parë një banor i ketij fshati ,duke mbjelle një hardhi gjeti disa monedha ari të kohes së perandoreve Kostandin dhe Valentin....”(Hyacinthe Hecquard ....HISTORIA DHE PERSHKRIMI I SHQIPERISË SË EPERME OSE I GEGERISË , fq.176 ). Studiuesi dhe Historiani Atë Marin Sirdani (me orgjinë nga Boga ) ,në librin “NDRIÇIME TË HISTORISË ,TË KULTURES DHE TË ARTIT SHQIPTARË ,në faqen 222 ,duke shkruar per “HEROINAT E MALEVE”, gjatë luftes antiotomane (shek.XVII) ,tregon se : “GJYTETEZA E KELMENDIT , është vendi ku ishte fuqia më e madhe e Kelmendit ,dhe ku mblidheshin kuvendet, madje në keto kuvende merrnin pjesë edhe gra e vajza ,që ma se një herë kishin ra në luftë dhe ishin da me nderë ,ku një ndër keto heroina kishte qenë edhe Nora (e Kelmendit) që vrau pashen turk... Mirpo ky autor Qytezen e vendos në Nikç e jo në Vukel, gjë që na bënë të mendojmë se mos vallë ka pasur një Qyteze (me fortesen perkatese) edhe në Nikç ,apo është një lapsus... Në shkrime të ndryshme thuhet se Kelmendasit e moren emrin nga Keshtjella , ku disa studiues ketë e percaktojne teper vonë , pra në shekujt e XVI – XVII ,gjë që nuk perkon me realitetin ,pasi Keshtjellen Klementiana ,dhe emrin e Kelmendit e takojmë shumë më heret , ku ndoshta per disa shekuj “të parë” pas lindjes së Krishtit , kështjella Klementiana ka qenë qendra e qytetrimit dhe zhvillimit modern bshkohore per vetë banoret e ketyre trojeve me emrin dhe historine e madhe të Kelmendit , e njohur kjo kombetarisht dhe nderkombetarisht ...Sidoqofte ne Malsoreve në pergjithsi dhe kelmendesve në veçanti na kanë mbetur thjeshtë si deshmi krenare muriet dhe rrenojat që shohim sot në Vukel ,si dhe gojdhenat që trashigohen pa pushim nga njeri brez në tjetrin ,por edhe këto duhen ruajtur në perjetsi , si deshmi qytetrimi e zhvillimi...

Në shërbim të atdheut: Kosova në FUSNOTË, Republika e Hundë-Leshave...

Nga Agim Vuniqi
 
Prishtina është një qytet i madh me shumë banorë, është ftohtë e shpesh është errët. Era fishkllon e din të përplaset në ndonjë gem të çveshur dhe thuase të pret kur të rrahë në lëkurë cullak. Qielli është i errët e memecë dhe bora t’i mbyll sytë dhe të bie fytyrës, mund të rreshqasësh rrugicave apo të shtyhesh me ndonjë automjet se kush kujt do t’ia lë shojë rrugën, ke shansë edhe te rrëzohesh, e pastaj ...priti analizat, reklama shkëlqyese, nuk din nga të orientohesh, në spitale publike apo në ato private, as vet nuk ke për të kuptuar se ç ’tëka gjeteur, sigurisht në se ke portfolion e thellë -ke dikend jashtë nuk do të shpëtoshë lehtë pa ndonjë stendë, është rregull e pashkruar e shëndetësisë kosovare. Qyteti ka një treg të gjërë i cili mbledhë një mori njerëzish (gjatë zgjedhjeve këta janë votues) dhe bëhet zhurmë e madhe, aty është vendi ku tregtarët të presin me sharje të llojllojshme, kuptohet nëse prishë renditjen e pemëve dhe perimeve, bëhet aq shumë zhurmë sa që munden edhe veshtë të të shurdhohen. Në anën tjetër kupton se ne jemi njerëz të vyeshëm e të urtë me kulturë të lashtë, jemi besnik dhe degjojmë të huajtë-miqtë me shumë gë zim, normalisht edhe tingullin e eurove. Këtu qeverisin politikanët me vetura të shtrenjëta, edhe ata bëjnë shumë zhurmë, prijnë bile, alarmet e policë ve që bëjnë “eskortë” sinjalizojnë realitetin kush qeverisë këtë vend të ç uditshëm, kur ishte sistemi monist “i diktaturës” “no-hit” ndodhitë ishin te rralla, ndersa tash në kohen e partive shumë-moniste, të ekonomisë së tregut e të demokracisë “sus” e qile gojën janë shpeshtuar, përfundimisht zhurma na ka hije, është “shik”-trend me lashtësinë dhe civilizimin tonë të hershëm, që aq shumë e kemi eksploruar
Ngjarje shumë e rëndësishme në Kosovë është edhe kur tymoset duhani me kamish, më heret ishte edhe “shik“, ngase kamishi qehlibar importohej “incognito” nga Rusia, dhe të gjithë ata dahanxhinjë që bënin llafe burrash dhe bënin qefe tymi “tullug” nuk brengoseshin për ambientin, ishin krenar në atë log burrash, qehlibari i verdhë i mbante kryelartë. Ashtu si kamishi mjet për të tymosur duhanin, duke u bërë dëmë edhe të tjerëve, e...dhepse me ligj është e lejuar që në gjysmën e lokalit mund të bëshë qef, edhe me nargile nëse dëshiron, varet si janë të shperndara take-tuket, njëjtë bëhet edhe interpretimi i ligjit, e... po mirë hapësirën nuk mund ta ndash në dysh, aq është i logjikshëm ligji...njejtë si Kamishi “shik” i “SHIK-ut“, i cili u bë maraz se akuzave të tij nuk po ua vënë veshin votuesit, herën e parë si deputet i paguar dhe me nam shfrytëzoi foltoren e Kuvendit të Kosovës për të spjeguar ç ‘është transparenca, herën e dytë u paraqitë si “zëdhënës” qeverie apo i grupit parlamentar të PDK-së, është vështirë per me dallue.., ai i bëri publike informatat sekrete “të ineresit national” se dikush nga informatorët e “SHIK-ut” paska përgjuar nën batanien e Albin Kurtit (nuk dha spjegime shtesë se ai ishte i veshur apo ndryshe, që është fakt shumë i rëndësishëm për politikën e shtetit) bile ishte angazhuar “kombëtarisht” të futej nën fustanellën e nje vajze ministri të Millosheviqit, duke ia futur kot, pa përmendur ndonjë emër të përveç ëm..., me rëndesi që ai u bë yll medial, akoma nuk është qartësuar deri në fund se cili nga tabori i informatorë ve të tij iu ka “marrë erë” të brendshmeve të gocës së ministrit, nuk do te ishte ç udi, nëse ai një ditë do të parafrazon edhe parfumin, le këtë, por po rritet rreziku nëse ky angazhim i deputetit shndërrohet në ligj, qytetarët do t’i këthejë në kohën e hamameve publike, më mirë me u la cullak publikisht, bile-bile është në koherencë me presionet ndërkombëtare të ruajtjes së trashëgimisë kulturore dhe, për më shumë trasparencë, nuk behesh gazi i dynjas, se poqëse merr guxim me u la privatisht në banjo personale mund t’i manipulojnë rezultatet e rexhistrimit...
Dua të them edhe një gjë që se kam thënë më pare, se ç farë burrash jemi. Guximi yne s’ka shoq në botë. Ata që kanë të drejtë shetitjeje do të kenë parë shume vende…, me viza shengen, premtim i kohëpaskohshëm i qeveritarëve të vendit, jam i sigurt se hundë-lesha më të medhenje se në Kosovë nuk kanë parë. Njëri duke dashur me spjegue denjësisht këtë dukuri më tha se kishte parë një njeri me njëfarë kapele si hartë, republikë e vizllue...shme, dhe me rrobe të larme qe i kishte “hyp” një njeriu tjetër, veshur me rrobe edhe më të pasura thjesht qytetare, kur ishin ndalur para kafes ai me republikë të vizllueshme i zdrypi. Kafexhiu kishte dalur përjashta për t’i nderuar duke u perulur deri në tokë, e ai njeriu me rrobe të larme e me republikë te vizllueshme hyri ne kafe dhe u ulë pranë tavolinës, e cila ishte stolisur në një menyrë të veç antë, gati njëjtë si në rastin e përgatitjes së planit qeveritar në Bullgari, apo edhe këtë të fundit ngjasues si veza-vezës të gatitjes së rezolutës dalëse nga EULEX-I, që u votua në Kuvendin e Kosovës, duke u kundërshuar bindshëm nga Lëvizja Vetëvendosje. Ai me rrobe qytetare kishte mbetur para kafenesë duke pritur. Kafexhiu e kishte nderuar edhe atë duke u përulur thellë. C’don të thotë kjo, kafexhiu kishte spjeguar ky që hyri është politikan i madh, e ai tjetri është qytetar i përmendur, është atdhetar, kishte përshperitur kafexhiu. Po pse i lejon me hypë? Kafexhiu ishte mënjanuar me një ane kishte qeshur me përbuzje dhe kishte thënë; - Kjo te ne ç mohet si nderim i madh, i cili rrallëkujt i bie hise! Ky është një shërbim për atdheun, te cilin nuk din as nuk mundet ta ç mojë ç do popull!

 Ky eshte çkombëtarizimi!

Nga Gjin Musa

Kryeministri Shqiptare Sali Berisha eshte i vetemi politikan ne keto 100 vite shtet qe di te fabrikoje dhe te prodhoje teori nga më të çuditshmet.
Qe nga 1912 e deri me sot çdo sistem qe ka sunduar Shqiperin ne një fare mase eshte perpjekur te mbroje identitetin kombetare.
Kur kryeministri actual qe i ka sjelle Shqiperise shumë tensione ne keto 20 vite, na trumbeton me te madhe per kremtimet ceremonjale te festimit te 100 vjetorit te pamvaresise, pa leke ne buzhet, tani na ftone mafie sebe, greke , çifute e kushe te kete leke per te hedhur ne banken e boshatisure te shtetit pa qeveri. Ejani dhe merrni shtetesin Shqiptare!
Kryeministri ishe presidenti i 96-97-tes qe u dogj Shqiperia, tani kerkon te na çkomtarizoje!
Po afron fushata elektorale, duhen fonde per te derguar rruge me rruge femijet e shkollave dhe simpatizanet e Berishes per te gerthitur,”liri-demokraci”.
Ne asnje vend te botes, as ne Somali nenshtesin nuke e blen dot. Ketu me nje model qe ka dale jashte cdo kontrolli njerezor, nje “politica”qe s’di cfare eshte politika, ka marre persiper si atehere kure ishte president i vendit, te gjitha detyrat funksionale te nje shteti, kryeplak fshati, komunare, bashkiak, prefekt, minister i cdo ministrie, historiane dhe gjeografe, alpiniste e futbolliste, regjizore e aktore, fshatare e qytetar, gazetare dhe kalores, nuk ka vende qe ky te mose kete pushtet, ky njeri qe ka bërë një shtetin e pushtetin..
Europa heshte kur degjone kete kryeminister te mbuluare nga korrupsioni dhe mafja e pushtetit qe ka marre peng shtetin.
Ekonomia Shqiptare “sfidone Europen” ne keto kohe te veshtira, shprehet ai.
Edhe nje femije po ta pyesesh se cfare do thote ta bleshe nenshtetesine, do qeshe me te madhe! Nenshtetesia eshte e shenjte, e pa prekesheme, ase nuke shitet dhe ase nuk blihet.Vetem nje, Sali Berisha, e bene kete gje. Eshte rruga e fundit per te mashtruare njerezit qe te blejne shtetesine Shqiptare. Per kete luftuan patriotet Ismail Qemali, Luigj Gurakuqi e mijra djeme evajza nanash qe flijuan jeten per kombin Shqiptar? Po sot kete kombe kerkon ta perdhose ky format pazari, me bandat kriminale qe jetojne nen petkun e pushtetit.
20 vjet eksperimente mbi popullin Shqiptar, vrasje, plackitje, djegie deri ne hapjen e depove te armatimit, deri ne prag te luftes civile qe fale faktorit nderkombetare u ndalua ne ’97-en..
Shqiperia sot eshte ne ditet me te zeza ne historin e saj 100 vjecare. Po i shitet identiteti kombetar 100.000 euro. O vllezer e motra, ky eshte pazari politik dhe mafioz. Çfare pritet? Te ribehet historia? Ja kjo eshte ta ribeshe kombin treg per biznez, per qellime te ngushta.. ,Historia nuk do na fale ne se do shesim identitetin. Brezat qe do vijne do na mallkojne, po ne c’fare te bejme? Te heshtim si deri sot perpara tradhtise kombetare? Jo kurre, te gjithe me nje fjale, me nje betim, identitetin tone nuke e shesim dhe as e e falim. Ideatoret e kesaj tradhtie kombetare perpara drejtesise se popullit, sepse drejtesia e shtetit ka kohe qe ka vdekure, eshte marre peng nga bandat qe do te na ndryshojne historin kombetare. Jo 96-97-tes ne Shqiperi. Atdheu na therret, tradhtise ti keputim kembet dhe duaret .Rilindasit na therrasin, jo prape shqiperia me krye ne hi. Ti Shqiperia ime, sot je vertet nje zonje e rande, po tradhetia po don me te shite moje nane.