koka

nr. 3 / 4 korrik 2001

alukit

numrat

 

      Fermani i Fatih Sulltan Mehmetit

      Dokumenti mė i vjetėr nė botė mbi tė drejtat e njeriut

      “Unė Fatih Sulltan Han shpall para gjithė Botės se Franēeskanėt e Bosnjes, pėr tė cilėt del ky ferman, janė nėn mbrojtjen time dhe urdhėroj:

      As njerėzit, emrat e tė cilėve shpallen kėtu dhe as kishat e tyre tė mos shqetėsohen e tė mos dėmtohen. Le tė jetojnė nė paqe e tė qetė ata brenda Perandorisė time. Tė gjithė kėta njerėz tė rėnė nė gjendje refugjati le tė jetojnė tė lirė e tė sigurtė. Le tė kthehen ata nė ēdo pjesė tė Perandorisė e tė vendosen e sistemohen pa frikė nėpėr manastiret e tyre.

      Askush nga rrethi i nderuar i Badishahut, nga vezirėt dhe nga nėpunėsit e mij, nga shėrbėtorėt dhe qytetarėt e Perandorisė nuk do tė cėnojė dinjitetin e kėtyre njerėzve dhe nuk do t’i dėmtojė ata.

      Askush tė mos cėnojė jetėn, pasurinė dhe kishat e kėtyre njerėzve, tė mos i shohė e trajtojė keq dhe tė mos i rrezikojė. Edhe nėse sjellin njerėz tė tyre nga njė vend tjetėr nė shtetin tim, ata do tė gėzojnė tė njėjtat tė drejta.

      Duke shpallur e dekretuar kėtė Ferman tė Badishahut, betohem nė emėr tė Allahut, (krijuesit, Zotit tė tokės e qiellit) tė dėrguarit tė Allahut, Pejgamerit tonė tė shenjtė, Muhamedit e 124 mijė pejgamerėve dhe nė emėr tė shpatės qė kam ngjeshur nė brez, se asnjė nga shtetasit e mij, tė cilėt do t’i bonden urdhėrave e do tė mbesin besnikė tė mij, nuk do tė veprojnė nė kundėrshtim me ēka shkruhet nė kėtė ferman”.

      Shkruar nė Milodrazh

      Mė 28 maj 1463

      Origjinali i kėtij Fermani ruhet nė Kishėn Franēeskane nė Fojnicė tė BH.

      Kjo shpallje e Fatih Sulltan Mehmetit e shkruar nė vitin 1463, 326 vjet pėrpara Revolucionit Francez tė vitit 1789 dhe 485 vjet para Deklaratės Ndėrkombėtare pėr tė Drejtat e Njeriut e vitit 1948, njihet e pranohet nė shumė rrethe historike e shkencore me zė, si dokumenti mė i vjetėr mbi tė drejtat e njeriut nė histori.

      Selami Kasollja

      Nė 5 muaj 120 pajtime gjaku

      Njė ndėr plagėt mė tė rėnda, ku e ndjen veten tė goditur Shkodra, bashkė me gjithė trevėn e Veriut ėshtė gjakmarrja. Si ligj kanunor i nisur qė nė mesjetė ai po gjen njė pėrhapje tė theksuar dhe pa kriter duke marrė jetė njerėzish tė pafajshėm. E kotė tė theksohet mė se cili ishte roli pozitiv dhe negativ i kėtij ligji kanunor, por armėt pa kontroll nė duart e shqiptarėve sot janė kthyer nė ndihmė tė zbatimit tė kėtij ligji qė ėshtė harruar disi nė kohė, por qė po gjallėron dita - ditės. Kėrkohet ndihmė nė shmangien sadopak tė kėtij fenomeni absurd e tė pashmangshėm. Dhe pėr kėtė Misioni i Pajtimit Mbarėkombėtar Shqiptar ka organizuar me datė 18. 06. 2001 njė tubim paqeje duke i bėrė apel mbarė popullit shqiptar tė shtrijė dorėn e Pajtimit, tė ndalė vllavrasjen dhe tė largojė nga vetvetja ndjenjėn e hakmarrjes. Ka ardhur koha tė pajtohemi dhe tė vllazėrohemi me njėri - tjetrin, tė mendojmė pėr rritjen e njė brezi tė ri tė aftė dhe tė moralshėm pėr tė hyrė nė gjirin e bashkėjetesės Evropiane - ka deklaruar nė fillim tė kėtij tubimi paqeje z. Emin Spahia, sekretar i pėrgjithshėm i Misionit tė pajtimit mbarėkombėtar. Nė kėtė tubim paqeje organizuar posaēėrisht pėr fenomenin e gjakmarrjes, nė ambientet e Hotel Rozafės, u bė i mundur pajtimi i gjakut mes 2 familjeve atė tė Qamil Ursit nga Shkodra dhe atė tė Berhan Trepēit nga Gucia. Familja Ursi qė i fal gjakun e tė birit, ka qenė e para qė ka shtrirė dorėn e pajtimit tė gjakut dhe kjo kėrkesė e tyre ėshtė pėrkrahur menjėherė nga misionarėt e Misionit tė Pajtimit mbarėkombėtar.

      Nė kėtė mėnyrė shtrirja e dorės sė pajtimit mes 2 familjeve, mes familjes qė i fal gjakun dhe asaj tė falur nėpėrmjet Misionit tė Pajtimit mbarėkombėtar treguan mjaft mirė se shqiptarėt dinė tė falin dhe tė pajtohen. Gjithashtu ėshtė hera e parė qė Misioni arrin tė realizojė njė pajtim jo nė ambientet familjare, por nė ambiente tė hapura, siē ėshtė Hotel Rozafa, me qėllimin e mirė pėr t’u shėrbyer edhe familjeve tė tjera tė cilat vuajnė nga ky fenomen.

      Mosioni i pajtimit mbarėkombėtar shqiptar njihet, pasi ka 10 vjet me rradhė qė ėshtė pėrpjekur dhe po pėrpiqet tė shėrojė kėtė plagė tė rėndė, e cila vitet e fundit ka marrė shtrirje nė tė gjithė Shqipėrinė. Vetėm gjatė kėtyre 5 muajve tė fundit ėshtė bėrė i mundur kontaktimi me 280 familje nė konflikt, ku 120 familjeve iu ėshtė kthyer paqja dhe liria. Gjithashtu mund tė themi se me rastin e Zgjedhjeve parlamentare nga 2000 persona qė e kanė tė pamundur pjesėmarrjen nė votime, 750 prej tyre iu ėshtė krijuar mundėsia nga ky mision qė nė kėtė ditė tė jenė tė lirė tė shprehin vullnetin e tyre nė votimet e datės 24 Qershor. Morėn pjesė nė kėtė ceremoni misionarė nga e gjithė Shqipėria, pėrfaqėsues tė organizmave ndėrkombėtare, kandidatė pėr deputet OJQ tė ndryshme vendase dhe tė huaja. Duke pėrfunduar kėtė tubim paqeje Misionarėt e pajtimit Mbarėkombėtar i uruan mbarė popullit shqiptar paqe nė familjet e tyre dhe suksese politikės shqiptare pėr tė kontribuar nė tė mirė tė popullit shqiptar.

Nevila Bėrdica 

      Diktatorėt shqiptarė e kanė vendin nė Hagė

      Shkodra, ėshtė njė qytet qė bėri pėrpjekjet e para pėr Demokraci nė Shqipėri. Nė shkurt tė vitit 1989 u zhvillua kremtimi fetar, nė Shkodėr  - pasi Komunizmi kishte mbyllur Kisha e Xhamija, kishte prishur varreza. Kremtimi fetar, u bė me iniciativėn e rinisė dhe tė popullit shkodran. Ku tė gatshėm qenė Pater Zef Simon Jubani dhe Hoxha Sabri Koēi, tė cilėt e kanė kaluar tė gjithė jetėn e tyre nėpėr burgje komuniste. Mė pas me 11 janar 1990, u bėnė pėrpjekjet pėr heqjen e bustit tė diktatorit ndėrkombėtar Stalinit. Nė kėtė kuadėr presidenti Komunist Ramiz Alija, mendoi pėr tė mashtruar Amerikėn, atė shtet qė ėshtė i pari nė botė qė zhduku komunizmin. Shpalli heqjen e ligjit pėr vrasjet nė kufi, dhe dekretoi Ligjin e ri. Nr. 7380, me dt. 8 Maj 1990 sipas tė cilit, kalimi i paligjshėm dėnohej me gjobė ose disa muaj burg. Ko ishte tradhėtia mė e madhe qė iu bė Kombit Shqiptar pėr 50 vjet tė Komunizmit. Kėsaj rinie qė ishte nė lulen e jetės. Kjo kurdisje politike, u bė nė bashkėpunim me Kryetarin e Partisė Komuniste tė Shqipėrisė zgjedhur nė Kongresin e 10 tė P. P. Sh. , pra Presidenti Ramiz Alija e Kryetari i Partisė Fatos Nano, e mė vonė Kryeministėr e bashkė me ta Ministri i Brendshėm Simon Stefani, Hekuran Isaj, Gramoz Ruēi...

      12 Qershori i vitit 1990, ėshtė dita qė pėrkujton Demostratėn e Parė antikomuniste e pėrgatitur nga Rinia dhe populli Shkodran tė cilėt duke parė kėrdinė qė bėnte Kulēedra Komunizėm, duke i marrė jetėn 500 tė rinjve e tė rejave me vrasjet nė kufi, organizuan demostratėn e parė nė kujtim tė viktimave tė kufirit shqiptar. Simbol i kėsaj demostrate u bė i riu 17 vjeēar Pėllumb Pėllumbaj nga Shkodra.

      Shkodra ėshtė e para nė Shqipėri qė i doli pėr zot kėsaj shtrese. Me kufomėn e tė riut tė masakruar nė supe populli dhe rinia shkodrane bėri njė marshim qė zgjati pėr dy orė me thirrjet Poshtė komunizmi, poshtė socializmi, poshtė Presidenti Komunist Ramiz Alija, ja shikoni se ēfarė ka bėrė e ēfarė po vazhdon tė bėjė kulēedra e kuqe, duke vrarė djemtė tanė nė kufi vetėm e vetėm se kėrkojnė liri. Poshtė Ramiz Alija, Poshtė Nexhmije Hoxha. Rroftė Presidenti Amerikan George Bush.

      Me tė mbaruar kjo demostratė, kuy morėn pjesė me mijėra qytetarė shkodranė. Kryetari i Degės sė Shkodrės, Ēapajev Taēi, me sigurimin e shtetit pėr tė nxjerrė nė pah pjesėmarrėsit, bėnė filmimin e demostratės, dhe filluan arrestimet, pasi vrasjet ishin tė pamundura sepse nė tė morėn pjesė me mijėra vetė. Aty rreth orės 12 tė natės po tė kėsaj date, u arrestuan mė shumė se 50 vetė, me akuzė politike pėr pėrmbysjen e pushtetit popullor me dhunė, dėnimi shkon deri nė pushkatim. Nė kėtė torturim tė kėtyre demostruesve, morėn pjesė kryesore ata qė sot drejtojnė SHIK - un e Shkodrės.

      Demostrata ishte nėn kontrollin e Kryetarit tė Degės sė Punėve tė Brendshme Ēapajev Taēit. Ky mbante lidhje direkte telefonike me ministrin e brendshėm Simon Stefani, ishte njoftuar edhe sekretari i parė Xhemal Dymylja, mbi kėtė demostratė antikomuniste. Gjithashtu u njoftua edhe Presidenti i Republikės Ramiz Alija si dhe Kryetari i Partisė Komuniste tė Shqipėrisė Fatos Nano me 1991, Kryeministėr po Fatos Nano. Kryetari i Degės sė Shkodrės Ēapajev Taēi, i kishte dėrguar me datėn 17, 06, 1990 njė shkresė zyrtare urgjente Ministrit tė Brendshėm mbi zhvillimin e kėsaj demostrate. Pėrgjigja e Ministrit ishte urgjente. Kufomat e tė vrarėve nė kufirin shqiptar, mos t’u dorėzohen familjeve, se po na nxjerrin shqetėsime politike, por tė groposen nė gropa tė pėrbashkėta, tė pa ditura. Kėto kriminelėt e sotėm komunistė, qė qeverisin shtetin shqiptar, ju morėn jetėn mbi 500 tė rinjve e tė rejave. Presidenti Komunist Ramiz Alija, i cili sot ėshtė nė pension, pension i cili u aprovua nga Parlamenti, i dalė qė nė 1997, i cili liroi nėn akuzė tė gjithė tė akuzuarit pėr krime kundėr njerėzimit, qė nga Presidenti Komunist Ramiz Alija, Kryeministri e Kryetari i Partisė Fatos Nano, Ministrat e Brendshėm Simon Stefani, Hekuran Isaj e Gramoz Ruēi, qė sot drejtojnė Parlamentin dhe qeverisjen e shtetit shqiptar, nėn drejtimin e Kryekriminelėve dhe mashtruesit Fatos Nano, Skėnder Gjinushit, kryeparlamentari e shfuqizoi me anėn e kėtij Parlamenti krimet ose ligjin pėr krime, duke thėnė se pėr 50 vjet nė Shqipėri nuk ka pasur krime kundra njerėzimit. Kėta ishin vetė tė implikuar nė kėto krime kundėr njerėzimit. Ministri i Arsimit gjatė kohės sė Diktaturės sė Enver Hoxhės Z. Skėnder Gjinushi, pati urdhėruar tė pėrdorej Forca ushtarake me armė kundėr studentėve tė dhjetorit, tė cilėt pėrmbysėn bustin e diktatorit Enver Hoxha. Nė bashkėveprim me drejtuesit e Komunizmit - Ramiz Alija, Fatos Nano, Skėnder Gjinushi, Gramoz Ruēi, Kryetarėt e Degėve tė Brendshme, me Komandantė e Komisarė tė Postave kufitare. Ky dekret ligj 7380 bėhet me qėllime politike pėr vrasjet nė kufi.

      I vranė, i pėrdhunuan, tė rinj e tė reja, siē ishte rasti i Pėllumbit me 14 Qershor 1990, i cili, u pushkatua nga ushtarėt pasi ishte dorėzuar dhe pas ekzekutimit tė bėrė nga ushtarėt u qėllua me plumb nė ballė nga Komisari i Postės, pastaj trupi i tij u lidh me tela  me gjemba e u vendos nė makinėn e degės sė punėve tė brendshme e u shetit nėpėr qytetin e Shkodrės. E shetitėn nėpėr tė gjithė Shkodrėn pėr tė frikėsuar popullin qė tė mos ēoheshin nė demostratė.

      Edhe njė vajzė me tė fejuarin, dorėzohen nė Postė e Kufirit Belaj, tė fejuarin e vranė ndrėsa vajzėn e pėrdhunuan, e zhveshėn siē kishte lindur, pastaj e pushkatuan dhe e groposėn nė njė gropė tė pa ditur, e cila pas ardhjes sė demokracisė u bė e ditur. Familja i pat kėrkuar Presidentit Ramiz Alija, marrjen e kufomės, por ky ia refuzoi. Atėhere me kė krahasohet ky kriminel? Po kėshtu ka ndodhur me tri femra tė tjera, tė cilat janė dorėzuar nė postėn kufitare Belaj, tė cilat i kanė vrarė dhe mė pas i kanė hedhur nė Bunė. Komshinjtė pėrtej kufirit, i kanė gjetur kėto kufoma nė Bunė, lakuriq, i kanė veshur, pastaj i kanė varrosur tė quajturat Zade dhe Liljana Palma, ndėrsa ajo e para quhej Dhurata Sokoli. E sa e sa tė rinj janė gjetur tė vrarė nė Liqenin e Shkodrės, e mė pas tė lidhur e tė masakruar me tela me gjemba, e duke i shetitur nėpėr rrugėt e qytetit, pėr tė frikėsuar popullin. Por kjo rini dhe populli shkodran nuk u frikėsua, bėri demostratė pas demostrate. Si demostratė 16 Qershori, kundėr Presidentit Komunist Ramiz Alija dhe tė vejės sė Diktatorit Nexhmije Hoxha qė u morėn jetėn qindra tė rinjve e ēka ėshtė mė poshtėruese, ėshtė pėrdhunimi i kufomave. Demostrata tė tjera si ajo e 13 Dhjetorit, 2 Prillit, ku rinia  dhe populli kėrkojnė me kėmbėngulje dhėnien e rezultateve tė zgjedhjeve.

      Nikollė Pėllumbi, New - York

      Dritėro Agolli, poeti i antivlerave

      Rrealizmi socialist ma shumė famė u dha shkrimtarėve me tellal tė Enverizmit. Mjerisht koha po tregon se bane i hipe nji herė nė pjedestal pamvarėsisht si e kush e pėr ēfarė tė ka vu aty, si e kaluara, tė nderon edhe e tashmja, pa u marr jo vetėm seriozisht, por as fare me shqyrtimin e nji shkrimtarije plot e pėr plot me antivlera. Syri kritik sheh se shumica dėrmuese e shkrimeve tė Dritoro Agollit i qėndrojnė kohės si dordolecat prej dėbore rrexeve tė ngrohta tė diellit. Pėr sa kohė kritika tė heshtė ndaj gjėrave qė e fyejnė fjalėn krijim, shijes sė lexuesit do t’i duhet tė pėrballet me sulmet barbare tė antivlerave. Vetėm nji kritikė sa efikase, aq edhe e sinqertė mund tė fillojė t’i dekurajojė deri nė asgjėsim epideminė e antivlerave nė tė gjitha fushat e artit. Shembulli me tė cilin po nis analizėn e “librit” “Udhėtoj i menduar” fyen jo vetėm artin poetik, por edhe fjalėn vargėzim, fyen tė gjitha besimet fetare e fyen edhe emrin njeri nga se ai qė merr pėrsipėr tė bėjė kėtė gjesind Esht si do ta gjykojė vetė lezuesi i kėsaj analize. Pėr “librin” “Udhėtoj i menduar” Autorit i ėshtė dhėnė ēmimi i parė nė letėri me rastin e 40 vjetorit tė “Ēlirimit”. Ja tė shkėputim diēka nga “Mjekra e Zotit”:

 

Shumė vjet me perėnditė,

Kam jetuar bashk i zbathur

Kemi qenė tok pėr ditė,

Por as pak nuk jemi dashur.

Dhenėt tok kemi kullotur,

Arat tok kemi lėruar,

Kur unė isha i pėrlotur,

Zoti qėshtė i harbuar.

Kur mė ngordhnin bejkat malit,

Zoti tallej si i marr.

Unė gur merrja zallit

E godisja pėr ta vrarė.

E ē’tė grindur e ē’tė therur

Me tėrbim e me potere

Mjekrrėn zotit s’ia kam krehur,

Mjekrrėn zotit ia kam ējerrė.

E pastaj me dru nė dorė

E ndjekur e pėrzėnė

Pėr mbi malet me dėborė,

Asnjė fron nuk i kam lėnė.

I kam thėnė Hajde, zhduku,

Fundi yt njė fund tė jetė

Ku tė duash shko e struku,

Jam i zoti tė rroj vetė.

Krishtit kryqin ia kam hequr,

Pa trokitur nė kamban,

Muhametit ia kam djegur,

Ēallmen gjyben e kuran

E nga kjo i dėshpėruar Papa balli i vatikanit

Mė ka nėmur e mallkuar,

Mua tercin e Ballkanit.

Shjteri, o rrėnjė e vjetėr,

Mbaje pak vehshe pas veshtro

Ē’po tė flet nga bregu tjetėr,

Njė apostull Dritėro

S’kam qeder se psalle njė Pap

Me karrocė, a po veturė

Po tė ngjellet zoti prap

Unė prap do ta xe me gur.

 

      Siē e shohim kėto vargje ia detyrojnė kritikės njė maskė kontra gazi pėrballė erės sė qelbtė tė kėsaj bombe blasfemike. Me qė po merremi me ktė budallallėk le ta shohim thellėsinė e tij. Nė fillim autori na thotė se si shumė vjet me perėnditė ėshtė ende me to kėmbėzbathur si tė kishte jetuar nė kohėn e adhurimit tė shumė perėndive. Nė vargjet tjera thotė: “Zoti qeshte i harbuar / Marrėzitė e frymėzimit delirant thotė edhe” fundi yt njė fund tė jetė. “Krishtit kryqin ia kam hequr, pa trokitur nė kambanė, : Cili ėshtė kuptimi i trokitjes nė kambanė?! Ē’do tė thotė: “Mbaje pak vesh e pak veshtro?! A egziston ndonjė tjetėr vargėzim kaq i dobėt qė ky tė mund tė krahasohet me tė?! Nėse autori ka synuar arritjen e njė rekordi tė pa thyeshėm tė antivlerave tė gjtihanėshme, pa dyshim ia ka arritur qėllimit.

      Nga Gjokė Vata

 

      “Vlerėsimi ndaj penės, gjėja mė e bukur qė pėrjeton krijuesi”

      (Intervistė me z. Bujar Ferhati publicist dhe autor i tre librave pėr fėmijė)

      Pyetje - Ashtu si ēdo herė do tė donimn tė dinim diēka mbi fillimet tuaja, nė fushėn krijimtarisė?

      Pėrgjigje - Qė herėt nė adoleshencė, ndjeja diēka tė bukur qė mė vlonte pėrbrenda, njė dhunti qė ta fal Zoti dhe njėkohėsisht ta trashėgon fisi sa i vjetėr aq dhe i kulturar shkodran. Ndjeja diēka qė mė ngacmonte dhe qė mė jepte shtysė qė mendimet, ndjenjat, emocionet t’i hidhja nė letėr qė tė ishin komunikuese por edhe mbresėlėnėse. Kėshtu pak nga pak rodhėn ditėt, por rodhėn edhe rrjeshtat.

      Pyetje - Tė kujtohet krijimi i parė?!

      Pėrgjigje - Po mė kujtohet. Isha 14 vjeē, kisha kryer 8 vjeēaren me nota shumė tė mira dhe m’u dha e drejta tė vazhdoja (nga regjimi i atėhershėm) shkollėn e mesme industriale, gjė qė mua s’ė tėrhiqte aspak, por qė prindėrit dhe tė afrėmit i jepnin njė rėndėsi tė veēantė sepse ishte njė shkollė qė merr zanat?!? Pra njė ditė fun Maji nuk vajta nė shkollė dhe tek kaloja rrugės sė bukur tė dikurshme tek ura e Bunės, shikoja liqenin, pulbardhat, varkat, Bunėn qė rridhte qetėsisht, natyrėn nė pėrgjithėsi mė ngacmoi brenda gjoksit krejt pa pritur njė poezi qė unė e titullova “Liqeni ynė” dhe e kam botuar nė revista e mė pas nė librin me vjersha.

      Pyetje - Mė pas, si u rrit aktiviteti?!

      Pėrgjigje - Klajd. Ti e kupton shpejt se je edhe vetė krijues. Ajo qė zien patjetėr do shpėrthejė. Shkrojta mė pas disa e disa tė tjera, mirrja dashamirėsi, por jo mė pak pėrēmim, qeshje thumbuese. Me intuitė vėreja se puna ime i digjte mė shumė atyre. Ngushėlloja vehten me fjalėn e urtė popullore “Pema qė ka kokrra gjuhet”. Lexoja shumė. Librat i kam dashur dhe i dua shumė.

      Pyetje - Botimet e para kur dhe ku filluan?

      Pėrgjigje - Nė fillim kam shkruar shumė pėr fėmijėt. Bota e tyre aq e pasur, aq e ēelėt, apo e lirė, aq e nxehtė, aq e gjithpushtetshme mė joshte shumė ndaj bėja shumė vjersha, fabula, tregime, pėrralla, rrėfenja, qė duhet ta them hapur gjennin njė dritė jeshile  tė hapur veēanėrisht nė Tiranė. Bota e ndjenjave domosdo tė lidh me ata qė janė tė njė niveli. Kėshtu nė rast se nė Shkodėr shumė dyer i kisha tė mbyllura, revistat mė kryesore qendrore tė atėhershme mė joshnin e mė botonin me respekt e ngrohtėsi por dhe me ēudi sepse nuk e besonin njė gjė tė tillė nga mosha qė kisha dhe kultura qė kishte mosha ime nė pėrgjithėsi. Mė kujtohet njė rast me shkrimtarin tonė tė madh pėr fėmijė Odhise Grillon, i cili tek po lexonte njė poezi nuk donte ta besonte se unė jam shkodran dhe se e kisha krijuar unė, por i dhashė edhe disa tė tjera si i lexoi me tė shpejtė mė pėrqafoi e mė tha: Do tė kem njė mik dhe njė koleg tė ri. Shkodra e ka tė tokėn qė pjell talentė.

      Kėshtu nisa botimet nė revistat periodike kombėtare gjithmonė tė atėhershme “Fatosi”, “Yllkat”, “Pionieri”. Bashkėpunoja me gazetėn “Drita”, si dhe bashkėpunoja shumė me gazetat tona lokale e kombėtare. Mjaft gazeta tė njohura mė vlerėsonin shkrimet sidomos vėzhgimet, reportazhet, etj.

      Nė ngjarjet e Kosovės kam bashkoėpunuar shumė me gazetėn “Rilindja e Kosovės”.

      Pyetje - Ju keni qenė mjaft i dalluar nė fushėn e gazetarisė, keni njė tėrheqje, si spjegohet?!

      Pėrgjigje - Po ėshtė e vėrtetė, nė kėtė fushė jam treguar pasiv, pasi po t’i vini re thuajse tė gjitha gazetat nė plan tė parė kanė politikėn. Kjo “Kurvė” kaq e ndyrė vėrtetė tė neveritet kur sheh qė edhe mjaft pseudolider zhurmojnė pa ditur pėr kė dhe pėr ēfarė. Jo se nuk duhet loja politike por ajo duhet tė jetė bindėse, intelektuale, si dhe tė vlerėsojė drejtė. Thuhet shpesh “Ka mbaru Shkodra se po ikin mjaft intelektualė”. Do tė thoja - Ikin dhe s’kanė faj, vlerėsimi kėtu bėhet bėhet nė bazė tė ngjyrės. Meqė s’kemi pasur e s’kemi tesera partie jemi jashtė loje, megjithėse gjithnjė e mė tepėr po kuptohet qė ky qėndrim ėshtė i gabuar ndaj nesh.

      Pyetje - Ju keni punuar dhe nė kanalet tona televizive private, sidomos nė Shkodra TV - si skenarist dhe regjisor i emisionit aq tė njohur pėr tė gjithė “Jemi edhe ne”. Si ju duket niveli i tyre sot?!

      Pėrgjigje - Ē’tju them Shkodra ka figura, shkrimtarė, poetė, kėngėtarė, artistė, studiues me vlera tė veēanta nė shkallė kombėtare. Shikoni e vlerėsoni vetė TV Klanin, Arbėrinė, TV Shijakun etj. Gjynah qė jemi aq larg...

      Shkrimtarė tė tillė si Fadil Kraja, Skėnder Temali, Ridvan Dibra, Paulin Selimi, Xhahid Bushati, studiues prof. Jup Kastrati, Prof. dr. Gjon Shllaku, Wily Kamsi, monsinjor Zef Simoni e mjaft tė tjerė janė burime tė pashtershme qė gjithnjė gurgullojnė me larminė e freskinė e talentit, penės, e mendjes sė tyre.

      Pyetje - Ka njė dyndje botimesh, gjė e mirė po si ju duket roli i masmedias lokale?

      Pėrgjigje - Nė se ka botime tė shumta, dyndje emrash ėshtė njė gjė e bukur, por gjithmonė duhet tė kihet parasyshė qė nė televizion p.sh. tė mos bėhet nga gazetarėt e njėjta proēedurė pėr tė gjithė, sepse vėrtetė disa sot kanė vėnė para, por pse i kanė nuk do tė thotė se dinė tė bėjnė libra. Ne kemi pėrjetuar shumė dhe i dimė mirė gjėrat.

      Pyetje - Si titullohet libri i parė, i dytė dhe mė pas diēka na thoni pėr librin tuaj tė tretė?

      Pėrgjigje - Libri im i parė titullohet “Ku e kishte gala hallin”, 1997, me fabula, shumė i njohuri botim i Toenės Tiranė, shtėpia botuese mė prestigjozja nė Shqipėri, ku veē nė Shkodėr u shitėn 2000 copė. “Ėshtė interesante se shumė fėmijė mė thonė: Xhaxhi bujar ku e kishte gala hallin” duke u kėnaqur.

      I dyti me poezi po pėr fėmijė nė 1999 “Kur buzėqesh njė voglush” gjithashtu tepėr i suksesshėm me mjaft poezi qė janė lėvduar mjaft gjithmonė jashtė Shkodrės, Tiranė apo dhe Prishtinė, Shkup apo Ulqin.

      I treti me fabula “Po kėrcen foka balet” kapak ditė dhe bota fėminore po mė kėnaq me interesimin e saj ndaj librit tim. Ėshtė gjėja mė e bukur qė pėrjeton nė jetė krijuesi.

      Mė vjen mirė qė kėto ditė krijues tė njohur nga Mqaedonia, dhe Ulqini, blejnė libra tė mi pėr t’i dėrguar fėmijėve tė tyre atje.

      Pyetje - Sė fundi, ē’plane keni pėr tė ardhmen?

      Pėrgjigje - Plane tė shumta, mundėsisht sa mė tė realizueshme. Nga Tetor - Nėndori pres librin e 4 - t po me bashkpunimin e Toenės tė menaxherit dhe krijuesit Fatmir Toēi, tė miqve tė mi tė veēantė sa artistė aq njerėzor si Adelina Mamaqi, Djonis Bubani, Shpresa Vreto, Sokol Jakova, Hasan Lekaj, Xhevat Beqari, e sidomos tė Odhise Grillos e piktorit tė madh Dhimitėr Ligori. Pėr librin e pestė do flasim vitin tjetėr.

      Intervistoi, Klajd Kapinova

 

     Policia arreston tre demokratė nė qytetin e Koplikut

     Me datėn 24 qershor 2001, nė qytetin e Koplikut, si nė tė gjithė Shqipėrinė, u mbajtėn zgjedhjet parlamentare, ku “populli” ven-dosi kush do ta pėrfaqėsonte atė nė Parlamentin Shqiptar. Megji-thatė, ėshtė e pamundur qė njė njeri qė e njeh sadopak politikėn shqiptare nė kohėn e “Demokra-cisė” tė mos pyesė, pse policia arreston tre demokratė nė qytetin e Koplikut? A mos ka ndihmuar policia nė manipulimin e votave dhe nė “fitoren” e socialistėve? Kėto pyetje i ka bėrė edhe njė nga tė arrestuarit, Pjetėr Popaj, anėtari i Kėshillit tė Rrethit, mė datėn 26 qershor 2001, por asnjeri nuk ėshtė pėrgjigjur deri tani.

Demokratėt nė fjalė janė Marjan Kaēaj, Nik Ivani dhe Pjetėr Popaj. Tė tre kėta kanė njė gjė tė pėrbashkėt, janė anėtarė tė PD-sė. Zoti Kaēaj dhe zoti Popaj u arrestuan mė datėn 24 qershor 2001, kurse z.Ivanaj u arrestua njė ditė mė vonė, mė datėn 25 qer-shor 2001. Pėrveē kėsaj, z. Kaēaj dhe z. Ivanaj ishin tė punėsuar nga PD-ja dhe atė ditė, mė 24 qershor, ata tė tre ishin caktuar vėzhgues tė qendrės sė votimit tė Koplikut.

     Dėshmitarė qė ishin prezent kur ndodhėn arrestimet, theksuan se policia kishte shkuar tek qen-dra e votimit nė Koplik dhe kishte kėrkuar qė kėta persona t’ua jep-nin atyre, policisė, listat e votue-sve. Kur kėta kishin kundėr-shtuar, policia i kishte arrestuar. Disa dėshmitarė qė nuk donin tė identifikoheshin thanė se policia kishte pėrdorur forcė kundėr kė-tyre tė arrestuarve.

     As policia e as PD-ja nuk komentuan pėr kėtė incident, edhe pse ne u kemi bėrė kėrkesa tė njėpasnjėshme.

     Kėta nuk ishin tė vetmit indi-vidė qė u njoftuan tė mbajtur apo tė arrestuar nga policia mė datėn 24 apo 25 qershor. Qendrat e tjera tė votimit njoftuan se midis tė tjerėve, Aleks Gilaj, Pjetėr Shqu-taj, Arben Ulaj, Lekė Lumaj, Fran Hysaj, Nikolin Durgaj, Flora Grishaj, Dod Malaj, Franc Gjini, Gjovalin Gjini, Prel Drekaj, So-kol Durgaj dhe Robert Lumaj. Tė gjithė kėta, nė njė mėnyrė apo nė njė tjetėr, ishin aktivistė dhe anėtarė tė PD-sė.

     Motivi pėr kėto arrestime, deri tani, mbetet enigmatik, por qyte-tarėt e Koplikut dhe tė rretheve tė tjera e kuptojnė se nė Shqipėr, policia luan njė “rol” tė rėndėsi-shėm dhe tė “veēantė” nė kohėn e zgjedhjeve, duke u shėrbyer socialistėve me besnikėri.

Korresp. i “Shqipėria Etnike”

      Zef Bushati e don Shqipėrinė si Skraparin

      Letėr e hapun Zef Bushatit

      Duket se vala e privatizimit tė qeverisė sė Kallaēeve ju ka rrėmbye aq sa i jepni tė drejtėn vetes tė privatizoni dhe partinė dhe tė merrni vendime qė bien nė kundėrshtim me pozicionin e saj nė spektrin politik.

      Pėrzgjedhja e Nikollė Lesit pėr kryetar bashkie tė Tiranės si pėrfaqėsues i Partisė Demokristiane ju komprometon keqas.

      Ai, Nikolla, ėshtė deklarue haptas i majtė. Nė gazetėn e tij famėkeqe “Koha Jonė” kalon caqet e ekstremit tė majtė dhe vihet plotėsisht nė shėrbim tė “Drandofilleve tė Kuqrremta”, siē shprehet - kalorėsi i fytyrės sė vrerosur -, hajduti ordiner Nano, nė takimin me “drandofillet e kuqrremta” tė qytetit tė Shkodrės.

      Nė pranverėn e pėrgjakshme tė 1997 - ės shtynte unat e zjarrit, i frynte flakėve tė urrejtjes komuniste dhe i binte sirenave kobndjellėse antishqiptare bashkė me frrokēupat, zenepelukat e soj e sorollop tė kėsaj kategorie. Kontributi i kėsaj gazete qė i ngjan aq shumė lavires plakė “Z. P.” Qe aq i ēmueshėm pėr ardhjen nė pushtet tė qeverisė sė kusarėve, skafeve tė Ali Babės me 40 hajdutėt (numri mund tė mos jetė i saktė).

      Ėshtė njilloj si tė paraqesėsh pėr kandidat - kozmopolitin  - me vath, Edi Ramėn, kryetarin e shoqatės sė..., qė hap ekspozita me bustet e qoftė largut (kėshtu e quen populli demonin Enver) nė Tiranė dhe jashtė, dhe deklaron se e ka dhjerė Shqipėrinė. Dhe vėrtetė po e vė nė zbatim deklaratėn tue fillue nga kryeqyteti. Po kėshtu mund tė zgjidheshe edhe Ramėn tjetėr, Luanin, edhe ky hajdut ordiner. Kėto janė parametrat qė dominojnė nė kėtė specie, kusaria, cinizmi, sadizmi, nji konglomerat perversitetesh. Kėto grumbullohen nė atė parti, sinonim i sė keqes dhe mjerimit.

      Nė ‘98 Z. Zef i batė thirrje elektoratit qė tė votonte kushtetutėn e “Godo + Imamo + Likurgo + Janullatosit”.

      Populli demokrat dhe me kulturė i Shkodrės jua dha pėrgjigjen. Nė lagjet ku shpresoje se do tė kishe sukses shuplaka qe katastrofike. Po kjo ndodhi nė tė gjithė republikėn.

      Dalja me kandidatė nė vete jashtė - “Bashkimit pėr fitore” - flet shumė. Delen qė shkėputet nga tufa e hanė ujqit.

      Z. Zef pate edhe xhevahire tė tjera si pėrpjekja pėr pjesmarrje nė komisionin e Korrupsionit apo katranosjes sė Arapit, etj., etj...

      Ē’janė kėto akrobaci, politike?

      Janė veprime, qė mund tė priten nga Nanot, Gjinushėt, Klosėt, Ruēėt, Mejdanėt, Ēupėt, Brahot, Finot, Brokėt, nga i ati i fėmijėve tė Donika Kryemadhit qė sipas filozofit Nano do tė qėndrojė nė pushtet aq gjatė sa ta bajė Shqipėrinė dhe Europėn si Skraparin. Kėto ditė shkoi nė Austri, sigurisht pėr punė tė vagonave.

      Ēfarė pėrfaqėsoni? Si u ngjitėt nė atė karrige?

      Larg, larg, larg, sa mė larg nga ajo specie qė gandoi (lėndoi) deri nė gen botėn shqiptare pėr gjashtė dekada.

      Megjithėse nuk je shkodran, ju kėshilloj me shkue ndonji herė te vorret e Ermajit, te zalli i Kirit. Shkodranėt shkojnė shpesh atje, ulen nė gjujė, puthin atė tokė tė lagun me gjak martirėsh, ndezin qirij, venė lule, derdhin lotė, lotė pėr lulen e djemnisė shqiptare, pėr ato shpirta ku flakėronte zjarri i shqiptarizmit, rrezatonin kulturė, mirėsi, nacionalizėm pėr tė cilin kemi aq nevojė dhe qė u luftue pa mėshirė nga skota gjakatare, injorante komuniste nė shėrbim tė anmiqve shekullorė, qė i rrėnoi, i vorfnoi deri nė dhimbje e qė i solli aq lotė e mjerime kėtij populli, kėsaj toke.

      Si nė vegim dalin para syshė dy nga ata martirė, dy sokola tė Shkodėr - loces Caf Meta dhe Ndue Pali tė kapun dorė pėr dore me kokėn lart qė binin nė tokėn e ftohtė pėr tė mos vdekė kurrė.

      Nuk mund tė jesh shqiptar i mirė po nuk qe musliman, ortodoks, katolik i mirė. Asht geni qė na bashkon qė nė lindje. E vetmja fushė ku shquhen komunistėt asht prostitucioni politik, pėrzgjedhja e shėrbėtorėve qofshin kėto legal ose ilegal. Shumė shpejt do tė shporret kjo klikė kriminale me nė krye vllaho - grekun Nano qė me tiradat “filozofike” tė pafund tė tipit arsyeja mbas arsyes..., me fjalorin e pasun ia kalon dhe nanės sė Zeqos nė maje tė thanės ose Donika Kryemadhit, nanės sė fėmijėve tė Ilir kokėmadhit nė T. V.

      Siē dihet kujdesi pėr Shkodrėn nga partia lubi ka qenė dhe mbetet i veēantė. Po mbijnė si kėpurdhat mbas shiut parti me fuqi magjike, qė i kthejnė dėshirat nė realitet si me llampėn e Aladinit, mjafton tė hapėsh gojėn. Do punė, bujrum. Do tė shkosh nė Amerikė, Angli, gjermani, Cinimacin, burjum. Do ujė, dritė, pare, bujrum. Kėshtu premtimet rreshtohen si gėshtenjat nė varg ala komunistėshe, ala Fatosnanėshe.

      Shqetėsimet e Shkodrės Hallemadhe nuk kanė fund, bile edhe nga ato qė prekin direkt kulturėn e saj perėndimore mijė vjeēare, boten e saj. Mbi kompanjelin e kishės sė madhe ka do kohė qė qėndron nji kupolė bizantine nga ku duket se fryn erė Junani. Shkruhet apo nuk shkruhet pėr tė, sa e si shkruhet, nuk ka randėsi.

      Ajo qė ka randėsi asht se kjo piskatė nė kupėn e qiellės 24 orė nė 24 orė: - Jam kėtu! Shkodranėt kalojnė andej, shikojnė, tundin kokėn dhe mendohen, mendohen. Po tė ishte bariu i mirė, shqiptari i mirė, Monsinjor Frano Ilia kjo nuk do tė ndodhte.

      Ju a thoni kėtė mbai keni nji rreth tė gjanė njohunish e ndoshta mund tė gjeni ndonji sponsor me e kthye si ishte para se tė vinte dorė mbi tė djalli i kuq sllavo - bizantin.

      Kishat nė Kosovė para ardhjes sė tribuve sllave nga malet e uralit, ku kėrkonin pėr “molla tė tharta” si thotė shqiptari i madh Fishta, para se me ardhė e me u pėrzie me tartarė e mongol, kishat i pėrkitnin ritit perėndimor romak.

      Transformimin nė kisha biznatine sot e paraqesin si prova tė identitetit tė tyne. Mbėshtetja e historisė mbi falsifikime, mite, mashtrime, asht karakteristikė e asaj bote. Sa mirė e pėrvetėsuen artin e mashtrimit historianėt, “akadhemidhėt” tanė. Pėrgjigja asht e thjeshtė: i pėrkasin asaj bote ose janė shėrbėtorė tė tyne.

      Nga bota sllavo - bizantine nė tė cilėn na zhytėn komunistėt pėr pesė dekada, intensifikimi i kėsaj zhytje po kryhet haptas mbas ‘97, na ndajnė lumej jgaku tė dershun nė shekuj. Pėr kėtė dėshmon historia qoftė nė jug, qoftė nė veri. Nga ajo botė, shpesh nėn ato kupola, pėrgatiteshin plane, helme, mpreheshin thika nga delnin hije tė zeza qė shuenin pishtarė tė dritės shqiptare si Papakristo Negovani, Petro Nini Luarasi, Shtjefėn Gjeēovi e sa e sa tė tjerė. Vriteshin burra si Azem Galica, Isa Boletini, Adem Jashari, Azem Hajdari, et. Nga ajo botė formoheshin lista pėr zhdukjen e inteligjencės, nacionalitėve, jepeshin urdhna lilipudėve komunistė pėr hedhjen nė Dri tė shqiptarit tė madh At Gjergj Fishtės qė aq mirė i njifte dhe ua kėndoi sifatet.

      Ajo botė solli 1944 e etėrve dhe 1997 e bijve bastardhė, specje pa ideal e moral. Ishin ato qė e tmerruan botėn me sadizmin e tyne nė kapėrcyell tė shekullit nė Kosovė.

      Qarqet anmizėsore me veglat e tyne qė sollėn nė pushtet sot mbajnė peng Shqipninė.

      Z. Zef, Partia Demokristiane por keqpėrdoret nga ju. Pėrpjekja juej pėr daljen nė vete nė zgjedhjet parlamentare i shėrben vetėm  social - komunistėve. Arbitraliteti juej pėr largimin e kryetarit tė partisė demokristiane tė Shkodrės, kurajozit, tė pėrndjekunit, tė pėrkushtuemit Z. Dashi kalon ēdo kufi moral dhe institucional.

      Nė qoftė se duhet marrė ndonji masė urgjente pėr sėndoshjen e partisė demokristiane, forcimin e saj, qė ajo tė japė kontributin qė i takon nė spektrin e sė djathtės sė qendrės kundėr sė keqes qė e ka pllakosė vendin, e para duhet tė jetė flakja juej nga rradhėt e saj.

Lekė Marku

Ndal se tė due

Kur atė ditė pėr herė tė parė tė pashė

zemrėn m’a more nė dorėn tande rashė.

Vitėt kaluan nė fund erdhi njė ditė

rrugėn m’a zure mė dole nė pritė:

Ndal se tė due asnjė hap mos lėviz,

ulemi kėtu tė rrijmė te ky lis.

Kalove njė jetė disa herė me mundime

por qėndrove e fort luftove si trime

Unė tė quej kurdoherė grue zonjė

dashurinė tande me kėnaqėsi e pranoj.

Shpirti yt asht mbush me hirėsi

asgja nuk kurseve pėr burrė dhe fėmi.

Ti je fisnike njė grue e rallė

qėndrimi yt mė ban si tė marrė.

Njė ditė mė solle njė tufė me lule borė,

me tan fuqi mė shtėrngove nė dorė.

E dij shumė mirė kam besim o mike

deri nė fund do mė qėndrosh besnike.

Jam i sigurt me ba me tė thanė

pėr mue je gati me shkue nė Hanė.

Fjalėn e vesės qė lidhėm bashkė

nuk do t’a nxjerrim asnjėherė jashtė.

Mos tė guxoj kush dorė me vue

Se me gisht nė gojė ka me u ngujue.

Ndėgjo mirė njeri fisnik

asht fat i mash kur ke njė mik.

Por mos harro ven vath nė vesh

njė burr i fort ka edhe nji mmikeshė,

njė grue tė shpirtit shoqe tė ngusht,

tė mirė dhe tė urtė mos t’a ketė kėrrkush.

Ju lutem tė gjithėve mė kuptoni burra

nga shakaja dhe humori nuk mėrzitet grueja.

Shkodėr 9 shtator 2000

 

      S’bėhet Shqipėria me deputetė tė pėrjetshėm

      Kemi nė dorė listėn e deputetėve qė fituan raundin e parė. Edhe balotazhin gjithashtu. Njė sy pak i kujdesshėm vėren se thuajse tėrė parlamentin 2001 - 2005 e pėrbėjnė tė njėjtit persona qė kishim nė legjislaturėn e kaluar. Nė kėtė kuadėr, duke parė edhe listat e proporcionalit, nė parlament do kemi edhe ish dyzetė deputetė. Pra, do kemi atė parlament qė kishim e pėr rrjedhojė do tė kemi po kėtė Shqipėri qė kishim. Por, po tė futemi pak sa mė thellė, tė tėrė kėta deputetė, duke u zėvendėsuar vetėm ata qė kanė vdekur dhe janė larguar nga Shqipėria dhe tek - tuk ndonjė qė ėshtė bėrė miliarder, i kemi patur edhe nė 1991 - shin, dhe nė 1992 - shin, edhe nė 1996 - ėn, edhe nė 1997 - ėn, edhe tashti i kemi. Parlamentarėt tani, vetėm se ndėrrojnė parti dhe mashtrojnė e vjedhin. Populli u beson verbėrisht, sikurse nė njė varfėri, pasiguri, dhunė, padrejtėsi, jo vetėm qė jeton, por edhe brohoret. Se tė pretendosh ecje pėrpara me komunistė e hajdutė si Fatos Nano, me tė njėjtat fytyra deputetėsh qė shkatėrruan vlerat kombėtare, duhet tė pranosh qė ne si popull ende nuk kemi njė kulturė tė mirėqenė qė edhe bota perėndimore tė negociojė diēka pėr mirė. Ka ikur koha e Enverit qė tė pretendojmė se Amerika, Italia, Turqia etj., etj., janė miq tė filan liderit. Bota perėndimore nuk ka askėrkend as mik as armik. Ajo botė e qytetėruar, drejt tė cilės po ēapitemi deri tash kot tė shkojmė, politikanėt e vet i ndėrron shpesh, shumė shpesh edhe kur punojnė shumė mirė, jo mė kur vjedhin e gėnjejnė si tek ne. Njė fjalė e urtė italiane thotė: “Njeriu vesin kur ta ndjekin, plaket vdes e s’mund ta hekin”. Nė qėftė se ne kėshtu themi pėr komunistėt qė po na drejtojnė, nė kėto zgjedhje ishte momenti tė thoshim pėr tėrė ish deputetėt qė sepse ua ka ėnda tė jenė tė pėrjetshėm. Nė fakt edhe E. Hoxha i ndėrronte der kryetarėt e kooperativave, se sikur bėnin pak baltė.

      Ata djem e vajza qė nė 1989 - ėn ishin fjala bie, 18 - 19 vjeēarė, sot janė 30 - 31 vjeēarė. Dhe tė tillė janė me mijėra qė janė diplomuar nė shkollat e perėndimit. Jo si deputetėt qė kemi, 80 % ish komunistė. Kėto monstra nuk kanė gjė nė fill pėr tė ndryshuar Shqipėrinė. Ja, kujtoni kėto rreshta, prapė nė zgjedhjet e ardhshme kur ju si votues tu kėrkohet tė votoni pėr tė njėjtit deputetė. Edhe atėherė do tė keni prapė tė njėjtat premtime. Por ama deri nė zgjedhje nuk do ti shihni mė deputetėt. Ata kanė pak sa punė. Tė paktėn pėrfitojnė me “djersėn” e ballit nga treqind - katėrqind mijė dollarė pėr fushatė.

      Sokol Pepushaj

      Mos na i lini fėmijėt jetima

      Kėshtu thonė vargjet e njė kėnge tė bukur kosovare. Dhe shqiptarėt e Kosovės, bishės serbe i drejtohen me fjalė shpirti. E serbi s’po ka dert. Dhunimet shkojnė deri nė therjen e nėnave e baballarėve nė sy tė fėmijėve, ku kėta tė fundit ose masakrohen, ose lihen tė traumatizuar pėr tėrė jetėn. Njė metodė e tillė po ngjet edhe nė Shqipėri. Kėngėtari dhe artisti i njohur shqiptar Prek Fran Mrishaj, i datėlindjes 21. 04. 1958 vetėm se kėndoi para ca ditėsh nė njė miting tė “Bashkimit pėr Fitore”, u keqtrajtua nga policia e kėtij shteti policor. E Prekė Mrishaj kish kėnduar edhe nė skenat e Amerikės, edhe tė Evropės, bile kish kėnduar edhe atė kėngėn kosovare “Mos na i lini fėmijėt jetima”. Po komunistėt shqiptarė janė edhe mė tė egėr se serbėt. Ne kemi publikuar e do vazhdojmė tė publikojmė qindra e qindra shembuj dhune, pavarėsisht presioneve qė po u bėhet edhe gazetarėve, ku rasti i fundit ėshtė qėllimi me plumb mbi makinėn e kolegut tonė, drejtorit tė gazetės “Tema” sotit Mero Baze. Pra, situata ėshtė tejet tragjike. Demokrati i njohur Zef Gjon Sinishta, i datėlindjes 12. 03, 1956, duke qenė se kish marrė pjesė nė rrėzimin e bustit tė Stalinit me 14 Janar 1990, duke qenė se kish marrė pjesė nė shembjen e bustit tė Enver Hoxhės me 13 Dhjetor 1990, duke qenė se kish protestuar paqėsisht si tėrė demokratėt shqiptarė dhe kish pėrcjellė nė varreza kufomoėn e deputetit Azem Hajdari me 14 Shtator 1998, duke qenė  se nė zgjedhjet e viteve 1996 dhe 1997 kish qenė komisioner i Partisė Demokratike, ashtu sikur nė ato tė 1 Tetorit tė vitit 2000 pėr pushtetin lokal, u vu nė shėnjestėr tė segmenteve tė errėta tė sigurimit tė shtetit, u kėrcėnua shumė herė me eleminim jete. Demokrati Zef Sinishta, detyrohet tė braktisė gruan dhe fėmijėt, deri njė ditė qė edhe ata muarėn rrugėn pa rrugė tė kurbetit, ēka tė kujton ato vargjet vėrtet tė dhimbshme tė asaj kėnge kosovare “Mos na i lini fėmijėt jetima”. Po ku kanė zemėr diktatorėt? Ata, kudo njė kubaturė kanė. E, gjithsesi, mė tė egrit janė nė Shqipėri e Serbi. Fatos Nano nukėshtė mė pak kriminel se Sllobodan Millosheviēi.

Vasel Gilaj

      Persekutim dhe diferencim politik

      Fataliteti i hidhur i shqiptarėve pėrgjatė rrugės pėr nė demokraci, pėrbėn njė tragjedi tė pashoqe. Vetėm kėto katėr vitet e fundit, diktatura komuniste e komunistit Fatos Nano vrau mbi 3500 demokratė dhe plagosi rreth 4800 tė tjerė. Episodet janė aq antinjerėzore, saqė ėshtė fakt qė jeta dhe vdekja janė njė. Dhe pėr kėtė nuk mund tė mos rėndohet me pėrgjegjėsi, madje direkte partia shtet qė jo vetėm nuk luftoi krimin por e menaxhoi. Socialistėt pasardhėsit e Enver Hoxhės, ata qė vranė e pushkatuan dikur edhe pėr njė fjalė goje, sot nuk tė vrasin me ligje si atėhere, pasi para botės perėndimore shiten ndryshe, madje shkojnė deri nė atė ekstremitet sa ministrat e diplomatėt shesin edhe sekretet shtetėrore vetėm pėr tė zgjatur jetėn nė pushtet. Labirinthet e strukturave tė shtetit mafioz kanė ushtruar dhunė e presione mbi anėtarin dhe veprimtarin e partisė demokratike Marin Kruja. Por kjo familje kishte qenė antikomuniste qė nė kohėn e Enver Hoxhės. Xhaxhai i Marinit, Sait Musa Kruja ish vrarė nė kufi me 22. 11, 1980 nė njė tentativė arratisjeje. Me atė rast, vėllai i Saitit, Ismet Musa Kruja dhe tėrė pjestarėt e familjes paguan haraē tė rėndė persekutimi dhe diferencimi politik. Por le tė kthehemi tek Odiseja e Marin Krujės. Ky demokrat, pinjoll i njė familjeje demokrate, qė me 2 Prill 1991, kur sigurimi i shtetit komunist vrau katėr dėshmorėt e Demokracisė, Arben Brocin, Bujar Bishanakun, Besnik Cekėn, Nazmi Kryeziun dhe plagosi 163 tė tjerė, demokrati Marin Kruja qėndroi dy javė nė spital nga tė rrahurat kafshėrore. Pas fitores sė PD - sė me 1992, liria e shqiptarėve mori njė pėrmasim tė admirueshėm. Por pranvera e vitit 1997 do tė rikthente sėrishmi hakmarrjet mesjetare ndaj demokratėve. Ja, me 29 Qershor 1997, anėtari i Komisionit Zgjedhor tė zonės Nr. 4 tė Qendrės sė Votimit Nr. 10 Marin Kruja i cili pėrfaqėsonte subjektin e PD - sė dhe kandidatin pėr deputet Mark Krroqi, vetėm se nuk pranoi fallsifikimin e votave, u dhunua nga komunistėt. Dhe nė fakt, ato votime, tė cilat kanė qenė mė tė zezat nė historinė shqiptare, pasi Fatos Nano, Rexhep Mejdani, Neritan Ceka, Gramoz Pashko, Arben Imami, Namik Dokle, Skėnder Gjinushi etj., rrėmbyen armėt dhe fituan me kallashė, ēuan deri aty sa gati shpėrtheu konflikti civil Veri Jug. Dhe, meqenėse nė Veriun Shqiptar nuk u arrit aq shumė manipulim, kjo krahinė pėsoi edhe genocidin mė tė ashpėr. Ja, dy arrestime dhe rrahje tė Marin Krujės pėr bindje politike: Me 15 Shtator 1998, njė sitė pas varrimit tė deputetit demokrat Azem Hajdari dhe me 10 Korrik 2000 pas njė mitingu paqesor tė opozitės shqiptare, pėr tė regjistruar kulmin me 14. 01. 1999, kur Marin Kruja sulmohet nga tre maska dhe mbesin tė vrarė aty dy djemtė e hallės sė tij Osman dhe Artur Alibali. Dhe nė kėtė rast ai ka qenė edhe me gruan shtatzėnė, e cila, pas ngjarjes shtrohet nė spital, ku vetėm falė kujdesit dhe profesionalizmit mjeksor arrin tė lindė njė fėmijė normal pas rreth tre muajve. Ky fatalitet i demokratėve shqiptarė dėshmohet me fakte e argumente. Me 18 Shkurt 2001, nė hyrje tė Shkodrės, teksa Marin Kruja po udhėtonte me makinėn e tij tip benx, njė makinė tjetėr e parakalon dhe njė pistoletė zbraz karikatorin e plumbave nė drejtim tė tij. Makina e Marin Krujės pėrplaset nė njė objekt. I traumatizuar futet nė njė parking dhe punėtorėt e dėrgojnė nė spital.

      Dega e PD Shkodėr proteston ashpėr kundėr veprimeve tė tilla qė vazhdojnė tė tregojnė se Partia - Shtet e socialistėve o tenton tė mbajė pushtetin nėpėrmjet asgjėsimit tė kundėrshtarėve dhe me presione psiqike ndaj popullit demokrat tė Shkodrės.

Sokol Pepushaj