Shkruan Akin Nazli
Një aktakuzë për parregullsi në kongresin e 38-të të përgjithshëm të Partisë Republikane Popullore (CHP), opozita kryesore në Turqi, është paraqitur në Gjykatën e Lartë Penale nga Gjykata e 28-të Penale e Shkallës së Parë në Ankara, njoftoi agjencia qeveritare e lajmeve Anadolu Agency .
Paditë dhe çështjet gjyqësore që po diskutohen nuk kanë të bëjnë fare me ligjin. Dhe pyetja që lind është nëse nga proceset gjyqësore që po zhvillohen, a po synon presidenti i Turqisë, Rexhep Tajip Erdogan, të marrë nën kontroll CHP-në apo jo.
Më 3 qershor, Gjykata e 28-të Penale pranoi aktakuzën e ngritur nga zyra e kryeprokurorit publik të Ankarasë. Gjykata e Lartë Penale tani duhet të vendosë nëse të dyshuarit e përmendur në aktakuzë kanë kryer ryshfet.
Aktakuza
Dymbëdhjetë persona, duke përfshirë kryetarin e bashkisë së Stambollit Ekrem Imamoglu (i cili shërbeu si kryetar i këshillit të kongresit), kryetari i bashkisë së Izmirit Cemil Tugay, kryetari i CHP Stambollit, Ozgur Celik, Baki Aydoner, Erkan Aydin, Huseyin Yasar, Mehmet Kilincaslan, Metin Guzelkaya, Ozgen Nama, Ozgur Celik, Riza Akpolat dhe Serhat Cangging, akuzohen për votim.
Kryetari i CHP-së, Ozgur Ozel, dhe tetë deputetë të tjerë nuk përfshihen në aktakuzë, pasi ata gëzojnë imunitet ligjor. Për të lejuar gjykimet e ligjvënësve, parlamenti duhet të hapë rrugën me një votë.
Kemal Kilicdaroglu , ish-kryetari i CHP-së, i cili u pasua nga Ozel, dhe Lutfu Savas, ish-kryetar i bashkisë së provincës Hatay, janë paditës në aktakuzë.
Partia që do të kapet
Procesi gjyqësor i detajuar më sipër nuk është i vetmi veprim i gjykatës në lidhje me kongresin.
Çështja e paraqitur mbështetet në një padi penale që synon individë të akuzuar për kryerjen e një krimi. Gjykata e 42-të Civile e Shkallës së Parë ka zhvilluar një gjyq për anulimin e kongresit. Kjo çështje bazohet në deklaratën e paraqitur nga Savas dhe tre delegatë të tjerë.
Më 26 maj, Gjykata e 42-të Civile mbajti seancën e dytë dëgjimore. Seanca e tretë dëgjimore është caktuar për 30 qershor.
Mendohet se gjykata nuk do të japë një vendim përfundimtar më 30 qershor dhe një seancë tjetër dëgjimore do të mbahet pas pushimeve verore.
Kështu, gjykata e mban të hapur mundësinë e një sekuestrimi të CHP-së që mund të ekzekutohet në vjeshtë (rreth nëntorit). Një sekuestrim do të thoshte rikthimin e Kilicdaroglu-t në krye të CHP-së.
Tensione në CHP
Përfaqësuesit e Imamoglut në media i kanë bërë presion Kilicdaroglut që të deklarojë hapur se nuk do ta marrë postin në rast se një vendim gjykate do t’i jepte këtë mundësi. Megjithatë, Kilicdaroglu po shmang një deklaratë kaq të hapur.
Ky qëndrim po krijon tensione brenda CHP-së dhe krijimi i tensioneve brenda CHP-së është qëllimi kryesor i proceseve gjyqësore në fjalë.
Dy vjet pezullim
Më 3 qershor, Alican Uludag, një gazetar me qendër në Ankara i cili ka ndjekur nga afër çështjet në fjalë, shkroi në X se gjykata civile tani duhet të presë vendimin e gjykatës penale.
Prandaj, vendimi për anulimin e kongresit do të presë përfundimin e gjykimit në gjykatën penale. Uludag pret që procesi gjyqësor në gjykatën penale (një vendim i gjykatës lokale, vendim i gjykatës së apelit dhe vendim i formës së prerë i gjykatës supreme) të zgjasë të paktën dy vjet.
Pra, kjo do të thoshte se nuk do të ketë konfiskim të partisë në dy vitet e ardhshme.
30 qershori mbetet një pikë kritike për rrjedhën e gjyqit civil. Në atë seancë dëgjimore ose para asaj seance, gjykata do të japë vendimin e saj nëse do të vazhdojë apo jo gjyqin apo do të presë rezultatin e gjykatës penale.
Për çfarë bëhet fjalë në të gjitha këto?
Në kongresin e CHP-së, të mbajtur në nëntor 2023, Ozgur Ozel fitoi zgjedhjet për kryetarë, duke rrëzuar rivalin e tij Kilicdaroglu.
Pas kongresit, Kilicdaroglu qarkulloi pretendime se kryetari i bashkisë së Stambollit, Imamoglu, i korruptoi delegatët që të votonin për Ozelin.
Në mars të këtij viti, Savash ngriti padi për anulimin e kongresit, duke bërë akuza të ngjashme. Të dyja aktakuzat e ndara bazohen në deklaratën e Savas.
Kush është Lutfu Savash?
Në zgjedhjet lokale të vitit 2009, Savash ishte kandidati i Partisë për Drejtësi dhe Zhvillim (AKP) në pushtet në Antakya, distrikti kryesor qendror në provincën Hatay. Ai shërbeu si kryetar bashkie i Antakyas nga partia e AKP-së deri në vitin 2014.
Në vitin 2014, ai u bashkua me CHP-në dhe shërbeu si kryetar i Bashkisë Metropolitane Hatay deri në vitin 2024.
Në shkurt të vitit 2023, tërmetet katastrofike shkatërruan Hatay-n. Savash siguroi lejet e ndërtimit për shumicën e ndërtesave që u shembën.
Në zgjedhjet lokale të marsit 2024, Ozel e nominoi Savashin si kandidat të CHP-së për Hatay-n, pavarësisht një rrëmuje të bërë nga votuesit e CHP-së. Savash i humbi zgjedhjet ndaj kandidatit të AKP-së.
Në tetor 2024, Savas akuzoi menaxhmentin e CHP-së për partneritet me Partinë DEM pro-kurde. Në dhjetor 2024, CHP anuloi anëtarësimin e Savas në parti. Padia e Savash erdhi tre muaj më vonë. Kjo pati vlerë komike të krijuar nga koalicioni që njoftoi në shkurt se regjimi në pushtet i Erdoganit dhe Partia e Punëtorëve të Kurdistanit (PKK) po bashkëpunonin.
Po tani?
Rastet e Kongresit nuk janë të vetmet çështje gjyqësore që synojnë CHP-në. Ka dhjetëra çështje të ndryshme gjyqësore që synojnë zyrtarët e CHP-së. Ato shërbejnë si shpata të Demokleut që varen mbi kokat e tyre.
Në çdo kohë, Erdogan është në gjendje të kapë partinë opozitare ose të shkarkojë ose burgosë një zyrtar. Muajin e kaluar Ozgur Ozel u sulmua fizikisht. Paraardhësi i tij Kilicdaroglu u sulmua gjithashtu .
Të gjithë duhet të dinë të jenë të zgjuar me lëvizjet e këmbëve ndërsa luajnë në fushën e caktuar për kundërshtarin e kontrolluar. Ata mund të ndajnë në çdo kohë fatin e Imamoglut dhe të tjerëve të hedhur në burg.
Në përgjigje të këtij realiteti, CHP zgjedh të veprojë sikur gjithçka është normale. Turqit humbasin durimin për shkak të këmbënguljes së të ashtuquajturës opozitë kryesore për këtë qëndrim.
Pse CHP shërben si shimpanze e kundërshtarit në këtë cirk?
Duhet të kuptohet se CHP është një ekonomi shumëmiliardëshe. Në vitin 2025, CHP mori 1.4 miliardë lira turke (TRY) (36 milionë dollarë) vetëm nëpërmjet grantit të Thesarit. Ajo ka shumë asete, të tilla si pasuri të paluajtshme me vlerë.
Për më tepër, CHP-ja mban në pronësi bashki që kanë buxhete të qeverisjes vendore prej shumë miliardë dollarësh, ndërsa deputetët e CHP-së, kryetarët e bashkive, zyrtarët në bordet e institucioneve publike dhe shumë të tjerë marrin paga nga shteti.
Refuzimi i rolit të djalit që fshikullon në këtë teatër do të thoshte refuzim i miliarda dollarëve. Kuadrot e CHP-së do të rebeloheshin dhe do të përmbysnin udhëheqjen e partisë nëse një veprim i tillë do të ishte në plan.
Dhënia e legjitimitetit të dukshëm
Çdo regjim në pushtet dëshiron një parti opozitare që mund ta mbajë në vijë, sepse për vëzhguesin e painformuar një opozitë e tillë i siguron regjimit legjitimitetin e nevojshëm. Miratimet e CHP-së për rezultatet e zgjedhjeve janë veçanërisht kritike për regjimin e Turqisë. CHP, në fakt, nuk ka qenë kurrë e turpshme kur bëhet fjalë për legjitimimin e rezultateve të zgjedhjeve të shpallura nga Erdogan dhe ndihmësit e tij. Megjithatë, Imamoglu e prishi lojën në zgjedhjet lokale të vitit 2019 duke e mposhtur dy herë kandidatin e Erdoganit, duke hedhur poshtë përpjekjet për t’i rrëmbyer fitoret gjatë këtij procesi. Siç e dimë, ai përfundimisht përfundoi në burg.
Bast përfundimtar: asnjë sekuestro e palës në të ardhmen e parashikueshme
Ky teatër mbetet në skenë. Një konfiskim i CHP-së ose, me fjalë të tjera, zëvendësimi i menaxhmentit aktual të CHP-së, nuk është diçka që mund të parashikohet në të ardhmen e afërt. Ja një djalë i mirë. Regjimi është i lumtur me Ozelin.
Pas ndalimit të Imamoglut më 19 mars, regjimi u frikësua nga protestat pasuese në rrugë. Ozel e zgjidhi problemin. Ai mbajti tubime të mëdha që, megjithatë, në analizë të fundit, mund të shihen si të kontrolluara. Ato nuk e kaluan vijën. Dhe, në ndihmë të pushtetarëve, ata i dhanë medias ndërkombëtare imazhe që sugjeronin se në të vërtetë ekziston një opozitë me njëfarë peshe në Turqi.
Pasi u sulmua fizikisht, Ozel tha se do t’i përgjigjej kërcënimeve duke mbajtur më shumë tubime të mëdha. Deklarata e tij mund të merret si sugjerim që regjimi e sulmoi sepse kishte frikë nga më shumë tubime të tilla dhe e shihte Ozelin si rebel kundër regjimit. Ose mund të sugjerojë diçka tjetër – që Ozel i di kufijtë dhe limitet e fushës së tij të lojës dhe premton të qëndrojë brenda tyre.
Pa asnjë çelës në politikën kurde
Sulmi kundër Ozel u krye në funeralin e një zyrtari të Partisë DEM. Që atëherë, Ozel nuk ka kërkuar ndalimin e bashkëpunimit të kurdëve me regjimin, gjë që është e dukshme që kur PKK filloi të bashkëpunonte me koalicionin qeverisës. Çuditërisht, sulmi ndaj Kilicdaroglu ndodhi në një ngjarje që lidhej me “çështjen kurde”. Ishte funerali i një zyrtari turk të vrarë nga PKK-ja. Në atë kohë, regjimi po tregonte për një aleancë të pretenduar midis CHP-së dhe PKK-së (siç u përmend më sipër nga Lutfu Savash). Tani, gjërat janë anasjelltas. Në të dyja rastet, ideja është që kurdët dhe “anti-kurdët” nuk duhet ta mbështesin CHP-në. Regjimi herë pas here fiton mbështetjen e njërës palë, ndërsa e mban palën tjetër larg CHP-së.
Edhe një herë, zgjidhësi i problemeve
Kur CHP-ja iu bashkua bojkotit të konsumatorëve ndaj kompanive të konsideruara si erdoganiste, të nisur nga protestuesit që kërkonin lirimin e Imamoglu-t, regjimi pati një moment paniku. Ozel e zgjidhi edhe këtë problem. CHP-ja iu bashkua bojkotit vetëm për një ditë të vetme. Dita e vetme kaloi dhe bojkoti u shua.
Erdogani nuk u turpërua kurrë kur shprehu kënaqësinë e tij me paraardhësin e Ozelit, Kilicdaroglun. Dhe para kongresit të 38-të të partisë CHP, si Erdogani ashtu edhe aleati i tij i vogël në koalicionin qeverisës, Devlet Bahceli, kreu i Partisë së Lëvizjes Nacionaliste (MHP), thanë hapur se do të preferonin Kilicdaroglun, por nëse dikush do ta zëvendësonte atë, ata do të preferonin që të ishte Ozel. Bahceli e quan Ozelin “TipiTip”, një personazh vizatimor i zhvilluar për një markë çamçakëzish
