Në një resort me pesë yje në Kaliforni javën e kaluar, drejtuesit e Wall Street-it, shefat e kompanive të mëdha të fast-food-it, disa dhjetëra titanë të tjerë të industrisë dhe dy ish-presidentë u mblodhën për të folur me dyer të mbyllura. Një temë që u shfaq në mënyrë të pashmangshme, sipas dy njerëzve të njohur me këtë çështje: Mundësia që ish-presidenti Donald Trump të mund të kthehej në Shtëpinë e Bardhë.
Mbledhja e Këshillit të Biznesit – një shoqatë e shefave ekzekutivë ku marrin pjesë vetëm ata që kanë ftesë – në Monarch Waldorf Astoria në Dana Point nuk duhej të kishte të bënte me zgjedhjet, por disa të pranishëm përfunduan duke diskutuar se si të mbronin veten dhe kompanitë e tyre nëse Trump fiton zgjedhjet presidenciale të javës së ardhshme dhe përpiqet të përdorë fuqinë e Zyrës Ovale kundër armiqve të tij të perceptuar, thanë pjesëmarrësit, duke folur në kushte anonimiteti.
Në një takim, ish-presidenti Bill Clinton paralajmëroi për rreziqet që paraqet Trump për demokracinë dhe sundimin e ligjit në vend, ndërsa ish-presidenti George W. Bush shprehu shqetësimin për tarifat e larta, të cilat disa prej të pranishmëve i morën si një qortim të planeve tarifore të Trump, thanë dy nga njerëzit.
Me Shtëpinë e Bardhë ende në diskutim, dhe veçanërisht ndërsa sondazhet janë shtrënguar, miliarderë dhe drejtues të tjerë kryesorë kanë ndërmarrë hapa në muajt e fundit për të qëndruar jashtë garës – edhe nëse e kishin kritikuar Trump-in pas kryengritjes së Kapitolit të 6 janarit , 2021, duke e quajtur nxitjen e tij për trazirat një kërcënim për demokracinë amerikane. Të tjerët që kanë mbështetur më parë Demokratët kanë qëndruar të heshtur në këto zgjedhje, të cilat disa kritikë dhe mbështetës të Trumpit i kanë interpretuar si një ofertë paqeje për kandidatin presidencial të Republikanëve.
Gjatë mandatit të tij të parë si president, Trump shfrytëzoi fuqinë e qeverisë federale në përpjekje për të ndëshkuar një gamë të gjerë armiqsh të perceptuar në komunitetin e biznesit, të cilët ai mendonte se po e sfidonin atë në mënyra të ndryshme. Ai u ka thënë gjithashtu disa figurave të korporatave se do t’i ndihmonte nëse rikthehej në Zyrën Ovale – ndërsa u kërkoi atyre të dhuronin për fushatën e tij, siç bëri me drejtuesit e naftës gjatë një takimi privat të prillit në Mar-a-Lago. Dhe ai ka folur shpesh për hakmarrjen gjatë fushatës, duke i thënë prezantuesit televiziv Dr. Phil në qershor se “ndonjëherë hakmarrja mund të justifikohet”.
“Trump nuk ka pasur asnjë problem të emërtojë armiqtë politikë me emër dhe të kërcënojë se do të përdorë forcën e qeverisë për hakmarrje dhe me sa duket kjo po frikëson shumë objektiva të pasur”, tha Brian Riedl, një bashkëpunëtor i lartë në Institutin Manhattan.
“Është një shenjë shumë e frikshme që frikësimi nga ana e qeverisë funksionon.”
Dy këshilltarë të fushatës së Trump, të cilët gjithashtu folën në kushte anonimiteti për të pasqyruar bisedat private, thanë se shumë drejtues janë përpjekur të kontaktojnë ekipin e ish-presidentit vonë në garë.
“Unë u kam thënë shefave që të angazhohen sa më shpejt që të jetë e mundur sepse koha po mbaron. Nëse je dikush që ke mbështetur Harrisin dhe ne nuk kemi dëgjuar kurrë asgjë nga ty në asnjë moment deri pas zgjedhjeve, ju keni një betejë të vështirë”, tha këshilltari i Trump.
“Njerëzit po kanalizohen, duke parë rrjetet e tyre. Ata po flasin me lobistët për të parë se çfarë mund të bëjnë për t’u lidhur me presidentin dhe ekipin e tij.”
Aleatët e Trump përshëndetën ato që ata thonë se janë shenja asnjanësie nga miliarderët e tjerë. Themeluesi i Amazon, Jeff Bezos, i cili zotëron The Washington Post, vendosi që The Post nuk do mbështeste më kandidatët presidencialë, një ndryshim i shpallur javën e kaluar. Më herët Washington Post kishte miratuar zv.presidenten Harris. Kjo erdhi vetëm disa ditë pasi Patrick Soon-Shiong, i cili zotëron Los Angeles Times, bllokoi miratimin e Harris nga media e tij.
Të dyja lëvizjet shkaktuan bujë, me kritikët që thanë se ato pasqyronin shqetësime për interesat financiare të pronarëve. Amazon ka miliarda dollarë në kontratat e shërbimit cloud me qeverinë federale dhe Blue Origin, kompania e raketave të Bezos, ka kontrata me Forcën Hapësinore dhe NASA-n. Soon-Shiong, një investitor i bioteknologjisë, mund të ketë biznese në të ardhmen me rregullatorët federalë.
Washington Post ka thënë se diskutimi për të ndërprerë miratimin në zgjedhjet presidenciale është bërë pas një shqyrtimi të brendshëm dhe ishte një kthim në një politikë të mëparshme. Soon-Shiong i tha Los Angeles Times se ai mendonte se zgjedhja e një kandidati mbi një tjetër do ishte përçarëse.
Aleatët e Trump i kanë përshëndetur këto zhvillime si dëshmi se këto elita janë dakord se ish-presidenti së shpejti do të kthehet në Shtëpinë e Bardhë.
“Elitat dhe paratë, ata mendojnë se Trump do fitojë. A nuk mendoni se Jeff Bezos shikon Polymarket?” tha Bill White, një mbledhës fondesh i Trump, duke iu referuar faqes politike të lojërave të fatit që gjurmon mundësitë e garës dhe ka parë më shumë baste për fitoren e Trump së fundmi.
“Bezos nuk e miraton Kamala Harrisin. Unë mendoj se kjo është një mbështetje prej 50 milionë dollarësh për Trumpin. Të mos zgjedhësh një kalë, është në fakt të zgjedhësh një kalë.”
Zëdhënësi i fushatës së Trumpit, Brian Hughes tha në një deklaratë se mbështetja e industrisë për ish-presidentin pasqyron fuqinë e agjendës ekonomike të Trump.
Në darkën e Al Smith në Nju Jork në fillim të këtij muaji, një numër zyrtarësh të lartë të biznesit patën një pritje speciale VIP për Trumpin, në mënyrë që të mund të bisedonin me të përpara se të dilte në skenë, sipas njerëzve që morën pjesë.
“Në dy javët e fundit, ka pasur një njohje më të madhe të mundësisë së një presidence Trump dhe unë kam folur me disa njerëz shumë të pasur që janë të interesuar të mbrojnë bastet e tyre dhe të kuptojnë se si të mbrohen,” tha Alan Dershowitz, një avokat i Harvardit që shërbeu në ekipin e parë të mbrojtjes së Trumpit gjatë gjyqit për shkarkimin e tij.
“Është një dukuri natyrore e njerëzve që varen nga mbështetja e qeverisë për pasurinë e tyre.”
Ndërsa sondazhet janë shtrënguar, disa amerikanë tejet të pasur kanë vendosur të mos peshojnë në zgjedhjet presidenciale.
Warren Buffett, kryetari miliarder i Berkshire Hathaway, mbështeti Barack Obamën në zgjedhjet presidenciale 2008 dhe 2012 dhe Hillary Clinton në vitin 2016, por ai njoftoi javën e kaluar se do qëndronte jashtë garës presidenciale të vitit 2024. Buffett gjithashtu doli jashtë garës së vitit 2020.
Tubimi i korrikut në Butler, Pensilvani, ku Trump u plagos në një atentat, duket se ka qenë një pikë kthese. Disa shefa u kontaktuan pas të shtënave, duke përfshirë Elon Musk të Tesla dhe X, Tim Cook të Apple, Mark Zuckerberg të Meta, Andy Jassy të Amazon dhe Sundar Pichai të Google, sipas një këshilltari të Trump.
Trump tha se Bezos e telefonoi atë gjithashtu. Shumë prej këtyre gjigantëve të Silicon Valley kanë interesa kyçe biznesi me qeverinë federale, nga taksat tek rregullimi i kompanive të mediave sociale dhe tregtia me Kinën. Musk është bërë një nga mbështetësit më të zëshëm të Trump.
Pichai i Google, në vitin 2021 e dënoi kryengritjen e 6 janarit si “antitezë e demokracisë”. Të premten, Trump tha në podkastin e Joe Rogan se Pichai e kishte telefonuar atë për të bërë batuta me të në ndalesën e fushatës së Trumpit në një McDonald’s të Pensilvanisë, ku Trump u shërbeu patate të skuqura mbështetësve.
Trump i tha Roganit se Pichai tha: “Kjo është një nga gjërat më të papara. Nuk kemi parë kurrë diçka të tillë.” Llogaria e Trump nuk mund të konfirmohej menjëherë dhe një zëdhënës i Google nuk pranoi të komentonte.
Jassy i Amazon, ka kontaktuar gjithashtu me Trump në muajt e fundit, sipas dy personave të njohur me këtë çështje, duke folur në kushte anonimiteti.
Zuckerberg, i cili është grindur me Trump në të kaluarën dhe i është kushtuar kauzave liberale, ka pasur një ton dukshëm më pajtues gjatë këtyre zgjedhjeve. Themeluesi i Meta-s e përshkroi përgjigjen e Trump ndaj atentatit si “të keqe…” dhe tha se “është e vështirë të mos emocionohesh për frymën luftarake që tregoi ish-presidenti.
Zuckerberg i shkroi në një letër Kongresmenit demokrat Jim Jordan muajin e kaluar se “qëllimi im është të jem asnjanës dhe të mos luaj një rol në një mënyrë ose në një tjetër apo madje të dukem se po luaj ndonjë rol”.
Trump tha në një takim në shtator se ai po e vëzhgonte Zuckerbergun nga afër dhe se ekzekutivi do e “kalonte pjesën tjetër të jetës së tij në burg” nëse ai do bënte ndonjë gjë të paligjshme në zgjedhjet e këtij viti.
Meta nuk iu përgjigj kërkesës për koment.
Disa elita biznesi republikane që u shmangën pas kryengritjes së 6 janarit janë rikthyer gjithashtu në grup. Për shembull, kreu i Blackstone, Stephen Schwarzman, e quajti sulmin ndaj Kapitolit “të tmerrshëm” dhe “një fyerje ndaj vlerave demokratike që i kemi të dashura”, pasi Trump mblodhi mbështetësit në Ellipse dhe më pas kundërshtoi të bënte thirrje për t’i dhënë fund kryengritjes. Schwarzman mbështeti rivalët e Trumpit në primaret republikane për nominimin këtë vit, por miratoi Trumpin më vonë gjatë verës.
Gary Cohn, i cili kishte shprehur skepticizëm ndaj Trump pas largimit nga roli i tij në Shtëpinë e Bardhë, u pa në Konventën Kombëtare Republikane këtë verë, duke u përzier me këshilltarët e Trump.
Si president, Trump përdori qeverinë për të synuar kompanitë dhe drejtuesit.
Në vitin 2019, Amazon protestoi për një kontratë prej 10 miliardë dollarësh të Pentagonit me Microsoft, duke pretenduar se Trump kishte ndikuar në rezultatin e procesit të tenderit për t’u hakmarrë kundër Bezos. Pas vitesh grindjeje ligjore, qeveria përfundoi duke anuluar kontratën dhe duke filluar një proces krejt të ri tenderimi. Trump u bëri thirrje mbështetësve të tij që të bojkotojnë AT&T lidhur me mbulimin e lajmeve të administratës së tij nga CNN, të cilën kompania e telekomit e zotëron, dhe u tha njerëzve të anulojnë shërbimin kabllor Comcast, duke vënë në dukje se kompania zotëron MSNBC.
Përzierja e mëtejshme e nxitjes për disa drejtues për të qëndruar jashtë garës është axhenda e politikës së Demokratëve. Harris ka mbështetur një plan për të rritur taksat për shumë nga përfituesit më të lartë të vendit. Presidenti Joe Biden emëroi rregullatorë të shumtë federalë të parë në mënyrë kritike nga Amerika e Korporatave, megjithëse Harris ka sugjeruar një qasje më miqësore ndaj biznesit.
“Nëse je një person i pasur që thotë se Trump ta shpif publikisht, efekti në zgjedhjet kombëtare do ishte jashtëzakonisht i vogël, madje do ishte shpërfillës. Por mund të jetë jashtëzakonisht ndikues për organizatën tuaj,” tha Noah Smith, një ekonomist.
“Pra, stimuli do ishte thjesht të mos thuash asgjë fare.”
Por bizneset gjithashtu përballen me rreziqe nga një presidencë e Trump. Përveç planeve tarifore të Trump, të cilat mund të përmbysin rendin e tregtisë globale dhe të dëmtojnë tregun e aksioneve, disa ekonomistë i kanë karakterizuar sulmet impulsive të Trump ndaj bizneseve që ai nuk i pëlqen, si një kërcënim për sundimin e ligjit që mbështet ekonominë e SHBA-së. Drejtuesit e profilit të lartë kanë filluar të shprehin shqetësime për administratën e mundshme Trump dhe nëse ata do ndëshkohen për daljen publike në favor të Harrisit, sipas dy personave që janë kontaktuar nga disa drejtues biznesi.
Të tjerë theksojnë se nuk ka garanci për besnikërinë e Trump edhe pse ata janë përpjekur të ruajnë asnjanësinë.
“Drejtuesit ekzekutivë të kompanive publike duan t’i kenë të dyja mundësitë. Ata duan të shihen si udhëheqësit e mendimit të vendit, por kur bëhet fjalë për këto zgjedhje shumë të diskutueshme, ata duan të fshihen pas titujve.” – tha Robert Wolf, një ish-kryetar dhe shef i UBS, i cili gjithashtu shërbeu si këshilltar ekonomik i Presidentit Barack Obama.
“Shumë janë nervozë që nëse Trump fiton, ai do përgjigjet apo hakmerret.”
V0: Ky material është pronësi intelektuale e Washington Post
Përshtati Klodian Manjani
