Shkruan Kostantin Luçi
Unë gjithmonë e kam parë historinë si një mënyrë për të kuptuar jo vetëm ngjarjet, por edhe shpirtin e atyre që i formësuan ato. Dhe kur flasim për J. Robert Oppenheimerin, nuk po flasim thjesht për një shkencëtar, por po flasim për një figurë të thellë, të ndërlikuar, i cili ndihmoi të hapej një epokë e re në historinë njerëzore: epoka atomike.
Oppenheimer (1904–1967) ishte një fizikant amerikan, i cili u bë drejtor i Laboratorit të Los Alamos gjatë projektit të famshëm Manhattan. Ishte pikërisht ai që drejtoi kërkimin dhe projektimin e bombës atomike që ndryshoi rrënjësisht mënyrën si njerëzimi e sheh fuqinë dhe shkatërrimin. Për këtë arsye, shumë e quajnë “babai i bombës atomike”.
Në kohën kur nisi zyrtarisht Projekti Manhattan, në vjeshtën e vitit 1942, Oppenheimer tashmë kishte fituar reputacion si një nga mendjet më të shquara në fushën e fizikës teorike. Ai ishte përfshirë aktivisht në studime që lidheshin me neutronet e shpejta dhe kishte bërë llogaritje mbi sasinë e materialit që nevojitej për një bombë dhe mbi efikasitetin e saj.
Megjithëse kishte pak përvojë menaxheriale, gjenerali Leslie Groves, i cili udhëhiqte projektin, njohu menjëherë gjenialitetin e tij dhe e përzgjodhi për të udhëhequr zhvillimin e armëve bërthamore. Vetëm tre vjet më vonë, SHBA hodhi dy bomba atomike mbi Japoninë ( 6 dhe 9 Gusht), duke i dhënë fund Luftës së Dytë Botërore, por duke hapur gjithashtu një kapitull të ri të rrezikshëm në historinë e njerëzimit.
Si njeri, Oppenheimer ishte i ndërlikuar dhe shpesh i trazuar nga ajo që kishte ndihmuar të krijonte. Ai ishte i martuar me një botaniste, Kitty, dhe kishte dy fëmijë: Peter dhe Toni. Jeta e tij private nuk ishte pa sfida, ashtu si jeta e tij publike nuk ishte pa dilema morale.
Oppenheimer nuk është thjesht një emër në historinë e shkencës, sepse ai është simbol i kontradiktës mes dijes dhe etikës, mes shpikjes dhe përgjegjësisë. Dhe në një botë ku teknologjia përparon me shpejtësi marramendëse, historia e tij mbetet një kujtesë e fuqishme për gjithsecilin prej nesh.