Shkruan Zef Bushati
Principata e Dukagjinit i referohet domeneve (zotërimet) të familjes shqiptare të Dukagjinit në veri të Shqipërisë dhe në pjesën perëndimore të territorit të sotëm të Kosovës në shekullin XIV dhe XV.
Në shtrirjen e tyre maksimale, domenet e Dukagjinit shtriheshin nga Zadrima e Epërme në veriperëndim deri në Rrafshin e Dukagjinit në Kosovën perëndimore. Qendra politike e familjes Dukagjini ishte Lezha deri në vitin 1393 kur iu dorëzua Venedikut për të mos rënë nën pushtetin osman. Sanxhaku osman i Dukagjinit u emërua sipas sundimit të familjes në zonat që e formuan atë. Familja Dukagjini shfaqet për herë të parë në të dhënat historike në vitin 1281, kur paraardhësi i tyre Gjin Tanushi mori titullin dux. Ata mund të kenë qenë pasardhës të familjes së hershme Progoni e cila pretendonte afërsisht të njëjtin territor si ata. Dukagjinët formuan domenet e tyre të pavarura kur u rebeluan kundër familjes Balsha.
Kjo ngjarje duhet të ketë ndodhur në vitin 1387, sepse atë vit vëllezërit Pal dhe Lekë Dukagjini nënshkruan një marrëveshje tregtare me Republikën e Raguzës dhe lejuan kalimin e lirë të tregtarëve të republikës nëpër territoret e tyre. Më vonë u sundua nga pasardhësit e Palit, Tanush Dukagjini dhe Pal Dukagjini II. Në qershor të vitit 1393, dy vëllezërit Dukagjini ia dhanë Venedikut, të cilin e mbajti deri në vitin 1478 – pavarësisht përpjekjeve të mëvonshme të familjes për të rimarrë qytetin. Pjesa e brendshme malore e vështirë për t’u aksesuar në lindje mbeti nën kontrollin e Dukagjinit. Në vitin 1398, Tanush III (djali i Palit I), iu dorëzua osmanëve, por në vitin 1402, pas disfatës së tyre në Ankara dhe kapjes së Sulltan Bajazitit I, ai u çlirua prej tyre. Përfaqësuesit kryesorë të Dukagjinit në shekullin XV ishin Pali II me djemtë e tij Lekë III. dhe Nikollë II. Dukagjini († 1454). Pal Dukagjini dhe i biri Nikollë morën pjesë në kuvendin e Skënderbeut të Lezhës më 2 mars 1444 si vasalë të Lekë Zaharisë, zotit të Satit dhe Danjës. Lekë III. kërkoi falje që nuk mundi të merrte pjesë në takim. Pas vdekjes së Palit II (1446) Leka mori Dukagjinin dhe Nikolla mori pjesë në Luftën Shqiptaro-Veneciane (1447–1448).
