nr. 107 / 25 gusht 2007

Shqiptarët ngihen me shpresë, me hipnozë!

Tendenca e një tipizimi të shpresës, kësaj hipnoze të lashtë sa njeriu, çuditërisht po i ushqen shqiptarët me atë që do e quanim, përmbushje të aspiratave. Po turravrapi i marrë disa herë në 17 vitet e fundit është ndaluar po aq herë nga eksponentët politikë. Pra, nga të zgjedhurit. Pa vetëdije, pa punë, pa prodhim, pa energji elektrike, pa rrugë të asfaltuara e me sinjalistikë, la liri lëvizjeje, pa një analizë të thellë të paaftësisë si metamorfoza më e sofistikuar e mendimit politik, ekonomik, shoqëror, s’mund të pretendohet më shumë se shpresë, hipnozë.

Para se të shkruajmë këta rreshta, komunikuam me telefon me dhjetëra politikanë të rëndësishëm, deputetë, etj. Shumica ishin plazheve të Europës, madje edhe Azisë e Afrikës. Familjarisht. Kjo formë jetese tanimë është një ndjenjë detyrimi e tyre për të afërmit e farefisin, është një trampolin shkëputjeje nga pretendimet që thonë në kohë fushatash elektorale, është një cinizëm i programuar që fuar në grykë milionat e shqiptarëve që shkojnë nga podi i shpresës, në atë të hipnozës, pa menduar njëherë që në pod të drejtimit kanë modele turpi. Pyet në Shkodër, bie fjala kush është kryetar i PS-së? Mbi 80 për qind nuk e dinë. Të thonë: N. Doda. Atëherë si duket u desh vjedhja e një benzi të kryesocialistit, sa për t’i mësuar emrin. Edhe tek PD-ja po ashtu. Njerëzit nuk e dinë se kryetar është një deputet që normalisht angazhimet nuk i lejojnë sakrifica partiake në shërbim të miletit. Aq sa duhet dhe aq sa në këtë stinë kaq të gjatë shprese për Shkodrën, detyrohet të shfaqet si shpëtimtar kryeministri vetë.

Po të vazhdosh me listën më të gjatë të emrave që drejtojnë institucione të rëndësishme, do flisnim thjesht për rrokopujë besimesh, të një elite të kontrolluar, ku paaftësia e përfaqësimit arrin e kap të tërë cepat e kulturës, shoqërisë, ku koefiçenti i tyre do ishte vetëm besnikëria ndaj klaneve... Në shifra normalisht.

Nëse në Veri nuk ka as pozitë as opozitë, këtu në Tiranë, duket se Edvin Rama nuk është i zoti të çelë shkarkitë e veta, si e vetmja rrugë për t’u thënë shqiptarëve në zgjedhjet e ardhshme se shpresat nukdo jenë më hipnoza ideologjike.

Po ta bëjë këtë, botëkuptimi politik e ekonomik do dilte pis, sa që do i veniste edhe... shpresat.

Sokol Pepushaj

HOTELI PRIVAT “QETESIA” NË VELIPOJË

Bisedojmë me pronarin e ri shkodran, 32-vjeçarin zotin Vildan Dani (me ekipin punues prej 10 anëtarësh nga familja e vet e gjerë dhe nga farefisi): Hoteli ynë ka 800 metra katror, siç po e quani ju, kjo bukuroshe dykatëshe, me traditë 4-vjeçare, ka 28 dhoma: 15 dhoma dyshe, 9 dhoma katërshe, 2 dhoma treshe dhe 2 njëshe.

Pushuesit vijnë kryeisht nga Prishtina dhe Ferizaj, pensionistë me çmime nga 130 euro për person, por ne i kemi nivelizuar çmimet edhe për të tjerët!

Disa emra nga stafi drejtues i hotelit, të cilët i mburr zotni Vildani: Zydija, Ifaketi, Besari, Elsa, Eva, Evaldi, Fatmirja... ama do të ishim të padrejtë, po të mos e përmendnim këtu të riun, kanakarin e familjes, Indritin 9-vjeçar, klasa IV, në Shkollën “Hasan Riza Pasha”, Kolegji turk në Shkodër: ezmer, inteligjent dhe fort i dashur dhe i shoqërueshëm me mysafirë përgjithesisht, ama shok të ngushtë e ka Fatlumin nga Ferizaj, me të cilin këmbejnë letra me postën elektronike!

Oborri i madh, i rrethuar me gardhe të gjelbërta, me bar e beronja (pisha), dhe vende-vende me tavolina e karrige, mbi të cilat bëjnë hije çadrat e reja, rrethuar me lule anash!

Fjetat e pajisura me krevate të rinj, frigoriferë, flutura-flladitëse, banjo... Poashtu salla e madhe e ngrenjes...

Kuzhina tradicionale shqiptare: bamje, fasule, tavë kosi (elbasani), gullash, borani, makarona, pilaf, torator, mollë, pjeshkë, ëmbelsira, nga dy kokrra vezë per çdo person etj.

Këto janë shënimet tona- thotë zotni Vildani- por ju, o gazetar, duhet të bisedoni me pushues, apojo?

Dhe të parin që takojmë, është avokati i mirënjohur nga Prishtina, zotni Isuf Dumani:

“Unë nuk vi këtu vetëm për hir të çmimit tejet të lirë, sepse sa për pushime kam mjaft mara, por nga të gjitha pushmoret që kam parë, kemi zgjedhur këtë tok me familjen time- unanimisht dhe pakrahasimisht nga të tjerat!!”

Kurse nga të tjerët dëgjuam urime dhe mendimet e tyre po i shpallim solemnisht:

Pushues të vendit e të botës, ejani në Velipojë, pushoni dhe vdisni!

Pushues të vendit dhe të botës, ejani në Velipojë, shërohuni dhe jetoni!

Puishues të vendit dhe të botës, ejani në Velipojë, pushoni dhe shkruani memoaret tuaja për bukuritë e bregdetit shqiptar!

Për pushimoret e Velipojës, private e shoqërore, është kujdesur edhe komuna e Velipojës: sot me 30.7.2007, në orën 20, Komuna organizoi një koncert për pushuesit e plazhit: SHOW VETËM PËR JU! Kryetari i ri i Komunës, zotni Nikolle Marku, me stafin e vet, kanë meritën e pastrimit të plazhit, të ndërtimit të dusheve dhe të nevojtoreve publike…

Pushues të vendit e të botës, shkoni kah të shkoni, mos e harroni Velipojën- parajsën e kësaj bote!

Kadri Mani

Krimi do të realizojë skenarin e tij me çdo kusht

Historia e biznesmenit lushnjar Kadri Myrtaj, është e njohur për lexuesit e shumtë të gazetës “Shqipëria Etnike” anë e kënd globit, përmes jehonës së saj, brenda dhe jashtë Shqipërisë. Biznesmeni fisnik, është kërcënuar me jetë edhe më herët nga krimi i organizuar dhe me prapavijë të qartë politike, veçanërisht pas zgjedhjeve të 3 korrikut 2005, kur në pushtet erdhi Partia Demokratike. Por ne s’po i rikthehemi çështjes, pasi është shumë e dhimbshme dhe tragjike. Një histori që nuk njeh mbyllje. Situata është përkeqësuar ndjeshëm, kur të gjitha pushtetet janë përqëndruar në duart e PD-së dhe njerëzve të saj, në çdo qelizë të shoqërisë shqiptarë. Tashmë, pas kryeministrit, kryetares së Kuvendit Popullor, edhe institucioni i Presidentit, drejtohet nga një ish-hierark i lartë demokrat, siç është Bamir Topi. Me ardhjen e tij në pushtet, edhe gjyqësori, do të fillojë të ngjyroset “blu”, ndërsa largimi i prokurorit Sollaku, është çështje kohe. E gjithë kjo, stimulon elemente kriminale të organizuar, por që përdorin si mburojë klasën politike që po drejton vendin. Ata tashmë veprojnë pa frikë, duke e konsideruar të natyrshëm realizimin e skemave të tyre kriminale dhe shembull i qartë është biznesmeni Kadri Myrtaj nga Lushnja.

Që pas 3 korrikut 2005, presionet nuk iu ndanë për asnjë çast. “Gabimi” i tij i vetëm, ishte se nuk lejoi manipulimin e zgjedhjeve në zonën e tij zgjedhore, si komisioner i propozuar nga Partia Socialiste. Madej, ai nuk ngurroi të dëshmojë dhe të denoncojë manipulimet monstruoze të bëra nga Partia Demokratike. Për grupet kriminale, hakmarrja e vetme e verbër, është eleminimi fizik, jo vetëm i Kadriut por i tërë familjes Myrtaj. Tre ditë më parë, më 22 gusht, në orën 01.30, shtëpia e tij u trondit nga një shpërthim i fuqishëm tritoli, afërsisht 100 gr. Atë natë të tmerrshme, fatmirësisht, familja e Kadri Myrtaj nuk ndodhej në banesën e tyre. Ndërtesa është dëmtuar rëndë. Qëllimi i kriminelëve ka qenë i qartë: eleminimi fizik i Kadriut dhe i gjithë familjes së tij! Pas kërcënimit të vazhdueshëm të jetës, vendosjes së tritolit në banesë, Kadri Myrtaj është i detyruar të jetojë diku në ilegalitet, ndërsa kriminelët i bëjnë presion nënës plakë të Kadriut. Ata i kërkojnë me ngulm adresën e tij, duke e kërcënuar se do të masakrojnë jo vetëm atë, por edhe nipat.

Në Lushnjë, grupet anarshiste me sfond politik dhe ekonomik janë të fuqishëm. Nuk janë të pakta rastet e eleminimeve fizike të shumë njerëzve. Shteti nëse nuk është i implikuar direkt me strukturat e tij për eleminimin e kundërshtarëve politikë dhe mbrojtësve të votës së lirë, pavarësisht ngjyrës politike, bën “të paditurin”, duke stimuluar situata të tilla dramatike si ajo e Kadri Myrtaj.

Jetmir Delaj

Per hapjen e dosjeve

Askush ne Shqiperi, perjashto ish- Sigurimsat dhe bashkepunetoret e tij, para dhe pas viteve ’90, nuk jane kunder hedhjes drite mbi dosjet e kuqe. Praktika e vendeve te tjera, na ka dhene shembuj te ndryshem te afatit se kur keto dosje, duhet te celen dhe te kete akses i tere publiku. 16- 17 vite nga fillimi i demokracise postkomuniste ne Shqiperi, duket se jane te pamjaftueshme qe te emancipojne shqiptaret per pranimin e fajtoreve ne gjirin e vet, pa pasoje individuale por edhe per shoqerine ne pergjithesi. Reagimit te papritur per fshirjen e nje familjeje te tere nga faqja e dheut, veshtire qe ne ditet e sotme, mund t’ua fale nje i aferm i tyre, madje deri ne brezin e 7-te te lidhjes farefisnore! Pa harruar ketu, karakterin me shume se ballkanas, sanguin- hakmarres shqiptare, te tejkaluar nga shekujt! Por a eshte kjo nje arsye e mjaftueshme per te justifikuar mosceljen e dosjeve te ish- Sigurimit te Shtetit?

Qe ne krye te heres, e kam rreshtuar veten nder perkrahesit e idese se “nje revolucioni” te bardhe ne shoqerine shqiptare, duke konsideruar si domosdoshmeri hapjen e dosjeve te diktatures komuniste ne Shqiperi. Tashme, edhe pse eshte zvogeluar maksimalisht, hija e Komunizmit eshte e pranishme akona ne vendin tone dhe sipas ministrit te shendetesise, kryetar i PDK-se, Nard NDOKA, edhe brenda qeverise aktuale. Ne qender te vemendjes, nuk eshte ne plan te gjere “armata e kuqe” disa qindramijeshe e ish- Komunisteve, antareve te thjeshte te PPSH-se. Nje pjese e konsiderueshme, e kane marre “denimin” qofte ne rangun moral, por edhe ate material, ne menyre te vecante te ndershmit ne kuptimin e plote te fjales, qe mbase edhe sot e kesaj dite nuk e pranojne Ekonomine e Tregut dhe Kapitalizmin. Por, eshte e patolerueshme qe edhe sot, te diskutohet per perfshirjen ne qeverisjen e vendit te ish- Sigurimsave apo bashkepunetoreve te ish- Sigurimit. Ne fakt, nuk ka ndonje “mekat” te madh ne kete drejtim, perjashto rastet kur ata kane lare direkt duart me gjak, apo nga veprimet dhe mosveprimet e tyre kane vdekur, jane gjymtuar, plagosur, lenduar apo edhe persekutuar individe te pafajshem. Edhe ne kete rast, nuk duhet te mendojme per nje penalizim ekstrem, pasi do te ktheheshim ne rolin e krimineleve te para viteve ’90, por edhe pes 17 viteve, nese eshte e nevojshme, drejtesia duhet te thote fjalen e saj: pse jo, edhe te burgosen!

Ne nje vend, qe ish- komunistet qe brenda nje kongresi, u konvertuan ne socialiste evropiane, por qe asnjehere nuk kerkuan falje publike per gabimet e PPSH-se- Parti Shtet per 45 vjet, nuk eshte asnjehere vone per te vepruar drejtesia. Aktualisht, ne krye apo edhe ne struktura te PS-se pse jo edhe te partive te tjera te majta dhe te djathta, nuk jane me eterit, ndoshta as edhe bijte, por nipat e ish- Sigurimsave, te cilet e kane siguruar ate vend pikerisht fale paraardhesve te tyre te PPSH-se. Se pari, porosia me e rendesishme e dhene nga Ramiz Alia ne grahmat e fundit te pushtetit te kuq politik, ishte fuqizimi ekonomik i dinastive te rena. Procesi nuk ishte i veshtire sidomos pas mijera toneve te nisur me avion apo me rruge te tjera jashte Shqiperise nga emisare te kuq, qe ne kthim u kthyen edhe ne “instrumenta” te suksesshem te ekomise se tregut apo “milioneret” e pare shqiptare! Per pushtetin politik, qe ishte edhe synimi i dyte mbase me i rendesishem se i pari, nuk u perdoren bijte, te cilet kishin detyren e forcimit ekonomik te kastes se vjeter “te permbysur”. Nje mik i imi, nje dite po me thoshte se nipat jane shume te te keqinj se baballaret e tyre. Ata mbase nuk e kane perjetuar realisht periudhen e Komunizmit te eger shqiptar, nuk kane lexuar apo mbase jane bindur te mos besojne. Nje tregim naiv “per partizanet qe mbysin ne pus nje ballist apo zogist”, ka krijuar tek ata mbase, superioritetin idiot por te rrezikshem te races se kuqe, mbi racat e tjera, sidmos ate blu! E pra, jane keto niper, nga ana e babait apo e nenes, te cilet po lundrojne te qete, nen heshtjen e disa ish- Sigurimsave ne qeverisje dhe presin vetem rritjen e tyre fiziologjike, per te rimarre edhe pushtetin politik, pas atij ekonomik qe tashme e kane prej dekadash! E cfare eshte me e llahtarshme, keta niper apo mbesa, “perparojne” edhe me mbeshtetjen e ish- te denuarve dhe te persekutuarve politike, perfaqesuesit e te cileve, me apo pa dashje, pranojne te ndajne pushtetin me ta. Pas disa viteve, mbase edhe dekadave, ne pushtet do te rikthehen serish fuqishem, niperit e ish- Sigurimsave, mbase edhe nen flamuj te tjere, jo vetem te kuq, por edhe blu, jeshil, te verdhe, portokalli, mbase edhe te bardhe. Ky eshte rreziku i vertete i demokracise shqiptare. Por a ka nje zgjidhje?

Mendojme se po! Fatmiresisht apo fatkeqesisht, eshte pikerisht hapja e dosjeve te diktatures, me guxim, me pergjegjesi, por jo per tu perdorur si mjet shantazhi ndaj disave, sic edhe ka ndodhur ne shume raste. Hapja masive e dosjeve, pa asnje dallim, do te shenonte nje kaos social, ne kuptimin e plote te fjales. Kete funkdion, nuk mund ta kryeje as edhe nje komision i tipit “Bezhani”. Vetem partite politike, permes mekanizmave te tyre perzgjedhes dhe penalizues, mund te frenojne ngjitjen e frikshme dhe te shpejte ne pushtetin politik te niperve e mbesave. Perjashtimi nga zgjedhja ne forume te larta partiake, por edhe nga pjesmarrja ne qeverisje dhe funksione te tjera publike, do te ishte nje zgjidhje optimale ne kushtet e Shqiperise. Gjithcka do te mbetej brenda mureve te nje shtepie politike, sic eshte partia. Mjafton qe thjeshte, ne dosje te kene akses drejtuesit kryesore te partive me te rendesishme shqiptare, ato qe kane potencial te arrijne qeverisjen.

Krimi, kriminelet por edhe ata qe i kane sherbyer me apo pa dashje, heret apo vone, duhet te dalin menjane. Bashke me ta, edhe niperit! Le ta gezojne ate pushtet ekonomik dhe nese gjejne njerez te dobet, le ti perdorin edhe si marioneta politike ne pushtet. Por kurresi, nuk duhet te kene akses ne pushtetin e drejteperdrejte, vetem per arsyen e thjeshte se askush nuk ua cenon gjysherit, eterit apo qe ne nje menyre apo tjeter, “kane lare duart si Ponc Pilati”. 50 vite pas Nurembergut te famshem, sot e kesaj dite, kerkohen, gjenden dhe denohen nazistet, ata qe i shpetuan drejtesise pas Luftes se Dyte Boterore. Ne jemi nisur tashme drejt Evropes se Bashkuar! Bashke me ne, edhe ata ISH-et, por edhe niperit e tyre. Jane bashkudhetare drejt nje fati te perbashket, por kurresi nuk mund dhe nuk duhet te konsiderohemi “bashkevuajtes, bashkefajtore”. Te hapen dosjet!

Blerti DELIJA

Shqipëria, nga 24.178 luftëtarë - 28.000 dëshmorë

Fjala është për dy pasoja të luftës së viteve 1939-1944 dhe sot kjo përgjigje është krejt e ndryshme nga ajo që është propaganduar. Nuk duam të akuzojmë asnjë individ, por, përkundrazi, të vëmë në pah meritën që kanë pasur disa studiues shqiptarë për të thënë të vërtetën e madhe, e cila sot na tregon mashtrimin që përdorën komunistët për të gënjyer popullin tonë.

“Ajo lindi dhe u rrit gjatë viteve të Luftës ANÇ (1941-1944), si ushtri popullore revolucionare...e aftë për të kryer misionin historik që i kishte ngarkuar PKSh, të çlironte atdheun nga pushtuesit e huaj dhe të siguronte vendosjen e pushtetit popullor” (Fjalori Enciklopedik Shqiptar-1985).

Ky deduksion ireal ka qënë baza e propogandës 45 vjeçare në Shqipëri dhe vazhdon të jetë edhe pse çdo gjë është vënë në pikëpyetje të plotë nga njerëzit. Në një artikull tjetër patëm rast të tregojmë se cili ka qënë roli dhe masa hapsinore e Enver Hoxhës në këtë luftë, por tani kemi rastin tjetër për t’i treguar popullit shqiptar se sa kanë qënë partizanët e udhëhequr nga PKSh dhe sa dëshmorë ranë për lirinë e atdheut, përpara të cilëve ne jemi të detyruar të përulemi me respekt edhe pse ata nuk ranë aspak për idealet e komunizmit, por vetëm për këtë taban, duke vazhduar traditën që e kishin harruar prej afro një shekulli e gjysëm.

Është pranuar dhe theksuar disa herë se ushtria nac-çli. kishte në gjirin e sajë rreth 70 mijë luftëtarë. Këtë shifër e gjejmë të publikuar më saktësisht në Historinë e PPSh (bot I) sipas së cilës në mbledhjen e Beratit (Pleniumi i II i KQ të PKSh, nëndor 1944) ushtria kishte pikërisht kaq luftëtarë të organizuar në brigada, divizione dhe korparmata (f.176). Ne sot nuk e kuptojmë aspak arësyen përse është publikuar kjo shifër më 1968 kur më 1985 ajo është përgënjeshtruar krejtësisht. Sipas “Historia e Luftës antifashiste nacional-çlirimtare të popullit shqiptar”, vëll I, në fund të vitit 1942 kanë qënë 2000 luftëtarë në mbi 30 çeta partizane (f.148) të cilin numër Historia e PPSh, bot I (f.97) e zgjeron edhe në njësite guerile. Por e dhëna e historisë së luftës përgënjeshtrohet, në një farë mase, nga Fjalori Enciklopedik Shqiptar sipas të cilit kemi pasur 62 çeta nga të cilat 23 para 31 dhjetorit 1942 dhe 39 gjatë muajve janar-shtator 1943 (shih çetat partizane, f.157). E dhëna e historisë së PPSh-së ka brënda një njoftim të vlefshëm pasi na krijon mundësinë për të vërtetuar këtë shifër e cila falë punës së autorëve të fjalorit të sipërm rezulton se është më pak se gjysma e asaj të propaganduar. Fakti që ushtria gjatë luftës ishte e organizuar në brigada, divizione dhe korparmata na jep mundësinë të vërtetojmë numurin e saktë të ushtrisë në tre mënyra.

Sipas brigadave numuri është, duke përfshirë edhe datat e krijimit, të cilat tregojnë tendencën përse u krijuan këto brgada:

Brig. I 15.08.1943 fillon me 556 dhe më vonë plus 157 italianë

Brig. II 28.11.1943 fillon me 450 dhe u plotësua në prill 1944, pas shpartallimit, me efektiv tjetër.

Brig. III 09.10.1943 fillon me 379 dhe në fund të luftës arriti në 500 luftëtarë

Brig. IV 28.12.1943 kishte 550 luftëtarë.

Brig. V 20.01.1944 fillon me 960 dhe në fund arriti në 2000 luftëtarë

Brig. VI 26.01.1944 fillon me 912 dhe në fund arriti në 1700 luftëtarë.

Brig. VII 17.03.1944 fillon me 420 dhe në fund arriti në 1200 luftëtarë.

Brig. VIII 25.04.1944 fillon me 850 dhe në fund arriti në 1860 luftëtarë.

Brig. IX 16.10.1944 kishte 1498 luftëtarë.

Brig. X 06.11.1944 kishte 1225 luftëtarë.

Brig. XI 01.11.1944 kishte 1200 luftëtarë

Brig. XII 20.05.1944 filloi me 650 dhe në fund arriti në 1200 luftëtarë.

Brig. XIV 17.08.1944 kishte 559 luftëtarë

Brig. XV 29.06.1944 filloi me 750 dhe në fund arriti në 1200 luftëtarë.

Brig. XVI 20.08.1944 filloi me 465 dhe shumë shpejt u dyfishua, dmth 930 luiftëtarë.

Brig. XVII 29.09.1944 kishte 700 luftëtarë.

Brig. XVIII 18.08.1944 nuk dihet.

XIX 30.08.1944 kishte 800 luftëtarë.

Brig. XX 09.09.1944 kishte 800 luftëtarë.

Brig. XXII 18.09.1944 kishte 1100 luftëtarë.

Brig. XXIII 21.09.1944 kishte 700 luftëtarë.

Brig. XXIV 04.10.1944 filloi me 560 dhe shumë shpejt arriti në 1000 luftëtarë.

Brig. XXV 06.10.1944 filloi me 700 duke u shtuar më vonë me 1250 luftëtarë nga Kosova

Brig. XXVII 29.11.1944 kishte 1200 luftëtarë.

Sipas të dhënave të Fjalorit Enciklopedik rezulton se kanë qënë 24.178 luftëtarë, dhe duke i shtuar me hamëndje 812 të Brigadës XVIII, që nuk i dihet efektivi, bëhen plot 25.000 luftëtarë (që është më pak se 28.000 dëshmorët e propaganduar).

Sipas divizioneve numuri i luftëtarëve është si më poshtë vijon:

Divizioni I kishte 3000 luftëtarë

Divizioni II kishte 3100 luftëtarë

Divizioni V kishte 6500 luftëtarë

Divizioni VI kishte 4000 luftëtarë, ndërsa të katër

divizioneve të tjera numuri i efektivit nuk dihet.

Duke realizuar një aritmetizim të thjeshtë rezulton se sipas divizioneve numuri i luftëtarëve të ushtrisë të komanduar nga neokomunistët të ketë qënë rreth 33.000 luftëtarë.

Ndërsa sipas korparmatave numuri del me vështirësi, sepse nga të tre të tilla vetëm njëra e ka numurin dhe pikërisht e Korparmata e I me efektiv 9500 luftëtarë. Duke e shumëzuar me tre dhe duke i shtuar numurin e divizioneve V dhe VI, që nuk janë futur në përbërje të tyre, rezulton një shifër prej 40 000 luftëtarësh, që gjithsesi është larg shifrës së propaganduar dhe të shpallur me aq bujë për 45 vjet.

Në qoftë se do të bënim një ballafaqim të shifrave sipas tre mënyrave analitike (25.000, 33.000, 40.000) do të arrinim në përfundimin se ato janë dhënë pa asnjë përgjegjësi dhe nuk kanë asnjë përputhje me realitetin, i cili me sa duket nuk do të merret vesh kurrë.

I njëjti defekt kostatohet kur vjen puna për të përcaktuar sukseset e kësaj ushtrie në asgjësimin e armikut. Të dhënat për numurin e pushtuesit dhe të të vrarëve nga radhët e tij në të vërtetë përputhen midis librave ku është propaganduar. Sipas historisë së luftës tokën shqiptare e shkelën afro 700.000 armiq, prej të cilëve rreth 70.000 u nxuarën jashtë luftimit (f.7, po kaq e jep dhe historia e PPSh, f. 184, bot.I). Ky numër për herë të parë është dhënë nga Enver Hoxha në Kongresin e I të PKSh sipas të cilit u vranë nga forcat tona 26.594, u plagosën 21.245 dhe u zunë rob 20.800 (bot. 1950, f. 110), që bëjnë gjithsejt 68.639 armiq. Në qoftë se do të nxirrnim suksesin e luftëtarëve të ushtrisë së komanduar nga komunistët për një partisan do të kishim këtë panoramë: për rastin e brigadave 2,75 armiq të vrarë, për rastin e divizioneve 2.08 dhe për atë të korparmatave 1,71 armiq të vrarë.

Në fjalor enciklopedik kemi edhe një të dhënë tjetër mbi numurin e ushtrisë gjermane (57.000) i cili na çon në konkluzione të reja mbi përfundimin e luftës me Italinë fashiste në shtator 1943. Sipas numurit të dhënë rezulton se ushtria shqiptare e përbërë nga 62 çeta e një brigadë detyroi të kapitullojë një ushtri prej 643.000 ushtarësh fashistë, që duhet të përbëjë suksesin më të madh ushtarak në historinë 3000 vjeçare të njerëzimit, të cilin qoftë Aleksandri i Madh i Maqedonisë, qoftë Jul Çezari i Romës, qoftë Skëndërbeu i Arbërisë e qoftë gjeniu ushtarak i Francës, Napoleon Bonoparti do ta kishin pasur për nder. Historianët shqiptarë duhet të jenë më të kujdeshëm kur japin konkluzione për luftën nac-çli. Kapitullimi i Italisë fashiste në Shqipëri nuk erdhi aspak si rezultat i luftës partizane të udhëhequr nga PKSh (mund të krenohen pezakët e udhëhequr nga Babë Myslimi, dibranët e udhëhequr nga Haxhi Lleshi, lebërit e udhëhequr nga Hysni Lepenica, por kurrsesi komunistët e rinj të udhëhequr nga Enver Hoxha), por ajo erdhi si një rrjedhim i kapitullimit të rregjimit musolinian në verën e vitit 1943 me anë të një puçi pallati, i cili, nga ana e vet, nuk qe i aftë të mbante në këmbë politikën pushtuese të rregjimit fashist. Së fundi, vimë në problemin e dëshmorëve të luftës që duhet të jetë një problem mjaft i dhimbëshëm pasi është luajtur me gjakun e të rënëve të luftës kaq shumë sa janë barazuar vdekjet me të vërtetë heroike të guerrilasve dhe të atyre që u përleshën me armikun, me vdekjet rastësore të masave njerëzore që ju nënshtruan bombardimit të aviacionit anglez, apo hakmarrjes masakruese të partizanëve, siç qe rasti në Martanesh nga ana e Mehmet Shehut, në Buzëmadhe të Kukësit nga ana e Shefqet Peçit. Në historinë e luftës, vëll I, f.7 jepet shifra prej 7,3 % të vrarë dhe të gjymtuar nga okupatori; e cila për një popullatë prej një milionshe jep shumën prej 73.000 të vrarë dhe të gjymtuar. Kjo bën që shifra prej 28.000 dëshmorësh të jetë e lidhur vetëm me të rënët e luftës. Në të vërtetë të dy adresimet e këtyre shifrave janë të gabuara dhe të përcaktuara arbitrarisht pa asnjë përgjegjësi. Ka qënë vetë Enver Hoxha ai që ka dhënë vlera të saktësuara në drejtim të specifikës së vdekjes. Po e citojmë të plotë këtë të dhënë. Sipas tij: “Populli ynë i vogël i dha luftës 28.000 dëshmorë ushtarakë dhe civilë, 4.000 individë qint për qint dhe 8.600 të tjerë 50%” (Kongresi i I, bot 1950, f. 109).

Totalisht të gjitha këto bëjnë plotë 40.600 dhe është tepër larg shifrës prej 7,3% të dhënë nga autorët e historisë së luftës, vetëm në qoftë se popullata e Shqipërisë gjatë luftës ka qënë 383.561 shqiptarë. Nga ana tjetër shifra prej 28.000 nuk është e lidhur vetëm me të rënët e luftës (sipas Enver Hoxhës), por me të gjithë popullin shqiptar gjatë periudhës 1939-1944 dhe nuk mund të dihet sa e saktë është. Kurse për problemin e të rënëve gjatë luftimeve ushtarake problemi është tepër i qartë dhe i publikuar, por sharlatanët e historisë së luftës nuk duan t’i thonë të vërtetën popullit shqiptar duke i qëndruar besnik një mashtrimi të sajuar nga vetë ata. Sipas fjalorit enciklopedik dëshmorët e rënë gjatë luftimeve të brigadave janë:

Brig. I pati 370 dëshmorë shqiptarë dhe 15 italianë

Brig. II pati 41 dëshmorë

Brig. III pati 185 dëshmorë

Brig. IV pati 239 dëshmorë

Brig. V pati 350 dëshmorë

Brig. VI pati 203 dëshmorë

Brig. VII pati 232 dëshmorë

Brig. VIII pati 140 dëshmorë

Brig. IX pati 6 dëshmorë

Brig. X pati 6 dëshmorë

Brig. XI nuk i dihet ose nuk pati

Brig. XII pati 70 dëshmorë

Brig. XIV pati 12 dëshmorë

Brig. XV pati 50 dëshmorë

Brig. XVI pati 55 dëshmorë

Brig. XVII nuk dihet ose nuk ka pasur dëshmorë

Brig. XIX pati 53 dëshmorë

Brig. XX pati 26 dëshmorë

Brig. XXII pati 112 dëshmorë

Brig. XXIII dhe XXIV nuk dihet ose nuk ka pasur dëshmorë

Brig. XXV pati 40 dëshmorë

Brig. XXVII nuk i dihet ose nuk ka pasur dëshmorë.

Të gjithë së bashku këta dëshmorë bëjnë plot 2.190 të rënë gjatë periudhës 15 gusht 1943 deri në dhjetor 1945. Këtij numuri duhet t’i shtojmë të gjithë të rënët e çetave partizane gjatë periudhës 21.08.1941 deri në shtator 1943 si dhe heronjtë e njësiteve guerile e të qarkorëve të rretheve si Qemal Stafa, tre heronjtë e Shkodrës, tre herojtë e Kodrës së Kuqe, pesë herojtë e Vigut, Reshit Çollaku, qarkorin e rrethi të Durrësit të tradhëtuar dhe të masakruar në Mathauzen dhe që nuk figurojnë në fjalorin enciklopedik shqiptar e shumë e shumë të tjerë të cilët së bashku nuk e besojmë kurrë se e çojnë numurin e të vrarëve në përleshje me armikun në më shumë se 2.500 dëshmorë. Kjo dhe vetëm kjo është sasia reale e dëshmorëve të luftës të rënë në përleshje me armikun okupator gjatë periudhës 1939-1945 (data e fundit është e lidhur me luftën që zhvilluan Div. V dhe VI në tokat shqiptare përtej kufijve shtetërorë). Por këtu do të na lejohet të bëjmë një saktësim historik: dëshmorët e rënë nëpër qytete apo prita në fakt janë të tradhëtuar nga komunistët e rinj ku këta të fundit eleminuan komunistët e vjetër për t’i hapur rrugë formimit të partisë së tyre komuniste dinamika krijuese e së cilës nuk është aspak ashtu siç është publikuar për 45 vjet. Por ne do të na lejohet të bëjmë një intepretim matematikor. Në qoftë se pranojmë se numuri i të rënëve në luftë është 28.000 dëshmorë, do të ishte e ndershme që të përcaktonim numurin e të rënëve nga ana e forcave nacionaliste dhe, sipas llogjikës elementare të matematikës, po të zbresim 2.500 rezulton se ky numër të jetë 25.500 dëshmorë. Atëhere përpara kujt duhet të përulen dafinat e fitoreve për luftën nacional-çlirimtare? Pikërisht në këtë pikë historia duhet ta thotë fjalën e sajë pasi çfarë është thënë për 45 vjet paska qënë vetëm gënjeshtër.

Genc Hoti

Mafia dhe totalitarizmi, një realitet

Është vërtet një kohë e frikshme për shumë persona që aspirojnë për një shtet demokratik. Thuaj se presioni i grupeve të lidhura me krimin e organizuar është ligj, pasi përditë vriten njerëz të pafajshëm, saqë edhe vendimi i qeverisë për hapjen e dosjeve të vitit 1997, kur u shpërthyen depot e armatimit dhe u pais me armë popullata, ka ndedhur në rezistenca të forta, edhe të shumë deputetëve të Kuvendit të Shqipërisë. Është pra realitet tejet i frikshëm. Viktima e planeve të grupeve anarshiste, sipas investigimeve tona me prapavijë politike, për eleminimin fizik, është edhe ky minoran që shihni në fotografi. Quhet Marçel Tom Gjergji, nga fshati Beltojë, tetë kilometër larg qytetit verior, Shkodër. Është vetëm 17 vjeç dhe siç duket rininë e tij e kërcënon plumbi, për të vetmin “faj” se i ati, Tom Mark Gjergji njihet si besimtar i devotshëm katolik, njihet si aktivist për kontribute në çeljen e kishave në fillim të vitit 1990, kur feja ndalohej me ligj. Ky djalosh sot braktisi vendin e të parëve, pasi shumë moshatarë të tij janë vrarë, pasi hakmarrja më e preferuar në Shqipëri është të të vrasin djalin. I ati i tij duket ka për ta paguar shtrenjtë, pasi njihet edhe si aktivist i lëvizjeve demokratike për rrëzimin e pushtetit komunist, pushtet i cili i kisht dënuar politikisht gjithë të afërmit, gjyshin, vëllain, xhaxhain. Ka qenë data 20.05.2005, kur minoreni Marçel Gjergji, meqë i ati fshihej, ose më qartë i ish nënshtruar ngujimit, ndalohet nga dy persoan të panjohur dhe merr kërcënim me jetë, megjithëse fëmijë. Mësohet se një ndër kërkesat e banditëve ka qenë që i ati të mos merret më me aktivitete politike fetare. Por del dikush nga dajot që e fsheh edhe djaloshin, derisa i japin rrugët pa rrugë për t’ia siguruar të paktën jetën, diku në perëndim. Projektet e fshehta politike mbahen të forta nga krimi i organizuar dhe familja e Tom Gjergjit, me datën 15.01.2007 rrezikohet. Persona të paidentifikuar gjuajnë me pushkë banesën e tij. edhe para tre ditëve mësojmë se është bërë një atentat, teksa Tom Gjergji, megjithëse kish lëvizur sipas tij në ilegalitet të plotë drejt Tiranës, kur po kthehej, qëllimisht vonë, makinën me të cilën udhëtonte, një golf, në qytetin e Vorës, rreth orës 23.00 e qëllojnë me plumba. Shoferi ka shtuar shpejtësinë dhe kanë shpëtuar mrekullisht. Por një shanc ka patur ky njeri, që djalin të paktën nuk e ka këtu.

Vasel Gilaj

Baza e P. S. Kundër përjashtimit të deputetit Sterkaj

Si kudo në vendin tonë dhe posaçërisht në Malësinë e Madhe nga ku edhe është zgjedhur deputet, veprimi që z. Paulin Sterkaj ka kryer në parlament duke votuar për një president të së djathtës shqiptare, ka zgjuar një interesim shumë të madh dhe të diskutime që vazhdojnë ende. Dhe jo vetëm në radhët e socialistëve malësorë, të cilët Paulin Sterkaj dhe vetëm ai i bëri për herë të parë pas vitit 1990 me deputet në parlament, por edhe tek një pjesë e konsiderueshme e elektoratit të djathtë malësor, të cilët me votat e tyre ndikuan që Paulin Sterkaj të zgjidhej deputet i Malësisë së Madhe, pasi pa votat e tyre kurrsesi socialistët e M. Madhe nuk do ta kishin Paulin Sterken përfaqësues të tyre. Mendimet, gjykimet, paragjykimet, pyetjet dhe komentet e ndryshme për përjashtimin e Paulin Sterkës nga grupi parlamentar socialist ditët e fundit më interesante i ka bërë një letër solidarizimi që kreu i socialistëve të Shqipërisë, zoti Edi Rama, ua ka dërguar kryetarëve të organizatave socialiste edhe në M. Madhe për të mbledhur firmat e anëtarëve të Partisë Socialiste në shenjë solidarizimi për të përjashtuar nga grupi deputetin e zonës elektorale nr. 1, “mëkatarin” Paulin Sterkaj, se paska votuar për Nënkryetarin e Partisë Demokratike, që ai të bëhet president, zgjedhja e të cilit thotë soliadarizimi i zgjat jetën Berishës në pushtet, pushtet që Sali Berisha dhe e djathta e kanë fituar edhe pa Paulin Sterken deputet të tyre, pavarësisht se në momentin aktual zoti Sterkaj ka ndikuar që në Shqipëri që mos bëhen zgjedhje të parakohshme, që kurrsesi nuk do të bëheshin edhe nëse Sterkaj nuk do të votonte për Bamir Topin, mbasi do të gjindej një tjetër Paulin socialist, që të mos ketë zgjedhje, sepse ky ka qenë edhe vendimi unanim i faktorit ndërkombëtar, me qëllim që të ruhej stabiliteti i vendit dhe edukimi i shqiptarëve me përfundimin e mandatit nga ai që ka fituar. Mirëpo kot nuk kanë thënë se “më kes i mësuari, se i dëshiruari”, ndaj edhe disa socialistë malësorë, nuk e patën durimin e duhur duke vrapuar në rrugë të zënë me shpresën se në këtë vjeshtë do të bëheshin sërish drejtorë apo diçka tjetër, duke e quajtuar votën e zotit Sterkaj tradhti deri edhe kombëtare. Në gjithë këtë zallamahi socialiste e pakënaqur dhe të djathtët e kënaqur nga veprimi i zotit Sterkaj, sllogani i të cilit edhe në fushatë ka qenë “Vetëm për Malësinë”, pyetja më evidente dhe që sociliastët malësorë nuk po munden që t’i japin përgjigje është se: A’ ka patur apo jo të drejtë zoti Sterkaj?! Këtë do ta vërtetojë koha, por për momentin ne themi se po. Kur zoti Sterkaj është bërë deputet socialist në Malësinë e Madhe, Partia Socialiste qeveriste Bashkinë e Koplikut, Komunën Qendër dhe Kastratin, ndonëse me PBDNJ punët qëndrojnë ndryshe. Mirëpo çfarë ndodh?!

Këta socialistë qënë 2005-ën betoheshin para Paulin Sterkes, tani qajnë për votën që Paulin Sterkaj ka dhënë për Bamir Topin, duke e quajtur si pronë të tyre, në një kohë që vetëm pak muaj më parë në zgjedhjet lokale pothuajse në asnjë komunë si dhe në Bashkinë e Koplikut nuk kanë votuar, kuptohet një pjesë e Bimbashëve, në favor të kandidatëve socialistë, me argumentin se i ka vendosur Paulin Sterkaj dhe për pasojë socialistët në M. Madhe humbën të gjitha njësitë administrative, humbje që socialistët malësorë i ka kompromentuar maksimalisht. Dhe me të drejtë mund të thuhet se socialistët në M. Madhe humbën nga fitorja e 3 korrikut të vitit 2005, fitore të cilën ata nuk arritën ta menaxhonin në krah të interesave dhe deputetit të tyre, deputet i cili tani është i të gjithë malësorëve, ashtu siç edhe pati premtuar. Dhe dëshmi për këtë janë disa investime që kohët e fundit janë duke ardhur në Malësinë e Madhe. Ndaj edhe socialistët malësorë nuk kanë edhe aq të drejtë sa thonë. Tjetër dëshmi për këtë është edhe kjo letër solidarizimi, të cilën ne kemi të dhëna se shumë pak sociliastë e kanë firmosur dhe kemi të drejtë të themi kështu, derisa të publikohen të dhëna, dhe kjo është e natyrshme që të ndodhë, pasi nëse në Partinë Socialiste legalizohen fraksionet Paulin Sterkaj mund të jetë sërish socialist, por edhe nëse do të shkojë tek ndonjë parti e djathtë dhe nëse do të kandidojë sërish në Malësinë e Madhe, duke ju lënë PD-ja zonë të lirë, atëherë zoti Sterkaj, sërish do të jetë deputet i M. Madhe. Prandaj socialistët e Malësisë e kanë të vështirë që të firmosin solidarizimin ose rixhanë e mikut të zotit Sterkaj, kreut të socialistëve Edi Rama, i cili thuhet se ka kërkuar 3000 firma socialistësh malësorë, kur dihet se me shtesat e vitit të fundit në Malësinë e Madhe socialistët kanë 1600 anëtarë partie. Gjithsesi duke qenë pa komplekse në këtë shkrim si zoti Sterkaj në votimin e tij, na mbetet të themi se: Deputeti i cilës forcë politike, do të jetë Paulin Sterkaj në dy vitet e ardhshme dhe me dashamirësi do t’i kërkoja që të vijë më shumë në Malësi, pasi ne mendojmë se e kemi deputet.

Vasel Gilaj

120 ditëshi i Kosovës; në mes “heshtjes” Shqiptare dhe zhurmës Sllave

Në këto ditë të “nxehta” të ribisedimeve 120 ditore, për përcaktimin e statusit të Kosovës, mediat dhe institucionet shkencore shqiptare në vend që të ishin në ballë të argumentimit historik se pavarësisë së panegociushme të kësaj pjese të Europës, mjerisht ato janë ose në bisht të mediave ndërkombëtare, ose janë thjesht shtojcë e keqe e shkrimeve dhe fjalëve të mediave dhe autoriteteve ndërkombëtare, ku në disa media shqiptare preferohen fjalët e shkrimet e millosheviçëve të rinj të Beogradit, apo ivanëve të tmerrshëm të Rusisë. Ne mendojmë se kjo nuk është as rastësi, as paaftësi e mungesë profesionalizmit të mediave tona, qofshin ato të shkruara apo vizive, por është një “linjë” e kuqe e triumviriatit të hershëm sllavo – komunist Moskë – Beograd dhe sot mbeturinave komuniste në Tiranë që gëlojnë me shumicë në mediat e majta shqiptare. Sidoqoftë kjo është një njollë e zezë e këtyre mediave që historia nuk do t’i lënë pa ndëshkuar, por ne na çudit fakti se si një institucion shkencor, që paguhet mjaft shtrenjtë nga shteti, me taksat tona, pra AKADEMIA E SHKENCAVE, e cila duket se prodhon vetëm heshtje, në një kohë që jo vetëm akademia serbe, por edhe ajo ruse “prodhon” zhurmë shurdhuese e cila jo pak ka shurdhuar veshët e asaj pjese të Europës plakë që sot po vonon e ngatërron pavarësinë e Kosovës.

Akademia e Shkencave është institucioni i cili duhej të ishte në ballë të “klimës” të vërtetës historike të Kosovës martire, e cila nuk ka qenë dhe as nuk do të jenë kurrë pjesë e Serbisë së instaluar vonë në territore të grabitura të të parëve tanë Ilirë. Fjala e Akademikëve tanë nuk ka nevojë të kenë asgjë tjetër vetëm të vërtetat shkencore, të dokumentuara e zbuluara, të cilat hedhin poshtë pretendimet fallso të pushtuesve serbë, të cilët u larguan nga Kosova në vitin 1999, pasi Europa dhe Bota demokratike nuk mund të toleronte me krimet masive të të çmendurv që udhëhiqeshin nga hibridi komuno – fashist Millosheviç. Për Kosovën mjafton të kujtohet se ajo ka ekzistuar si truall e si popull Ilir që në agimin e jetës në trojet e Europës, ku fisi Dardan njihet të paktën që tre mijë vite më parë, ose më saktë shumë më herët se sa të zbrisnin nga Uralet “bijtë” e uritur të arinjve rus para 1100 viteve, që poeti kombëtar At Gjergj Fishta në Lahutën e Malësisë, i vargëzon me realizëm: “Atje larg po kah Urali, Nëpër ato Breshta të larta, Sillej shkjau si shkerbe mali, Tuj kërkua për molla të tharbëta, Kur në këto vise të Ballkanit, Te parët tonë Pellazgët e motit, Gjane e gjallë kulloteshin planit, Qetë i ngiteshin në fushë të Zotit, Kishin frone e ligje të mbara, E gjatë shtegut të qytetnimit, Ishin shty ata large përpara...” Nuk ka asnjë arsye që akademikët tanë të stepen para mashtrimeve të shkjeve të Ballkanit, se Kosova është “Djepi i Serbisë”, apo është Serbia e “vjetër”, pasi historia e Shqiptarëve të Kosovës ka vijuar me qytetrim, zhvillim e besim shumë më herët se të duken në këto troje Stefan Nemajet, Stefan Dushanët apo Karagjorgjeviçët e deri Koshtunicët (si prodhimi më i ri millosheviçjane). Madje në trojet e Kosovës, gjinden martirët e parë të besimit Kristian në të Europën, martirë që gjinden edhe sot në kalendarin katolik të njohur nga Vatikani, gjithashtu kishat apo manastiret (e Deçanit e tjerë) që pretendohet se janë Sllavo – ortodokse, së pari kanë qenë Katolike, që pas pushtimeve sllave u tjetërsua, dhe kjo vertetohet jo vetëm nga dokumentet që ruhen, por edhe nga vetë studimet e themeleve të këtyre objekteve të kultit kristiano – perëndimore e jo lindore. Beteja e Fush Kosovës e vitit 1389, është një betejë ndërballkanike, dhe ka mbuluar me lavdi shqiptarët që vranë vetë sulltan Muratin, e jo Serbët që dhanë bijat e tyre për të kënaqur epshet e hamshorëve turq, e ku sulltan pasardhës ishin nipa serbish të nënshtruar. Ne u japim të drejtë shqiptarëve të Kosovës që më mirë pranuan të kthehen në besimin musliman, se në atë Ortodoks që kush e pranoi këtë humbi gjithçka. Shqiptarët muslimanë të Kosovës (si të gjithë Shqipërisë) më shumë ndërruan emrin se gjithçka tjetër, por kurrë nuk tjetërsuan përkatësinë dhe kulturën Europerëndimore. Shqiptarët janë autoktonë e jo kolonë turq, pasi po të ishin të tillë ata të paktën do të flisnin si gjuhë të tyre Turqishten e jo shqipen. Rrokopujat historike të pushtimit gati pesë shekullore ottoman do ta kishin mbrojtur e forcuar gjuhën turke, nëse bëhej fjalë për popullsi vërtetë turke në Kosovë, por mbasi kjo nuk ekzistonte vetëm në ëndrrat serbe, nuk kishte çfarë të mbronte pushtuesi e për rrjedhojë as çfarë të trashëgonte deri sot. Pushtimi i Kosovës nga viti 1912 e deri më 1999 nuk është argument në favor të Serbëve, por të shqiptarëve, të cilët kanë të drejtë të çlirohen e pamvarësohen si gjithë popujt e tjerë të Europës e më gjërë. Europa ka gabuar që pamvarësinë e Kosovës nuk ja ka dhënë që në çlirimin e saj (1999), por e vonoi kaq shumë, duke u dhanë zemër serbve, dhe miqve të tyre Rus. Sidoqoftë ndarja e Kosovës që ka filluar të proklamohet sot dhe jo vetëm nuk i përgjigjet realitetit historik, por as atij folklorik, ndaj as Serbia e as Rusia nuk do të mundin kurrë të ndalojnë pamvarësinë e Kosovës, ndonëse po mundohen ta vonojnë të paktën 120 ditët e ribisedimeve të panevojshme, pasi vetë Europa ka pranuar pamvarësim të shteteve të vogla e me referandum të fituar vetëm 55%, e jo më të një shteti si Kosova ku referandumi do të fitohej në favor të pamvarësisë mbi 90%, ndaj këtu bazohen shtetet e Bashkuara të Amerikës së deklarojnë se pas bisedimeve do të njohin pamvarësinë e Kosovës edhe në mënyrë të njëanshme... Analogjitë me vende të tjera ku ka konflikte etnike apo territoriale nuk kanë asnjë lidhje me Kosovën, ndaj e themi edhe njëherë se gjithë potencialet intelektuale e mediatike shqiptare në këto ditë vendimtare duhet të jenë në krye të çdo lajmi, analize apo opinioni të mediave tona të cilat i thonë vehtes shqiptare, dhe kërkojnë të ardhmen po si shqiptarë... sepse kështu i shërbejmë kombit e atdheut të cilit ja kemi me borxhe...

Ndue Bacaj

U prezantova me roman, por dashuroj poezinë

- Intervistë me krijuesen e re Helena Ndoci –

- Meqë është hera e parë që paraqiteni para lexuesit a mund të më thoni me pak fjalë kush është Helena?

- Po. Kam lindur në Bushat me 9.2.1982, banoj në Bisht të Jugës, të komunës së Bushatit. Gjithnjë kam pasur dëshirë të studioj Gjuhë – Letërsi dhe mendoj të vazhdoj këtë vit universitetin.

- Kur keni filluar të krijoni për herë të parë?

- Që e vogël, e kujtoj veten time duke krijuar copëza poezish. Biles mbaj mend që kur isha në klasën e gjashtë ndër gjashtëdhjetë nxënës që ishin konkurentë, unë fitova çmimin e parë në konkursin e shkollës sime, me një poezi kushtuar nënës.

- Realisht ishit ju ajo që morët guximin të krijoni, apo ishte dikush tjetër që ju shtyu?

- Fillimisht isha unë ajo që këmbëngulja, isha shumë e bindur me veten time se unë doja të bëhesha një shkrimtare. Më pas kanë qenë të tjerët ata që i kanë lexuar krijimet e mia, kryesisht shoqëria ime, që më kanë nxitur të vazhdoj edhe më tej.

- Më thatë se gjithmonë keni shkruar poezi. Pse pikërisht tani paraqiteni tek lexuesit me një roman?

- Të them të drejtën kam dashur të provoj aftësitë e mia. Por mund të them edhe sepse unë asnjëherë nuk e kam ndarë prozën nga poezia, edhe pse nuk e mohoj faktin që poezinë e dashuroj marrëzisht.

- Nga çfarë u frymëzuat për këtë roman? Flet për një ngjarje reale apo thjeshtë trillim i fantazisë tuaj?

- Romani është më shumë fantazi e imja. Por patjetër që ka diçka të vërtetë brenda. Kam cekur dy tema: fenomenin që ka egzistuar dikur që dy të rinjtë janë fejuar nga prindërit e tyre që në djep ose pa lindur fare, gjë që sot nuk ekziston dhe të rinjtë e sotëm nuk e njohin ose mund ta quajnë absurde, dhe fenomenin e Sidas, sëmundjen e shekullit që po merr shumë jetë njerëzish. Kryesisht mbi këto dy tema rrjedhin edhe ngjarjet e romanit tim dhe historia e jetës së personazheve.

- Cila është domethënia e titullit të romanit “U dashurova me vdekjen”?

- Mesazhi është shumë i qartë. Jeta godet dhe fati shpesh tregohet i ashpër dhe ironik, por ajo që është e rëndësishme është fakti që njeriu duhet ta pranojë fatin e tij sado i hidhur qoftë, por pa hequr dorë asnjëherë nga lufta për një ditë më të mirë. Personazhja e librit tim, Esmeralda, dashurohet me Dritanin (profesorin e saj), i cili është me SIDA. E ndërkohë, nga ana tjetër, prindërit e kanë fejuar që pa lindur me Bertin.

- Si është pritur romani sipas jush?

- Në përgjithësi mendoj se është pritur mirë. Më e bukura është se nuk kam marrë asnjë kritikë... vetëm lëvdata.

- Mirë, nuk po zbulojmë më shumë nga romani, e lëmë që pjesa tjetër të zbulohet nga ata që do ta lexojnë dhe të kalojmë tek krijimtaria juaj në përgjithësi. Nga se frymëzoheni kryesisht?

- Nga gjithçka. Më ngacmon gjithçka. Por kryesisht më tërheq nata, qetësia e saj, misteri, errësira... kur krijoj ndihem shumë mirë pasi një pjesë e shpirtit dhe ndjenjës sime derdhet në letrën e bardhë.

- Çfarë gjejmë kryesisht në poezitë e tua?

- Çdo lloj ndjenje, dashurinë, dhimbjen, tradhëtinë... natyrën, fatin, njeriun. Më pëlqen që në poezitë e mia të shkrij gjithçka.

- Planet për të ardhmen?

- Do të vazhdoj të shkruaj pa fund. Dhe së shpejti pres që të botoj edhe librin e dytë. Këtë radhë një vëllim poetik.

- Pse këtë radhë me poezi?

- Dua që të tjerët të më njohin edhe si poete, meqë edhe unë vetveten më shumë e ndjej poete.

- Dhe në fund cili është mesazhi juaj?

- Të krijosh është diçka fantastike. Unë do të doja t’i thoja të gjithë ata që e duan librin dhe shkrimtarin të lexojnë sa më shumë. Kjo është edhe një mbështetje shumë e madhe edhe për ne krijuesit.

Intervistoi: Emiranda Lukaj

Rreze shprese dhe një zgjim për ekonominë e Pukës

Puka eshte nder te paktat zone te Shqiperise, ku udhetimi nuk te merzit. Bukurite natyrore, te nderthurura mjeshterisht me bujarine e njerezve, te japin imazhin e fillimparajses tokesore. E ne fakt, nuk eshte krejt ashtu. Ne vitet ’30, nje nga poetet me te medhenj mbase te shqiptareve, Millosh Gjergj Nikolla (Migjeni), jo rastesisht mori frymezim nga Puka per te na krijuar perla te letersise, por edhe himne te varferise se tejskajshme njerezore. “Legjenda e mistrit” por edhe “Luli i vocerr”, jane personazhe te kesaj treve.

Qyteti i vogel, duket se akoma nuk eshte zgjuar plotesisht nga letargjia e te kaluares migjeniane. Ne fakt, arsyet jane te shumta, por mbi te gjitha lidhen me pozicionin gjeografik dhe mentalitetin. Te mendosh se per t’iu gezuar “lemoshes se shtetit”, ndihmes ekonomike, banoret refuzojne nje vend pune qe u sjell 5-6 fishin e te ardhurave. Gjate 15 viteve te demokracise, Puka nuk e njohu emigracionin si treva te tjera te Shqiperise. Numri i atyre qe kane mundur te sigurojne jetesen permes emigrimit, ne kerkim te nje vendi pune jashte atdheut, eshte mjaft i ulet. Per vete mundesite ekonomike shume te ulta, pukjanet nuk kane munduar te sigurojne nje vize pune, qofte edhe duke e blere, ndersa edhe perfaqesite diplomatike jane shume larg gjeografikisht. Mundesite e punesimit jane shume te vogla, ku llogaritet vetem administrata lokale dhe institucionet e varesise qendrore. Edhe turizmi, te pakten ai malor, qe ka mundesi te gjeje strehez, nuk po shfrytezohet. Ne gjithe kete panorame grihe, por qe eshte mjaft realiste, edhe vemendja e investimeve shteterore, ka qene e paperfillshme. Megjithate, edhe ne Puke tashme ka nje rreze shprese qe vjen nga nje qytet thuajse vetem 30 km larg, Shkodra.

Duke e pare nga larg, nje ndertese disi e vecuar, por jo me shume se 300 m nga rruga qytetase me e afert e asfaltuar, dallon mes te tjerave. Ne pamje te pare, te jep idene e nje selie diplomatike ne mes te gjelberimit. Ajo eshte fabrika e rradhes, qe bisnesmeni i mirenjohur shkodren, Paulin Radovani, ka celur prej disa kohesh dhe ne perurimin e te ciles, permes shume politikaneve, pushtetareve vendore, deputeteve ishte i pranishem edhe kryeministri i Shqiperise, Sali Berisha. Fabrika e kepuceve, per vete realitetin qe cekem edhe me siper, por edhe per numrin e banoreve aktive per pune ne Puke, eshte investimi me serioz dhe me i mirepritur nga pukjanet. Per te vertetuar sa me siper, mjafton thjeshte te permendim disa shifra, te cilat mund te verifikohen ne cdo moment. Siperfaqja e ndertimeve te realizuara nga bisnesmeni Radovani ne Puke, eshte rreth 5300 m2. nga keto, 3000 m2 jane siperfaqe prodhuese, me kushte optimale per pune. Investitori nuk eshte mjaftuar vetem me krijimin e kushteve shume te mira te punes. Brenda te njejtit territor, eshte ngritur edhe Shkolla e Formimit Profesional, me nje siperfaqe ndertimi te shfrytezueshme 300m2. Ajo nuk do ti sherbeje vetem Pukes, por te gjithe veriut. Permes kesaj shkolle, u jepet mundesia e kualifikimit te gjithe atyre, qe kerkojne te paraqiten ne pune me formimin e duhur profesional, per te qene qe ne hapat e pare te efektshem per punedhenesin por edhe familjen e tyre, duke siguruar paga te kenaqshme. Aktualisht, jane 150 punetore te punesuar ne kete fabrike. Krahasuar me numrin e forcave te afta per pune, pesha e fabrikes eshte shume e madhe ne realitetin pukjan. Kapaciteti maksimal i fabrikes eshte 200 punonjese, por cuditerisht, ai nuk plotesohet. Sic e permendem edhe me pare, njerezit e kane te veshtire te shkeputen nga “lemosha e shtetit”- ndihma ekonomike, edhe pse rroga tek fabrika e Radovanit, mund te ishte 5-6 here me e larte! Eshte ky edhe mentaliteti i krijuar gjate 17 viteve, ku njerezit mbase kane deshire te jetojne nje nje nivel aspak te mire, vetem per te marre ndihmen ekonomike pa u lodhur fare!

Ne mjediset e fabrikes, e cila perhere e me shume po kthehet ne nje ambasade per integrimin e rajonit te Pukes, ka edhe kushte te mira jetese. Nje specialist italian por edhe dy specialiste te fabrikes se Shkodres, jetojne aty, per tu kthyer ne qytetin me te madh verior vetem ne fundjave.

Fabrika e ngritur ne Puke, ofron kushte optimale, duke u konsideruar fabrike e mesme per prodhimin e kepuceve. Eshte e vetmja qe puneson kaq shume femra ne kete zone, jo vetem duke i larguar nga izolimi shtepiak, por edhe duke rritur peshen e tyre ne familje si kontribuese ekonomike per mireqenien social- financiare. Fluksi i femrave qe dalin nga dera e fabrikes, te kujton ate te nje xhimnazi.

Te gjitha rruget e rrugicat e fabrikes, jane te shtruara me asfalt. Nderkohe, pushteti vendor kishte premtuar shtrimin me asfalt te rruges qe lidh fabriken me qytetin. Dikush mund te mendoje se eshte ndonje investim kolosal! Faktikisht nuk eshte keshtu. Jane vetem 300 m rruge dhe nderkohe qe pushteti vendor nuk eshte impenjuar ne mbajtjen e premtimit, vete fabrika e ks shtruar me cakull. Mbetet vetem hedhja e nje shtrese asfalti nga ana e ndermarrjeve ne varesi te pushtetit vendor dhe drejtuesit e fabrikes, kane besim se kjo do te ndodhe.

Fabrika e kepuceve eshte padyshim nje objekt i cili duhet te trajtohet me perparesi ne te gjithe drejtimet. Kete nuk e pohojne drejtues te saj, por qytetare te thjeshte dhe banore te Pukes. Ngritja e saj, ka patur dhe ka nje jehone te madhe ne te tere zonen. Emri i Paulin Radovanit ka hyre ne cdo familje, diskutohet nga i madh e i vogel. Megjithate, jo te gjitha insitucionet apo ndermarrjet po ia kthejne bashkepunimin e deritanishem me te njejten monedhe fabrikes se kepuceve. KESH ka perfshire ne zonat prioritare te furnizimit me energji elektrike, pervec spitalit te Pukes, edhe nje miniere, e cila nuk i jep pune as 10 personave. Ndersa, eshte lene jashte kesaj skeme fabrika e kepuceve, e cila jo vetem puneson 150 femra, ne pritje edhe 50 te tjerave, por eshte edhe dallendyshja e pare dhe e vetme e investimeve serioze ne Puke.

Teksa largohesh nga kjo fabrike, por edhe nga Puka, merr me vete jehonen e aktivitetit te Paulin Radovanit ne Puke, por edhe ne zona te tjera te qarkut te Shkodres. I madh e i vogel, jane te mendimit se me shume se nje mundesi punesimi, fabrika e kepuceve eshte nje ambasade per integrimin e rajonit te Pukes.

Albert VATAJ

Në Kelmend, atje ku “Mis-i” është traditë shumëshekullore

Në Malësi të Madhe prej shekujsh janë zhvilluar Logje këngësh, vallesh, qitjesh, konkurimi, bukurie etj, por Logjet e zhvilluara në Kelmend kanë qenë më të veçanta se askund tjetër në Malësi të Madhe e më gjërë. Pikërisht këtu në Qafë të Predelecit, prej shumë vitesh apo shekujsh ishte bërë traditë të zhvillohej siç njihej atëherë, Dita e Logut, traditë e rrudhur apo ndaluar pas ardhjes në pushtet të komunizmit në vitin 1945, ku si çdo simbol të vërtetë shqiptarie e kishte ndaluar traditën e LOGUT, dhe bashkë me këtë traditë ishte munduar të shuante kujtesën e kuvendeve të Kelmendasve e më gjërë, të cilët edhe këtu në Qafë të Predelecit ndër shekuj e kishin bërë traditë të merrnin vendime historike në mbrojtje të trojeve të Kelmendit, Malësisë e Shqipërisë nga pushtuesit shekullorë otomanë dhe fqinjët sllav të zbritur vonë në trojet e Ballkanit. Ndalimin e ditës së Logut dhe festave fetare sunduesit e kuq u munduan ta zëvendësojnë me organizime aktivitetesh ku në përgjithësi i këndohej Partisë, komunizmit e dishepujve të tij... Madje në këtë periudhë të ndaluar për gjithçka shqiptare e Malsore nëpër dhëmbë këndoheshin disa vargje popullore që qarkullonin në Kelmend prej shekujsh si: “Në male të nalta të Haramisë, Njatje rrinë Ora e Malsisë, Rrin tuj këqyrë bjeshket me sy, Çka u ka ndodhë malsorve tëmij, që nuk vijnë në bjeshkë me hi, Thua u kanë ndodhur shumë ndodhi të këqija, ka shkrep luftë, ka shkel ushtria...” Mjerisht që të dyja i pruni sistemi diktatorial i cili u deshte të bien nga froni pas vitit 1991 që edhe festa e Logut të rikthehet vrullshëm, por tashma me emrin Logu i Bjeshkëve... Dikur kjo ditë logu gjithnjë kishte karakter festiv, madje ajo organizohej si festë e Bajrakut shpesh në ditën e Shna Prendes...

Ky Log fillonte me një këngë majakrahu dhe nga një këngëtar i Lëpushës (pra i vendit organizator), më pas këndonte këngëtari më i njohur i zonës dhe urohej me fjalët të këndoftë Zemra, pastaj Logu vazhdonte me këngë me lahutë, këngë të tjera, me valle, me konkurime bukurie e deri me gjuajtje shenji nga burrat e tjerë, lojra me shpata e bajrake. Logu i Bjeshkëve tashma në demokraci është një eveniment festiv i cili tërheq jo vetëm banorët e Kelmendit e Malësisë së Madhe, por edhe më gjërë, pasi Kelmendasit siç kanë qenë trima për t’i dalë zot Atdheut, dinë edhe të këndojnë, kërcejnë, të hedhin valle, e mbi të gjitha të demostrojnë folklorin e tyre të mrekullueshëm të trashëguar brez pas brezi, si dhe të zgjedhin Bukurinë e hijeshinë e banorëve të këtyre maleve që Zoti ju a ka dhurua pa kursim. E natyrisht këto kanë vlera të veçanta, kur demonstrohen në Kelmendin e burrërisë, trimërisë, bujarisë, besës e bukurisë, ku në këtë Log këto virtyte duken edhe më të hijshme se kurrë. Natyrisht ky manifest gëzimi e festimi i ka kaluar kufijtë e Kelmendit e Malësisë së Madhe, duke zgjuar interesin e banorëve nga mbarë trevat e Veriut të Shqipërisë dhe autoriteteve shtetërore. Logu i Bjeshkëve gjatë këtyre viteve të fundit ka fituar elementë modernë në zgjedhjen e bukurisë së këtyre trevave, e që njihet me emrin domethënës MIS BJESHKA, që është kulmi dhe njëkohësisht fundi i këtij manifestimi popullore tashma të përvitshëm. Vlen të thuhet se LOGU I BJESHKËVE pas ardhjes së demokracisë, ende nuk ka një datë të fiksuar organizimi, por kjo ditë përcaktohet nga autoritetet lokale, sipas mundësive, me sa duket kohore e mbi të gjitha financiare, gjë që ndodhi edhe këtë vit, ku Logu i Bjeshkëve u zhvillua me datën 12 gusht, datë që ra në sy jo vetëm nga mungesa e një organizimi perfekt, por edhe një pjesëmarrje jo aq e gjërë sa vitet e mëparshme. Gjithsesi edhe këto mungesa nuk ia ulën vlerat dhe zbehen bukurinë e madhështinë festive të Logut të Bjeshkëve, dhe ku bukuroshja Eljona Volaj u shpall bukuria e Bjeshkëve të Kelmendit, që në gjuhën e këtij logu tashma thirret MIS BJESHKA 2007.

Ndue Bacaj

Nëpër dokumentet e Kostandinopojës, Romës e Anadollit

Shkeputur nga “The Albanian” Edwin E. Jacques Kur Shqiperia fitoi pavaresine nga Perandoria Osmane, kjo toke historikisht kristiane pati populline me te madhe myslimane, rreth 70%. Kurse shtetet e tjera ballkanike si Greqia kishte vetem 2.1%, Serbia 13%, Rumania 1.5 % dhe Bullgaria kishte vetem 15.8 % muslimane. Pushtimi nga perandoria Otomane zgjati pothuajse njelloj ne Ballkan, dhe te bie ne sy fakti qe shqiparet ishin te fundit qe u nenshtruan dhe po ashtu Shqiperia ishte e fundit qe fitoi pavaresine.

Para pushtimit nga osmanet, te gjithe vendet ballkanike kishin nje besim fetar te unifikuar, Greqia, Romania, Serbia dhe Bullgaria ishin kristiane orthodokse kurse Kroacia dhe Dalmatia ishin te krishtere katolike. Krahinat shqiptare pothuajse qene te ndara ne te krishtere katolike dhe orthodokse. Kjo ishte pasoje e ndarjes se Perandorise Romake ne ate te lindjes me qender ne Kostaninopoj dhe te perendimit me qender ne Rome.

Historikisht eshte provuar qe Perandoret Romake me origjine ilire ishin pergjegjes si per persekutimin e besimtareve krishtere po ashtu dhe per legalizimin dhe perhapjen e ketij besimi. Decius (A.D 249-251), me origjine nga Bubalia, zone e Panonias ne Ilirine e Veriut filloi nje persekutim te krishtereve, duke ndaluar ritet fetare dhe torturuar, terrorizuar dhe burgosur prifterinjte. I madhi Konstandine (Constandine the Great) (306-337), i biri i Konstantin Klorus (Constatius Clorus), perandorit ilir i cili udhehoqi perandorine romake se bashku me Decius, legalizoi fene kristiane dhe njekohesisht ndikoi ne ndarjen ne te krishter katolike dhe orthodoks. Ne udhetim e siper per ne fushe te betejes, Konstandinit te Madh iu shfaq vizioni i nje kryqi te shndritshem ne qiell me fjalet “By this conquer”. Qe nga kjo dite ai e konsideroi veten te krishtere, dhe me vone e zhvendosi fronin perandorak nga Roma ne qytetin e Bizantit, te cilin e quajti Konstaninopole (emrin e vete).

Shqiptaret ne shekuj jane dalluar si luftetare, njerez te fjales (beses), trima qe adhuronin lirine dhe armet, por me shume ata jane dalluar si materialiste. Besimin mysliman fillimisht u pranua nga kryetaret e klaneve dhe lidered e krahinave dhe si shperblim nga Sulltani ata ruajten pasurite dhe influencen e tyre, si dhe moren pozicione te ndryshme administrative ne perandorine turke. Per pjesen tjeter te popullsise jo myslimane, pervecse diskriminit ekonomik, nepermjet haraceve dhe tributeve, nje aspekt tjeter ka qene edhe presioni i forte social. A mundet qe keta njerez te lire, rritur midis lufterave, te nenshtroheshin kushteve e te qenit jo mysliman ne perandorine osmane..? Kushtet e shpallur nga Kalif Omar per banoret e Jerusalemit ne 638 (Kuduri 1829,11-12,38- 40), mendohet qe te jene perdorur edhe tek shqiptaret te cilet per me shume se cerek shekulli ishin shkaktaret per disfatat e njepasnjeshme te kesaj perandorie te pathyeshme.

1. Kurre nuk mund te ndertohen kisha dhe sinagoga ne territoret myslimane

2. Nuk lejohet rindertimi i atyre te prishura

3. Lere deren hapur per udhetaret myslimane

4. Eshte detyrim te mirepresesh nje mysliman te pakten per tre dite.

5. Nuk ke te drejte qe te nderhysh ne punet administarative te shtetit dhe tu japesh te dhena jo-myslimaneve

6. Kurre mos kundershto deshiren e nje myslimani

7. Ke respect per myslimanet

8. Dorezo cdo gje tek myslimanet kur ata jane prezente.

9. Kurre mos vesh rroba ose ornamen te ngjashme me myslimanet

10. Nuk lejohet te perdoresh emer myslimani

11. Nuk lejohet qe te perdoresh kale me shale dhe fre

12. Nuk lejohet te mbash, harqe, shigjeta, shpata dhe arme te tjera

13. Kurre mos vendos ne gisht unaze te zbukuruar me gure

14. Kurre mos shit vere dhe ta pish ate ne publik

15. Kurre mos u vesh si predikuesit tuaj

16. Kurre mos mer zakonet e predikuesit tuaj

17. Kurre mos ble shtepi ose te banosh ne fqinjesi me myslimanet

18. Kurre mos varros te vdekurit prane varrezave myslimane

19. Kurre mos vajto ne fatkeqsi apo te derdhesh lote ne publik ne raste vdekje te te aferme

20. Kurre mos ble skllave tek myslimanet

Ne perfundim te ketyre kushteve Kalif Omar vendosi qe, n.q.s krishteret nuk plotesojne nje nga keto kushte, athere jeta e tyre nuk shkembehet me me asnje lloj sasie floriri dhe cdo mysliman duhet ti vrase pa i gjykuar.

Ne dokumentat turke ne fillim te shekullit XVI (Kantemir 1734, 92), gjenden urdheri i Amurat II “Te gjithe Epiriotet ose te behen synet (te kthehen ne myslimane) ose te paguajne tradhetine e tij (Skenderbeut) me vdekje” Mbas renies se qytetit te Kostadinopojes, Sulltani mori ne administrim edhe fene orthodokse. Peshkopet e kesaj kishe duhet te jepnin bakshishe te medha tek ai me qellim qe te zinin pozicione te rendesishme ne hierarkine e fese orthodokse si edhe te plotesonin kerkesat dhe interesat e administrates osmane vendase. Islamizmi u perhap me kryesisht tek besimtaret orthodokse sepse pjesa me e madhe e besimtareve katolike ishin nen juridiksionin e mbreterise se Venedikut, me te cilen Sulltani beri shume traktate me karákter fetar dhe tregtar. Bile fitimet me te medha Venediku i pati gjate fushatave luftarake te Sulltanit kunder Skenderbeut. Pjesa tjeter katolike u shperngul maleve te veriut per ti shpetuar taksidareve te administrates turke dhe diskriminimit fetar.

Dritë përmes dokumentet e arkivave të Vatikanit dhe Shqipërisë

Tragjedia e Kishës Katolike Shqipiptare

(Udha e Kryqit Shqiptar, Nga Kryqi tek Ringjallja, Profile Martirësh)

Lexuesi, ka të drejtë të befasohet, që autor i këtij libri të jetë një njeri, që në detyrën e tij, nuk është klerik, historian as shkrimtar. Këtë përshtypje e ka pasur nga fillimi e deri në fund edhe vetë autori…, por që më në fund, ka arritë në përfundimin, se ishte thjeshtë e premtuar prej Zotit, një detyrë e ngarkuar dhe e zgjidhur vetëm prej Tij.

Autori, i përket një familjeje të krishterë, të dokumentuar sëpaku, që nga koha e Kuvendit të Arbërit (1703). Në një dokument, gjetur kohëve të fundit, të famullitarit të Tophanës don Pal Kamsit (18.VI.1737), në listen e familjeve të vjetra katolike shkodrane (lagjen Arra e Madhe). Asokohe pjesa më e madhe e të krishterëve, ishin këthyer në islam, një pjesë në “laramanë” (në shpirt të krishterë). Të paktat ishin ato familje qytetare, të mbetura dhe deklaruar hapur si të krishterë. Më 1858, kur vihej guri i themelit i Katedrales së Shkodrës, në atë foton historike të pjesmarrësve, gjendet edhe stërgjyshi, Jak Pepa.

Edhe mbas afro 50 vjetësh tjera, është këtë rradhë gjyshi, Pjetër Jaku, të cilit, autori i trashëgon edhe emrin, (“Pranë dhe Larg” f.13), qe gjëndet pranë Misionarëve Shetitës, si: atë Ded Passi, atë Frano Genovizzi etj., duke i shoqëruar ata, që me rrezik jete, shkonin për të përhapur dritën e dijes dhe fesë, në skajet më të largëta e më të thella të malësive shqiptare.

Në Arkivin Qendror të Shtetit në Shqipëri (Tiranë), gjendet një dokument, ku, provohet se dy klerikët e mëdhenj, atë Anton Harapi O.F.M. (1886-1946) e atë Mark Harapi O.F.M. (1886-1974), u zbuluan pikerisht nga keta misionare ne Obot, e qe, si pranuan deshiren e tyre për xhakoj, duke qenë ende të vegjël në moshë, i strehuan në shtepinë e qytetarit shkodran Pjeter Jaku (asokohe katekist), pranë Misionareve Shetitës dhe kafaz pranë Konsullatës Italiane.

Ndoshta, për këtë ndihmes modeste, në ditën e vdekjes së tij (nëntor 1929), në revistën “Kumbona e së Dielës”, është shkruar: “Më një mënyrë të veçantë, po jau porosisim lexuesave shpirtin e Pjetrit Jakë Pepës, i cilli në djelmni të vet, për shumë vjet, kje shok shumë besnik i Misionarëve t’ onë*, tuj u ndihmue me vepren e vet si katekistë, edhe kje ndimtàr i madh i Rektorve n’Uratore të Zemres së Krishtit.-Zemra e hyjnueshme e Jezu Krishtit i dhashtë shperblimin per ato vepra aq shejte!” (“Pranë dhe Larg”, v.2000, f.269)

Tradita vazhdon. I jati i tij Ndoc Pepa, gjithë jetën e tij mbeti mik e ndihmëtar i ngushtë i etërve françeskanë e jezuitë, jo vetëm në ditët e lulëzimit, por edhe të rrezikimit e të ndeshkimit të rëndë te tyre. Kjo ndikoi edhe tek vetë autori i librit, i cili, duke u gjetur, që në fëmijërinë e tij të herëshme, gjithnjë pranë institucioneve fetare dhe sherbyesve të saj, njohu shumicën e tyre. Ai mbeti i lidhur gjatë gjithë kohës me jetën, veprimtarinë dhe vdekjen e tyre. (“Dosja e Diktaturës”, 1995 f.600; “Pranë dhe Larg” 2000, f.15).

Një fotografi e thjeshtë dhe e vogël, por me domethënie të madhe, është ajo e vitit 1953, kur autori tashmë njëmbëdhjetë vjeç, gjendet në Merçijë të Lezhës, ku, festohet, edhe në kushtet e mbaskomunizmit, 250-vjetori i Kuvendit të Arbërit; (ndërsa 50 vjet më vone, Nunci Apostolik Giovanni Bulaitis i dhuron nje nder te paktat kopje), të Kuvendit të Arberit, botuar nga Selia e Shenjte, në 300-vjetorin e mbajtjes dhe botimit të tij (1703-2003).

Pesë vite më vonë, në 1958, edhe ai, si gjyshat e tij shekuj më parë, gjëndet ndër protagonistët e Festës së madhe të 100-vjetorit të Katedrales, në korin e punimet e shumta, që kryhen me këte rast, e një goditje në koke, një rrjedhje gjaku mbi themelet e elterit të ri, që ndërtohet, mbetën dëshmi e lidhjes së tij të pandashme me Kishën dhe klerikët e Saj. (“Pranë dhe Larg”, f.19).

Në përiudhën e bukur e të vështirë të ndryshimeve demokratike, shtyrë nga vullneti i Zotit ai , është në krah me një tjetër qytetar shkodran, z.Mark Morana, që thërret don Simon Jubanin, për Meshën e Parë (4 nëntor 1990), çka do të thotë, se pati fatin e madh të shohë, mbas sa dekadash, në Fushën e Rrëmajit. Disa jave mbas, ndihmon në hapjen e Kishës “Zoja Rruzare”, tek lagja e tij, ku kishte ndihmuar meshë, që në fëmijërinë e tij (“Pranë dhe Larg”, f.73)

Pas kësaj, të thuash fare rastësisht, ai lë bluzën e bardhë dhe e sheh veten në Parlamentin shqiptar, si përfaqësues i forcave demokratike, posaçërisht i pjesës së krishterë. Një kujtim i fëmijërisë, një thirrje gjithë dëshpërim e babait: “Po këta kanë vra kot patër Faustin me shokë … po ai ka kenë shejt”, bëhet shkak për gjurmimet në arkivat deri atëhere tabu të Sigurimit famëkeq të shtetit diktatorial komunist, që e çojnë në tubime të shumta e në dekorimin e tyre si “Martirë të Demokracisë” e më pas në botimin e librit “Dosja e Diktaturës”, 1995, për të cilin, Kardinal Mikel Koliqi (1902-1997), do të shprehej: “Një meritim i madh, për të mbetë në histori...”

Gjatë punës afro gjashtë vjeçare ne Parlament, duke mos e harruar asnjëherë detyrën e vet si katolik e duke mbajtur qëndrim të hapët në mbrojtje të Klerit dhe Fesë së krishterë, një ditë, ai përballet me një incident të bukur. Juristi Fehmi Abdiu, gjatë një seance parlamentare, që përmes televizorit, përcillej në gjithë Shqipërinë, në zemrim e sipër, duke dashur t’a fyej e shanë “katolik” dhe merr një përgjigje, prej një faqeje gazete, ku, ai i tregon, se cili, ka qenë kontributi i krishtërimit në botë e në Shqipëri dhe pse diktatura komuniste, ishte kaq e tërbuar me Klerin e krishtërimin shqiptar… Kjo gazetë, që shitet ne Shkodër, mbrenda disa orëve e me kaq jehonë, bën që imzot Frano Illia (1908-2001) t’a emërojë atë, si përfaqësues të Klerit katolik në Parlamentin shqiptar (“Pranë dhe Larg” f.117)

Dhe ndoshta, si shpërblim i punës së deri atëhershme, në vitin 1997, shkon ambasador pranë Selisë së Shejtë dhe Shejtit Atë Papë Gjon Pali II (Karol Wojtyla 1920-2006). Ndodhi si pakuptuar, që edhe vetë ai, në mbylljen e jetës, e sheh veten si një qytetar, që për 50 vjet mbeti i pandarë ndarë nga Kisha, Institucionet dhe sherbëtorët e Saj, me lidhje miqësore, të hapta dhe të fshehta, sipas përiudhave të ndryshme, që Ajo kaloi, duke njohur personalisht afro 100 klerikë nga të gjithe ata, që u ndodhën përballë “furtunës së tërbuar komuniste”.

Kishte afro 10 vite punë, kërkime e botime, mbi sakrificën dhe martirizimin e tyre, dhjetra libra me autografe, dhuruar nga personalitetet e kësaj kishe si Koliqi e Ilia; Masafra e Sinishta, Mirdita e Simoni, Pllumbi e Nogaj, Jubani e Gjolaj, Luli, Gardini e Sinishta, e sa e sa emra, kujtime e dhurata klerikësh e martirësh, nga Shqipëria në Itali e Amerikë. Pra, njohje personale, që shkonin nga më i vogli e deri tek më i madhi, deri te Papa Gjon Pali II e Nënë Tereza, në pragun e vdekjes por edhe të Shenjtërimit të Saj…

Frut e ketyre njohjeve dhe kujtimeve, behet libri tjetër: “Pranë dhe Larg”. E, kur në 60-vjetorin e ditëlindjes dhe në promovimin e disa botimeve modeste, mendoi se tashmë i ishte afruar fundit, çka do të thoshte të pushonte pak. E përfundimisht…, ja ku vjen edhe detyra më e madhe e më e vështira…

Imz.Masafra, në emër të Konferencës Ipeshkvnore Shqiptare e ngarkon me detyrën e re, atë të Komisionit Historik për Kanonizimin e martirëve katolikë shqiptar, çka do të thoshte të fillonte sërish një pune sa delikate e të rëndë. Sërish me kujtimet e deshmitë, me dokumentat e arkivat, Qendrore apo të Sigurimit të Shtetit, me shkrimet e botimet, të dikurshme dhe të tashmet.. Ndoshta, nuk ishte me koha për një detyrë të tillë, por… pikërisht kjo, e bën më bindës faktin, se ishte e premtuar prej Zotit. Ai duhej t’a pranonte atë për shumë arësye.

Falë gjithë asaj, që u parashtrua më lart, falë përvojës e mundësisë, se tashmë bëheshin së paku dhjetë vjetë, që nuk i ndahej atyre temave, falë mundësisë, për t’ iu futur sërisht atyre arkivave, ku, tjetërkush nuk ishte futur e nuk mund t’i futej pa lejet e posaçme.

Ja pra, se pse ai medoemos duhej ta pranonte këte detyrë e këte ndèr! Ndèr i madh, sepse mjerisht në Shqipëri, martirët dhe dëshmitarët e Fesë, ishin më të shumtë se kudo tjetër.Vuajtja dhe qëndresa, kishte qenë më e fortë se kudo, mbasi edhe vetë diktatura kishte, qenë më e egër dhe kishte jetuar më gjatë...

Përgjegjësi e madhe, sepse ata ishin martirë të vërtetë, por të torturuar e të baltosur nga një djall i vertete. E kishin fituar me vdekjen e tyre të lavdishme martirizimin, por diktatura, kishte zhdukur gjithçka duhej ditur mbi jetën e veprën e tyre.. e madje, edhe kishte përbaltur gjithçka.

Dhimbje e madhe, sepse do të jetonte me vuajtjen e sakrificat e tyre e të familjeve, me nënën, që mbeste pa djalin e vetëm, me motrat e vëllezërit, që fillonin kalvarin sapo humbisnin me të afërmin e më të dashurin e tyre, me misionarët, që kishin lënë atdheun e familjen e tyre, italiane e gjermane, që vinin për t’i sjellë dritë e kulturë, besim e shprese, këtij populli, kaq të prapambetur e të humbur. Ata lanë eshtrat, në vendet e panjohura, në një zall lumi apo një hendek rruge. Ndërsa, në anën tjetër, do të ndeshej me torturat, që nuk mund të përshkruhen, që nuk gjenden as në shekujt e mesjetës e për të cilat, flitet aq shumë, duke lënë në heshtje e harresë ato të shekullit të XX, që i pranonin e i tregonin vetë kriminelët, me deshmitë dhe dokumentat e tyre.

Ju vu punës, i bindur si gjithmonë, se Ai, që e premtoi, do t’a ndihmoj, ta kryej edhe këte detyrë të vështirë. E, mbas disa viteve pune, më në fund, paraqet sot këtë punë modeste, që padyshim, ka për të pasë mangësitë e dobësitë e veta, por që lexuesi zemër gjërë ka për t’ia falur, i bindur se e bëri për të vetmin qëllim fisnik, për nxjerrjen në pah të sakrificës së pashembullt të Kishës dhe Klerit katolik shqiptar, e cila, meriton shumë më shume dhe do ta marrë atë në shumë vepra tjera më të përkryera në të ardhmen.

Ajo qe mund te them, me kete rast, është fakti, se nga bukuria, dhembja dhe vlera e këtij libri, nuk i përket asgjë autorit, por vetëm jetës, veprës e vdekjes se atyre, që lumturisht vuajten dhe ranë për binomin me të shtrejtë të të gjitha kohërave Fe–Atdhe. Le të jetë kjo vetëm një pikë uji, në oqeanin e mirënjohjes, ndaj sakrificës së tyre të pashembullt.

Klajd KAPINOVA, New York

PJETËR GJOKA APOLONI I SKENËS SHQIPTARE

Memoristikë me rastin e 95 vjetorit të lindjes

Themelues i teatrit kombëtar dhe i filmit artistik shqiptar.

Themelues i Kombtarës së Futbollit , shkodrani i parë kuq e zi, që një nderhyrje brutale e largoi përfundimisht nga futbolli.

Kampion absolut i atletikës në vitet tridhjetë, alpinist, notar dhe muzikant i bandës së qytetit.

Mjekët pas një peumanie të rëndë në vitet dyzet i patën thënë të mos luante kurrë në skenë!

Kur të më varrosin do të doja duartrokitje, ashtu sikur pas përfundimit të një drame!

Është folur e shkruar rreth jetës së Pjetër Gjokës, por megjithatë portreti i tij i jashzakonshëm përseri mbetet i paplotësuar ashtu siç duhet, sepse ai nuk ishte thjeshtë vetëm një aktor e regjizor i mrekullushëm, por edhe një kampion rrekordmen absolut i atletikës sonë, energjik si futbollist dhe themelues i ekipti tonë kombëtar. Shkodrani i parë që veshi fanellën kuq e zi, ishte alpinist i pasionuar, notar i shkathët, virtuoz si instrumentist, dashnor shëmbullor i muzikës, i gatuar gjenetikisht në çdo ind si artist me talent të madh, prind, edukator, petagog dhe njeri i shkëlqyer. Artisti ynë i famshëm kishte një pamje fisnike, buzë të dlira nga të cilat gurgudhonte një zë i ëmbël me një artikulacion për t’ia pasur zili vetë Apoloni. Pjetër Gjoka ka qënë mjeshtër i fjalës, së cilës i ka dhënë nga shpirti i vet kolorin dhe inkadeshencën më të shkëlqyer të intërpretimit aktoresk. Një trup sportiv i përkryer prej atleti, sytë e kthjellët, balli i lartë, flokët e prerë hijshëm dhe të krehur përpjetë, stili elegant i të ecurit, fytyra e shëndritshme gjithë plascicitet ku shëmbëllenin, buzëqeshja, serioziteti, dashuria, urrejtja, si mishërim i tiparevet të njeriut artist përpara të cilit do të befasohej çdo demushë e Hollivudit. Gjokë Pjetri (babaj i Pjetër Gjokës) ka lindur dhe është rritur në Malaxhi të Dushmanit në Dukagjin dhe për arsye hasmërie në vitin 1850 qe larguar familjarisht nga vëndlindja në drejtim të Bullgarisë, prej andej u kthyen në Shestan, aty nuk qëndrojnë gjatë dhe vendosën në Ulqin. Në vitin 1938 Simokovski Profesor i gjuhës shqipe dhe indevropjane në Poloni ka qënë në Shqipëri për studimin e gjuhës shqipe. Në vitin 1951 ka botuar një libër “Mbi të folurit, leksikun dhe toponimet e Dushmanit”.

Porofesor Simokovski librin e pati botuar në frëngjisht, ky libër është botuar edhe në Kosovë. Autori shkruan se ka punuar intesivisht së bashku Gjokë Pjetrin nga tetë orë në ditë. Në qytetin e Ulqinit 95-vjet më parë, vitin e shpalljes së pavarsisë, nëna Dilë solli në jetë Pjetër Gjokën i cili u pagëzua në kishën e Shën Jozefit. Pjetrit në bisedë e sipër, shkruan Leon Qafzezi, i pëlqente të thoshte kur fliste për fëmijërinë: “Unë e prita shpalljen e pavarsisë në pelna. Dhe nuk mund të di, nëse qaja apo qeshja ato ditë. Por tani më duket se patjetër do të kem qeshur më shumë se sa qarë…”

Gjokë Pjertri ky i shtegtar i mundimëshëm, për të ushqyer Pjetrin e vogël dhe pjestarët e familjes së tij, ushtroi tre profesione të mundimshme, qymyrxhi, mjeshtër furrash dhe i hapjes së puseve. Shkrimtari Leon Qafzezi na sjell në kujtës ecejakën e largimit nga Ulqini në Shkodër të familjes Gjoka: “Vjeshtë e vitit 1916. Mbi rrugën që të sjell nga Ulqini në Shkodër ca re të zeza stuhie zbresin përherë e më poshtë. Horizonti i errët mbyllte shikimin.Vetëm ndonjë vezullim i dobët i Bunës shquhej përmes errësirës. Nëpër këtë muzg të zymtë ecte Gjokë Pjetri vetë i katërti, duke lënë pas vetës gjurmë balte. Ishin larguar nga fshati i lindjes (Dushmani i Dukagjinit për shkak të gjakmarrjes). Tek po bëheshin gati të kalonin Bunën me një trap të gjetur rastësisht nga disa ciganë i’a nisi një shi i rëndë si plumb”. Artisti ynë i shquar atë udhtim mbreslënës do ta kutonte gjithmonë me shumë dhimbje: ”Edhe sot sikur i ndiej ato currila të ftohtë që si gishtërinj të ngrirë më kalonin nëpër fytyrë, duke dashur të mbytin të qarën time për bukë…”(Leon Qafzzri Skena dhe ekrani Nr 1/ 1982, fq 20). Pjetër Gjoka është rritur me mundime si bir i një familje me mundësi ekonomike të kufizuara, pa një tjegull mbi krye gjithnjë në lëvizje për të gjetur një strehë të vetën, pasi ardhja në Shkodër nuk ia përmirsoi gjendjen ekonomike. “Prindrit s’ kishin mundësi të më jepnin shkollë, mbasi me zor më ngopnin me bukë. Por ata më dhanë ato cilësi e virtyte për të cilat sot u jam shumë mirnjohës, veçanarisht nënës, të cilën kur e shikjoja ashtu të ngarkuar(me dru nga Toroboshi në Shkodër nënvizimi im P.M) më dhimbsej e ndonëse tepër i vogël, një lëmsh i madh më mblidhej në fyt dhe pyesja vetën në e do të mundja t’ia shpërbleja dikur atë mund e ato vuajtje, thoshte në kujtimet e tija Pjetër Gjoka.(Skena dhe ekrani Nr 2/1982, fq 21). Falë dashamirsisë së etërve françeskan regjistrohet në kolegj, bashkohësit e kujtonin Pjetrin si djalë të shkathët, shumë lozonjar i guximshëm dhe inteligjent. Ka qënë nxënës i Fishtës, nga i cili madje, pati ngrënë një shputë të fortë pasi qe larguar pa dijeninë e mësuesve dhe të prindërve duke kryer zhytje aventureske në puset e rrezikëshëm të Kirit.

Që në vitet e shkollës shfaqi prirje në fushën e artit, ka qënë vazhdimisht inspirues i veprimtarive teatrale e muzikore. Është aktivizuar qysh i njomë në korin e kishës, aty ka pasur solist Mikel Koliqin. Notat e para muzikore i mësoi nga Prengë Jakova, ka qënë për 12 vjet pjestar i bandës së qytetit duke luajtur në disa instrumente të ndryshme.

(vijon në numrin e ardhshëm)

Prelë Milani