Shkruan Zef Ndreka
Shkëputja e M. Dodës këto ditë nga koalicioni i PD-së, solli shumë reagime në rrjetët sociale dhe në kampin e opozitës. Sidomos, sapo u krijuan komisionet parlamentare që drejtohen nga deputetë të koalicionit të opozitës.
Të gjithë e dijnë se M.Doda, arriti të fitoje mandatin e deputetës falë listës së partisë së saj në koalicion me PD-në edhe pse ka marrë vetëm 1500 vota preferenciale.
Ndërkohë, të tjerë kandidate si l.Alimehmeti me mbi 20 000 vota kane mbetur jashte parlamentit. E gjitha kjo, falë ligjit zgjedhor.
Rasti që përmendem është shembull tipik i mënyrës si funksionon sistemi zgjedhor aktual në Shqipëri, i cili kombinon listat e hapura me një renditje paraprake të partive.
Për ta kuptuar më mirë situatën, duhet të kemi të qartë formulën e ndarjes së mandateve, e jo të merremi me deputetën Doda si besëprerë, apo të merremi me Berishën që fal deputetë në kurriz të votave të demokratëve.
Mandatet ndahen së pari midis partive të koalicioneve sipas numrit të përgjithshëm të votave në çdo qark, duke përdorur metodën d’Hondt.
Kështu, çdo partie të koalicionit, i caktohet numri i mandateve dhe këto mandate plotësohen me kandidatët brenda listës.
Ligji zgjedhor, parashikon listat e hapura, por me prag renditjeje, çka nënkupton që një kandidat të ngjitet mbi renditjen që ka caktuar partia në listë, duhet të marrë më shumë se 10 mijë vota parapëlqyese ose më shumë se 10 % të votave të partisë në atë qark, gjithnjë sipas ndryshimeve të vitit 2020.
Nëse kandidati nuk e kalon këtë prag, vendi shkon te kandidati i radhës sipas listës zyrtare, pavarësisht sa vota parapëlqyese ka marrë.
Çfarë ndodhi konkretisht në rastin që sipër përmendëm?
M. Doda ishte e renditur në një vend të sigurt në listën e koalicionit PD. Edhe pse mori vetëm rreth 1500 vota parapëlqyese, partia siguroi mjaftueshëm mandate dhe ajo e mori vendin falë renditjes.
Kandidatë si Ilir Alimehmeti, megjithëse morën mbi 20 000 vota, nuk mundën të parakalojnë renditjen sepse nuk e tejkaluan pragun e llogaritur mbi votat totale të koalicionit në atë qark.
Kjo situatë, sigurisht krijon debat politik.
Ky sistem është kritikuar dhe vazhdon të kritikohet si paradoksal, pasi votuesit mendojnë se zgjedhin individë, por në fakt renditja e partive ka peshën kryesore.
Reforma zgjedhore është tema më e nxehtë prej vitesh, ku disa propozojnë lista plotësisht të hapura ose model mazhoritar, të tjerë një kombinim proporcional me prag më të ulët.
Sido që diskutohet, ligji aktual lejon që një kandidat me pak vota të hyjë në Kuvend nëse renditja e partisë e favorizon, ndërsa një kandidat me shumë vota parapëlqyese, por pa kaluar pragun, mbetet jashtë. Ky është një efekt i parashikuar i
