Shkruan Ermal Peçi
Vdekja është e vetmja e vërtetë absolute që na bashkon të gjithëve. Ajo nuk pyet për tituj, për ide apo për konflikte. Ajo i fshin të gjitha dhe na lë vetëm si njerëz — të zhveshur nga egoja, krenaria apo pushteti. Është ky çast, kur një njeri ndahet nga jeta, që shoqëritë e qytetëruara heshtin, përulen dhe reflektojnë. Jo vetëm për atë që iku, por për veten e tyre.
Në një vend si yni, ku debati publik shpesh është i ashpër dhe i tejkaluar nga emocionet, prapëseprapë ka një vijë që nuk duhet kaluar kurrë. Është ajo vijë që ndan kriticizmin nga urrejtja, ironinë nga ligësia, dhe fjalën e lirë nga barbaria.
Statusi i Edison Ypit, i publikuar pas lajmit për vdekjen e gazetarit Artur Zheji, ku shkruhej se “më mirë të kishte vdekur Fevziu”, nuk është thjesht një mendim personal. Është një plagë në ndërgjegjen tonë kolektive. Një thikë e ftohtë në shpirtin e një shoqërie që po mësohet të normalizojë urrejtjen.
Cinizmi është bërë pjesë e përditshme e komunikimit në Shqipëri. E hasim në humor, në politikë, në rrjetet sociale, por gjithmonë ka pasur një vijë ndarëse. Kur kjo vijë thyhet, fjala nuk është më një instrument i mendimit, bëhet armë e shkatërrimit moral.
Edison Ypi nuk është një zë anonim. Është një autor i njohur, me ndikim në opinionin publik. Dhe kur një figurë me këtë peshë shpreh publikisht se do të kishte qenë më mirë të vdiste dikush tjetër, kjo nuk është më satirë. Është një fyerje ndaj jetës, një akt dehumanizimi që helmon mendjen dhe nxit shpërbërjen e çdo norme etike.
Po, Blendi Fevziu është një figurë publike me polemika. Është legjitime të kesh kritika për të, të mos pajtohesh me linjën editoriale apo me mënyrën e tij të intervistimit. Por është diçka krejt tjetër të shpresosh për vdekjen e tij. Kjo nuk është më gazetari, as opinion, është çnjerëzim.
Kur arrijmë në këtë pikë, nuk kemi më një problem me të tjerët. Kemi një problem me veten.
Në një vend ku gjithçka është ndezur, ku çdo debat përçohet me ulërimë dhe fjalët humbasin kuptimin, duhet të kujtojmë fuqinë që ka fjala. Ajo mund të ngjallë shpresë ose të krijojë terror emocional. Mund të frymëzojë ose të shkatërrojë, e sidomos kur përdoret për të uruar vdekjen, nuk është më liri shprehjeje, është dhunë verbale.
Artur Zheji u nda nga kjo jetë. Me të, u mbyll një kapitull i debatit publik shqiptar. Një zë që, pavarësisht se çfarë mendonte kushdo për të, kontribuoi me praninë dhe idetë e tij. Ajo që mbetet tani, është mënyra se si ne e përballojmë këtë ndarje. Ajo që tregon më shumë për ne, është mënyra se si reagojmë.
Nëse ka diçka që i mungon sot Shqipërisë, nuk është më shumë guxim për të thënë të vërtetën. Kemi mjaft zëra që flasin. Ajo që na mungon është zemra për ta thënë si njerëz. Me maturi, me etikë, me përkujdesje për tjetrin.
Ne mund të jemi kritikë, mund të jemi të ashpër, mund të jemi të papajtueshëm. Por nëse kemi arritur të urojmë vdekjen e dikujt, atëherë kemi humbur çdo kod njerëzor. Kjo është humbja më e rëndë: ajo e një shoqërie që ka harruar si të jetojë me dinjitet.
