Nr. 132 i gazetës në print

KALI I TROJES DHE GOMERET E SHQIPERISE

Misteret e madhështisë Trojane, Monumentit të Rubinttë të labirintheve të errëta të lakmisë  njerëzore që nuk ka cak, gjithkush e di se e kanë konakun në Azinë e Vogël.  Pellazgët, nga ku rrjedhim ne, e me vonë e shumë më vonë të tjerët, siç thonë ca libra shumë të vjetër dhe sa kohë nuk është provuar e kundërta, kështu na lind e drejta të mëndojmë, i besuan “dhuratës” së Kalit, duke i dhënë Botës mesazhin e mirëbesimit, por mbi gjithçka, duke përjetësuar hyjnizimin e fuqinë e paraardhësve të Ilirëve. Troja pra, gjeneron e vigjëlon gjithë Botën sot, ku djajtë gjithsesi mund të krijojnë gjithçka djallëzore në filozofitë mbase edhe të shekujve që nuk kanë ardhur.
Hipoteza mes Trojës dhe Shqipërisë sot fatkeqësisht nuk ngjan thjesht si hipotezë. Asokohe iu besua “dhuratës” me një lojë pastërtisht të pastër dhe Troja e pësoi. Sot Shqipëria po i beson një loje pastërtisht të papastër dhe po pëson çdo ditë. Kali i Trojës tashmë nuk është nga fisi dinak i Helenëve, por ky Kalë është Gomar dhe është  shqiptar. Bile këtu ka shumë Gomerë Troje. Gomerë fodullë që Shqipërinë po e çojne andej nga duan, jo drejt Europës, po drejt Taçizimit, Fazlliçizimit, Selmanllarizimit, drejt Afrikës, drejt greminës. Viktima nuk janë ca ushtarë të ngopur me verë , por populli barkëthatë që edhe bukën e merr me qitap e prap duartroket hajdutët, mashtruesit, terrerizuesit që rrahin edhe në mes të Tiranës gazetarët, vetëm se kryejnë detyrën e shenjtë, të lajmësit që qysh nga Kanuni i Romës së lashtë e deri tek i  Lekë Dukagjinit, nuk prekeshin.
Ka katër muaj e dhjetë ditë që zgjedhjet parlamentare kanë përfunduar dhe nga Kali i 28 Qershorit nuk kanë dalë gjithë “ushtarët”. Disa kanë  “amët” në dorë e maskat në fytyrë dhe kanë hyrë në parlament, gjysma tjetër kanë po “armët” në dorë e po maskat në fytyrë e kanë dalë shesheve në protesta. Një nga “gomerët” e kësaj loje ka bërë kërdinë. Thuhet se merr vota majtas e bën “dhuratë” fitoreje djathtas.  Madje bën kurban edhe njëfarë Rezart Taçi, personazh ndër më të dyshimtët e të lakuarit në medie, si person me akses e suport afër qeverisë. Pse të mos kemi guxim të mëndojmë se po bashkëpunon jo vetëm me atë burrin e gjatë që organizon protesta edhe kundër tij, pse të mos kemi guxim të mëndojmë se Taçi është një lojë e Metës, i kritikuar mjaftueshem si hajdut e provokuar mjaftueshëm si egërsirë që i beson shtetit se do e mbrojë, si ministrat Mediu e Basha, pse të mos kemi guxim të mëndojmë se Meta po bashkëpunon edhe me Topin, zonjën Rama, Biberajn etj., ca nga personazhet që mund të kenë ndikim në lojë. Ca gomerë të tjerë nuk kanë hyrë fare në parlament, por pas humbjes së betejës kishin idenë për “dhuratrën” e madhe, Kalin, që barku i tij nuk i zuri të tërë për ti marrë mbretërinë një “Tribuni” që shumëkush i ka vënë nofkën se hyn në lojë me trimeri e fiton me dredhi, madje nuk zbret nga “kali” kurrsesi. Edhe në Bruksel, atje ku rrinë të urtët e Europës, duket se tirren ca hilera për Ballkanin. Me kartën e të fortit në dorë, deklaroet se votimet janë të mira, veçse në fiks një të tretën e numërimit të këqia  e shumë të këqia. Me kartën italiane Fratini ngul këmbë para ministrave të jashtëm të BE-së për të diskutuar rreth aplikimit tonë për liberalizim vizash dhe, me kartën gjermane shuhet si flakë kashte euforia politike.
Si nisje kërdie mund të deshifrohet edhe dhunimi i kolegut tonë, njërit ndër gazetarët më aktivë, Mero Baze, nga një rrugaç që i vjen era naftë dhe është bërë ndër të pasurit e Europës duke nisur nga hiçi, veç me një tuf letra, si Fazlliçi, para një viti. Çdo nisje, çdo zhvillim, çdo bitisje, i ka rrënjët veç në para, në përfitime. Ministri i ekonomisë Dritan Prifti nisi presion mbi kompaninë “Taçi Oil”  dhe mbi bosin e naftës Taç,  duke e akuzuar për disa dhjetëra e një ditë më vonë për disa qindra milion euro  që i paska borxhe tek shteti, veçmas nga spekullimi me akcizat e doganat. Këtu u zëmëruan dy policitë, ajo e ministrit të LSI-së që i takoi të jetë policia tatimore me atë të shtetit që i takon ta drejtojë një minister Taçist, i PD-së, edhe ky i akuzuar si Taçi, për korrupsion rreth  300 milion eurosh.  Taçi, tashmë i trimëruar për mbështetje, por edhe i zëmëruar se po i kërkojnë shumë para, sidomos pasi mediat italiane megjithëse ofroi mbi 800 milion euro për blerjen e ca aksioneve tek ekipi i futbollit të Bolonjës, apo pasi pagoi katër milion euro për të sjell dy herë ekipin e Milanit, e etiketuan një emigrant leckaman që ka punuar kamarier me 1100 euro në muaj, merr përsipër të qëlloi  me grushte kolegun Baze që vetëm publikoi të vërtetën.
Këtë Taç nuk arriti ta kapë policia deri sa u vetëdorëzua, pas presionit medietik e faktorit ndërkombëtar.
Parë në një kënd krejt ndryshe, por pse jo të mundshëm, mund të thuash se LSI, ose e thënë ndryshe partia e Metës, mund të jetë e infiltruar për të shëmbur murin e korrupsionit, pse jo edhe për ti çelur udhën demokracisë që tash 19 vjet ecën një hap para e një hap mbrapa…
Në këtë Shqipëri Trojë, (Trojë= Troje, Tokë), duket se është formësuar e materializuar djallëzia e drejtuesve të këtij vëndi, paçka se votuesit janë mërzitur edhe me fytyrat e tyre që ua shpifin edhe kur i shohin në ekrane.
Pra, nuk janë hiletë që i bëjnë gomerët të rëndësishëm, por janë paratë dhe ndarja e dhuratave që promovojnë sjellje prej bosësh e shpirt prej bamirësi në kohë fushatash këtij populli që është mësuar tu besojë gënjeshtrave disa herë rresht.
Etja për para në këto kohë moderne, këtu është grykësi që ka rënë në sy të gjithë perëndimorëve, ku pushtetarët kanë pushtuar gjithë strategjinë e biznesit e kontrabandës, pabesisë e veseve, ku Taçët vjedhin e rrahin, ku këta  Gomerë Troje edhe pse krejt të dukshëm, po funksionojnë efikasivisht, pa e çarë kokën as për kritikat e drejtpërdrejta të perëndimorëve, ndonjë prej të cilëve mbase edhe ka interes të rrijë në bark të “Kalit” sa më gjat;, derisa Shqipëria të mos ketë Gomerë Troje.
Ngjashmëria mes Kalit të Trojës dhe Gomerëve të Shqipërisë, nuk është pra, thjeshtë hipotezë…
Sokol Pepushaj

Bashkimi Evropian “le pas dere” muslimanet e Ballkanit

“Aplikimi i Shqiperise per statusin e vendit kandidat per Bashkimin Evropian nuk eshte marre ne shqyrtim nga Keshilli i Ministrave te Jashtem per arsye teknike dhe jo politike”. Ka qene kjo fraza zyrtare artikuluar nga zyrtare te BE-se pas takimit te organizuar ne Luksemburg.
Qe ne krye te heres, arsyet e thena publikisht per mosafrimin e disa shteteve te fundit te Ballkanit ne gjirin e BE-se, kane qene nga me te ndryshmet. Pergjithesisht, per ta thjeshtuar per te gjithe shkaku kryesor ka qene se “qeverite respektive nuk kane bere detyrat e shtepise se ngarkuara nga BE”. Megjithate, te pakten mua por edhe shume te tjereve, u ka mbetur ne mendje pohimi i ambasadores se Suedise ne Tirane, Elisabeth Stam, u kujdes te pergenjeshtroje zerat se “Shqiperia dhe Bosnje- Hercegovina kane mbetur pas ne procesin e perafrimit me BE-ne nga mazhoranca e madhe muslimane e popullsise ne keto vende”. Nuk duhen shume mend per te kuptuar apo te pakten per te aluduar te kunderten e asaj cfare artikulon normalisht nje ambasadore, shteti i te ciles ka presidencen e rradhes se Bashkimit Evropian. Faktikisht, me kete binom te fundit te trenit qe eshte nisur prej Evropes, duhet perfshire edhe Turqia, vend qe prej rreth 4 dekadash ka aplikuar per statusin e vendit kandidat dhe akoma nuk eshte perfshire pasi “nuk respekton te drejtat e pakices kurde” etj., etj.
Nuk po ndalemi fillimisht dhe hollesisht tek Shqiperia, por po flasim permes gjuhes se shifrave, te cilat deri diku “vertetojne” friken e BE-se nga muslimanet ne mazhorance ne Bosnje dhe Turqi.
Shteti i vogel i martirizuar i Ballkanit, i njohur tragjikisht permes luftrave ne Ballkan e vacanarisht permes Srebrenices martire, perllogaritet te kete aktualisht mbi 4.6 milion banore, prej te cileve 45% jane te besimit musliman, 36% ortodokse, 15% katolike dhe 4% hebrenj dhe protestante. Pra, eshte nje vend me mazhorance muslimane dhe i bie qe mbi 2 milion banore te jene pikerisht te ketij besimi. Nderkohe, sipas statistikave zyrtare qe gjenden lehtesisht ne internet, te ardhurat vjetore per fryme te banoreve te Bosnjes (pro capita)  jane mbi 17 mije USD (GDP (nominal) mbi 55.4 bilion USD).
Turqia, nje nga vendet me te fuqishme te NATO-s, aleat shume i ngushte i SHBA-se, jane nje shtet laik qe ze fill nga koha e Ataturkut. Megjithate, mazhoranca derrmuese e popullsise eshte serish e besimit musliman. Popullsia muslimane perben 97%, ajo e krishtere vetem 2% ndersa te gjitha besimet e tjera vetem 1%. Historia e Turqise ne raportet me BE-ne eshte mese interesante. Qe ne vitin 1963 Turqia eshte vend i asociuar me Komunitetin Ekonomik Evropian (me pas Bashkimi Evropian), dhe eshte pjese e sistemit doganor me BE-ne e nga viti 1996. Nderkohe, mban statusin e vendit kandidat te BE-se qe nga viti 1999. Ndersa, nga viti 2005 kane nisur zyrtarisht negociatat per antaresimin e Turqise ne Bashkimin Evropian, teksa eshte ne mbyllje edhe viti 2009. Arsyet e zvarritjes lidhen me te ashtequajturin represion te paakices kurde, me faktin se vetem 3% e territorit turk perfshihet ne Evrope dhe natyrisht me ndarjen e Qipros ne dy pjese pas konfliktit te vitit 1974, ku Turqia nderhyri ushtarakisht. Sa i takon te ardhurave vjetore per fryme te popullsise turke, jane rreth 14 mije USD ne vit. Sipas perllogaritjeve, mbi 73 milion turq jane te besimit musliman, te cileve bashke me Bosnje- Hercegovinen, kalojne 75 milion muslimane qe mund ti bashkohen hipotetikisht Bashkimit Evropian.
Te kalojme tashme ne shifrat e flasin per Shqiperine, shifra e sigurisht jane te peraferta dhe mund te sigurohen ne internet. Sipas shifrave zyrtare, tashme popullsia e Shqiperise i afrohet 4,3 milion banoreve. Te ardhurat per fryme kalojne 4 mije dollare ne vit me nje GDP (nominal) mbi 21 bilion USD. Sa i takon perberjes sipas besimit, mazhoranca vazhdon te jete e thelle ne favor te besimit musliman. Faktikisht, studime te ndryshme japin perqindje te ndryshme te popullsise me besim musliman e variojne nga 64% deri ne 79,9 %. Duke bere nje te mesme te perpjesshme, i bie qe popullsia muslimane ne Shqiperi te jete rreth 72%, ose ne shifra mbi 3 milion banore, qe duke iu bashkuar Turqise dhe Bosnje- Hercegovines, arrijne ne mbi 78 milion muslimane ne vetem keto tre shtete. Ketu nuk po perllogarisim edhe popullsine muslimane te Maqedonise dhe te Kosoves, qe se bashku me tre vendet e mesiperme, kalojne shifren e 80 milion muslimaneve, kandidate potenciale per tu bere qytetare te BE-se.
Ne fakt, deri tani kemi dhene thjeshte te dhena te cilat jane kokeforte dhe te verifikueshme. Megjithate, ka edhe nje “frike” tjeter te BE-se ne rast te integrimit te ketyre shteteve ne BE, qe lidhen jo thjeshte me 80 milion muslimane, te cilet “nulifikojne” popullsine e Gjermanise te pakten (lokomotive e BE-se), por edhe nga menyra e funksionimit te te institucioneve komunitare. Si te barabarte ne mes te barabarteve, keto shtete me shumice muslimane, numrin me te madh te eurodeputeteve, do ta kene pikerisht te ketij besimi, sic edhe Komisioneret e mundshem si pjese e ekzekutivit te BE-se. Ne raste te votimeve ne Keshill, ne Komision, por edhe ne Parlament, votat do te kene te njejten peshe ne vendimmarrje. Nga ana tjeter, pervec ketyre shifrave te popullsise muslimane, jane edhe miliona te tjere te cilet fillimisht si emigrante me te drejta te privuara (per te zgjedhur dhe per tu zgjedhe) me pas me te drejta te plota si antare te BE-se, mund te rrisin ndjeshem ndikimin e botes muslimane ne vendimmarrjet e rendesishme te institucioneve komunitare, pse jo pas disa dekadave, edhe te permbysin ekuilibrat aktuale.
Pavaresisht se ka patur perpjekje qe ne nenet e para te Kushtetutes se BE-se, e deshtuar dhe zevendesuar (nese ia arrin te miratohet) nga Traktati i Lisbones, e te vendosen rrenjet kristiane te BE-se, askush deri tani te pakten, nuk ka marre guximin te flase hapur mbi arsyet reale te mosafrimit te disa vendeve qe permenden ne Bashkimin Evropian. Ne keto kushte, gjithcka prej dekadash, vijon te permblidhet ne “detyrat e shtepise” se ketyre vendeve: reformat ne drejtesi, ndarja e pushteteve, sigurimi i kufinjeve, pasaportat biometrike, lufta ndaj korrupsionit, rregjistrimi i popullsise e te tjera perralla si keto. Te gjitha keto bien poshte me nje fakt te thjeshte, sic jane antaresimet e Bullgarise apo Rumanise ne vitin 2007. Niveli i funksionimit te shtetit, korrupsioni, niveli ekonomik, lene shume per te deshiruar ne keto vende, sa ne disa raste BE-ja ka bllokuar edhe fondet. Atehere ose BE-ja eshte nxituar per hir te besimit te njejte (te pakten kristian!) ose duhet ta pranoje qe ka gabuar, me keq ka favorizuar keto shtete, qe jo vetem jane deshtim i pranuar thuajse publikisht, por kane frenuar edhe deshiren per zgjerim te vete Bashkimit Evropian. Per t’iu kthyer telegrafikisht ceshtjes shqiptare te zgjedhjeve, ne Bullgari publikisht nje vote u ble me 50 Euro, ndersa ne krye te qeverise erdhi nje individ me nje te kaluar aspak te panjollosur, me karriere badigardi.
Nisur si nje “kopjim” i Shteteve te Bashkuara te Amerikes, Bashkimi Evropian tentoi te hape dyert per popuj dhe kultura, e ne fakt e ka realizuar deri ne zgjerimin e fundit te para 2-3 viteve. Megjithate, BE nuk mund te jete kurre SHBA, qe “marrin” nje kenian me baba te besimit musliman, me ngjyre dhe e ngrejne ne krye te kombit si president i vendit. Tashme BE-ja po kalon nje dileme te mirefillte, qe lidhet sipas gjasave edhe me zhvillimet e reja ne bote te pas 11 shtatorit, por edhe me friken e implementimit te nje mentaliteti e mund te importohet bashke me antaresimet e reja te mundshme te disa shteteve me mazhorance muslimane. Ne fakt, ky nuk eshte nje problem i shteteve e kerkojne te futen ne BE, por i vete ketij organizmi, i menyres se ndertimit dhe funksionimit, qe sipas gjasave ka vertete nevoje per reformim te thelle, te shpejte dhe te qenesishem. Dilema me e madhe e BE-se sipas gjasave, lidhet me ate te bashkeekzistences apo jo te dy kulturave, te dy mentaliteteve te ndryshme, deri diku edhe te asimilimit te mundshem apo te kalimit ne minorance fare pa pritur. Te gjitha keto llogaritje behen ne disa zyra te vecanta te Bashkimit Evropian, por normalisht nuk behen asnjehere publike. Ndersa, pas dyerve te kesaj shtepie presin ne rradhe shume shtete, mes te cileve miliona evropiane, ne gjirin e te cileve jo me pak se 80 milion muslimane, qe ka shume mundesi te konssiderohen si rrezik per Bashkimin Evropian.
Blerti Delija

Nga dëmshpërblimi si të persekutuar politikë përfitojnë Mehmet Shehu, Petrit Dume Beqir Balluku, Kadri Hazbiu e shumë ish pashallarë të kuq

Së bashku me kategorinë e disidentëve të vërtetë, të ndëshkuar prej organeve të diktaturës komuniste të proletariatit, do të marrin dëmshpërblim edhe segmente që kanë qenë, njëherazi, pjesë dhe viktimë e kësaj diktatuare.
Çfarë thotë konkretisht ky nen? Në ide të përgjithshme, ai përjashton nga përfitimi i dëmshpërblimit një sërë personash, të cilët, para se të ndëshkoheshin prej regjimit diktatorial të Enver Hoxhës & Co kanë patur të tilla poste që ndikonin drejtpërdrejt në zgjatjen e tij. Në projektligjin e ri. këta individë përjashtohen nga përfitimi i dëmshpërblimit. Janë shtatë kategori profesionale, të cilët janë ndëshkuar si pasojë e luftës për pushtet brenda llojit dhe jo sepse kanë qenë disidentë, kontribues aktivë apo pasive kundër tij. Konkretisht, neni gjashtë i projektligjit të ri përcakton si jopërfitues: ish-punonjësin e sektorit për Sigurimin e Shtetit (shërbimi i fshehtë komunist), të Komitetit Qendror të PPSH-së, oficerin e Sigurimit të Shtetit (legal a ilegal), të reparteve të ndjekjes dhe ato të ruajtjes së personaliteteve, hetuesit, prokurorët, gjyqtarët a ndihmësgjyqtarët në procese politike speciale. Po ashtu, përjashtohen nga e drejta e përfitimit të dëmshpërblimit denoncuesi, dëshmitari i rremë ose rëndues në procese politike në dëm të të pandehurve, personi i regjistruar në materialet e Sigurimit të Shtetit si bashkëpunëtor me cilësinë informator, agjent rezident, strehues ose zotërues i një apartamenti të vënë në dispozicion nga Sigurimi i Shtetit gjatë periudhës 30.11.1944 deri më 01.10.1991. Së bashku me kategoritë e mësipërme, të përjashtuar nga marrja e dëmshpërblimit janë edhe: ish-anëtari i qeverisë komuniste, anëtari i Komitetit Qendror të Partisë së Punës së Shqipërisë, anëtari i Këshillit Presidencial komunist, së bashku me kryetarin e Gjykatës së Lartë, Prokurorin e Përgjithshëm dhe deputetë komunistë, përpara zgjedhjeve të 31 marsit 1991. Në dukje, vendimi i parlamentarëve demokratë motivohet si një gjest humanizmi, kurse në të vërtetë nuk është tjetër, veçse një përdhosje e vlerave të vërteta antikomuniste. Jo vetëm, sepse vendosja e shenjës së barazisë midis xhelatit dhe viktimës bën pjesë në kategorinë dialektike të të kundërtave të papajtueshme, por sepse ajo pjesë e ish-nomenklaturës komuniste, e cila më vonë u bë viktimë e saj, nuk ka asgjë të përbashkët me të kundërtën e saj: disidencën dhe viktimat e kësaj të fundit. Sepse, Mehmet Shehu dhe pinjollët e tij, vërtet e pësuan pas daljes në konkluzion të Enver Hoxhës se ishin “çerdhe poliagjentësh”, por kjo ndodhi pas rreth 40 vjetëve kontribut të rëndësishëm në favor të zgjatjes, forcimit dhe konsolidimit të diktaturës komuniste dhe një jete prej “pashallarësh të kuq” që këta bënë. I njëjti vlerësim mund të qëndrojë edhe për Kadri Hazbiun, Beqir Ballukun, Feçor Shehun, Petrit Dumen, Sejfulla Malëshovën, Liri Belishovën, etj., të cilët, me amendimin e nenit gjashtë të ligjit dalin të barabartë me Musine Kokalarin, Lef Nosin, Nebil Çukën, Pjetër Arbnorin, Abdi Sharrën, Osman Kazazin, me grupin e deputetëve të pushkatuar barbarisht gjatë viteve të tetorit të kuq ’45-’48, me dy poetët, Vilson Bloshmi e Genc Leka dhe shumë figura të tjera që nuk ua përmend emrat për arsye vendi. Përkundër kësaj nomenklature të ndëshkuar, nga lufta brenda llojit, deputetë dhe pinjollë pasues të idealeve dhe kauzave të kundërta me komunizmin përfunduan tragjikisht, jo si rezultat i kësaj lufte, por nga qenia kundërshtarë të bindur ideologjikë dhe politikë të regjimit komunist të Enver Hoxhës & Co. E përcaktojmë kështu, pasi njeriu që e drejtoi anijen e komunizmit shqiptar për më shumë se 40 vjet në këtë sipërmarrje nuk ishte i vetëm. Ai kishte nga pas edhe shpurën, ku bënin pjesë të sipërpërmendurit, së bashku me armatën e hetuesve, gjyqtarëve, spiunëve, denoncuesve etj., kategorive të ndëshkuara nga organet e drejtësisë së llojit të vet e që sot protestojnë për të përfituar dëmshpërblim. Nisur nga këndvështrimi i periudhës postkomuniste shqiptare sipas optikës së Nurembergut antinazist, nuk është e tepërt të thuhet se amendimi i Nenit 6 të projektligjit “Për dëmshpërblimin e ish-të dënuarve politikë të regjimit komunist”, nuk është gjë tjetër, veçse stimulim i atavizmit komunist, që vazhdon të frymërojë në politikën shqiptare. Përkundrazi, lënia e tij në trajtë të pakorrigjuar le të shërbejë si hapi i parë i futjes së shoqërisë shqiptare në rrugën e dekomunistizimit real.
Nga: Xhovani SHYTI

Interviste ekskluzive e kryediplomatit italian ne Shiperine e Veriut, z. Stefano MARGUCCIO per gazeten “Shqiperia Etnike” dhene gazetarit Blerti Delija. Konsulli Marguccio: Rruga e Shqiperise drejt Brukselit, kalon neper Rome

Liberalizimi i vizave per shqiptaret, eshte ne doren e Qeverise Shqiptare, pohon per “SHE” diplomati italian. Ne perfundim te tre viteve te qendrimit ne krye te Konsullates se Italise ne Shkoder konsulli Marguccio kujton se tashme leshohen 13 mije viza ne vit per banoret e Qarqeve te Veriut te Shqiperise. Sipas tij, viti 2010 do te jete vit i pranise se fuqishme te Italise ne “vendin e Shqiponjave”
Z. Marguccio, tashme mbushen 3 vite nga marrja e detyres se Konsullit te Italise ne Shkoder. Cfare ka shenuar kjo periudhe ne jeten tuaj dhe ne karrieren diplomatike?
Ekperienca ne Shkoder profesionalisht ka qene shume stimuluese dhe e pasur. Shqiperia ofron sfida interessante per nje diplomat. Historia e saj eshte antike dhe magjepese, dinamikat e saj sociale jane shume komplekse. Pra nje rebus i vertete per tu zgjidhur per ke deshiron te jetoje aktivietetin e tij diplomatike si ndermjetes kulturor dhe deshiron te jete nje interpretues i realitetit lokal.
Cilat kane qene prioritetet e punes suaj ne ardhje dhe sa keni mundur ti realizoni ato gjate ketyre viteve?
Kam mberritur ne Shkoder ne nje moment te veçante, atij te hapjes se Qeverise Italiane ndaj Shqiperise. Kjo hapje solli si rrjedhoje nje dyfishim te punes ne Konsullate e keshtu qe nje nga prioritetet e para ka qene ajo e organizimit te kesaj rritje pune dhe sigurimit qe kjo te behej ne menyre trasparente dhe sa me mire. Ne te njejten menyre nga 2007 dhe Kooperacioni Italian vendosi te inicioje pranine e tij ne Veri te Shqiperise, e keshtu qe kam mundur te ndjek personalisht redaktimin e nje strategie nderhyrjesh qe po jep, pikerisht muajt e fundit, frytet e veta: me shume se dhjete milion euro te destinuar ne projekte te ndryshme ne fushen sociale, mjekesise dhe formimit.
Cfare lidhjesh keni instaluar me Shkodren dhe shkodranet ne pergjithesi, por edhe me institucione te vecanta, njekohesisht edhe me mediat dhe gazetaret?
Shkodra eshte nderi i tradites se mikpritjes ne Shqiperi dhe kam pranuar me kenaqesi titullin e “Qytetarit te Nderit” qe Keshilli Bashkiak me ka dhene. Çdo here qe kam rast te takoj qyetetaret e ketij qyteti, institucionet e tij dhe perfaqesuesit e medias ndjej simpati dhe afersi. Nga njera ane sigurisht roli im me lejon te gezoj ndjenjat me te mira qe shqiptaret ushqejne ndaj Italise, te cilen une perfaqesoj, e nga ana tjeter besoj qe eshte diçka edhe me personale qe natyrisht me jep kenaqesi.
Cilat jane shifrat konkrete qe tregojne ne nje fare shkalle realizimin e objektivave qe i kishit veten vetes por edhe qe mund te konsiderohen si kontribut i Konsullates per zonen e juridiksionit te saj?
Kam trasheguar nje institucion qe leshonte rreth 5000 apo 6000 viza ne vit dhe tani jemi ne shifrat vjetore te 11.000 e 13.000. “Kooperacioni Italian” ka financuar rreth 13 milion euro per projekte qe do ti sherbejne se pari banoreve te zones qe mbulon kjo konsullate ne sektoret me te ndjeshem si ai i mjeksise, lufta kunder varesise ndaj alkoolit dhe droges, formimit, sherbimeve sociale per shtresat me te pambeshtetura te popullsise dhe zhvillimit te zonave malore si ajo e Kelmendit dhe Shkrelit. Tashme dhe rruga e famshme Shkoder-Hani i Hotit eshte financuar dhe shume shpejt do te fillojne punimet. Ne zonen e Lezhes kane mberritur investime me shifra me te medha se nje miliard euro, qe pa dyshim do te sjelle ne pese vitet e ardhshme nje zhvillim te madh ekonomik dhe vende te reja pune. Ne fund kemi realizuar dhjetera aktivitete kulturore, koncerte, bashkepunime ne nivel universitar, konferenca me tema te ndryshme. Me duken shifra te rendesishme qe perfaqesojne nje afrim gjithnje e me te madh te dy vendeve tona.
Liberalizimi i vizave per shqiptaret, duket se eshte ne “metrat e fundit”. Sipas jush, per te finalizuar procesin ka me shume ne dore Qeveria Shqiptare apo vete Bashkimi Evropian?
Pa dyshim vullneti politik i Bashkimit Evropian per te çuar Shqiperine drejt liberalizimit te vizave Schengen eshte shume i forte. Topi ne kete moment me duket eshte ne fushen e qeverise shqiptare e cila duhet te demostroje te kete arritur standartet e Bashkimit Evropian te nevojshme derisa ky liberalizim te behet realitet.
Tashme haptas Italia ka dale si “avokate” e Shqiperise jo vetem per liberalizimin e vizave, por edhe marrjen e statusit te vendit kandidat per Shqiperine. Pse mendoni se Italia, ndryshe nga shume shtete te BE-se, eshte e interesuar ne kete drejtim?
Italia ka qene i pari partner i privilegjuar i Shqiperise menjehere pas renies se regjimit diktatorial per volumin e ndihmave, bashkepunimit institucional ne te gjitha nivelet, investimet dhe fluksin tregtar. Mendoj se eshte normale qe sot, mes gjithe shteteve te Bashkimit Evropian, te jete ai qe me shume ben per nje hyrje sa me te shpejte te “vendit te shqiponjave” ne Evrope. Rruga e Shqiperise drejt Brukselit kalon neper Rome.
Sigurisht, nuk eshte objektivi kryesor i konsullateve leshimi i vizave per qytetaret shqiptare. Megjithate, a mendoni se do te zbehet pozicioni i ketyre perfaqesive diplomatike ne Shqiperi pas liberalizimit te mundshem te vizave per shqiptaret?
Roli i nje Konsulli eshte ai i te berit te ures lidhese mes dy vendeve, stimulimit te shkembimeve ekonomike dhe tregtare dhe atyre kulturore. Hapesirat ne kete kuader jane gjithnje e me te medha. Liberalizimi i vizave Schengen nuk do te jete fundi i leshimit te vizave ne pergjithesi. Kush do te levize ne Itali per te punuar ose per tu bashkuar me familjaret do te kerkoje gjithsesi leshimin e vizes.
Z. Marguccio, jo te gjithe koleget tuaj do te kishin zgjedhur me deshire pozicionin qe keni ju, per shume arsye. Nderkohe, ju keni mbushur 3 vite ne kete detyre. A do te deshironit te qendronit me gjate apo do te preferonit nje Ambasade te rendesishme ne nje vend tjeter?
Siç e dini kam ardhur ketu vullnetarisht dhe nuk jam penduar per kete zgjedhje. Mandati im “shkodran” eshte akoma dhe sot nje eksperience profesionalisht shume e pasur dhe shume terheqse. Ai i diplomatit eshte nje profesion ku komponenti relacional eshte baze dhe ne fillim mbillet. Nje mandat katervjeçar te lejon te mbledhesh frytet e punes tende dhe une nga 6 nentori hy ne vitin tim te katert.  2010-ta sigurisht do te me gjeje ketu per disa muaj e pastaj do te shohim…
Dy paraardhesit tuaj dhe ju, jeni tashme “Qytetare Nderi” te Shkodres. A perben kjo nje obligim me te madh per ju, edhe nese largoheni nga Shkodra? Ne kete linje, ne raportet qe keni me parardhesit tuaj (nese keni) sa vazhdojne te jene te interesuar per Shkodren e Shqiperine ne pergjithesi?
Me duket se Shkodra ka mbetur ne zemer te dy paraardhesve te mije me te cilet komunikoj shpesh. Persa me perket mua, thuhet se emerimi i pare per nje diplomat eshte si “dashuria e pare”, pra nuk mund te harrohet kurre.
Ju jepet mundesia te komunikoni me mijera qytetare ne rajonin ku Konsullata ka juridiksion. Cfare do te deshironit ti thoni, ndonje sugjerim, keshille, “lajm te mire” apo cfare te deshironi ju?
Mund  te ju them se 2010-a do te jete nje vit ku Italia do te jete shume e pranishme ne Shqiperi. Ambasada e Italise ne Tirane eshte duke organizuar ne bashkepunim me Konsullaten e Shkodres dhe Vlores nje sezon me aktivitete e pagezuar “Dy popuj, nje det, nje miqesi” qe do te zhvillohet ne te gjithe vendin nga 14 marsi ne 2 qershor te vitit te ardhshem. Me bashkepunimin e te gjithe eksponenteve te “Sistemit Itali” ne Shqiperi (sipermarrje, institucione, shoqata dhe ente te tjera) jemi duke pergatitur aktivitete kulturore, por jo vetem, per te ndjere sa me afer dy anet e Adriatikut. Pregatituni te merrni pjese sa me shume ne numer! Sidomos te rinjte qe shpresoj do te kene keshtu mundesi per tu argetuar dhe per te ndenjur bashke.

Incidentd diplomatik apo lajthitje…?!

Në kapitullin e dytë, “Ceremoniali diplomatik”, të vëndimit të Këshillit të Ministrave Nr.229, datë 23.4.2004, në pikën 10 “Imuniteti diplomatik”, përcaktohen qartë mjaft gjëra që mund të shmangnin një incident të panevojshëm diplomatik, i cili në dukje është i parëndësishëm, por që, sipas gjasave, nuk do të kalojë pa pasoja, të paktën për Shkodrën si qytet, e mbase edhe më gjërë.
Jo vetëm përmes mediave, opinioni publik i qytetit dhe rajonit të Shkodrës, mbase edhe më përtej, është njohur me rastin e bllokimit të një mjeti me targa diplomatike, i rregjistruar zyrtarisht si pronë e Misionit diplomatik të Austrise në Shqipëri, e më specifikisht në Konsullatën e Nderit Austriake në qytetin më të madh verior. Në fakt për qytetarët e Shkodrës, ka mjaftuar që të kalojnë një herë para Bashkisë së tyre, për të mësuar këtë lajm të pazakontë, unikal ne llojin e tij, madje edhe në vënde që akoma janë në luftë, si Afganistani apo Iraku.
Targa CD 01-99 prej shumë vitesh është e njohur në Veriun e Shqipërisë, duke përfaqësuar edhe vëndin mik, Austrinë, e cila prej mëse një dekade, është një investitor mjaft energjik e bujar në Shkodër, ku vlen të përmëndet Ndermarrja Ujësjells- Kanalizime Qytet, por edhe një sërë investimesh të tjera në formën e donacioneve kryesisht, të cilat kalojnë vlerën e dhjetëra milion eurove. Në këtë linjë të miqësisë tradicionale, shteti austriak çeli në Shkoder Konsullaten e Nderit, e perfaqesuar nga konsulli i Nderit Gjergj Leqejza, diplomat me të gjitha efektet dhe mbajtes i “kartes blu” diplomatike, e njëjtë edhe me atë që mban çdo ambasador i akredituar në Shqipëri, si amerikani John Withers, italiani Saba D’Elia, britanikja Fiona Mcllwham, etj.
Skandali i verifikuar vetëm disa ditë më parë para Bashkisë Shkodër, me bllokimin e paprecedent të një makine me targa diplomatike si dhe qëndrimi i saj demonstrativ per 4 ditë pa u zhvëndosur sipas rregullave në fuqi, tashmë është zbardhur totalisht nga gazeta “Shqiperia Etnike”.
Në kuadër të 19 tetorit, 6- vjetorit të Lumturimit të Nënë Terezës (feste zyrtare në Shqipëri), shtepia në lagjen “Badraj” të Shkodrës, ku mëndohet se ka jetuar për disa kohë familja e Shenjtores, u kthye në shtepi- muze, pikërisht nën kujdesin e Konsullit të Nderit të Austrisë Gjergj Leqejza. Në ceremoninë e organizuar me ketë rast, merrnin pjesë Zonja e Parë dhe bashkëshortja e kryeministrit, teksa ra në sy mungesa e “pajustifikueshme” e autoriteteve vëndore, duke nisur nga Qytetari i Parë i Shkodrës Luka, prefekti Cungu, kryetari i Qarkut Kolombi, deputetët.
Zonjat Topi dhe Berisha, të cilat preferuan të vijnë në këtë ceremoni të thjeshtë thuajse “incognito”, (si emer, i panjohur, si mbiemer, i pacaktuar), janë ftuar në një koktej të organizuar me këtë rast nga konsulli Leqejza, në mjediset e bar- restorant “Idromeno”. Duke qënë me mision dhe në kushtet e mungesës së një vendparkimi pranë lokalit, konsulli Leqejza parkoi makinën në vëndin e caktuar për makinat e Bashkisë Shkodër. Kjo edhe për arsye se zonjat Topi dhe Berisha kishin vetëm 45 minuta kohë në dispozicion për të qëndruar në qytetin e Shkodrës. Në parantezë mund të thuhet se në të njejtin vend jane parkuar, parkohen dhe do te parkohen edhe me tej mjete te keshilltareve bashkiakë të zgjedhur edhe me 300 e pak vota që shërbejnë më shumë si melhem për plagë të hershme e të reja se sa për përgjegjësi qytetare me një mbledhje në muaj, të deputetëve, të zyrtarëve vendas dhe të huaj, pa u shqetesuar shumë nga policia rrugore, aq më pak nga ajo bashkiake.
Deshmitarë okularë në ngjarje, deklarojnë për gazetën “Shqiperia Etnike” se konsulli Leqejza ka dalë nga lokali “Idromeno” në momentin që ka mësuar se makina e tij me targa diplomatike, po bllokohej me ganxhat e Policise Bashkiake. Tre policë bashkiakë, kishin filluar punën e vendosjes së ganxhes bllokuese, kanë prerë fletë- gjobën dhe nuk janë shqetësuar aspak nga prania e konsullit Leqejza, i cili ka kërkuar ti bindë se bllokimi i mjetit me ganxhe, në prani të drejtuesit të mjetit dhe aq me shumë të një mjeti me targa CD, është jo vetem një gabim, por madje edhe marrëzi. Leqejza ka komunikuar edhe me drejtorin e Policisë Bashkiake, i cili disa metra më larg, ndiqte punën e vartësve të tij. Pasi ka ndeshur në kokefortesinë e policëve bashkiakë të cilët emrin marrëzi (pazzia) e kanë vlersuar si offendere (ofendim), apo, sipas gjasave thjeshtë po zbatonin një urdhër të eprorëve, Leqejza ka provuar të komunikojë me drejtues të Bashkisë Shkodër, të cilët nuk kanë marrë përsiper riparimin e një gabimi që i ngjan më shumë fajit dhe madje me paramendim. Konsulli Leqejza, është rikthyer në mjediset e “Idromeno” për të respektuar deri në fund zonjat Topi e Berisha, per te vijuar me pas zgjidhjen e këtij incidenti përmes rrugëve e kanaleve diplomatike ndërshtetërore. Janë deshmitare zonjat Topi dhe Berisha për kohën kur është “gozhduar” trupi diolomatik dhe konsulli ka qënë në ushtrim të detyrës specifike, pasi ka vazhduar ende kokteji, ose thjesht e shqip, zonjat i ka lënë në tavolinë, i ka gjetur po në tavolinë, ka vazhduar aktivitetin e më pas i ka përcjellë. Madje konsulli nuk u ka lënë të kuptojnë asgjë dy zonjave, Topit e Berishës, duke reflektuar pranueshmëri kontribuese diplomatike edhe përballë lajthitjes që s’ din me ç’ emër tjetër ta pagëzosh.
Ku është gabimi i palës shqiptare?
”Imuniteti diplomatik përfaqëson një tërësi të drejtash që gëzohen nga misionet diplomatike dhe anëtarët e tyre për kryerjen e detyrës zyrtare të mbrojtur nga çdo ndërhyrje, presion dhe që krijon një klimë marrëdhëniesh të lira dhe respekti midis shteteve.I.
Eshte ky përcaktimi zyrtar i shtetit shqiptar në lidhje me imunitetin, të cilin si mbajtës i “kartës blu” diplomatike, gëzon edhe konsulli Gjergj. Sigurisht, është një përshtatje e Protokollit të Shtetit të Republikës së Shiperisë me Konventen e Vjenës për marëdhëniet diplomatike në mes shteteve dhe organizmave. Ne një pikë tjeter të VKM Nr. 229 e cituam në hapje të këtij shkrimi, pikërisht pika 10.3 percakton qartë se deri ku shtrihet imuniteti dhe paprekshmëria diplomatike dhe konkretisht : “Imuniteti dhe paprekshmëria diplomatike shtrihet mbi përfaqësitë e huaja, rezidencat private, diplomatët, aktivitetin e plotë të tyre, korrespondencën, arkivat dokumentore dhe çdo lloj pronësie tjetër që gëzojnë për shkak të detyrës dhe në emër të shtetit dërgues.I. Ndersa ne piken 10.4 percaktohet edhe më specifikisht pozicioni i konsullit Leqejza: “Për ata që janë shtetas shqiptarë ose kanë dyshtetësi, të huaj dhe shqiptare, apo që kanë leje qëndrimi të përhershme, imuniteti shtrihet vetëm në fushën e ushtrimit të detyrës specifike që iu është ngarkuar, por jo në të gjithë aktivitetin dhe aspektet e tjera të punës dhe jetës së tyre.”.
Pa dashur të ndalemi në interpretime të hollësishme, përmes paragrafeve të mësipërm përcaktohet qartë se edhe makina me targa zyrtare CD 01-99, përfshihet në “imunitetin dhe paprekshmerine diplomatike” siç thuhet në pikën 10.3, pasi natyrshëm mjeti lëvizes shërben për realizimin me sukses të misionit diplomacik të konsullit Leqejza. Arsyetimi që jep Bashkia përmes deklaratës per shtyp, por edhe në një takim që pata specifikisht për këtë çështje, pavarësisht argumenteve,  na duket jo bindës, derisa për çështje që kanë të bëjnë me marëdhëniet  mes dy shteteve, Austrisë  dhe Shqipërise, i referohen thjeshtë Kodit Rrugor: “Automjeti me targë CD 01-99 në bazë të kodit rrugor,  e pikërisht nenit 129 të tij, në kapitullin për automjetet e trupit diplomatik , në faqen 159 , në pikat 1 dhe 3 të këtij neni e ka të përcaktuar qartë se askush edhe pse ka imunitet nuk ka të drejtë të shkellë rregullat e qarkullimit rrugor. Për shkeljet e kryera ndiqen procedurat e zakonshme ligjore, (Gjobitja e mjetit) si dhe bëhen njoftimet përkatëse Ministrisë së Punëve të Jashtme e cila bën njoftimet e nevojshme në rrugë diplomatike.
Në rastin konkret makina e konsullit të nderit të Austrisë e parkuar përpara godinës së Bashkisë Shkodër: „ është në drejtim të kundërt me kahun e lëvizjes, ka parkuar në një vend ku nuk lejohet parkimi, ka një tabelë e cila sinjalizon ndalimin e parkimit për ditët e shtuna dhe të diela. Për më tepër që ditën e dielë në ambjentet e Bashkisë Shkodër pritej Zv/Kryeministri njëkohësisht edhe Ministri i Jashtëm i Republikës së Shqipërisë z. Ilir Meta dhe Ministri i Jashtëm i Republikës së Turqisë, dhe për efekt sigurie në raste të tilla,  është e ndaluar parkimi para institucionit të Bashkisëës.
Nese nuk ka humor, një arsyetim i tillë është mjaft i pa kuptimtë me pozicionin e Konsullit të Nderit të Austrisë. Kur diplomati është me mision, në bazë të Konventes së Vjenës, parkon mjetin sa më pranë të jetë e mundur dhe në vëndin më të afërt. Madje, policia është e detyruar të mbikqyrë deri në fund të misionit diplomatik. Nuk ka asnjë dyshim se Leqejza ishte në mision diplomatik me dy personalitete të shtetit, zonjat Topi dhe Berisha. Edhe nëse Policia Bashkiake kerkon të zbatojë ligjin deri në këtë pikë, pas vendosjes se fletë- gjobës, vëndosja e ganxhës bllokuese, aq më shumë në prani të drejtuesit te mjetit është e pajustifikuar dhe e paligjshme. Nga ana tjeter, ka një limit kohor të caktuar, kur mjeti mbahet i bllokuar me ganxhe dhe nëse pronari nuk paraqitet për të kryer formalitetet e tjera, mjeti dergohet në parking. Ndersa makina CD 01-99 qëndroi si „trofe lufte“ 4 dite para Bashkisë Shkoder. E. së fundi, qënia e mjetit të Konsullatës Austriake në Shkoder si rrezik për sigurinë e ministrave te jashtem shqiptar dhe turk, është një lajthitje që kalon çdo arsyetim sado profan të një injoranti keqdashes dhe nxites konflikti. Kjo pikë, nuk ka nevojë per asnjë koment.
Pse ndodhi incidenti diplomatik dhe pasojat e mundshme
Natyrisht, nuk ka një version zyrtar perveç atij të shpërndarë nga Bashkia dhe atij të publikuar nga konsulli. Megjithatë, kemi disa të dhëna e mund të hedhin indirekt dritë. Deri në minutat e fundit, prania e zonjës së Kryeministrit, Liri Berisha, nuk ka qënë e konfirmuar, ndërsa autoritetet vendore janë njoftuar të gjitha per aktivitetin në nderim të Nënë Terezës me zonjën Topi e konsullin Leqejza. Pra, mëndohej se do te vinte vetëm zonja Topi, bashkëshorte e presidentit te vendit dhe…!
Në keto kushte, mungesa e treshes Luka- Cungu- Kolombi, nuk ka nevojë për shumë komente. Sipas gjasave, ardhja e beftë e zonjes Berisha bashkë me zonjën Topi, i ka zënë të papergatitur autoritetet vëndore, të cilat kishin planifikuar bojkot të pakërkuar nga Par(t)ia e Tiranës Tirana, ndaj bashkeshortes se Presidentit të Republikës.
Në këto kushte, pa patur mundësi riparimi të fajit,  dikush ka „shfryrë inatin“ tek makina e personit që kishte organizuar aktivitetin për nder të Nënë Terezes. Nuk besojme se ka nevoje për më shumë komente.
Informacione të besueshme të „SHE“ bëjnë me dije se incidenti nuk është marrë shumë lehtë jo vetëm nga konsulli Leqejza, por as edhe nga Ambasada Austriake në Tiranë, Ministria e Jashtme dhe Protokolli i Shtetit. Nga burime të reyervuara notat Verbale kanë mbërritur në Bashkinë Shkodër, duke shprehur mes te tjerave edhe protesten për incidentin paradoksal, të turpshëm madje. Pavarësisht se makina CD 01-99 është në pronesi të konsullit Leqejza, ajo përfaqeson shtetin austriak, i cili është një nga donatoret më bujarë në Shkodër dhe në Veri të vëndit. Për vetë natyrën e gjërave, tashmë gjithçka është larguar nga pjesa e dukshme, për tu transferuar në analet diplomatike. Mjeti i bllokuar, pasi qëndroi 4 ditë para Bashkisë, është liruar nga bllokuesit të cilët e kanë çuar me duart e tyre dhe  e kanë parkuar në oborrin e Prefektures Shkoder, per tu marre më pas nga pronari i ligjshëm.
Ky incident, i pari në historinë e Shkodrës dhe Shqipërise, duhet te shërbejë si mësim për autorët. Interesat e qytetit dhe të komunitetit, duhet të jene mbi mllefet dhe inatet personale, veçanarisht përballë shteteve mike si Austria. Nga ana tjeter, nuk përjshtohet mundësia e një „ftohjeje“ të shtetit austriak perballë një trajtimi të tille nga Policia Bashkiake dhe Bashkia Shkoder e përfaqesuesit të saj ligjor e zyrtar në rajonin e Veriut, konsullit Gjergj Leqejza, i cili më shumë se vetëveten, perfaqeson  Austrinë në ushtrim të funksionit dhe misionit të tij.
Ndërkohë që, si për ironi te fatit, thuajse në të njejtin vend, parkohet një makinë serish me targa diplomatike CD e një personi që njihet si Konsull Nderi i një shteti tjeter, por që në fakt nuk rezulton në listën e përfaqesive diplomatike te rregjistruara në Ministrine e Jashtme të Shiperisë.
Në kërkoftë ndokush fakte, ne kemi edhe foto, hazer xhevap bile…
Sokol Pepushaj

EDI RAMA  “KATOLIKU”, QE  I “LUTET” SHENJETORES MARIE, POR  BESON TEK  DJALLI NEXHMIJE  …

Mbas  zgjedhjes ne krye  te Partise Socialiste te Edi  K. Rames ,filloi  propogandimi gjoja  e  nje   politike  te re ne kete parti . Filozofia e  trashigimtares  te se majtes ekstreme shqiptare (PS) si me “magji” u mbeshtet ne dy “Kollona” , se pari ne ate te “filozofise” pertej te majtes e pertej te djathtes ,dhe se dyti  ne “shenderrimin” alkimist  te  Edi Rames  nga ortodoks fondamentalist ne “Katolik” te kulluar. Ky shenderrim  u be sa hap e mbyll syte ,taman sikur thone “Geget”, si me pas kaluar Ylberin…”Ylberi” ne kete rast  thone te majtet  paska qene pagezimi ne nje kishe katolike ,e cila ka “shenjteruar” largimin e Edi Rames nga tufa e “arinjeve “ ortodokse dhe bashkimin e tij me  grigjen e “qengjave” katolik…Ne me kete rast nuk po vijojme me sentencen tjeter qe tregon  fatin  e  grigjes se “qengjave” kur ne krye te  tyre  eshte vendosur  nje zog ujku me lekur ogici ,por  po  i qendrojme besnik titullit te shkrimit …
Retrospektiv
Ne gjysmen e dyte te  vitit 1990 ,kur  komunizmit  po i vinte “fundi”  Partia e Punes e Shqiperise me ne krye  Ramiz Alin dhe te vejen e diktatorit  Nexhmije Hoxha  filluan  zbatimin  e  planit  per te kontrolluar pluralizmin qe po vinte ne Shqiperi. Te paret aktor qe u muaren ne prova nga regjizorja    (e sigurimit te Partise), Nexhmija ,ishin  “femijet”  e besnikeve te PP-se ,te cilet kishin garanci se nuk i tradhtonin idealet komuniste te Enverit ,pavaresisht nga perdredhjet  qe duhej te benin per interesat e Partise… Natyrisht nje nder keta kishte qene  edhe  Edivin  Kristaq Rama , djali i antarit te Komitetit Qendrore te Partise,antarit te Presidiumit te kuvendit popullore, dhe nipi i antarit te byros politike  Spiro Kolekes . Ne dosje pervec trashigimise  piktori-profesor  kishte edhe ca garanci te tija personale ,qe kur ishte basketbollist i Dinamos dhe rezerv i  kombetares , si dhe  piktor ilustrues i revistes  “Ne sherbim te Popullit” ,ku Edi (sic  e therrisnin)  stigmatizonte armiqt e socializmit e komunizmit… Nexhmija pasi e merre  ne provim ,kishte vene re ,se  Edi nga emocionet e shkermoqjes se sistemit qe e donte me shpirte ,rrembehej e per inat te atyre qe nuk po e mbronin  fliste disi percart ,ndaj Nexhmija  i thote se ti Edi momentalisht je i rrembyeshem e  nuk bene per  nje rol te pare ,por do te  jesh ne nje  rol te dyte. Edi qe nuk ishte mesuar te jene i dyte ,jo vetem nuk e pranon kete rol  ,por kerkon ta sfidoi  “Nenen” e komunizmit enverjan ,ndaj vendos te largohet nga  politika e majte dhe te ngjitet ne te djathten, natyrisht  per te miren e te majtes ,por edhe duke sfiduar mosbesuesit … Ne vitet e para (1991-1993) shkroi disa artikuj “antikomunist” ,ku shau e stigmatizoi komunistet ,veteranet , spiunet  e sigurimit shtetit etjer ,e deri luften nacional-clirimtare  e lancoi si lufte  civile per pushtet te komunisteve.. Keto shkrime  e tjera i permblodhi (se bashku me nje shokun e tij nga vatha komuniste) ne nje liber me titullin “Refleksione…” Per fat te keq te Edi Rames  as tek  Partia Demokratike dhe as Partite e tjera te djathta nuk u be i besueshem ,ndaj  vendosi te largohet nga Shqiperia ,nen ritmin e kenges “patriotike “ : ”Ty Shqiperi te kam Dhjere…”. Pas vitit 1997 ,kur bijet e revolucionit  arriten te marrin pushtetin ,  Nexhmija  vendosi te  rikthej ne skene Edi K.Ramen ,ndaj urdheroje kthimin e tij nga plevicat e Parisit. (Te mos harrojme se me vone ai  qe  zbatoi urdherin  e hengri  i pari…)  Nexhmija  pas kthimit e  thirri  ‘birin” plengprishes te  Partise, i cili me kok ulur   ne preher te Nexhmijes filloi te qaj me denese per prapesirat qe kishte thene kunder kominizmit e partise ,por  Nexhmija e kishte qetsuar me fjalet “magjike” bire , partia ju kemi thene se per ju (bijet e komunisteve) eshte nena ,ndaj ajo ju fale e njekohesisht do tju besoje  ,tashma  nje rol te pare…. Edit ju ngrine lotet  ne qerpadha ,dhe  ne ngasherim e siper klithi me sa fuqi kishte , te rroje  partia e  nene Nexhmija… Si fillim Edi u be Minister Kulture ,pastaj  kryetari i Bashkise Kryeqytetit  ,dhe me vone edhe kryetari i Partise Socialiste shqiptare. Tashma  Nexhmija e kishte mbjatur fjalen e vet , ndersa Edi duhej tja  shperblente  partise.  Edi Rama per ti bere qjefin  “nene” Nexhmijes sic i thote shpesh ne ambiente intime  riktheu ne skene  fuqishem  perkujtimin e konferences se Pezes . Ne  cdo 16 shtator  ne Peze z. Rama   organizon perkujtimin  e  kesaj ngjarje  ,ku veteran truthare , komunist te thekur  dhe bije te tyre  jargaviten duke  lavdruar Enver Hoxhen, dhe bemat e tij. Gjithashtu Edi ka  rikonfirmuar 29 nentorin si “festen “ e nates se “bardhe” ,(kur ne fakte eshte e nata  zeze  e shqiptareve).. Edi Rama ,dashurin e pa kufishme per Partine e Punes e ka konsoliduar duke rikthyer ne skenen  politike  bijet e Sekretareve e hierarkeve te larte te PP-se.  Nexhmija  per kete e ka lavdruar Edi Ramen te cilit i ka dhene “bekimin” e saj si i vetmi pasardhes i denje i Enverit ,per te drejtuar partin e tij me emrin e tret te “ri”.
Edi nga komunist – ortodoks – fanati , ne “Euro-katolik”
Ne kushtet e reja  partise socialiste  i eshte dashur ti “hane” shume fjale qe kishte  thene kunder Europes ,Perendimit dhe SHBA-se . Megjithkete kthese (hileqare) ,Edi Rama kishte vene re se  ne  shumicen e komunitetit katolik ai dhe PS-ja jo vetem nuk besoheshin, por ishin ende te “armiqesuar”,dhe kjo vinte  qe nga koha e “baba” Enverit , i cili kishte dekleruar boterisht luften kunder klerit (katolik) ,dhe katolikeve ,ku sic thoshte ai (Enveri) ,ky komunitet (qendrestar autokton shqiptare) mbarte me vehte  maksimumin e  inteligjences e  kultures  Europerendimore , te mbeshtetura fuqishem  ne binomin FE dhe ATDHE, vlera  keto te papajtueshme  me ato cfare propogandonte “stuhia” komunisto-sllavo-lindore .. Madje edhe  partia socialiste  gjate qeverimit saj (1997-2005) ,kishte qene mjafte “armiqsore” me katoliket ,te cileve  nuk u kishte dhene  asnje rol ne piramiden drejtuese te Shqiperise (qe nga presidenti , kryetari i kuvendit , kryeministri e tjer..). Per kunder kesaj  Perendimi gjithnje kishte qene i ndjeshem ndaj  komunitetit katolik . Shpesh ne ambiente te mbyllura  Europianet u kishin thene perfaqesuesve te shtetit shqiptare  se katoliket jane pasaporta Europerendimore e juaja . Ndersa partia Demokratike si rivale per pushtet e PS-se , gjate qeverisjes saje  pervec te tjerave u ka dhene ( se e kane  merituar)  gjithnje  nr.2 te shtetit ,kryetarin e Parlamentit shqiptare .. Edi Rama per te rregulluar disi keto raporte ,ndermori nje hap interesant ,duke u dekleruar (e pagzuar) “Katolik” ,dhe lene besimin e te pareve ortodoks .”Katoliku” i ri  z.Rama  menjeher urdheroj  mediat e tija  te shkruara e vizive te propogandojne “besimin” e tij te ri ,me te cilin do te afronte  komunitetin katolik prane PS.  Pas kesaje  ne turneun “Dialog me Shqiperine”  tentoi te katapultohet (si ne PS ,pernjehere  antar e Kryetar), edhe ketu nga   katolik “i ri” ne nje hierark te larte te  katolicizmit , ndaj per kete  oratorin e tij e quante  “Enciklika” (ne fakt kete e ka te drejt vetem Papa).  Ne keto “Enciklika”  u dallua edhe budallalleku i “katolikut” Rama ,pasi “enciklikat” nuk benin fjale per punet e shpirtit ..,por  benin fjale per punet e djallit-politik e deri per kunguj , tranguj  e tjer.. Ter kete zallamuhi  Nexhmija e  kishte pare disi me nje mosbesim ,ku nje dite i kishte thene ,more ti Edi a e din se  shumica e popullsise eshte muslimane dhe duke ju “perkushtuar” katolikeve kaq shume  ,ka rrezik te  humbasesh besimin tek ky komunitet shumice ?,  por  Edi e kishte qetsuar , se mbiemri i tij Rama ishte shume me i vjeter e domethenes , jo vetem se Edi “katolik” sot ,por edhe se  ai i Kristaqit  ortodoks … Nexhmijes si djall qe nuk i shpeton gje  gjate bisedes ju kujtua , se  katolicizmi eshte kunder  disa “veseve” qe i praktikon zoti Rama , ndaj per kete shprehu nje fare  dyshimi per suksesin e ketij  konvertimi ,por per fate te Edit  kesaj dileme i dha karar nje “demokristian” i atashuar prane  PS-se i cili tha se nepermjet  rrefimeve e lutjeve ja ka falur  Jezu Krishtit  mekatet  ketij fare  burri qe na ka nderua duke u bere  katolik . Edi duke dashur te  tregohet nje katolik i zellshem perpara mikut  te tij ,tha se  ai cdo dite i lutet vetem Shenjetores  Marie , si nena e Jezusit . Nexhmija me te degjuar keto fjale tregoi shenja pakenaqesie , por Edi duke i shkelur syrin mikut “katolik” e  dredhi muhabetin ,duke thene se  vertet i lutet shenjetores Marie ,por ama  i beson vetem  “nenes” Nexhmije ..e cila  do ta  “shoqeroj” nga njera “fitorje” ne tjetren deri  me 28 qershor 2013, se ne ate te 2009 ,shqiptaret nuk e kishin kuptuar..
Nga  Ndue  Bacaj

UGPV Albania- Unioni i Gazetareve Profesioniste te Veriut feston 7 – vjetorin e krijimit MOTOJA E UGPV ALBANIA NGA KRIJIMI EDHE DERI ME SOT: NE KEMI NJE ENDERR: GAZETARIA TE JETE PROFESION! NA NDIHMONI TA REALIZOJME!

Me 5 dhjetor 2002 nje grup shume i vogel i gazetareve ne Veriun e Shqiperise, i dhane jete te pares dhe deri tani te vetmes shoqate profesionale te gazetareve ne Veriun e Shiperise: Unioni i Gazetareve te Veriut (UGV). Disa kohe me pas, shoqata mori emrin UGPV Albania- Unioni i Gazetareve Profesioniste te Veriut, i cili mbush 7 vite jete jo pa arritje te rendesishme.
Ishte 16 shkurti i vitit 2003 kur u prezantua per here te pare nje iniciative e nje grupi te vogel gazetaresh te Shkodres per te krijuar nje shoqate, e cila per shume arsye do te quhej Unioni i Gazetareve te Veriut (UGV). Ideja sa gjeniale, por edhe e thjeshte e Blertit, Taulantit, Aniles, Sokolit, Erzenit, Rifatit, Aldes dhe Zefit kerkonte te ndikonte sado pak ne krijimin e nje klime me te qete per gazetaret gjate ushtrimit te profesionit te tyre. Duhet kujtuar se ne ato kohe, akoma shteti nuk arrinte te krijonte kushte optimale funksionimi per strukturat e tij, aq me pak per gazetaret dhe mediat. Ne hapat e pare patem shume dashamires, sic edhe mjaft skeptike nese kjo shoqate do te ishte faktor apo jo ne rajonin ku do te vepronte, madje edhe per kohezgjatjen e jetes se saj.
Ne marsin e vitit 2005 shoqata vendosi disa ndryshime te rendesishme mjaft domethenese, duke ndryshuar mes te tjerave edhe emrin nga Unioni i Gazetareve te Veriut ne Unioni i Gazetareve Profesioniste te Veriut (UGPV Albania). Nuk ishte thjeshte nje ndryshim emri, por nje deshire per nje ngritje te vazhdueshme profesionale jo vetem te antareve, por edhe te gazetareve e mediave ne Veriun e Shqiperise. Me kete rast, u organizua edhe nje takim madheshtor, me pranine e autoriteteve me te larta vendore e shteterore te Veriut, por edhe me autoritete te padiskutueshme ne sferen e mediave. Nga 8 vete qe ishin themeluesit ne 5 dhjetor 2002, tashme ne rradhet e shoqates ishin afruar rreth 30 antare efektive. Me kalimin e muajve, shoqata institucionalizoi me shume aktivitetin, duke bere hapa konkrete qofte ne organizmin qofte edhe ne kontribute ne gazetari. Keshtu, u be e mundur e aktiviteti dhe synimet e UGPV Albania te njihen ne mbare boten permes faqes se internetit, e cila u be e mundur nga kontributi i z. Alban KRAJA- antar nderi i UGV-se. Permes faqes se internetit u be e mundur e UGPV Albania te krijonte lidhje te shumta, brenda dhe jashte vendit, duke u bere pse jo shoqata e gazetareve me e njohur dhe me e klikuar, ne nje kohe e homologet tane sot e kesaj dite, nuk kane nje faqe web. Ne vijim, UGPV Albania shenoi emrin e vet ne historine e gazetarise shqiptare, duke qene botues i Fjalorit Enciklopedik “Gazetare dhe Publiciste”, i pari ne historine e Shqiperise dhe shqiptareve. Nje merite te vecante ka Prof. Dr. Hamit BORICI, i cili publikimin e punes se tij dhe stafit, ia besoi pikerisht UGPV Albania, e cila e kishte nderuar me titullin “Antar Nderi”.
Perpjekjet tona kane vijuar edhe me kontributin konkret per median e lire, sic ishte botimi i disa numrave te gazetes se shoqates “Veriu Observer”, e cila per arsye te kuptueshme financiare nuk arriti ti mbijetonte tregut te shkruar. Megjithate, ne ato pak numra treguam se si mund te jete nje gazete vertete e lire, se si profesioniste te vertete mund te japin kontribute konkrete per shoqerine. Sigurisht, eshte ne planet tona rifillimi i botimit te kesaj gazete vertete te pavarur, natyrisht me mbeshtetjen e dashamiresve tane, te fondacione te ndryshme apo homologeve. Paralel me keto, shoqata ka punuar shume per rritjen profesionale te antareve te saj. Antare te UGPV Albania kane qene pjesemarres ne dhjetera takime, seminare dhe simpoziume kualifikuese. Njekohesisht shoqata ne bashkepunim me shume partnere, ka qene edhe bashkeorganizator i mjaft aktiviteteve te rendesishme. Perpjekje te jashtezakonshme kemi bere edhe per sensibilizimin e politikeberjes dhe opinionit te gjere per nevojen e vendosjes se rregullave te lojes ne media dhe nxjerrjen njehere e mire nga informaliteti. Te panumerta ishin edhe apelet e ne i drejtuam shoqatave te tjera homologe, OSBE-se dhe Komisionit te Mediave ne Kuvend per keto ceshtje, por deri tani fatkeqesisht kane rene ne vesh te shurdher. Mjaft aktive kemi qene dhe ne mbrojtjen e antareve por edhe gazetareve ne pergjithesi, sa here ata jane ndjere nen presion. E njejta linje eshte shtrire edhe ne raporte me kolege jashte juridiksionit te UGPV Albania. Nuk duhen lene ne plan te dyte edhe raportet e shkelqyera e kemi ndertuar me mjaft institucione me te cilat na lidh puna, por edhe me te tjera e udhehiqen nga interesat e komuniteteve ku jetojme. Nderkohe, mund te themi me krenari e mbi 90% e antaresise e cila tashme kalon numrin 50, eshte pajisur me karta identifikimi bashkekohore, eshte plotesuar edhe rregjistri elektronik i antaresise, ndersa eshte punuar deri diku me mbledhjen e kuotave, por qe duhet te jete ne nivele me te larta. Ne fakt, eshte thjeshte nje permbledhje e shkurter e nje aktiviteti 7- vjecar te UGPV Albania. Thjeshte jane permendur vetem disa piketa, por ata e na kane ndjekur dhe besojme do te vijojne te na ndjekin edhe ne vitet e ardhshme, e njohin dhe e vleresojne sic duhet kontributin tone gjate ketyre viteve. Akoma nuk eshte mbushur nje dekade jete, kemi bere, ka shume per te bere por disa gjera edhe nuk i kemi bere ndoshta sic duhet. Megjithate, ne kemi nje enderr: Gazetaria te jete Profesion i nderuar, i respektuar e dinjitoz. Te vetem veshtire t’ia arrijme. Na duhet ndihma juaj! Ju mirepresim ne proven e rradhes se UGPV Albania!
Zyra e Shtypit UGPV Albania

Në përvjetorin e shpalljes së Republikës Turke

Gjatë Luftës së Parë Botërore Osmane filloi shpërbërjen e saj, megjithëse që me përfundimin e Luftës Ruso – Turke dhe vendimet e Kongresit të Berlinit, pra që nga viti 1878 ajo humbi mbi ¾ e territoreve të saj.
Me shpërthimin e Luftës së Parë Botërore, Perandoria Osmane, tashmë e dobësuar, qëndroi neutrale, por me nxitjen e Ministrit të Luftës, Enver Pasha, Turqia në nëntor 1914 hyri në luftë në koalicion me Bllokun Qendror. Nga pesë armatat turke, tri u vunë nën komandën e gjeneralit gjerman Liman Von Sanders. Flota turke sulmoi anijet britanike dhe franceze në Detin e Zi. Pasojat e luftës ishin të rënda dhe fatale për Perandorinë. Arabia, me mbështetjen e Britanisë së Madhe, shpalli veten të çliruar nga Perandoria Osmane; nga Deklarata e Balfurit një pjesë e Palestinës i u premtua hebrenjve si atdhe kombëtar, ndërsa pas thyerjes së Bllokut Qendror forcat e Antantës synuan copëtimin e Turqisë dhe kufizimin e saj në Anadoll, por i mbetej Stambolli. Kështu filloi zbarkimi i trupave të Antantës në disa rajone të vendit. Prandaj filloi rezistenca kundër pushtimit nga trupat e Antantës, si dhe kundër qëndrimit kapitullues të sulltanit. Sidomos gjatë vitit 1919 u krijuan shumë organizata politike që dolën hapur kundër copëtimit të Turqisë dhe kërkonin pavarësinë e vendit.
Lufta për pavarësinë e vendit filloi me thirrjen e Kongresit Kombëtar në Erzurum, me 23 korrik 1919, i organizuar nga Mustafa Qemali dhe oficeri i marinës Rauf Bej, kongres që u quajt i paligjshëm nga Stambolli. Pastaj u pasua nga Kongresi i Sivasit (shtator 1919) ku përfaqësuesit e organizatave nacionaliste përgatitën rregulloren dhe programin e Shoqërisë për Mbrojtjen e të Drejtave të Anadollit e të Rumelisë, me në krye Mustafa Qemalin. Punimet e Kongresit u mbyllën me 11 shtator 1919 dhe në mëngjezin e 17 shtatorit 1919 u ndërprenë marrëdhëniet me qeverinë e Stambollit, ndërsa komiteti përfaqësues për Mbrojtjen e të Drejtave të Anadollit e të Rumelisë kryente detyrat e një qeverie të përkohshme. Po ashtu me vendim të Komitetit Përfaqësues duke filluar nga 27 dhjetori 1919 Ankaraja u bë qendër e luftës kombëtare. Në janar 1920 u mblodh në Stamboll parlamenti ku përkrahësit e Mustafa Qemalit miratuan Paktin Kombëtar (Betimin Kombëtar) që mbronte pavarësinë e Turqisë dhe tërësinë e saj territoriale (28 janar 1920). Sulltani i fundit i Turqisë, Mehmeti VI, nuk pati asnjë mundësi dhe forcë që t’i kundërvihet lëvizjes reformiste të Mustafa Qemalit, po ashtu edhe problemeve politike ndërkombëtare. Gjatë luftës për pavarësi M. Qemali krijoi një opozitë edhe me gjykatën politike.
Lufta për pavarësi u zhvillua mjaft e ashpër. Kundërmësymja e ushtrisë turke të M. Qemalit e filluar me 26 gusht 1922 u kurorëzua me fitoren e saj. Me 9 shtator u çlirua Izmiri dhe Bursa, më pas Anadolli dhe ushtria e M. Qemalit po i afrohej Stambollit. Me 11 tetor 1922 u nënshkrua Paqa e Mudanias mbi armëpushimin me Turqinë dhe me 24 korrik 1923 u nënshkrua Traktati i Lozanës që njihte pavarësinë e Turqisë. Kështu planet për copëtimin e Turqisë përfunduan pa sukses.
Me 29 tetor 1923 Mustafa Qemali shpalli republikën me kryeqytet Ankaranë dhe vendi hyri në një fazë të re zhvillimi.
Gjatë qeverisjes 15 vjeçare Mustafa Qemali kreu reforma të thella politike dhe sociale për ndryshimin e Turqisë. Në vitin 1925 ndërmori “reformën mbi veshjen” për heqjen e velit për gratë dhe të fesit për burrat. Po në këtë vit u vendos kalendari Gregorian dhe sistemi metrik i masave. Këto u pasuan më vonë me vendosjen e alfabetit latin, vendosjen e mbiemrave etj. Bëri reformimin e sistemit gjyqësor duke gërshetuar pjesë – pjesë ato të vendeve të ndryshme europiane, si nga Kodi Penal italian, Kodi Civil zvecerian dhe Kodi Tregtar gjerman. U bënë përpjekje për barazinë sociale mes burrave dhe grave, si forcimi i martesës monogame, e drejta e votës për gratë në vitin 1930 dhe e drejta për t’u zgjedhur në vitin 1934.
Ideologjia politike dhe sociale, që u quajt pas M. Qemalit, “Qemalizëm” u bazua në “Gjashtë Kolonat” të formuluara në vitin 1931. Këto gjashtë kolona ishin: nacionalizmi, republikanizmi, rendi shtetëror, organizimi shtetëror, modernizimi dhe populizmi. Synimi i tyre ishte që të ndërtohej një shtet modern, një vend dhe popull i orientuar nga Perëndimi, si dhe një zhvillim i lartë ekonomik dhe social nën drejtimin e shtetit.
Mustafa Qemali, që u nderua me epitetin “Ataturk” – Baba i turqve, vdiq në vitin 1938. Por rruga e tij për modernizimin  e Turqisë u vazhdua nga shoku i tij i armëve, që e zëvendësoi si president, Ismet Inonu.
Në fushën ndërkombëtare Turqia u përpoq që të ruajë pavarësinë, si dhe të ndjekë një politikë të fqinjësisë së mirë me vendet e Ballkanit. Në vitin 1934 u bë antare e Antantës Ballkanike, së bashku me Jugosllavinë, Rumaninë dhe Greqinë, gjithashtu u bë edhe antare e Lidhjes së Kombeve.
Gjatë Luftës së Dytë Botërore qëndroi neutrale.
Pas luftës, në vitin 1947, përfitoi nga ndihma amerikane e “Doktrinës Truman”, si dhe i përforcoi marrëdhëniet me SHBA.
Në vitet 1950 – 1970 u rrit ndërhyrja e shtetit në jetën ekonomike të vendit për krijimin e një ekonomie të përzier (gërshetim i sektorit shtetëror me atë privat), si dhe u nxitën investimet e huaja.
Planifikimin ekonomik e vuri mbi baza ligjore Kushtetuta e vitit 1961, ndërsa në vitin 1963 filloi zbatimi i planve pesëvjeçare duke synuar një zhvillim të gjithanshëm. Megjithatë ka patur luhatje si rezultat i rritjes së deficitit buxhetor, iflacionit, papunësisë, krizës energjitike të viteve 1973 – 1974 dhe 1979.
Në vitet 1980 – 1990 u morën vendime të rëndësishme për liberalizimin e sistemit ekonomik, siç ishte kufizimi i ndërhyrjes së shtetit në jetën ekonomike, krijimi i një hapësire sa më të gjërë të ekonomisë së tregut, zhvillimi i një konkurrence të lirë, privatizimi i ndërmarrjeve shtetërore, zhvillimi i sektorit të transportit, energjitikës, shërbimeve, bujqësisë etj.
Këto masa, si dhe zhvillimi i arsimit, kulturës, shërbimit mjekësor, zhvillimi i gjithanshëm i turizmit, industrializimi i shpejtë etj. bënë që Turqia në vitet ’90 të shndërrohet në një shoqëri urbane ku vetëm 1/3 e popullsisë jetonte në fshat.
Sot Turqia ndjek tendencën e globalizmit të ekonomisë duke u bërë një vend me ekonomi të integruar gjërësisht me atë botërore.
Astrit Dizdari, Gjimnazi “Jordan Misja”, Shkodër

EMBLEME E KULTURES SHQIPTARE NE BOTE

– Interviste me publicisten dhe shkrimtaren, zonjen Klara Buda, Shefe e Seksionit Shqip në Radio France Internationale –
Publicistja dhe shkrimtarja, zonja Klara Buda
Nga ana tjeter e telefonit me vjen nje ze i bute, i paqte dhe i kujdesshem. Ne mendjen time perpiqem, ta kujtoj kete ze ….dhe prej Parisit me njofton se eshte Klara Buda, Shefja e Seksionit Shqip te Radios Nderkombetare Franceze….
Natyrisht qe per mua nuk ishte nje ze krejt i panjohur. Ne kemi qene studente se bashku para gati nje cerek shekulli, por ajo qe me beri pershtypje ishte po ajo finese, kujdesje e respekt per bashkebiseduesin e vet, ne te foluren e saj, po ajo miresi qe mund te dhuroje nje njeri i kulturuar kur ti flet me te e ndoshta te qenurit gazetare radiofonike ja kishte theksuar me shume kete cilësi, qe e dallonte që kur ishim studente. Pikerisht në atë moshë e periudhë të të gjitha sprovave, kur zbulohet karakteri i vertetë i njeriut e kam njohur personalisht Klara Budën.
Ishte nje studente qe binte ne sy per gjithcka te mire, per rezultate te shkelqyera ne mesime e shpeshhere behej subjekt i bisedave rinore midis shokeve dhe shoqeve. Te bijen e nje mjeku me origjine nga qyteti i Beratit, banore ne Fieri e kishin ”perplasur” ne fakultetin e Mjekesise Veterinare, te Universitetit Bujqesor te Kamzes.
Pas mbarimit të gjimnazit “Janaq Kilica” ishte propozuar për medalje të Arte, në bazë të të cilës Klara duhej të zgjidhte të drejtën e studimit. Por në vend që t’i akordohej kjo medalje, si te gjithe maturanteve me rezultate të shkëlqyera, asaj nuk i jepet as e drejta për te ndjekur studimet e larta dhe detyrohet të punojë një vit në Hoxharë. E angazhuar në ndërmarrjen e bonifikimit ne Fier, ajo do të merrej direkt me shëndetsimin e tokave te përfituara nga tharrja e kënetës.
Perfytyroni nje vajze ne kapercim te adoleshences, punon ne te ashtuquajturin “stazh”   ku i duhet të realizojë normën prej kater meter kub beton ne ditë, e qe fale kembenguljes e perballon  me sukses.
Një vit më vonë lejohet te ndjekë studimet e larta në degën e Mjeksise Veterinare, ne Universitetin Bujqesor te Kamzes, të vetmen mundesi per vazhdimin e shkolles se larte. Per te qene i sinqerte, Klares nuk i mungonte asgje per te qene ne nje dege me te preferuar, pasi kishte mbaruar shkollën e mesme me mesatare dhjetë absolute ne te gjitha vitet dhe qe atehere zoteronte ne menyre prefekte gjermanisht, anglisht dhe italisht.
Me te ardhur në Institut, duke qënë aktive, e shoqërueshme dhe studente e shkëlqyer e propozojnë dhe e zgjedhin ne krye te rinise se Institutit, por shpejt biografia del ne siperfaqe dhe e largojnë prej aty.           Aty mësojmë se kishte, siç i thonin atëhere, nje cen ne biografi. Megjithatë kishte kurajo, shkruante vazhdimisht ne gazeten “Studenti i Bujqesise”, “Zeri Rinis”, etj. sidomos artikuj per jeten studentore e që stimulonin vlerat qytetare.
Ne fillim te viteve nentedhjete vendoset familjarisht ne France, ku fale pasionit per te qene dikush ne jete, hyn sërish në Universitet dhe kryen nga e para studime ne nje fushe të ndryshme nga ajo për të cilën ishte lauruar ne Shqiperi :Letersi Moderne dhe te Krahasuar ne Sortone. Me pas studjon për Histori Arti ne Ecole Pratique des Hautes Etudes, duke u bere e para shqiptare që përfundon këtë Universitet prestigjioz. Ketu ajo punon nen drejtimin e albanologut francez Christian Gut dhe i përkushtohet rrefenjës kuteliane dhe shkruan biografine letrare te Mitrush Kutelit, një prej prozatoreve me te shquar shqiptarë.
Më pas, per disa kohe punon ne departamentin e Komunikimit dhe Informacionit ne UNESCO dhe njëkohësisht si korrespondente nga Parisi e BBC, kesaj shkolle te gazetarise mbareboterore.
Që pej vitit 1999, gjatë luftës së Kosovë ajo punon si gazetare për RFI-ne dhe aktualisht eshte Shefe e Seksionit Shqip ne Radio France Internacionale. Per aftesite e saj te shquara Klara Buda kandidon këtë vit në instancen me te larte te gazetarise franceze ne “Comision de Premiere Instance” qe certifikon kartat e shtypit francez permbi 37 mije gazetareve te te gjitha fushave ne mbare Francen. Kjo arritje do te ishte e lakmueshme per cdo gazetar të medias se shkrur apo audiovizive kudo ne bote.
Aktiviteti saj publicistik eshte tejet i pasur. Ka shkruar artikuj te shumtë duke cekur fusha te ndryshme, ku me se tepermi i ka meshuar faktit, qe kultura e nje populli eshte instrumenti me i fuqishem i integrimit te tij ne nje familje te madhe sic eshte familja europiane.
Që prej 15 vjetesh ka intervistuar nje numer te madh personalitetesh politike dhe te artit e kultures. Gjate kesaj kohe Klara Buda ka qene nje ze i forte ne mediat nderkombetare ne sensibilizimin e ceshtjes se Kosoves, nepermjet intervistave me aktoret vendimarres te kesaj çeshtje. Ajo është së bashku me gazetaren franceze Marie-Françoise Allain iniciatore dhe firma e dytë e thirrjes së intelektualëve francezë per të sensibilizuar opinionin mbi situaten ne Kosovë.
Në aspektin profesional ajo ështe angazhuar gjithashtu ne formimin e gazetareve duke qene lektore e departamentit te formimit profesional te rfi-se. Ka drejtuar cikle te ndryshme te seminareve të formimit ne gazetari radio, duke filluar nga radiot shqipfolese ne Maqedoni, ne kuadrin e nje projekti phare te financuar nga Ambasada Franceze ne Shkup dhe se fundi formimin e gazetareve te Radio Tirana 2, te financuar nga Radio France internacionale. Ajo ka marrë pjese edhe si lektore ne “shkollat politike” qe organizon keshili i europës me aktiviste te demokracive te reja te lindjes.
Por endrren e vjeter, per tu marre mirefilli me letersi, do ta arrinte pas gati 10 vjetesh, tashme jo ne Shqiperi, por ne perendim.
Me aktivitetin e gjithanshem si gazetare simbol e gazetarise radiofonike duke u perfshire ne eliten e gazetareve franceze; si nje ambasadore e pashpallur e kultures tone ne France dhe si nje shkrimtare qe po surprizon lexuesin meriton te konsiderohet si nje embleme e kultures shqipare ne bote.
Duke qene se ruan nje konsiderate te larte per Shkodren, per shkak te kultures se trasheguar ne breza qe mbart ky qytet dhe duke qene njekohesisht vete njeri i kultures, per here te pare dhe eksluzivisht per shtypin shqiptar Shefja e Seksionit Shqip te RFI-së, zonja Klara Buda, jep kete interviste per gazeten „Shqiperia Etnike“
Mark Preçi

Zonja Buda, si u gjendet, para gati njezet vjetesh, ne Parisin e endrrave te cdokujt, per te qene thjesht nje vizitore? Si ndodhi me ju? pasi si fillim ju u speciaizuat në veterinari dhe me pas ndryshuat degën per te studjuar letersi dhe art.

Klara Buda
Në Paris mbrita me ftesë të disa kolegëve të fushës së vétérinarisë, në vitin 1990. Ishte hera e pare që shteti jepte pasaporta udhetimi që shtetasit shqiptarë mund ti perdornin per udhetime private.
Vitin a parë të qendrimit tim u rregjistrova për të kryer një studim në shkencat veterinare dhe studiova ne fushen e hormonologjisë se gjedheve. Por megjithe se ky vit studimi me ka apsionuar kuptova se vazhdoja të bëja diçka qe e konsideroja si detyrën time dhe se ne fakt isha ne medyshje ne mes shkences dhe artit. Por megjithe studimet e gjata veterinare dhe praktikës prej pese vjetësh të këtij profesioni, kuptova përfundimisht se nuk kisha dëshirë që në të ardhmen të shëroja qen e mace, megjithese Parisi ështe vendi me më shume kafshe shoqerie per meterkatrore ne bote dhe se me kete profesion mund ta siguroja shume lehte jeten time.
Kështu ndodhi që në vitin e dyte te qendrimit tim ne France hyra ne universitetin e Sorbonës për studjuar Letërsi moderne dhe të krahasuar dhe me pas për Histori Arti në Ecole Pratique des Hautes Etudes, ku kam punuar me albanologun e shquar Christian Gut. Por me duhet te them se vazhdoj te jem e apasionuar njekohesisht edhe per artin edhe shkencën dhe ne shkrimet e mija te dyja keto bote jane ne harmoni te plote.

– Sa e veshtire ishte per ju integrimi ne Francë e aq më tepër në Paris, në nje ambjent krejt te ndryshem me ate te Tiranes dhe vecanerisht te qenurit shqiptare, ne nje kohe kur imazhi yne, ishte teper i renduar ne Perendim. A ju kujtohen momente ose ngjarrje kur jeni prekur nga trajtimi qe u behej shqiptareve?

Klara Buda
Në fillim në mjediset universitare, që me perkufizim jane mjedise kulture dhe te hapura, si ne Sorbone ,por edhe kur isha ne Maison Alfort, selia e veterinarise Franceze, nuk kam ndjerë kurrë asnjë diskriminim. Problemet fillojnë kur dëshiron te vendosesh në një vend, sepse atëhere fillon te kuptosh dhe te ndjesh  konkurencen,kete mekanizem te pazevendsueshem te zhvillimit te shoqerise ne pergjithesi. Dhe tju them te drejten, klishete mbi ne shqiptaret dominojnë më tepër jetën e përditëshme, kur je ne kontakt me francezin e mesëm dhe madje kur je zgjedhur tashmë ne nje vend pune e perpiqesh te integrohesh ne ate mikrokozmos. Eshte pikerisht në kete moment qe ndeshesh me shumë me diskriminim. Ka gjithmonë njerez qe te konsiderojne si inferiore vetem se je shqiptare. Por ne pergjithesi ata qe te vene etiketa të tilla e te largohen jane persona me botkuptim te kufizuar, keshtu qe kjo nuk te demton, pasi ketyre njerezve edhe ti ke deshire tu largohesh, por ndoshta nuk e ben sepse je ne vend te huaj. Si te thuash, te qenurit shqiptar ne fund te fundit nuk ndikon aspak ne krijimin e miqsive te verteta sepse keto miqesi kudo qe te jesh mbeshteten me shume ne vlera te perbashketa sesa ne kombesi. Personalisht nuk jam ndjere e diskriminuar ne Francë.
Nese me kujtohet ndonjë ngjarje ku jam prekur nga trajtimi qe u behej shqiptareve. Po me kujtohet periudha ku anijet e mbushura me shqiptare mberrinin në portin e Brindizit. Ne ate kohë marka e veshjeve Beneton, qe e ka zakon te beje reklama provokuese ,kishte bere nje publicitet ku kishte anije te mbushuar perplot me bashkeatdhetare. Me kujtohet se nje laburante ne Maison Alfort, ku kryeja studimet ne veterinari, te nesermen e afishimit te reklamave 3X5 metra ne te kater anet ne Paris, me thote: nuk e kuptoj se si ikin keta njerez pa asnje valixhe…Iu përgjigja se nuk eshte e hera e pare ne histori qe njerzit iknin keshtu… dhe se kam vazhduar me nje shkallëzim shprehjesh njera me ironike se tjetra, duke perfunduar me shprehjen “ Nga diktatura nuk iket me valixhe Zonjë“, te cilën shumë miq ma kujtojnë edhe sot, me aq ton dhe zëmërim duhet t’ja kem thënë. Me kujtohet se isha teper e ashper me ate grua sepse ne shpirt me dhimbnin ata njerez, populli im, familja ime ( kisha mesuar se edhe kushurinj te mij kishin ikur ashtu drej Italisë.)

Gjtihashtu edhe ne fushen e perkthimit, nuk keni munguar te shfaqni aftesiste tuaja sinjifikative. Madje keni marre persiper te perktheni autore shqiptare te letersise se vjeter si Kuteli etj, per te cilet mendoj se jane te veshtire ne raport me shkrimtaret e sotem. A ngelet për ju përkthimi një fushe qe e lëvroni paralelisht me shkrimin.
Klara Buda
Duke punuar ne nje redaksi shqipe ne perendim, perkthimi eshte nje ushtrim i përditeshëm dhe me eshte bere shprehi, apo  rutine. Ndryshe qendron puna me perkthimin letrar per te cilin e keni fjalën ju. Kete e kam ushtruar vetem ne raste te veçanta dhe  ne kuadrin e studimeve universitare per Histori Arti. Por sa here e kam tentuar te merrem me ndonje perkthim eshte gjithmmone shkrimi qe ka thithur gjithe energjine, pasionin, dashurine dhe interesin tim…

Sapo kemi botuar romanin tuaj te pare të titulluar KLOROFORM, me subjekt nga totalitarizmi ne Shqiperi. Cfare trajton kjo veper? .
Klara Buda
Po shtëpia botuese Dudaj ka botuar romanin tim Kloroform, ngjarrjet e të cilit zhvillohen ne një mjedis studentor, nje grup intelektualësh të rinj përmes ngjarjeve te paimagjinueshme qe u ndodhin, do te zbulojne mizorine e diktaturës deri ku shtriheshin kthetrat e saj… Edhe ata per te cilet deri atë natë, diktatura ishte nje nocion abstrakt, qe kapte realisht vetem te tjeret do te goditen rende, deri ne mishin e tyre, siç eshte rasti i Almës, bijë e një intelektuali të lidhur me regjimin, zyrtar i lartë…

Gabim fatal do të vijë nga perceptimi i lirisë që besonim se gëzonim ne, të rinjtë ose nga mosnjohja e shkallës në të cilën regjimi ua kishte reduktuar atë.
Romani trajton një numër temash tabu nga dashuria e ndaluar, duke kaluar nga diskriminimi pozitiv i jugut ne disfavor te veriut e deri tek morfinomanët që nuk egzistonin ne statistikat zyrtare.
Ai tenton të bëjë një radiografi te sitemit totalitar dhe heton limitet që kishte arritur diktatura duke mos kyrsyer asgje, as edhe intimitetin e njërëzve. Ky fiksion mbi Shqipërine e vitev 80 te tregon se në çdo kohë edhe kur është në kulmet e saj, diktatura nuk mund të pushtojë gjithçka, njerzit i kanë rezistuar dhe do ti rezistojnë gjithmonë asaj, duke ruajtur parcela lirie…

Gjithnje duke ju referuar shtypit te huaj ju konsideroheni aktualisht si nje Ambasadore e Kultures Shqiptare ne France, kur kemi parasysh se lidhjet midis dy kulturave kanë qene te ngushta per gjate gjithe kohes. Cfare do te deshironit te ndryshonit ne te ardhmen ne kete drejtim.
Klara Buda
Mendoj se sejcili prej shqiptareve qe jeton ne perendim me menyren e tij te te qenit behet nje perfaqsues i kombit te tij, pasi do apo nuk do eshte modeli i vetem real qe kane njerzit perreth per shqiptarin. Ai eshte ne nje fare menyre nje ambasador i vendit te vet dhe kultura apo moskultura e tij perfaqsojne Shqiperine.
Një gje e them me siguri, nuk e di nese jam Ambasadore e kulturës shqiptare, por do ta kisha per nder po ta meritoja kete titull.
7.Si ju duket ky pozicioni i te intervistuarit, kur ju keni qene vazhimisht si intervistuese.
Klara Buda

Eshte i njejti ushtrim por si te thuash simetrik. Per te drejtuar me sukses nje interviste dhe per te nxjerre nga ajo informacione interesante duhet te njohësh mirë gjithshka qe egziston mbi temën ne fjalë dhe per kete duhet te pergatitesh. Sigurisht eshte shumë e me e lehte kur flet per punën apo jeten tende siç eshte rasti jone.

8.Se fundi, duke mos dashur te dalim nga skema e intervistave klasike, cfare deshironit të thoshit per lexuesit kryesisht shkodrane te gazetes sone e me gjere.
Klara Buda

Shkodra është në perceptimin tim qytet kulture me një gjuhë, si të thuash ajrore. Shkodra është më gjerë qyteti më i spikatur i veriut të Shqipërise ku flitej gegërishtja, tingëllimi poetik nga e cila u privua shqipja jone e që e lëvruan me aq art Mjeda, Fishta e shume e shume shkrimtare e poete qe Shkodra i ka dhene historise kombetare nder shekuj deri ne ditet tona. Në këtë aspekt Shkodra është një qytet martir. Nuk mund të mendoj për Shkodrën pa sjellë ndër mend Vargjet e lira të Migjenit. Kur rastësisht kam gjetur në një librari të Kosovës „Free Verse“, përkthimin e tyre në anglisht, kam ndjerë një kënaqësi të bëftë e te rralle.

Në romanin Kloroform ka një personazh qe quhet Fran, ai flet gegërisht, këndon eposin dhe i bie lahutës e ka një bukuri natyrale e cila nuk mund te fshihet as nga kostumet e NISH prodhim konfeksioneve te asaj kohe, qe merrnin per baze vetëm tipin antropomorfik të fushës…Eshtë një paralele me… kete ua lë lexuesve ta zbërthejnë…Por është pikërisht personazhi i malsores që sakrifikohet fizikisht në një nga krimet më mizore të rregjimit totalitarist … Nuk është rastësi se pse kam zgjdhur një malsore për këtë rol…veriu ne nje menyre apo ne nje tjeter eshte diskriminuar njefarsoj, ne radhë te pare gegerishtja …

Por me Shkodrën unë kam edhe lidhje te forta shpirtërore. Mikja ime më mirë dhe kumbarja apo ndrikulla si i thone ne Shkoder e djalit tim Franz-Hadrian është shkodrane. Juve vet Mark, jeni nga miqtë e mij më të mirë te institutit…
Pa harruar mikun tim më të ngushtë të kursit, i cili nje vit pasi kishim mbaruar studimet e veterinarïse më dërgon për ditëlindjen nga Shkodra në Tiranë një dhurate krejt te rralle, nje gic qumështi…. Vetëm një shkodran mund ta bëjë këtë…

8. Kur e keni vizituar së fundi apo cili është kujtimi i fundit që keni prej saj…
Ah, Eshte një kujtim që nuk harrohet, fati e ka dashur që të ndodhi diçka nga ato që nuk harrohen.
E kam gëdhirë një natë në qiell të hapur tek Hani i Hotit, në dimër të vitit 1996.
Së bashku me korrespondentët e BBC në rajon kishim ardhur në Tiranë dhe udhëtonim për në Ulqin, të Malit të zi. Por autoritet malazeze më ndaluan të kaloj kufirin dhe me ndanë nga grupi. Ndërkohë kolegët e tjerë qenë të detyruar të vazhdojnë rugën pasi duhet te ishin ne kohe per nje seminar te organizuar nga World service i BBC-së, me rastin e zgjedhjeve legjislative që zhvilloheshin në këtë vend. Një prej kolegëve vendosi te qendrojë me mua dhe u kthyem për të pritur ne lokalin e vogël e në atë kohë të varfër te Hanit të Hotit. Herë pas here kalonin e ndalonin fshatarë të zonës, disa prej tyre afroheshin pyesnin se çprisnim aty. Disa prej tyre na propozuan që të na kalonin matanë se e njohnin shtegun dhe se gati çdo natë fshataret kalonin matane kufirit e nuk kishte asnjë rrezik. Po kursesi nuk mund te pranoja te kaloja ilegalisht kufirin, keshtu që ndejtëm aty deri sa stafi i BBC, arriti të kontaktojë konsullin britanik, në Mal të Zi dhe ky i fundit ndërhyri që të më lejonin të hyja në mal të Zi. Nuk kam pasur gjithmonë shans…por varet si ta marresh, ne një fare menyre po pasi më kujtohet se qielli ishte me një kaltërsi përralle dhe tregonte gjithë yjet e tij deri ne ata më të largëtit dhe se fshahtas isha e lumtur qe e shijoja atë bukuri… une jam perpjekur gjithmone ti pozitivoj gjerat…keshtu punonjësi malazez i kufirit qe u tregua i ashper me mua dhe kujtonte se me kishte bllokuar aty nuk e dinte se padashur kishte plotsuar nje deshire te brendshme timen e pikerisht te shijoja atë cope qielli shqiptar të mbushur me yje pas vitesh ne smogun parisian..
Bisedoi: Mark Preci

AntiBaze!

Eshte shpifes, abuzon me pushtetin dhe hapesiren mediake qe i eshte dhene ne zoterim, eshte mashtrues ordinier, ka marre neper goje jo vetem politikane por edhe te aferm te tyre, eshte kriminel, madje edhe vrases! E meritonte ate qe gjeti nga “hundeleshet”!
Jane disa nga epitetet apo togefjaleshat me te cilet eshte etiketuar Mero Baze, nje nga gazetaret me te njohur ne vend, me te goditur direkt apo indirekt nga politika e levat e saj, me rebel ndaj pushteteve ne fuqi, me apo pa interesa te drejtperdrejta, me deshire profesionale apo per ti sherbyer nje krahu te caktuar. Pak kush e analizon ate cfare mund te quhet “fenomeni Baze” nga kendveshtrimi i qytetareve, me sakte i nje pjese te opinionit publik, te pakten ne Shkoder. Epoka qe jetojme, i jep ze, figure dhe akses ne publikun e gjere tashme jo vetem gazetareve e njerezve te medias. Platformat sociale, qe ne nje menyre apo tjeter po konkurrojne me audience edhe mediat e shkruara e audio-vizive, sherbejne per te testuar opinionin e gjere edhe ne drejtim te “antiBaze”.
Qe ne heret e para e me eshte dhene mundesia te jap opinionin tim publik, apo te analizoj nje ceshtje, nje personazh, jam perpjekur te shkruaj me gjuhe te thjeshte, pa dashur ta rendoj kumtin me “neologjizma” te germuara thelle apo edhe te huazuara nga gjuhe te huaja. Nuk e di sa mund t’ia kem arritur, por te pakten qe prej rreth 15 vitesh po perpiqem dhe do te vijoj te perpiqem te shkruaj thjeshte e kuptueshem nga te gjithe ata qe mendoj se me lexojne.
Eshte e qarte se gazetaret e publicistet, per vete profesionin qe ushtrojne, mbrojne direkt ose indirekt koleget e tyre, sidomos kur cenohen fizikisht. Nuk ka nje sindikate efektive te gazetareve, por permes shoqatave e grupimeve te ndryshme te kategorise, permes aksesit ne media, eshte arritur te realizohet nje fare vetembrojtjeje e kesaj kategorie. Keshtu ndodhi edhe me rastin “Baze”, ne te disaten here te vendosjes se tij ne shenjester.Megjithate, kolege qe e mbeshteten ne platforma sociale komunikimi ne internet, nuk guxuan ta mbeshtesin publikisht ne sheshin perballe Kryeministrise duke treguar se akoma nuk ka nje fryme te pandikueshme kryesisht prej pronareve te medias por edhe politikes.
Mero Baze nuk ka nevoje per avokatine e askujt, aq me pak timen. Gjithsesi, pas 2 dekadave rrugetim drejt demokracise, cdonjeri prej nesh, i ka te qarta disa koncepte drejt te cilave duhet rendur per te arritur ne standartet e shteteve perendimore. Nje mik i imi, disa vite me i madh ne moshe natyrisht, me tregonte nje rast kur para viteve ’90, ne kohen e krizes se thelle ekonomike shqiptare, qytetaret hynin ne burg per vetem nje fjale: Buka eshte e forte, po qendrojme shume ne rradha, nuk me mjafton talloni i mishit per 6 pjestare etj. Mungonte natyrshem liria e fjales, e shprehjes se mendimit duke u klasifikuar si “agjitacion e propagande”, klasifikuar me nenin famekeq 55, e me pas ne menyre simbolike e adoptoi nje gazete e pas viteve ’90.
Pas 19 viteve fitim te demokracise mbi diktaturen komuniste, qofte majtas, ofte djathtas apo ne qender, te gjithe jane te mendimit se nuk po arrijme akoma te vendosim themele te forta permes zgjedhjeve te pranueshme nga palet. Sistemi kapitalist e zevendesoi pseudosocializmin shqiptar, solli me vete mjaft fenomene negative, pervec perparesive qe i gezon pjesa me e madhe e qytetareve. Per gazetaret, por besoj edhe per nje pjese te madhe te shoqerise, fitorja me e madhe eshte liria e fjales, e shprehjes. Cdo qytetar, para Bashkise, Ministrise apo Kryeministrise, mund te kritikoje deri ne sharje apo fyerje cdo titullar, nga Presidenti deri tek Kryetari i Komunes. Jo vetem kaq. Mund ti kerkoje ne cdo kohe llogari, ti kujtoje se eshte taksapagues, merr rrogen nga taksat qe ai derdh ne shtet madje mund ti kerkoje edhe te largohet nga posti. Te gjitha keto, kur gjen akses, mund ti artikuloje edhe para mediave, me nje amplifikim te jashtezakonshem te idese apo kritikes se tij.
Po gazetaret cfare jane? Fillimisht jane qytetare, si te tille kane te drejte te shprehin opinionin e tyre si te gjithe te tjeret. Pervec kesaj, ata kane marre persiper nje detyre, ne shume raste i konsifderuar edhe si mision: informimin dhe formimin e opinionit te gjere permes hapesirave mediatike te shkruara apo audio-vizive. Nga e kane marre kete pushtet? Ne fakt, nuk i licenson askush! Jane pronaret e mediave ata qe “emerojne” dhe “c’emerojne” gazetare, por gjithsesi, i gjithe opinioni edhe vete njerezit e medias e kane pranuar kete, per nje arsye apo tjeter por qe tashme realitet. Nuk duhet harruar se qytetaret, pasi jane sorollatur, perplasur dhe nakatosur ne institucione te ndryshme shteterore e private, gjejne te vetmen “kishe per tu falur” me dere hapur: mediat, te cilat funksionojne me duart e gazetareve por jo vetem. Si mund te mbrohen qytetaret nga nje shpifes, nga nje mashtrues mediatik, me pak fjale si mund te jete nje “antiBaze”? Shume e thjeshte. Televizionet ne Shqiperi, jane me qindra, si edhe radiot e gazetat. Me telekomande, mund te ndryshosh nje kanal ku nuk te pelqen emri, fytyra apo edhe sinjali i caktuar qe aplifikon gazetarin. Per gazetaret e mediave te shkruara, nese nuk ke deshire ti lexosh, mos i blej gazeten. E thene me pak fjale, ka shume mekanizma, duke nisur nga renia e audiences, deri tek bojkotimi i nje medias se caktuar. Shume miq ne Shkoder me kujtonin dikur se kishin c’rregjistruar krejtesisht nje kanal te caktuar televiziv, pasi sipas tyre nuk percillte kulture. Po asnje nga qytetaret shkodrane, nuk sulmoi kete televizion apo gazetaret e tij asnjehere. Po nese cenohesh nga nje gazetar apo media e caktuar, permes shpifjes, mashtrimit apo keqinterpretimit? Eshte shume e thjeshte. Mund ti drejtohesh Gjykatave dhe drejtesise ne pergjithesi. Vetegjyqesia tashme ka dale jashte mode jo vetem e mbeshtetur ne Kanun, aq me pak ndaj gazetareve, te cilet duke u konsideruar si “lajmes”, nuk preken as nga ky kod mesjetar.
Sot eshte e lehte te jesh “proBaze” por shume me e lehte te jesh “antiBaze” dhe rruga e vetme demokratike eshte ajo cfare u mundova te percjell deri tani. Dhuna nuk justifikohet ne asnje rast, aq me pak nga nje bisnesmen qe me pasurine e tij, mund te bleje te gjithe “Bazet” e botes, te gjitha tribunat ku “Bazet” mund te dalin apo edhe te blejne te gjitha hapesirat apo gazetat e “Bazeve” pa i lene te japin mesazhet e tyre. Pronesine mbi fjalen e lire, nuk e ka askush tjeter pervec Krijuesit, i cili natyrisht duke ditur rendesine e fjales, percolli mesazhin e qarte se “E para ishte fjala”.
Personalisht jam i bindur se ne Shqiperi, nuk mund te flitet per demokraci mediatike, por per anarshi mediatike. Me shume eshte per faj te sistemit, vakuumit ligjor dhe interesave te nderthurura te politikes e pronareve te medias. Megjithate, duke rikthyer ne kujtese diktaturen komuniste 50 – vjecare, une perkrah anarshine mediatike, perballe cenimit te lirise jo te shtypit, por te cdo qytetari per te thene haptas dhe boterisht mendimin e tij, qofte edhe i gabuar. A nuk duhet te jete te pakten ne kete linje edhe nje gazetar, nje njeri i medias? Nuk po kerkoj me shume pushtet, edhe pse faktet treguan dhe do te tregojne se eshte pushtet i rrejshem. Deri me sot, per shume prej nesh, ishte krijuar ideja e personave te paprekshem, me pushtet, me dyer te hapura dhe madje nder me te pasurit ne Shqiperi. “Baze” tregoi se nuk i gezojne keto cilesi gazetare “VIP”, aq me pak ata qe punojne jashte vijave te verdha te Tiranes. Shteti nuk do apo nuk ka mundesi te mbroje gazetaret. Bisneset qe nuk jane te lidhura direkt me mediat, nuk kane deshire te behen krah i mediave dhe gazetareve. Nese edhe qytetaret, opinioni i gjere kthehen ne “antiBaze” me dhunen ne krahun e djathte, eshte fatkeqesi per te gjithe ne qe kemi ndermarre kete mision. Por edhe qytetaret bashke me ne, do te humbisnin “nje avokat” qe jo rradhe i ka rezultuar shume i vlefshem. Ja pse eshte shume e lehte e sot te jesh “antiBaze”! Duke u rreshtuar ne anen e kunder te “barrikades”, perballe gazetareve, ne krah te pushtetit, te te forteve, te pasurve….
Blerti DELIJA

Opozita – gati deri ne radikalizem

“Partia Socialiste konsideron te papranueshme dhe te deformuara rezultatet e dala nga zgjedhjet e 28 qershorit, megjithate Kuvendi mblidhet dhe formon kabinetin e ri qeveritar PD+LSI. Partia Socialiste bojkoton Parlamentin Shqiptar por mazhoranca vijon te prodhoje qeverisje dhe ligje edhe pse opozita nuk eshte e pranishme. Partia Socialiste i drejtohet shesheve te protestave popullore dhe kryeministri e mazhoranca i faturojne mekatet e voneses ne liberalizimin e vizave per shqiptaret. Cfare mund te beje me shume PS-ja dhe opozita ne pergjithesi per te rikthyer legjitimitetin e zgjedhjeve te 28 qershorit ne Shqiperi?”. Jane keto disa nga arsyetimet qe degjon ne rrethe te drejtuesve te PS-se ne Qarkun Shkoder por edhe ne grupime te socialisteve e opozitareve te thjeshte. Sipas gjasave, gradualisht ata po “lodhen” nga kjo gare kunder nuk dihet se kujt dhe natyrshem perpiqen te prodhojne skenare te mundshem, natyrisht ne faavorin e tyre dhe te kauzes e perfaqesojne.
“Berisha tashme ka perballe tij nje te ngjashem me te: kryeministri “kokeshkrete” por edhe Edi Rama me “kokeshkrete” se ai” eshte nje tjeter arsyetim i shume socialisteve e opozitareve, qe sipas gjasave kerkojne te tregojne vendosmerine per ti shkuar deri ne fund gjerave, por duke pranuar indirekt se te njejten gje garanton edhe pala tjeter ne kete konflikt politik te rradhes “made in Albania”.
Natyrisht, kane kaluar vetem 4 muaj nga 28 qershori 2009, megjithate zhvillimet mund te thuhet se kane qene ne asimetri me kete periudhe jo shume te gjate. Ndersa kauza e mbeshtetur nga Rama per “raporte te kushtezuara me Kuvendin”, u konsiderua si mjet per te karikuar te tijte per ti dhene nje mandat tjeter ne krye te PS-se, zhvillimet e pas 26 shtatorit treguan se kryesocialisti- i forte me mandatin e tij dhe mandatimin  e forumeve drejtuese socialiste, nuk perjashton radikalizim te levizjes se tij politike. Ne fakt, dalja ne shesh eshte hapi i pare i nje radikalizimi te pritshem, i cili duket se do kulmoje ne Tirane me 20 nentor, ne nje takim- sipas shenjave permbylles i fazes se pare te levizjes opozitare. Koha tregoi deri me tani, se opozita “pertej te majtes dhe te djathtes” se drejtuar nga Rama, nuk ka arritur as edhe te gervishe “murin” e mazhorances kompakte ne dukje PD+LSI. Po cilet mund te jene skenaret e mundshem te zhvillimit te kesaj perballjeje, e cila realisht urojme te qendroje ne konturet e nje perballjeje politike ne mes paleve?
Varianti I: Mazhoranca aktuale e drejtuar nga Berisha dhe Meta, kane te pakten 74, hipotetikisht deri me 80 mandate (nese do te kalojne ne mbeshtetje te qeverise antare te Levizjes per Mendim Ndryshe “Blushi”). Ato jane te mjaftueshme per te garantuar nje qeverisje solide, e cila mund te ngece vetem ne ligjet qe kerkojme mazhorance te cilesuar mbi 84 vota. Jane pikerisht ato ligje qe kerkohen me ngulm ne kuader te realizimit te reformave te kerkuara me ngut nga nderkombetaret per liberalizim te vizave, me pas edhe per antaresim ne BE te Shiperise. Mazhoranca aktuale ne kete rast, do te kishte “nje arme” per te akuzuar opoziten (faktikisht po e ben edhe tani!) se po pngon proceset integruese ne vend. Nese do te pranohej ky variant, mazhoranca aktuale do ti drejtohej fundit te 4 viteve mandat pa nevojen e opozites ne Kuvend, por sipas gjasave pa realizuar reformat e rendesishme per vendin. Megjithate, nuk perjashtohet mundesia e precedenti “Topi” i blerjes se mandateve, te perdorej ne kete skeme, duke nxjerre jashte loje totalisht kembenguljen e Rames dhe PS-se.
Varianti II: “Koalicion i madh” nen shembullin e Gjermanise per te realizuar disa reforma jetike per vendim, mes te cilave edhe ate te “Kodit zgjedhor”. Deshira per “qeveri teknike” me baze te gjere, eshte artikuluar tashme me ze te larte e publikisht nga drejtues te larte te partive aleate te PS-se. Ata jane gati te lene bojkotin, per tu futur ne qeveri. Ne kete rast, ka dy nenvariante: a) Qeveri teknike per te realizuar zgjedhje brenda 1 viti, bashke me zgjedhjet vendore dhe b) Qeveri me baze te gjere me mandat 4 – vjecar per te realizuar te gjitha reformat per te cilat ka nevoje vendi dhe ne fund te mandatit zgjedhje politike te pergatitura nga te gjitha forcat, duke mbyllur shtegun e kontestimit te mundshem te humbesve te zgjedhjeve.
Varianti III: Celja e kutive te votimit sic kerkon opozita dhe provokimi i zgjedhjeve te parakohshme nese kutite e votimit fshehin manipulimin e zgjedhjeve, ashtu sic trumbeton PS-ja dhe opozita. Sipas mendimit tim, nje skeme e tille nuk ka asnje mundesi te realizohet per shume arsye, por edhe per nje fakt te thjeshte qe ne politiken shqiptare perifrazohet qarte me termin e mirenjohur “kutia e Pandores”, e cila nese hapet rrezikon te cliroje te gjitha te keqijat e akumuluara ne keto 20 vite demokraci shqiptare.
Varianti IV: Nderhyn si gjithmone faktori nderkombetar nga jashte, ushtron presion mbi palet dhe ajo cfare del me pas, nuk besoj se mund te parashikohet nga asnje analist shqiptar apo i huaj, me perjashtim te ambasadorit te SHBA-se, te Britanise se Madhe, te Gjermanise, te KE-se, te Italise apo ndonje tjeter, por edhe ata ne momentin e vendoset perdorimi i nje skeme te caktuar ne Shqiperi.
Varianti V: Mendoj se eshte me i thjeshti dhe me ne logjiken e politikes shqiptare, i perdorur vetem pak muaj me pare nga ish- pjestare te opozites, aktualisht ne bashkeqeverisje me PD-ne. Eshte nje variant radikal, mbase edhe arma e fundit e mund te perdore PS-ja ne Kuvend. 60 apo 64 deputete te Partise Socialiste, burra dhe gra se bashku, futen ne Parlament dhe realizojne betimin, duke marre zyrtarisht mandatin e deputetit. Ne ate moment, te gjithe bashke deklarojne fillimin e nje greve urie ne mjediset e Kuvendit, duke bllokuar totalisht punen e ligjvenesit. Ishte pak a shume e njejta skeme  e perdorur nga LSI, PDK, PSV 91 dhe disa forca te tjera politike, pas miratimit te ndryshimeve kushtetuese dhe te kodit elektoral nga PD+PS ne pranveren e ketij viti. Ndryshimi do te ishte numerik, pasi nese ne rastin e pare ishin rreth 10 deputete ne greve urie, tashme do te futeshin ne greve jo me pak se 60 deputete. Natyrisht, salla e seancave plenare do te bllokohej, por koha tregon se Kuvendi mund te zhvilloje punimet ne nje salle tjeter, sic edhe ndodhi ne rastin e greves se deputeteve per ndryshimet kushtetuese. Ky do te ishte nje hap vertete radikal i opozites, por qe gjithsesi mbase nuk do te ishte detyrues per mazhorancen.
Varianti VI: Per mendimin tim, pak i realizueshem, ai i rrezimit nga brenda i qeverise, qofte nga mosmarreveshjet, qejfmbetjet, mosmbajtja e premtimeve te nenshkruara ne marreveshje nga palet apo edhe rikthimi ne origjine i nje pjese te kabinetit aktual dhe deputeteve mbeshtetes.
Jo rradhe here politika ka perdorur kartat e saj te perballjes frontale, per te terhequr vemendjen nga ceshtje te dites, jetike per shqiptaret, e sidomos per xhepat e tyre. Ne rastin me te mire perciptas, por ne shumicen e diskutimeve apo debateve, askush nuk kujtohet per situaten ekonomike te shqiptareve. Jemi ne prag te nje tjeter rritje te cmimit te energjise elektrike- mall konsumi i perditshem, i pashmangshem per tu blere. Ne bursat nderkombetare “ari i zi” ka serish tendence rritjeje, e cila ka filluar te reflektohet ne vend por do te thellohet pertej te gjitha limiteve normale. Te ardhurat e familjeve shqiptare nga emigracioni, tashme kane arritur ne minimumin e tyre, duke veshtiresuar ndjeshem jetesen e shqiptareve brenda kufirit. Deri me tani, nuk eshte artikuluar nje platforme e qarte per krijimin e vendeve te reja te punes, teksa si pasoje e mungeses se punesimit, ndjehet edhe nje rritje e lehte e kriminalitetit ne vend. Lidhje me kete ka edhe numri ne rritje i akteve te vetvrasjes ne shtresa e kategori te ndryshme te qytetareve. Indirekt po kuptohet tashme se kantieret ku po punohet intensivisht, numerohen me gishtat e dores, tregues i qarte i mungeses se likujditeteve. Edhe strategjia e po artikulohet per shitjen e trojeve ne zonat turistike, aty ku eshte ndertuar nga “borgjezet e rinj”, ecen ne te njejten logjike me cfare thame me siper. Cuditerisht, te gjitha keto kane dale ne plan te dyte. E gjithe kjo te kujton kohen e “Revolucionit Kulturor” ne Kine, ku Mao Ce Dun kishte shpallur parrullen “Nuk na duhet prodhimi, por Revolucioni”- slogan e solli shkaterrimin total te shtetit kinez ne ate periudhe. Perballe kesaj parrulle, Ten Siao Pin vendosi sloganin e famshem, i cili tashme ne kine cilesohet si proverb se “Nuk ka rendesi nese eshte macja e zeze apo gri, e rendesishme eshte te kape minj”.  Ky qendrim i kushtoi Pini-it internimin 5 vjecar ne nje fshat te humbur, por qe u rehabilitua nga vete Mao duke e rikthyer si zevendeskryeminister. Morali besoj eshte shume i thjeshte: shqiptaret duhet te njohin se cili eshte Mao Ce Dun-i shqiptar dhe cili Ten Siao Pin-i i Shqiperise. Ne vazhdim te zgjedhin nese do te mendojne si Mao apo si Pin. Deri atehere, do te kete serish variante, serish perballje politike per nje “kauze” shume te rendesishme ne dukje, sic eshte ajo e zgjedhjeve te lira dhe kthimit te legjitimitetit sipas opozites. Personalisht jam i bindur se nese shqiptaret do te kishin me shume para ne xhepa, nuk do te interesoheshin ka shume per politiken, e cila nga kafenete shume here perfundon edhe ne sallen e Kuvendit. Madje edhe atje, shume here niveli eshte me i ulet se tavolinat e klubeve te Shkodres. Fatkeqesisht!
B. D.

Në vigjilje të 101 vjetorit të Kongresit të Manastirit (14-22 Nandor 1908) (Kujtesë historike) Muaji Nandor asht muaji i shumë ngjarjeve të mëdha për ne shqiptarët, por unë mendova të trajtoj një ngjarje të veçantë, dhe që me sa duket asht lanë në harresë!…

Kongresi i Manastirit:
Kongresi historik i Manastirit u zhvillua nga dt. 14-22 Nandor (1908) në Manastir, ku morën pjesë, (përveç të deleguarve zyrtarë) edhe (400) vëzhgues, nga të cilët (300) të besimit mysliman. Nga të ftuarit zyrtarë, (8) prej tyre erdhën nga Bukureshti, Sofja, Siçilia (Itali), Bostoni (SH.B.A). Nga katër provincat (vilajetet) e banuara me shqiptarë në Perandorinë Osmane, ajo e Shkodrës dërgoi (6) delegatë, Kosova (4), Manastiri (24), Janina (10), qyteti i Selanikut kishte vetëm një delegat, ndërsa Stambolli (3). Për sa i përket qyteteve, Korça kishte (8) delegatë; Gjirokastra (5), Shkupi dhe Elbasani kishin nga katër. Komisioni Drejtues i krijuar për hartimin e Alfabetit, i kryesuar nga Atë Gjergj Fishta, përbahej nga katër anëtarë – myslimanë, katër ortodoksë, dhe tre, katolikë. Ref: “George Gawrych – The – rescent and the e ogle otoman –rule, Islam and dhe Albanians, 1878 – 1913 – L.B. Taurus. 2006., fq. 165”. Shkëlqen në këtë kongres Shkodra me një përfaqësim dinjitoz, duke filluar me Fishten, Gurakuqin, Mjeden, Doçin, Logorecin, dhe (nëse nuk gabohem) dhe Hilë Mosin. Asht për t’u theksue, qëndrimi dinjitoz i Hafiz Ali Korçës, i cili, mbasi përqafoi Fishtën, tha dhe një lutje mes besimtarëve duke i bekuar shkronjat latine, (një shembull ky, sa fisnik aq dhe simbolik e patriotik) M.B. Vlen të theksojmë se, shqiptarët qenë të ndërgjegjësuar se shpëtimin nuk e kishin andej nga e prisnin, veçse, prej Perëndimit. Në Manastir kultura Perëndimore kishte korrur fitoren më të plotë: “Gjuha shqype shkoj në vend të vet, shkoj nga Perëndimi” – gëzonte Fishta pas betejës që i qe dashur të përballonte në atë Kongres. Shkronjat turqe e greqishte nuk u pranuan ppër Gjuhën Shqipe”. Çasti historik thua Sedertonte vegimin e Naimit dhe ky pati thirrur: O Diell që lind andej nga Perëndon”.
Ref. Dr. Aurel Plasari. “Via e Teodostit – Tiranë. 1992.
Jo të gjithë shqiptarët ishin ndërgjegjësuar, kishte mjaft prej atyre fanatikëve që donin shkronjat arabe apo greke. Ky “manifestim” (negativ), u shfaq në disa qytete me anë të protestave, ku mund të shquajmë atë të Manastirit, Tetovës, Gostivarit, Mitrovicës, Tiranës dhe Elbasanit. Ky “manifestim” u shqua në Kogresin e Dibrës (Korrik 1909) të cilin u mundua ta korigjonte (pas tre muajsh) – Kongresi i Elbasanit, i zhvilluar në tetor 1909.
Faik Konica, nga SHBA duket se e kishte kuptue rrezikun që paraqiste për çështjen Nacionale, Kongresi i Dibrës (si vazhdim i “frontit” të “dytë” i cili vepronte që në Lidhjen e Prizrenit (1878) dhe që ishte (proturk). Ndaj për t’iu shmangur këti rreziku, shkruante në “Albania” artikullin “Një lajmërim i shkurtër muhamedanëve”, që në vitin 1909. Në të vërtetë një pjesë e konsiderueshme e besimtarëve muslimanë shqiptarë e përqafuan zgjedhjen Perëndimore për alfabetin e shqipes duke qenë të ndërgjegjshëm se nuk ishte fjala për një a, b, c-e, për për një zgjedhje politike e jetike për Shqipërinë. Pavarësisht protestave të fanatikëve (siç e theksuam ma nalt), pro shkronjave arabe, pjesa ma e madhe e shqiptarëve protestuan kundër tyne. Vlen të theksojmë (me shumë respekt)se, në një mbledhje të madhe të organizuar nga parësia dhe Kleri musliman në Gjirokastër, u shpall botërisht se A.B.C-eja Latine nuk i sjell asnjë të keqe (Fesë Islame). “Aplikimi i Alfabetit Latin në Turqi në vitin 1924, asht sinjifikativi i largpamësisë së këtyne patriotëve të shquar” – M.B. Faktet flasin: Protestat, kundër futjes së alfabetit arab në gjuhën tonë shqipe iu drejtuan Kryeministrit dhe Ministrit të Arsimit në Stambollë, nga Klubi i Janinës dhe prej qyteteve të tjera të Çamërisë. Protesta e Klubit të Filatit, drejtuar Portës së Lartë në Stambollë, përfundonte me këto fjalë: “Atë gjak që na ka mbetur do ta derdhim për A.B.C.-ën Latine”. Ref. Dr. Aurel Plasari – “Via e Teodostit” Tiranë 1992.
“Mesazhet pozitive që na vijnë nga krahinat e Jugut para një shekulli, janë produkt i shkallës së naltë të kulturës së fituar në emigracion, në SH.B.A dhe në vendet e Europës Perëndimore, dhe pa dyshim, i patriotizmit të trashëguar”. M.B. Këtu vlen të kujtojmë De Radën – arbëresh, dhe vëllezërit Frashërllijë, “pionierë” të Rilindjes. Ishte pikërisht Jeronim De Rada ai, që iu kujtoi shqiptarëve, se ishin pasardhës të Gjergj Kastriotit (Skënderbeut). Ai zgjoi ndërgjegjen Nacionale, atë ndërgjegje, të cilën shumë “pseudo intelektualë” e “pseudo historianë” duan ta shuajnë nga “kalendari” i kujtesës Nacionale… duke mohuar (ose minimizuar) veprat e Kastriotit, Bogdanit e Nanë Terezës!… Janë pikërisht ata që denigruan – Fishtën e Konicën, Koliqin e Harapin, Camajn e Pipën e që sot, vjellin vnerë e kundër Kadaresë…
Dhe, çuditërisht, e gjithë kjo “aventurë” zhvillohet në emër të “antikomunizmit”, një aventurë, sa groteske aq dhe qesharake…
Në mbyllje të këtij shkrimi (por gjithnjë në funksion të tij) do të citoj dy nga figurat letrare nga më të shquarat e Rilindjes: Branko Merxhani, shkruante: “Përmbi gërmadhat e Shqipërisë së djeshme, të prishur dhe të robëruar, të krijojmë një Shqipëri të nesërme të mbaruar, të ndritur, të qytetëruar… Një Shqipëri jo historike, por qytetronjëse”. Dhe është po ai që na shpjegon se ç’kuptonte me fjalën qytetërim: “Ne nuk kemi të bëjmë asgjë tjetër përveç se të pranojmë qytetërimin Europian ashtu siç është. Me të gjithë institucionet e tij. Me të gjitha format e tij. Me të gjitha vlerat e tij shpirtërore dhe mendore. Le të mbajmë gjuhën dhe ekzistencën tonë materiale… Ndryshe le t’i përgatitim që tani çadrat tona. Me formën e tanishme të jetës tonë nuk mundemi të mbetemi për shumë kohë në këtë kënd të dheut… Dhe, qytetërimin oksidental duhet ta marrim, jo të rreckosur, por të tërë dhe të pacënuar”. Në të njëjtin “kamp” me Branko Merxhanin rreshtohen thuajse të gjithë emrat më të rëndësishëm të “Panteonit të rralluar” të kulturës shqipëtare të kohës. Të gjithë ata e konsiderojnë vehten Europianë. Për të gjithë ata, projekti i Europianizmit (apo oksidentalizmit) të Shqipërisë dhe Shqipëtarëve është jetik për të ardhmen e tyre kolektive. Vetë gjuha me të cilën stigmatizojnë të shkuarën Lindore është tepër e ashpër. “Dhe pa dyshim, ishte kjo Elitë intelektualësh patriotë, që arritën të bindnin opinionin mbarë kombëtar (me shumicë muslimane)ppër të pranuar Alfabetin Latin”. Dhe pikërisht në një situatë tepër delikate, kur Shqipëria gjindej nën pushtimin osman. Është tepër e çuditshme (dhe e pabesueshme), kur sot, mbas një shekulli, ka intelektualë (madje dhe akademikë) si Rexhep Qosja i cili në debat me Kadarenë, e quan shkrimtarin tonë të madh “racist”, pse, ky na qenka pro – Europian, dhe, se ti quash shqiptarët, me prejardhje Europiane apo Kristiane, na i fyen muslimanët shqiptarë! Jam i mendimit se, në qoftë se do të pranojmë versionin e Qoses, na rezulton se, Shqipëria nuk na paskësh ekzistue para pushtimit osman dhe se ne, qenkemi të importuar nga stepat ose e thanun ma shkoqur, Shqipëria është krijesë e Perandorisë Osmane!…
Jam i mendimit, gjithashtu që ma parë se të hidhej ky version, (ose mendim antihistorik) duhej të na kishte treguar çfarë mendon akademiku kosovar, për Faik Konicën, apo për Mit’hat Frashërin, pra, për vetë formuluesit e idesë kombëtare, kur që në vitin 1924 në Librin e tij programatik “Plagët tona – çfarë na mungon? Çfarë duhet të bëjmë?” Ky i fundit, shkruante: “E urrejtur qoftë për jetë ajo administratë, e mallëkuar qoftë ajo orë që solli këmbën e Aziatikut në Shqipëri, që na bëri të rrijmë pesë shekuj më pas nga shokët. Pesë shekuj shkuan mbi ne, si një hije e zezë, si një gurë i rëndë mbi mendjen dhe vetëdijen tonë, një kohë errësire që ment ndryshoi çdo ndjenjë njerëzie, çdo cilësi njeriu të ndershëm”. Me keqardhje konstatojmë se në vazhdën e referencave të Akademikut – Qosja, ka penda intelektualësh kosovarë të cilët pushtuesit osmanë, pesëshekullorë, i quajnë Çlirimtarë! Madje bajnë dhe analogji absurde, duke i krahasuar me forcat Euro – Atlantike të cilat çliruan Kosovën!… “Versionet e Qoses vërtetë që kanë karakter politik, por një politikë që del jashtë “shinave” të historisë, kthehet në “bumeraug”. M.B.
Por në këtë këndvështrim, versionet dhe mendimet e Kadaresë janë të mbështetura në histori dhe të pa kontestueshme. Ismail Kadare, mbi besimin, ven shqiptarizmin dhe asht plotësisht i ndërgjegjshëm dhe vetëdijshëm se mendimin e tij e përkrahë çdo shqiptar, qoftë musliman apo kristian. Fakti që para një shekulli shqiptarët (në shumicë muslimane) pranuan Alfabetin Latin, tregon shkallën e naltë të vetë ndërgjegjësimit, se ne jemi Nacionalitet, me rrajë të thella Europiane, dhe padyshim – Kristiane.
Nga fundi i muajit korrik pashë në ekranin e Televizionit, ceremoninë e zhvilluar në Dibër të Madhe, me rastin e 100 vjetorit të Kongresit të Dibrës, i cili (antihistorikisht) i atribuohej Kongresit të alfabetit të Gjuhës Shqipe. Kur, dihet historikisht, që Kongresi i Manastirit 1908, sanksionon Alfabetin e Gjuhës Shqipe me rrajë Latine. Dihet se, Kongresi i Dibrës u organizue nga propoganda Xhon-turke, si kundërpeshë nga Kongresit të Manastirit, i inspiruar për Alfabetin Turko – arab. Ndaj, ceremonia që cituam urojmë që të ketë qenë një “lapsus” në të kundërt, “me keqardhje) mund të themi, se bashkëatdhetarët në Maqedoni, ndodhen 101 vite mbrapa Shqipërisë dhe 85 vite pas Turqisë. Në qoftë se me pretekstin e “luftës” kundër komunizmit, shtrembërojmë historinë, ky nuk mund të quhet gabim, por faj shumë i madh. Të spostosh vendimet historike të Kongresit të Manastirit e t’i kalosh ato në Dibër, do të thotë, t’ju japësh shkas maqedonasve me ngritë akuza nga ma absurdet, siç ndodhi kohët e fundit. Sipas mendjes sime, Akademia e Maqedonisë, bani gabimin ma të madh historik ndaj shqipëtarëve në Maqedoni. Por, këtij veprimi duhej t’i jepte përgjigje Akademia e jonë e Shkencave, e cila disponon të gjitha provat për të argumentue autoktoninë e Shqiptarëve në Maqedoni.
Gjithnjë (sipas mendjes time), thirrja e ndonjë politikani tonë për të djegur flamurin Maqedon, nuk përputhet aspak me marrëdhëniet e fqinjësisë së mirë mes shteteve dhe kombeve dhe nuk i shërben Paqës dhe Stabilitetit në një Ballkan problematik.
Intelektuali i njohur shkodran – Zef Pali (dritë pastë), në revistën “Flaka”, para disa dekadash) shprehej: “Zjarri, me zjarr nuk shuhet”. Sot Ballkani ka ma shumë nevojë pëpr “zjarrfikës” se sa për “zjarr vënës”.
Mark Bregu

Te majtet e “rinj” kercenojne nga llogoret e vjetra

Duket disi e pabesueshme qe pas pese viteve qe Partia Demokratike dhe aleatet e saj jane ne pushtet, te ndihen te rrezikuar demokrate te njohur e me kontribute te medha per demkoraci. Kercenimet kane autore (pa autor), por qe vijne nga i njejti drejtim, Partia Socialiste dhe bishtat e saj majtiste, te cilet, te egersuar nga humbja katastrofale ne zgjedhjet parlamentare te 28 qershorit 2009, kane filluar te mos besojne me ne rruget demokratike te ardhjes ne pushtet. Kete e faktojne kercenimet e vazhdueshme te liderve te Partise Socialiste e forcave te tjera aleate te tyre, si kercenimet e bolshevikut te pandreqshem, ish-ministrit te fundit te Sigurimit te Shtetit komunist, Gramoz Ruçi, djalit “plangprishes” te bllokut komunist, kryetarit te PS-se Edi Rama, fabrikes se helmit te kuq, Skender Gjinushi e deri tek ish-misionari i majte ne kampin e djathte, Spartak Ngjela (djali i prokurorit famekeq dhe anetarit te Komitetit Qendror te PP, Kiç Ngjela), te cilet jane ne balle te protestave antidemokratike, ku kane lajmeruar deri nje revolte me arme si ne vitin 1997. Partia Socialiste me aleatet po tregojne se jane trashegimtare te denje te komunisteve shqiptare qe konsideronin armiq gjithe Europen dhe boten demokratike perendimore. Ata sot nuk marrin parasyshe vleresimet pozitive te zgjedhjeve te 28 qershorit ne Shqiperi, qe faktori nderkombetar i quan si me te mirat, me te drejtat dhe me demokratiket qe jane zhvilluar deri tani ne Shqiperi. Eshte ky vleresim i faktorit nderkombetar qe Shqiperia eshte me afer se kurre per heqjen e vizave dhe anetaresimit ne Bashkimin Europian. Partia Socialiste dhe lideret e saj me ne krye Gramoz Ruçin e Edi Ramen kane deklaruar se nuk i njohin vleresimet e Europes e Amerikes per zgjedhjet dhe as zhvillimet e vendit nen qeverisjen e Partise Demokratike me aleatet e saj, madje ata kane deklaruar se ka ikur koha e rekomandimeve dhe keshillave nga Europa dhe bota perendimore, duke lene te kuptohet se tashme majtistet jane gati te adaptojne metodat e se kaluares komuniste te Enver Hoxhes, kur Europa dhe Amerika konsideroheshin armiqte me te medhenj te regjimit te tyre. Kjo politike e zbatuar nga drejtuesit e larte socialiste, ka “zbritur” edhe tek baza socialiste, ku siç dihet jane te organizuar me celula, qe u ngjajne grupeve paramilitare. Keto grupe ne Shqiperi njihen si ekstremistet majtiste qe kercenojne e shpesh dhunojne (me shume ne erresire…) demokratet e kundershtaret e tyre politike. Por, me interesantja eshte ajo se ne shenjestren e ketyre ekstremisteve majtiste sot jane ata demokrate te rikthyer ne vendin e tyre nga bota perendimore, e veçanerisht nga SHBA-ja. Demokratet e rikthyer siç thame nga Amerika, kercenohen e dhunohen nga grupe ekstremiste te majta, te cilet i konsiderojne keta demokrate (si dikur komunistet) si misionare e agjente te amerikaneve, qe jane kthyer per te “ndalur” kthimin ne pushtet te forcave te majta. Ne si gazete kemi pasur njoftime te tilla, por per arsye te ndryshme ne nuk kemi mundur t’i denoncojme me emra, por vendosem qe me kete shkrim te sensibilizojme shoqerine shqiptare per rrezikun qe i kanoset nga keto forca te erresires (pasi kercenimet e dhunimet i bejne naten dhe larg syrit te shtetit…), mbasi keshtu ruajne disi anonimatin me emra konkrete kercenuesish, ndonese vatha e tyre dihet se eshte Partia Socialiste me bishtat e saj majtiste…
Ndue Bacaj

Nga historia e çensurimit dhe ndalimit të “Veprave” të Migjenit më 1954

Agron Luka
(vijon nga numri i kaluar)
Historia, biografia dhe komentimi për Migjenin dhe Veprën e tij, ende sot në Demokraci të falsifikuara dhe të deformuara, në botimet e financuara nga Ministria e Kulturës!

Në kuadrin e rishkrimit të pjesshëm të historisë së Shqipërisë mbi bazën e realiteteve, fakteve e dokumenteve, më veçanërisht të historisë së kohës së re (fund shek XIX, shek XX e në vijim), natyrshëm hyn edhe historia e letërsisë shqiptare. Ndërkaq çuditërisht e paradoksalisht jo rrallë po vijojnë mjaft botime të financuara direkt me fonde nga Ministria e Kulturës, ku fryn një inerci neoenveriste me erë e shije mjaft të ndyrë…
I shtyrë nga pasioni, si një simpatizant, lexues dhe njohës i mirë i Migjenit, pjesërisht edhe si një detyrë e ngarkuar nga Lidhja e Shkrimtarëve të Shqipërisë (LSHSH), Gj. Luka realizoi më 1954 një botim të Migjenit, duke bashkuar në një vëllim pjesën më të madhe të krijimtarisë së tij në poezi e në prozë.  Vëllimi ishte i shoqëruar me interpretime komentuese, me shpjegime gjuhësore, me bibliografi të pjesshme dhe kryesisht ishte si botim për rininë. (“Migjeni Vepra, Mbledhë dhe shpjegue nga Gjovalin Luka, bot. NSHB Tiranë, mars 1954)
Ky botim si libër ishte i pari mbas “çlirimit” të 29 nëntorit 1944, dhe si rend kronologjik, radhitej mbas botimit të prof. Dh.S. Shuteriqit në revistën “Literatura Jonë” në tetor 1948.
Siç dihet poezitë dhe  prozat e Migjenit ishin botuar një e nga një në gazeta e revista të ndryshme. Përpjekja e parë  për të botuar poezitë e Migjenit, në një vëllim,  u bë nga Shtëpia Botuese “Gutenberg”, me librin “Vargjet e Lira”, më 1936. Migjeni kishte kontaktuar dhe pati edhe letër-këmbime direkte me vetë pronarin Ismail Mal Osmani. (Dokument i publikuar nga ne, GSH, suplementi Milosao, 11 tetor 2009 dhe njëkohësisht edhe në SHE) Ky botim i vitit 1936, simbas mendimit tonë të shprehur, nuk qarkulloi në shitje të lirë, u pezullua dhe mbeti në shtypshkronjë, më shumë për një çeshtje financiare mospagese, se sa për ndonjë urdhër me shkresë zyrtare çensurimi, ndalimi e konfiskimi. Një gjë të tillë, studiuesit deri më sot nuk e kanë vërtetuar dokumentarisht. Është një gjë e shprehur se me një mënyrë e me një tjetër vëllimi “Vargjet e Lira” më 1936 ka qarkulluar. Dhe këtu nuk duhej ekzagjeruar se edhe sikur të qarkullonte i plotë në të gjithë tirazhin prej 1000 kopjesh, nuk do të “shpërthente revolucioni”!
Migjeni ka vazhduar të botonte përsëri në prozë e në të njëjtën modë  në gazetat e revistat e kohës së Zogut dhe askush nuk ishte futur në burg se, kishte lexuar apo se mbante Migjenin. Edhe pse vetë babai im, kishte shkruar aso kohe për çensurime etj, unë simbas vetë kujtimeve të tij ia kam ulur grykën atyre deklarimeve dhe besoj se nuk kam bërë asnjë lloj sakrilegji e asnjë lloj dhunimi të realitetit!
Me vendosjen e regjimit pushtues fashist italian dhe qeverive kolaboracioniste, siç e kemi shkruar me kohë, për Migjenin mbas vdekjes, pati edhe ndonjë botim, duke e përfshirë në antologjitë e shkrimtarëve më të shquar të botës shqiptare deri në atë kohë. Me këtë rast ishte përzgjedhur edhe një poezi, “Të lindet njeriu…” dhe një prozë “Zeneli”. (E. Koliqi, K. Gurakuqi, “Shkrimtarët Shqiptarë, Prej Lidhjes së Prizrendit deri më sot”, Pjesa II, bot. i Ministrisë së Arsimit, Tiranë 1941, Millosh Nikolla, f 471-475) Nuk është pak të të fusnin në këtë piedestal, akoma pa asnjë lloj libri të botuar, apo jo!
Dhe ky botim ishte lejuar kur regjimi, partia fashiste dhe direkt Xh. Xhiro ishin kujdesur që të mbikqyreshin rreptësisht shtëpitë botuese dhe kishin arritur edhe një farë kompromisi me pronarët e shtypshkronjave private shqiptare si “Tirana”, “Gutenberg” dhe “Luarasi”, që të mos lejoheshin botime me përmbajtje të rrezikshme antifashiste, të mos merreshin në punë punëtorë revolucionarë e komunistë antiitalianë. (Cit. sipas M. Islami, “Vasil Shanto”, bot. 1981, f 78,  nxjerrë nga AQP, Fondi, “Partia Fashiste”, dok. Dt. 10/11/1939)
Libri me poezi “Vargjet e Lira” me të njejtin titull do të  ribotohej mbas tetë vjetësh, më 1944, nga i njejti botues Ismail Mal Osmani, dhe kësaj rradhe do të qarkullonte dhe shitej lirisht. Botimi i 1944, në krahasim me atë të 1936, ishte çensuruar nga ministria e arsimit e kohës së regjencës dhe pjesërisht edhe me një farë aprovimi nga shtëpia botuese e sigurisht edhe nga vetë familia.
Në lidhje me botimin e 1936 (ashtu edhe për botimin e 1944), nga  Ismail Mal Osmani, nga ndonjë biograf dhe nga disa shkrues “Kujtimesh” ishin shkruar edhe improvizime të pavërteta. Këta rivalizonin dhe binin edhe në kundërthënie me njeri-tjetrin se kush e kush e kishte ndihmuar më shumë praktikisht e materialisht Migjenin për botimin, me ndonjë parapagim këstesh etj. “Dialogjet” me Migjenin të stilit “Stefi-Luarasi” të “realizmit socialist”, të pasuara pastaj nga stili i lartë “Enver Hoxha”, do shënonin kulmin më 1981, kur u shkrua se, “V. Shanto, Q. Stafa dhe M. Duri i kishin dhënë një ndihmë jashtzakonisht të madhe Migjenit më 1936, për të botuar librin “Vargjet e Lira” në shtypshkronjën “Luarasi”, botim i cili do të shënonte një ngjarje të madhe në histori dhe në letërsinë shqiptare”! U nënvizua se, shitja e librit u ndalua nga regjimi obskurantist zogist. Me këtë rast Vasili, Qemali, Mihali dhe disa shokë punëtorë, na paskëshin organizuar tërheqien e stoqeve të “Vargjeve të Lira”, nga magazinat e shtypshkronjës “Luarasi” në Tiranë dhe shumë kopie ua shpërndanë punëtorëve, rinisë dhe nxënësve, duke propoganduar demaskimin e regjimit, nxitien e revoltës, ramjen fli etj. (M. Islami, “Vasil Shanto”, bot. 1981, f 50)
Shihni se, deri në çfarë pike kishin shkuar fabrikimet historike, duke e eklipsuar deri edhe  “kontributin madhor” të pretenduar nga SL, me fillesë qysh më 1936 e 1947, madje kaq ironikisht, sa që ishte këmbyer edhe vetë shtypshkronja “Gutenberg” me shtypshkronjën “Luarasi”!

Përcaktimi i Gj. Lukës për Migjenin dhe si e donte E. Hoxha dhe regjimi…
Fatkeqsisht diktatura dhe praktikat antidemokratike do të vazhdonin edhe me vendosjen në Shqipëri të “regjimit demokratik popullor”, mbas 29 nëntorit 1944…
Peripecitë, “këshillat”, kritikat, krasitjet dhe urdhërat çensuruese filluan për Gj. Lukën, fill sapo libri kishte shkuar për botim. Nga Zyra e Arsimit dhe Kulturës pranë KQ të PPSH, në adresën e GjL dhe NSHB erdhi një letër-thirrje e cila i kërkonte të paraqiteshin dhe të sillnin me vete edhe një kopie të materialit të daktilografuar për botim. Për ata që, aso kohe, kanë pasur rastin të merreshin me fushën e letrave, shkrimeve të ndryshme etj, dihej se në një shumicë rastesh të rëndësishme materialet do të kalonin nga ky filtër kontrolli. Po aty në KQ të PPSH, ishte edhe “filtri i filtrave”, Zyra e Agjit-Propit. Edhe në një rast tjetët në rrjetat e këtyre dy zyrave kishte mbetur një monografi e Gj. Lukës për F. Konicën…
Shefi i asaj zyre i tregoi GjL se, pasi ishte shqyrtuar një ankesë anonime, e kishte lënë këtë porosi direkt shoqia Nexhmije. Dhe Nexhmija aso kohe sigurisht se përkthehej edhe Enver. Nexhmije Hoxha punonte në Zyrën e Agjit-Propit dhe po aty aso kohe ishte edhe shoqia LB… Kjo “kërkesë” i erdhi mjaft e çuditëshme Gj. Lukës, pasi shoqia Nexhmije ishte në dijeni të punës së tij për Migjenin, sepse edhe nga vetë natyra specifike e detyrës mbanin kontakte të shpeshta. Mbasi ishte dorëzuar materiali i daktilografuar për Migjenin, erdhi një letër tjetër, ku ndër të tjera shkruhej: “Dy vjersha, “Trajtat e Mbinjeriut”, “Lutja”, dy proza, “Ose… Ose”, “Tragjedi apo Komedi” dhe dy proza të pabotuara, “Pak poezi”, “M’at anë gardhit asgja e re”, nuk i plotësojnë kriteret si një botim për rininë, prandaj ato dhe komentimet përkatëse nuk duhet të përfshihen në këtë botim. Për sqarime të mëtejshme duhet të paraqiteni pranë kësaj zyre”.
Pak duke e nënkuptuar e pak edhe nga mirëbesimi i shefit të zyrës, rezultonte se, materialit “gati për botim”, mbi bazën e kërkesave të asaj letrës “anonime”, i kishte hedhur një sy vetë Enver Hoxha dhe këndej vetkuptohej se këto ishin urdhër-porositë e tija. E. Hoxha, kishte bërë edhe një vërejtje: “përse ky vëllim nuk ka fare një biografi të poetit revolucionar, themeluesit të realizmit socialist shqiptar”?! Flitej se “anonimi” i ishte ankuar edhe dikujt tjetër, shokut Mehmet Shehu…
Gj. Luka i paraqiti Zyrës së Arsimit dhe Kulturës pranë KQ të PPSH, një fletë me shkrim. Duke e kuptuar qartë se ai “urdhëri”, nuk prapsohej dot, ai pranonte që të mos botoheshin ato pjesët e rekomanduara. Por, me këtë rast, detyrohej të sqaronte: 1) në lidhje me vërejtjen për biografinë e Migjenit  ju sqaroj se, nga kryesia e LSHSH më është komunikuar se, shoku SL së shpejti do të botojë një libër të veçantë e të plotë biografik, për të cilin ishte ngarkuar dhe për këtë arësye nuk kishte përse të përplaseshin dy autorë; 2) për dy prozat e pabotuara asnjëherë, si leje botimi dhe si kopie daktilografike, ia kishte dhënë vetë familia, dy motrat e Migjenit. Proza “M’ at anë gardhit asgja e re” ishte vetëm sa e filluar dhe kishte mbetur e pa mbaruar dhe për këtë arësye nuk kishte ndonjë komentim për të. Nëqoftëse tani  familia kishte ndërruar mendim, ai tërhiqej menjëherë; 3) për dy prozat e botuara të njohura, siç edhe për disa raste të tjera, ai ruante edhe kopie daktilografime të hershme; 4) për 5 prozat e tjera “të pa botuara me gjallje të Migjenit”, paraqes faktet se ato janë botuar të gjitha më përpara  në organet shqiptare të pas çlirimit dhe absolutisht nuk është pretenduar që, ato po botoheshin për herë të parë nga GjL. Dy nga këto, “Të çelen arkapijat” dhe “Studenti në shtëpi”, janë botuar vjet në gusht 1953, nga redaksia e revistës  “Letërsia Jonë” Nr. 8, me rastin e 15 vjetorit të vdekjes së Migjenit, me shënimin redaktorial si, “dhurim dhe leje nga origjinalet që ruhen nga familia e Migjenit”.
Kështu, mbas edhe një rishqyrtimi dhe diskutimi në Zyrën e Arsimit dhe Kulturës dhe në Zyrën e Agjit- Propit,  të KQ të PPSH-së ishte vendosur që libri i mbledhur dhe pregatitur nga GjL të botohej, duke u respektuar ato heqiet e rekomanduara, megjith komentimet përkatëse.
“Anonimit” i shkoi  huq goditja e madhe, megjithse diçka kishte fituar… Duke marrë zemër, meqënëse e  kishte edhe një farë tradite edhe si sajues fantazist e alibist, “anonimi”, filloi edhe të trimërohej dhe në disa zyra u bë edhe i mërzitshëm, aq sa filluan ta nxirrnin edhe jashtë… (Këto raste takimesh verbale dhe letrash ankuese, ky “anonimi” i ruajti dhe i qepi me pe e gjilpërë duke i sofistikuar më vonë kur mendoi se i erdhi asi në dorë, duke gatuar agjentë e grupazhe,  ca për kuzhinën e Hoxhës e ca për atë të Shehut, si të merrte puna…)
Por,  kjo “surprizë” dhe ai definicioni, për Migjenin si “themeluesi i realizmit socialist” që, shkonte në kundërshtim me interpretimin e GjL si, “shkrimtar i realizmit kritik të avancuar”, e vuri atë në mendime. Simbas interpretimit të GjL (dhe jo vetëm të tij, sepse aso kohe ka pasur edhe opinione të shprehura nga disa studiues shqiptar), Migjeni nuk mund të identifikohej si “shkrimtari e modeli revolucionar komunist shqiptar”, sepse edhe vetë formimi i tij nuk kishte qenë ashtu. Pavarësisht se Migjeni e kapërcente disi pragun e realizmit kritik, me protestat për mjerimin e thellë, me idetë për revoltë e përmbysje të regjimit, me notat materialiste e ateiste e me ndonjë penelatë bolshevike, ai përsëri qëndronte si shkrimtar i realizmit kritik. (Të gjitha këto ide janë të shprehura  në komentet e botimit 1954 dhe ruhen edhe dorëshkrimet e daktilografimet origjinale të GjL dhe në disa materiale të diskutimeve të tija. AL)
(vijon në numrin e ardhshëm)