Nr. 99 i gazetës në print

Dje në Bruksel u zhvillua seanca e pare teknike për lehtësimin e vizave mes vendeve të Ballkanit Perëndimor dhe Komisionit Europian. Seanca e dytë dhe e fundit do zhvillohet në pranverë. Sipas asaj që u arrit dje, shqiptarët që kanë një vizë Shengen në pasaportën e tyre, edhe fëmijët, do të paisen patjetër me një vizë tjetër, më të gjatë se të parën. Normalisht, fjala është për ata shtetas që kanë respektuar afatet, pra limitet e vizave. Kështu lehtësohet lëvizja e lire e qytetarëve shqiptarë në të gjitha shtetet e Bashkimit Europian. Shqipëria kështu vlerësohet se ka bërë hapa drejt integrimit të saj, ka luftuar me sukses grupet kriminale, ka luftuar trafikun klandestin dhe grupet terroriste.

Janë Punonjësit shkencorë, gazetarët, studentët, biznesmenët, si grupe të veçanta që nuk do kenë probleme me lëvizje të lira. Edhe deri tashti këto kategori nuk kanë nxjerrë as edhe një problem, madje kanë shërbyer si ura lidhëse mes kulturës sonë e asaj europiane. Gjithsesi, për qytetarët e tjerë, pasi dihet se mundësitë e spekullimeve janë të mundshme, është e domosdoshme siguria e dokumentacionit identifikues. Shqipëria ka marrë përsipër t’u sigurojë shtetasve të vet pasaportat biometrike.

Duke u lehtësuar vizat për një kategori të veçantë, kategori e cila edhe deri më tash nuk ka patur probleme për paisjen me të tilla, përjashto dokumentacionin burokratik në ndonjë rast sporodikt, mundësia e abuzimeve rritet. Kjo në favour të ambasadave e konsullatave, ku mund tu kërkohen kërkesa të rrepta në mënyrë që të rritet pazari për ata që nuk e kanë vizituar asnjëherë perëndimin. Rasti i ish ambasadorit gjerman ku shiste vizat shengen e bën shtypin të jetë gjithnjë në kërkim të sekserëve të vizave, siç e detyron moralisht ti thërrasë qytetarët të denoncojnë me fakte rastet kur u kërkohen para. Shqipëria është në zemër të Europës dhe është minimalja e kërkesës ta vizitosh atë.

Zëvendës president ii KE-së, Komisioneri për lirinë, sigurinë dhe drejtësinë, Franko Fratini për shpejtimin e proçedurave e sheh me interes reciprok mes Shqipërisë e BE-së.

Për shqiptarët tashmë është dashamirëse edhe Amerika, Anglia. Emigrantët tanë atje, mund të aplikojnë për nënshtetësi thjesht dukek njohur gjuhën dhe duke patur njohuritë e mjaftueshme për historinë e ligjet.

Greqia fqinje jep edhe shanse më të avancuara për të marrë shtetësinë. Kushtet janë një qëndrim i ligjshëm të paktën pesë vjet, të ardhura vjetore 8500 euro plus të ardhura për fëmijët 1250 euro, pullë takes 900 euro, dokument nga një institucion sigurimi shoqëror e shëndetësor dhe dëftesa për mësimin e gjuhës greke. Ajo që është më problemore është dëftesa. Gjithsesi edhe ajo merret duke iu nënshtruar 100 orëve të ndjekjes së detyrueshme të mësimit të gjuhës dhe 25 orëve të detyruara të mësimit të historirë dhe kulturës. Pas kësaj procedure vjen provimi i suksesshëm me shkrim dhe me gojë. E rëndësishme është që ky provim të mos merret me frikë, pasi nuk është i vështirë. Janë 20 pyetje për redaktimin e një fjalie dhe strukturën e gjuhës greke. Ka pyetje për një tekst gazetash me 300 deri 400 fjalë nëse është kuptuar mire. Ka pyetje pas dëgjimit të disa pjesëve nga një emission lajmesh në radio. Është gjithashtu një hartim i shkurtër prej jo më pak se 250 fjalësh. Gjithashtu aplikanti i nënshtrohet një interviste të shkurtër ku shkëmbehen mendime mbi temat e ditës, por primare mbetet njohja e kulturës dhe e historisë.

Provimet do jepen dy here në vit, çdo muaj shkurt dhe tetor. Sikurse tek lehtësimi i vizave për shtetasit shqiptarë edhe fitimi i nënshtetësisë greke për të interesuarit emigrantë ka problemet e veta. Sot, sipas statistikave të Institutit të Politikave të Emigracionit, vetëm 66.5 për qind e emigrantëve janë të siguruar. Gjithsesi edhe në Greqi emigrantët janë potencial. Ata përbëjnë 10.2 për qind të fuqisë punëtore dhe gjashtë ndër dhjetë kanë depozita në banka. Shqiptarët janë shumë më mire në raport me emigrantët e tjerë. Pra, shqiptarët shquhen për përshtatje dhe përshtatshmëri me ambientin, duke respektuar ligjet, ndaj dhe Franko Fratini i ka vlerësuar veçanërisht shqiptarët.

Sokol Pepushaj

Çmimi i lirisë e i jetës

Janë grupet anarshiste të ish diktaturës së kuqe, të shndërruar në socialistë që përditë po vëshirësojnë jetesën e njerëzve që aspirojnë për liri e të drejta njerëzore. Ata, edhe në parlamentin shqiptar po qëllojnë me grushte e shqelma, po thyejnë karriget dhe madje po shkatërrojnë edhe rrjetin kompjuterik të kuvendit. Në zemërim e sipër. Po ajo ç’ka është më e zezë është dhuna e revanshi i hapur me akte të egra terrori, duke e bërë të gjatë e me shumë kthesa rrugën e Shqiprisë drejt Europës. Kështu, ky djalosh që shihni në fotografi, i quajtur Antonio Martini, lindur me 24 janar 1966, është një akuzë e rëndë. Jeta e tij dhe e familjes është një tragjedi e dhimbshme. Ishte biznesmen, por me 30 mars 2004, grupe kriminale i vendosin një gjobë prej 20.000 eurosh. Kishte një klinikë fizioterapie në hotel “Rogner” në Tiranë. Kërcënatat i vinin me telefon me numër anonym. Duke pare se shumë biznesmenë që nuk paguanin gjobat merreshin peng, dhunoheshin edhe familjarisht, madje edhe pushkatoheshin, Antonio Martini detyrohet të largohet për në Gjermani në muajin korrik 2004. Pra, mbylli edhe biznesin për të siguruar jetën. Por pas pak më shumë se dy vjetëve, duke menduar se gjendja në Shqipëri është përmirësuar, pikërisht me 3 gusht, rikthehet në vendin e vet me qëllimin e mire për të rifituar biznesin. Për sërishmi e presin kërcënatat. Gjobvënia tashmë është edhe më e madhe. Deri në shuma 50000 euro. Edhe kësaj here kërcënatat i vijnë anonime përmes telefonit. Madje është shkuar deri atje sa t’i thuhet se nëse nuk paguan ashtu siç kërkojmë, do të marrim peng gruan dhe fëmijët. Dhe ky person është baba i rregullt dhe i mire. Është baba i katër fëmijëve. Sipas burimeve tona të sigurta, Antonio ka bërë kallxim në prokurori perms avokatit. Mësojmë se edhe telefoni i është vënë në përgjim, por gjithsesi detyrohet të jetojë në ilegalitet, pasi jeta e tij dhe e familjes kërcënohet seriozisht.

Vasel Gilaj

Artur Veshja

Tollovitje të përditshmë ndër leksionet mediatike

Nga Albert Vataj

Përkundrull një zelli për botime pafund periodikësh e të gazetash të përditshme, kundrojmë plot pezëm e panik se një tjetër gangrenë rrezikon të kaplojë endjen për informim publik. Ka do kohë që në këtë batërdi botimesh të ndeshim opinione, analiza, konstatime dhe përfundime, të cilat më përngjasojnë më shumë se kurrçka tjetër, veçse me leksione që duke u përpjek me u gadit dhe pispillos me frazeologjizma e terminologji fillërojnë një auditor me një re të zezë terrori. Duke kërkuar ndjesë po bëj me dije se shkas i këtyre radhëve janë ato që në një farë mënyre e gjejnë veten të prekur.

E kurrkush tjetër s’ka pse ta vërë ujin në zjarr e ta vrasë mendjen nëse unë apo dikush tjëtër mendojmë kështu.

Media, pjesa e mendimit intelektual është kthyer sakaq në një auditor ku jepen leksione pafund, filozofohet dhe konkludohet në përfundime me turravrap, por me një ndryshim të vockël fare, në këto mendjendritje mungon gjëja e gjallë e auditorit. Ose e thënë troç, mungon kjo copë Shqipëri me të mirat e të këqijat e saja. Kacarritja e mendimit dhe kumtit për t’u ngjitur sa më lart nuk parathotë ndonjë kob. Anipse e gjithë kjo s’bën gjë tjetër vetëm se thellon hendekun mes shkruesit dhe lexuesit, duke bërë të mundur dështimin e plotë të misionit për të cilin media ekziston, informimit, formimit qytetar dhe ngjizjes së një vetëdije të re politik, sociale ekonomike ndër robni, shqiptarë kësajhere. Strukja mes termash, anipse nuk ka piksynim për t’u fshehur si struci në rërë, gjithseqysh ajo përcjell këto gjasa. Rrëshqitja nga e drejta për të qenë mendim që rrok çdo endje për botëkuptim dhe përgjegjësi është në kryeherën e saj një risi dhe duke u orvatur të mbetet si e tillë ajo mundet të jetë vetëm mund i shkuar dëm. Është “sikur të mihësh në ujë”. Kjo pasi nuk ma ha mendja se media duhet të jetë pararoja.

I yshtun nga e drejta për të besuar ndryshe, po e begenis më së shumti këtë tendencë si një revolucion mendimi që kërkon të kryengritjet në tërësinë e vet. Por kjo ka pak gjasa të jetë ajo e vërtetë, ballsam për plagën e mendësisë së një shoqërie që të mbetet në dorë për hiçgjë.

Nuk e kam idenë më të vogël nëse këto mendje të ndritura ngucaten të na servirin leksione në vend të qëndrimeve, opinioneve, analizave apo konstatimeve, nga dëshira për ta kthyer Shqipërinë në një realitet virtual apo ngase turiten nga shpërblimet e kripura për gjasme mendjet e ndritura që gatitin të na i servirin.

Ajo që tejkalon të drejtën për të qenë, e kurrëçka tjetër është se në këto radhë supersonike mendimi “Made in Albania”, pjesën dërmuese të së tëres si shkrim e zënë referimet, citimet apo diçka e ndërmjetme. Atje flitet për liri dhe demokraci ideale, thua se Shqipëria është vendi i cili i ka kaluar të gjitha etapat dhe tashti duhet të truc bythën e të mendojë se ka ardhur radha të dëshmojë një sistem ideal të përbotshëm. E për ta përligjur këtë nuk lënë mendimtar pa zhbiriluar për të na e dhënë si çelësin magjik për të çelur ftillimin e kësaj katrahure gjithështetbërës që ka zatetur qyshkur s’mbahet mend këtë vend. Flitet për pavarësi institucionesh, për kushtetuetshmëri, për çmos me kaq stërhollim. E është e natyrshme se kush bëhet me faj. E gishti nuk ka shumëkund se ku të drejtohet, paçka se të ecësh me thellësinë e këtij mendimi harrojmë ose nuk na begenis të provojmë se e keqja që ka kapluar ndër ne kurrseqysh nuk mund të jetë faj personal. Nëse duhet të mbesim përsëri në këtë hulli duhet të na bëjnë me dije këto mendje të ndritura se e sotmja dha pasojat e saj janë fryt i të djeshmes. Nuk mundet dhe s’ka gjasa të jetë ajo që dëshiroj unë apo dikush tjetër. Turravrapi për në sipërfaqen e problemeve shqiptare gostitur me terma e terminologji që kurrëçka s’kanë shqiptare mund të jetë shërbesë personale por jo predikim.

Zoti na ruajtë nga ky optimizëm frelëshuar.

Kam ndjekur me delikatesë, i kam lexuar e rilexuar këto lektorë mediatik dhe pakëz Shqipëri kam mundur të bëj zap. E vetmja grim Shqipëri që mund të kacarritesh e ta kapesh nga fundi i honit të këtyre mendimeve është argumenti Berishë apo Nano. Kurrë s’kam dashur ta personifikoj një person, për më tepër një shoqëri, apo të tashmën e një vendi, duke guxuar t’ia atribuoj tërëçka atij. As vetë Berisha nuk do ta begeniste një privilegj të tillë.

Qasja për të tollovitur mendimin ndër fraza bombastike, perifrazime teoricienësh dhe hallakatje tematike ka gjasat të ketë fillesat e saj tek një zell disi i tërhequr në prapavijë i këtyre opinionistësh për të dëshmuar para së gjithash vënien e vetvetes në altarin e më të zgjuarit. Për të mos thënë për të trembur lexuesin, i cili duke e gjetur veten në kësi trajtesash ngrehaluce, të mos jetë në gjendje të ftillohet. Kjo finte mendimi e kësaj gjenerate analistësh të dëngur me shkollë, gjuhë të huaja, kondita, para e makina më shumë se hutim është një fyerje për lexuesin. Parja e realitetit shqiptar në tërësi nga vrima e gjilpërës, apo më përdreq akoma, nga bisedat e kafeneve hedh në hendek këto përpjekje titane të këtyre intelektuale, të cilët mbase do t’i shërbenin më mirë spariherë medias, lexuesit dhe krijimit të një mendësie vetëdijeje në opinionin publik. Sa më larg e gjejmë veten në kësi trajtesash, politike a sociale, ekonomike a psikologjike, aq më të pamundur do ta kemi t’i shquajmë gjërat në plotninë e tyre. Syri i atyre që kumtojnë dhe perfundojnë është dhe duhet domosdo të jetë një sy i mprehtë dhe i kjartë. Duke qenë kështu edhe lexuesi do të përfshihet në atë që do ta quanim përpjekje për tu arratisur nga klishe dalëboje, për të rrokur një pjekuri e për pasojë për ta parë veten jo si një turmë, por si pjesëza të bashkëjetesës dhe bashkëveprimit për ndërtimin e të tashmes dhe të së nesërmes. Nuk ma kanda të paragjykoj pozitat e admirimit politik të njërit apo të tjetrit, pasi kjo është një territor i paprekshëm. Por ngulmoj në atë që ata që i thonë vetes opinionistë domosdo duhet të përpiqen të jenë jo vetëm të paanshëm por dhe objektiv në shtjellimin e situatave dhe në nxjerrjen e përfundimeve. Nëse kjo armatë e gjen veten të rreshtuar në skalione politike, atëherë dohet ta pranojnë ata vetë dhe në të kemi mundësi të zgjedhim. Të bësh temena njëres palë, qoftë edhe nëpërmjet një personifikimi dhe ta shesësh si doktrin kjo nuk është synim për t’i dhënë shoqërisë një hop qytetërimi dhe t’i hedhësh mbi supe një armaturë vetëmbojtjeje. Kjo është politikë e njëanshme, është fushatë, është të shesësh sapunin për djathë. Kjo nuk është e moralshme. Inatet apo shërbimet për interesa palësh nuk kanë pse të shërbejnë si detonatorë të një katrahure mediatike. Nëse po, atëherë në këtë vend edhe mendjet e ftohta politike nuk janë më pak shpuzë se sa vetë personazhet kryesore në skenën brenda kraterit.

Fundja gjithsekush di çbën.

Kjartaz po guxoj me kryengrit mendim mbi këtë barrikad mendimtarësh dhe uzurpatorësh të së drejtës për të kumtuar atë çka u shijon atyre, pa vramendjen se lexuesit që i begenisin janë edhe të papunë, edhe të kequshqyer, edhe viktima edhe të nëpërkëmbur. Vetëm duke u ndjerë pjesë e këtij realiteti sekush mundet me i ofruar vetes një mundësi komode të të qenit çfarëdo, qoftë edhe opinionit apo analist, konstatues apo teoricien. Problemet shqiptare janë të prekshme. Me kudogjendjen e tyre ato injorojnë çdo përpjekje për të kërkuar kumtin e kësaj të tashme tek një format trajtimi jorealist e të devijuar. Të kesh respekt për lexuesin, do të thotë të ndjehesh më shumë se i paguar, i vlerësuar. Unë vijoj të besoj se ata dhe vetëm ata që kanë në dorë ndryshim e fatit të këtij vendi janë kurrkush tjetër veç ata që guxojnë të ngrenë krye e të ndeshen me pushtetin dhe çdo fenomen varrmihës i të tashmes e të pastajmes së këtij vend. Sikundër në përvojat e tjera, ku intelektualët, mendimi i pavarur dhe vendosmëria kanë shkërmoçur pushtete absolute, ashtu edhe nër ne ka potencial pozitiv që mundet të jetë produktiv në shërbim të të gjithëve. Sakaq nuk heq dorë nga detyrimi që duhet të ysht intelektualë dhe mendimtarët, të cilët duhet të shohin jo të presin t’ua rrëfejnë, duhet ta prekin jo t’ua kumtojnë atë që është shtys për një qëndrim, apo përfundim. Jeta e gjallë gëlon përtej zyrave të akomoduara mirë e me ajër të kondicionuar, larg bareve e ngrehinash shndritëse. Unaza e Tiranës nuk është Rruga e Qumështit, dhe duke mos qenë e tillë ne i kemi mundësitë dhe duhet të administrijmë më shumë realitet, më shumë Shqipëri.

Jepi Çezarit, ate çfare eshte e Çezarit!

Ne fakt, nuk do te kisha dashur te trajtoja nje teme te tille dhe per shume arsye. Nuk kam preferuar asnjehere te marr nje pozicionim stoik ne krah te asnjë force politike, ne pushtet apo ne opozite. Megjithate, ne momente te caktuara, kam guxuar te jap opinionin tim edhe per politiken, pse jo duke tërhequr disi edhe “veshin” e disa politikaneve te majte dhe te djathte, sigurisht ne distance dhe ne menyre figurative. Perpara nje analisti apo opinionisti, kam preferuar te jem nje qytetar i Shkodres, pse jo edhe fanatik i ruajtjes dhe progresit te vlerave te saja me te mira.

Askush, ne Shqiperi apo edhe gjetke, nuk e ka te shkruar ne balle se do te jete kryetar bashkie, deputet, minister, kryeminister apo president. Mese shumti, gjithçka arrihet ne baze te vlerave te krijuara dhe te demonstruara gjate nje karriere te gjate ne politike apo edhe si figure publike. Njekohesisht, nje peshe shume te madhe kane edhe konjukturat e caktuara politike brenda nje partie, mazhorance apo edhe perkatesie etnike. Vlen te citohet rasti i PBDNJ-se dhe te përzgjedhurve te saj ne qeverisje per 8 vite me PS-ne dhe tashme edhe me PD-ne apo edhe rasti i PAA-se se Xhuvelit, i cili madje, “kapërcen edhe ylberin”.

Politika ne vetveve, eshte marredhenie. Marredhenie dhe marrëveshje me elektoratin, por edhe me forcat politike te nje mazhorance e me ngushtësisht, brenda nje partie politike te caktuar. E ne keto rrethana, do te behet nje përzgjedhje edhe ne baze te mbështetjes qe nje parti apo koalicion, ka gjetur tek nje treve, tek nje qytet edhe gjate kohes se qëndrimit larg pushtetit, ne opozite. Ne procesin e përzgjedhjes, pervec konjukturave te caktuara, vlerësohen edhe kontributet politike, publike dhe shoqerore ne rrethana konkrete. Nuk kam ndermend te sjell ne vëmendje te lexuesve, rregulla te caktuara loje ne Shqiperi e gjetke, nuk kam ndermend te loboj apo te behem avokat i askujt pervecse Shkodres, Shtepise sone te Perbashket.

Gjate 8 viteve te qeverisjes se majte, pozicioni i Shkodres ishte i qarte: gjithnjë, mbështetje pa rezerva per PD-ne dhe te Djathten ne pergjithesi. Asnjehere Rozafa nuk iu dorezua te majtes, edhe kur ajo u prezantua me fytyren e te djathteve te shoqarise civile, me slogane ambicioze. Asnjehere qyteti i lashte nuk iu dha te majtes, edhe kur kryeministrat i premtonin “parajse investimesh 100 milion USD” ne rast te fitores se kandidatit te mbështetur prej saj. Shkodra nuk ia dha voten te majtes edhe pas nje diskriminimi, qe une gjithnjë e kam cilësuar politik, me energjine elektrike, por nuk ra pre e demagogjise edhe kur energjia iu dha “pa hesap” para, gjate dhe disa jave pas fushatave elektorale. Qyteti im, qyteti yne, nuk e uli koken edhe kur atij i jepej i njeti fond si edhe nje bashki si Orikumi. Personalisht, gjithnjë kam mbetur i habitur, pse jo i mahnitur nga nje stoicizëm i tille deri ne vetmohim, i nje qyteti te tere dhe gjithmonë, shpjegimin e kam gjetur ne rrenjet e thella antikomuniste te Shkodres, tek persekucioni disa dekadash i pesuar nga ky qytet. E ne fakt, pas mese 15 viteve demokraci dhe shfarosjes se komunizmit, edhe nje arsye e tille, pak mund te kete gjasa te vertetoje sa thashe me siper, por sinqerisht qe nuk gjej arsye tjeter. Per me teper, kur per 8 vite, per nje arsye apo tjeter, edhe Bashkia nuk ishte aq shume eficente ne shfrytëzimin e resurseve te saja, qofte edhe me krijimin e nje buxheti lokal, qe duhej ti sillte dicka me shume Shkodres edhe gjate 8 viteve te PS-se ne pushtet.

Edhe gjate fushates parlamentare te vitit 2005, opozita e atëhershme dhe vete kryeministri i pritshem Sali Berisha, kishin premtuar nje vëmendje me te madhe per Shkodren. Pervec se nje detyrim i krijuar nder vite, si pasoje e mbështetjes pa rezerva dhe totale te kësaj force politike, qytetit duhej ti kthehej edhe nje borxh, qe per arsye politike nuk i ishte mohuar per 8 vite. Me shume se material, borxhi ishte edhe moral. Nje qytet me nje peshe specifike historike shume te larte gjate etapeve te zhvillimit te Shqiperise, nje qytet qe dite pas dite, krijon dhe eksporton intelektuale te sferave te ndryshme, duhej te kishte pergjegjesine e tij edhe ne qeverisjen e re te vendit.

Askush nuk ka dyshim, sic edhe une qe po shkruaj keto rradhe, qe pedagogia Arenca Trashani, nuk ishte e gatshme dhe e përshtatshme per te marre postin e Ministres se Integrimit para rreth nje viti e gjysme. Megjithate, para se te gjykohet si ministre apo deputete, Trashani duhet te shihet ne kendveshtrimin e nje qytetareje te Shkodres, perfaqesuese e nje kategorie te intelektuale te rinj, edhe pse ndoshta ne formim e siper, sigurisht si politikane. Jo vetem kaq! Trashani eshte nje ze brenda ekzekutivit shqiptar, qe edhe nese druhet te thote me ze te larte nje fjale ne favor te zhvillimit te Shkodres, te pakten do ta mermerise. Nuk ka si ndodh ndryshe, teksa u lind dhe u rrit ne kete qytet dhe duhet thene se e viziton mjaft shpesh! E njëjta gja mund te thuhet edhe per Zv.ministrin e Jashtem Anton Gurakuqi, edhe ky nje nga intelektualet e rinj ne formim politik ne qytetin  e Shkodres. Jo vetem pinjoll i denje i dinastise, mbiemrin e te ciles mban, por edhe nje person publik, me guximin per te thene hapur ate qe mendon se duhet bere me mire per Shkodren dhe shkodranet. Sigurisht, nese PDK-ja do te kishte nje post ne qeveri, per vete mbështetjen dhe ngrohtesine qe ka gjetur ne vite, do ti takonte sigurisht demokristianeve shkodrane. E ne Shkoder, askujt me pare se Gurakuqit, nuk mund ti takonte! Ju kujtoj te kthehemi pak vite pas ne kohe, gjithçka eshte e kthjellet. Patjeter, nese PDK-ja do te kete nje post ministri ne qeverine Berisha, sic eshte nënshkruar edhe marrëveshja, ajo do ti takoje nje perfaqesuesi te Veriut, pse jo me specifikisht, Shkodres.

Kam qene nder ata, qe deputeten e Shkodres Jozefina Topalli, kam patur guximin ta kritikoj, mbase edhe me shume, kur kam konstatuar se ajo nuk po kryen sic duhet rolin e saj. Jo vetem Topallit, por edhe deputeteve te Shkodres, iu kam propozuar te dorezojne mandatet, si shenje indinjate dhe solidarizimi me diskriminimin qe po i behej qytetit edhe me energjine elektrike. Jam nga ata, qe publikisht kam qene kunder ndezjes se qirinjve ne sallen e Kuvendit nga deputete te Shkodres, shenje e nje njeriu qe tashme ka nderruar jete.

Por, ne asnjë moment, nuk me shkon ndermend te sulmoj ne media vendore apo qendrore, nje figure qytetare te Shkodres si Jozefina Topalli, nuse e këtij fisi, por edhe bije e Cobajve. Pas shume viteve, shkodraneve, madje zonjave (shenje e emancipimit te perhershem te Shkodres) u jane besuar pozicione shume te rendesishme si nr. 2 i shtetit, Kryetare e Kuvendit apo edhe Ministre, qofte edhe zv.minister. Nuk duhet harruar se gjate 8 viteve, ne te gjitha dikasteret, gjuha zyrtare varionte nga “tironsja” deri tek “skrapariotja” per te përfunduar tek “gjirokastritja”. Ne fakt, nuk kam asgje per asnjeren nga trevat apo dialektet, por tashme po fiton te drejten e qytetarise ne dikasteret shqiptare edhe gegnishtja, e me specifikisht shkodranishtja e mrekullueshme. Tashme, ai qe ka provuar te trokase ne nje dere, nuk eshte percjelle menjehere me dialektet jugore, me epitetin nga pas “malok”.

Jam i qarte, sic edhe shume prej jush, se kjo nuk eshte Parajsa! Megjithate, akoma nuk eshte mbushur nje vit e gjysme qe kjo mazhorance, me perfaqesues edhe te verioreve ne te, qeveris vendin. Tani per tani, eshte momenti te kerkojme perfaqesimin e merituar, te cilin e kemi arritur por duhet akoma me shume. Me vone, pasi ti jepet nje afat i duhur, duhet te kerkojme rezultate konkrete ne kuadër te zhvillimit. Do te jem une i pari, qe nese nuk do te kete rezultate, do te kritikoj, apo edhe te kërkoj publikisht ndryshime e largime. Per hir te vertetes, do te doja qe ne vendet e tyre, nese do ta bejne veten te largohen, te vihen serish veriore, e me specifikisht shkodrane.

Keto dite, ne bisede me miqte e mije, nje nga te pranishmit, sigurisht me i vjeter se ne ne moshe, kujtonte me nostalgji kohen e para viteve ’90. Tingellon cuditshem, por mesa duket atij nuk i interesonte shume politika, qofte edhe persekucioni. “Nese do te kishte qëndruar ne Shkoder edhe per 2-3 vite si sekretar i pare i PPSH-se Muho Asllani, thoshte ai, sot do te kishim te përfunduar nje stadium sipas parametrave ndoshta edhe evropiane!”. E njëjta gje, mund te thuhet dhe per kohen e qeverise socialiste, kur per pak muaj, shkodrania Esmeralda Uruci, ministre e Kultures, arriti te vere ndonje gur per zhvillimin e qytetit. Mbase pas pak viteve, e njëjta gje do te kujtohet edhe per Topallin, Girakuqin apo Trashanin. Sejcili ka detyre te vendose nje gur ne themelet e te ardhmes se qytetit tone, e ata qe kane me shume pushtet, kane dhe me shume mundesi. Prandaj edhe gjykohen…..

Blerti DELIJA

Skema e kafshatës apo “kafshatë që s’kapërdihet”

Nga: Aleks PETRITI

Në një vend si Shqipëria ku përqindja e varfërisë arrin shifra të mëdha dhe ku praktikisht një pjesë e ekonomisë , është parazitare me një fizionomi tejet konsumator dhe I financuar nga remitancat, hartimi I politikave sociale është dicka mëse positive. Nga kjo pikpamje duhen parë dhe inisiativat e qeverisë për të zbutur varfërinë apo për të rrënjosur një sistem efiçent të ndihmës sociale. Në buxhetin e shtetit ekziston një zë më vete për ndihmën sociale që për nga natyra sesi ofrohet nuk është as më pak e as më shumë se një lëmoshë. Shteti të paktën që nga kalimi në sistemin e ekonomisë së tregut, ka ofruar një fond për atë kategori njerëzish që nuk mund të sigurojë të ardhurat minimale për jetesë. Por siç ndodh shpesh në shoqërinë tonë, edhe kjo skemë nuk arriti ti shpëtojë korrupsionit dhe abuzimit. Asnjëhere kjo skemë nuk arriti të kryejë funksionin për të cilin u iniciua dhe ngeli vetëm një vrimë e zezë në arkën e shtetit.

Paratë që harxhoheshin në këtë drejtim , për shumë arsye nuk mund të jenë një zgjidhje për këtë plagë njerzore. Pa dashur të hap një diskutim të karakterit filozifiko politik në lidhje me funksionimin e shteti social, do thoja se janë të pakta ato vende në të cilat ndihma e shtetit direkt në të ardhura , ka funksionuar për të ulur kubën e varfërisë. Në një farë mënyrë , të mbash mijra njerëz me një pagesë që nuk i kalon 3 mijë lekët në muaj , nuk u zgjidh atyre asgjë përveç se i mban gjallë. Kushedi sa e sa projekte do të ishin iniciuar dhe zbatuar me paratë që shpenzohen për ndihmën sociale. Orientimi i këtij fondi në investime do të kishte ndikuar më tepër në punësimin e këtyre njerëzve që përfitojnë nga kjo skemë. Duke mos mjaftuar kjo eksperiencë aspak e mirë në zbatimin e skemës së ndihmës sociale , pak ditë më parë kryeministri , bëri publike zëvendësimin e saj me një thjetër praktikë që sipas tij do ti jepte zgjidhje këtij problemi. Skema e re e Berishës u pagëzua me emrin “ skema e kafshatës”. Ai përmendi listat e ushqimeve që ekzsitojnë në dyqanet ushqimore, ku familjet nuk arrijnë të shlyejnë borxhet. Ky është kulmi i asaj që quhet varfëri ekstreme. Pa dashur të ve në dyshim dëshirën e mirë të kryeministrit vetëm duke u nisur dhe nga emri , duket se ndihma e re e Qeverisë nuk do të ndryshojë shumë nga ajo e para. Pra kafshata nuk vlen për gjë tjetër, vetëm sa për të mbijetuar. Nuk mund të ecet me idenë së atyre që kanë nevojë dhe smund të garantojnë dhe nevojat më minimale, mjafton tu ofrosh pak para sa për tu ushqyer dhe ke zgjidhur problemin. Ky është ligjërimi i varfërisë dhe asgjë më shumë. Sistemi kapitalist ka në natyrën e vet diferencimin e shtresave, por kjo nuk do të thotë që një kryeministir të dalë dhe të deklarojë se disa janë shumë të pasur prandaj duhet të vendosim barazi. Kjo i ngjan më shumë deklaratave të drejtuesve komunistë që kërkonin të realizonin barazinë utopike. Kjo shtresë e popullsisë në vend përveçse tu fshish listat e borxheve në dyqane kërkon tu sigurosh punë dhe mundësi për ushtrimin e aktivitetit privat. Pikërisht detyra e Qeverisë duhet të përqëndrohet më tepër sesi mund të hapen më tepër vende pune , apo si mund të lehtësohet bujqësia nga pengesat për të prodhuar më shumë të ardhura. Madje nuk do të mjaftonte vetëm kjo, por duke pasur parasysh se një pjesë e mirë e përfituesve të ndihmës sociale jetojnë në fshat, orientimi duhet të jetë drejt në subvencionimin dhe mbështjen për prodhimin bujqësor. Në këtë mënyrë nuk do të kujdesej më shteti për të fshirë listat e ushqimeve , duke kontribuar në shtimin e një shtrese parazitare, që u bë e tillë jo me dëshirën e saj. Paradoksi më i madh në Shqipëri ndodh sepse çdo gjë vlen për konsum politik dhe elektoral. Është po kjo klasë politike që e ka zhytur vendin në një vorbull korrupsioni dhe varfëri , dhe janë po këta përfaqësues të kësaj politike që me thesin e parave në dorë blejnë votën duke paguar borxhet që ekzistojnë në “defteret” e dyqaneve duke bërë që kjo skema e kafshatës të kthehet në një “kafshatë që skapërdihet”

Studentet sakrifikojnë universiteteve të Europës dhe vendet e punës në Shqipëri “i meritojnë” bukuroshet me minifunde!

Ne jete njeriu ben shume sakrifica per te arritur obiektivat e ndryshme te caktuara gjate jetes se tij. Ne shqiptaret, duke qene nje popull ne zhvillim e “siper”, mundohemi te sakrifikojme dicka me shume, sidomos duke u largurar nga shtepite dhe te afermit tane. Ne shqiperi mendohet se njehere qe je jashte saj ke shpetuar. Ekseperienca na e hedh poshte kete gje, madje tregon se imigracioni do te thote sakrifice shume me e madhe, lodhje e trefishte, per te kaluar tek pasojat me te renda si poshtrimi humbja e identitetit, skllavizimi ne dobi te te tjereve dhe te vendeve te tjera. E gjithe kjo per te gjetur “dicka” qe na mungon ne vendlindje. Ne shqiptaret nuk e duam vendin tone; dhe kjo jo sepse largohemi prej tij po sa here qe jemi brenda nuk mundohemi te bejme dicka te mire per te, madje e demtojme ate. Me nje shembull te thjeshte mund te them se ne shtetet perkatese jashte shqiperise nuk hedhim cfaredo lloj gjeje per toke, po te njejtet ne kur jemi ne atdhe themi “hajt se ne shqiperi jemi”, dhe po ajo gje qe ne cdo shtet te civilizur hidhet ne koshat perkates ne rruget tona perfundon qe ta shkelesh me kembe apo edhe te rezikoje shendetin e kalimtareve. Kete “pakujdesi” na e lehtesojne shume ato qe ne institucionet e duhura na qajne hallet. Dihet se ne cdo shtet ne zhvillim duhet te kete ligje te forta dhe kryesorja duhet te kete njerez qe mbikqyrin zbatimin e tyre ne formen me rigorose. Kjo nuk do te thote diktature por thjesht pergjegjesi qytetare. Natyrisht peshku qelbet nga koka, por populli shqiptar, me gjashtembedhjete vjet plurarizem e di limitin e klases se vet politike dhe kete nuk e pranon. Kemi kaluar nga nje diktature ekstreme ne nje kapitalizem ekstrem, asgje nuk bazohet ne aftesi. Kerkohet kthimi i klases intelektuale dhe i studenteve te diplomuar jashte shteti. Askush me teper se ajo klase nuk e di c’do te thote poshtrim e ulje. Nje person me universitete dhe me tituj perfundon te beje kamarierin apo lavapjatesin, pa pasur asgje ne kundershtim me keto dy profesione, po nje njeriu qe studion i perket nje rol tjeter ne shoqeri. Po per c’fare te kthehemi? Kemi studiuar duke sakrifuikuar ne shume ane dhe ne fund ne kthimin ne atdhe ai shpreblim qe na jepet eshte nje vend pune me treqindmije lek te vjetra. Po leme menjeane te ardhurat, dhe pas pak viteve nderron klasa politike dhe ti je ne mes te rrugeve ne nje vend ku as kamarierin as lavapjatesin nuk e ben dot. Ajo qe kerkohet eshte nje ligj i forte per administraten dhe siguri per vendin e punes ne baze te aftesive. Joeksperienza na ben te deshirojme nje arritje te menjehershme ne maje, duke kaluar shume shkalle njeherezi, kjo ndoshta edhe nga shembujt qe na japin perfaqesuesit tane ne parlament duke kapercyer nga tre tavolina me nje hap per te shkuar te kryetaria e parlamentit. Po cdo shkalle ne jete merret nje e nga nje dhe per kete duhen ligjet perkatese qe lejojne rritjen profesionale ne baze te aftesive dhe eksperiences. Ne shqiperi ndodh e kunderta. Njerez me 30 vjet eksperienze merr dy here me pak se nje capkene e sapo ardhur e veshur me nje kostum te “modes” dhe se eshte nje “mike” e shefit. Ne shqiperi po nuk shkove dakort me shefin te ulin rrogen ose te heqin fare nga puna, sepse aftesite jane gjera qe merren parasysh shume pak. Per te bere te mundur kthimin e studenteve duhen ligje dhe duhet ti sigurohet nje trajektore e qarte te cilen ato te ndjekin. Jo se shkollat shqiptare jane me te dobeta, perkundrazi. Po ne situaten tone eksperiena perendimore e civilizuar do na ndihmonte shume ne zhvillimin e te gjitha fushave ne Shqiperi.

MARIN  SHELDIJA

Student në Itali

Jasht Shqipnia nga Konferenca e vendeve islamike!

Me daten 08.10.2006 lexova ne gazeten SOT shkrimin me titull “Blushi nxit përçarjen fetare”, te cilin po e citoj ketu poshte:

“Komuniteti Musliman i Shqipërisë ka reaguar dje ndaj debatit të ndodhur pak ditë më parë në parlament mes deputetit socialist Ben Blushi dhe ministrit të jashtëm Besnik Mustafaj. Mes debateve të ashpra mbi rrëmbimin e avionit, debati Mustafaj-Blushi, mori spunto në pikën kur deputeti i majtë iu drejtua ministrit dhe e pyeti se cila është arsyeja e vërtetë që në Vatikan mes shumë ambasadorëve të organizatës së shteteve islamike, thirret pikërisht ambasadori shqiptar, për të ndihmuar në zgjidhjet e konflikteve mes vendeve myslymane. “Ne jemi vend evropian dhe shumica e shqiptarëve nuk mund të pranojnë që të jenë një vend islamik”, u shpreh Blushi.Pikërisht një deklaratë të tillë, Komunitetit Muslimian e konsiderin fyes, por edhe përçarës nga ana e deputetit socialist Ben Blushi. “Z. Blushi jo vetëm që ka fyer muslimanët shqiptarë, por edhe ka shkelur Kushtetutën e Republikës së Shqipërisë dhe statusin e Partise së vet, prandaj dëshirojme që jo vetëm të merren masa, por edhe të kerkoje falje ndaj muslimanëve dhe ndaj elektoratit të vet”, thuhet në një njoftim për shtyp të .këtij komuniteti. Njoftimi thekson se më datën 05/10/2006, deputeti i zones 80, i qarkut të Korçës, Ben Kico Blushi, ka fyer një pjesë të popullit shqiptar, dhe ka dhunuar kushtetutën, dhe statutin e partise që përfaqeson. Në seancën e ditës së djeshme enjte të parlamentit, kur debatohej pikërisht për rëmbimin e avionit nga turku Hakan Ekinçi, ka patur një shkëmbim të ashpër replikash mes deputetit Blushi dhe ministrit Mustafaj. Pas pretendimeve të Blushit se kur jemi një vend europian pse duhet të jemi pjesë e një organizate islamike, i është përgjigjur edhe Mustafaj. Ministri është shprehur se nuk është mirë që një deputet, një përfaqësues i qytetarëve të përkatësive të ndryshme fetare, shpreh në parlament urrejtje për islamizmin, pasi kjo paraqet në të vërtetë një rrezik kombëtar.”

Pra ne nji shtet europian, laik, si Republika e Shqipnise, dmth as musliman, as kristjan, as ebrè, as budist, as konficist, as ateist, nji qytetar i lire shqiptar nuk ka alternative tjeter veçse: Te lavdroje fene islame. Ne rast te kundert drejtuesit fetar musliman shqiptar, qe permateper jane pasardhes  shqiptarsh kristjan, “ofendohen” dhe te sulmojne me akuza antikostitucionale. Kulmi asht kur edhe vete ministri i qeverise se shtetit laik shqiptar ne mbeshtetje tenton tia mbylli gojen nji deputeti tue e akuzue se “..shpreh në parlament urrejtje për islamizmin, pasi kjo paraqet në të vërtetë një rrezik kombëtar”. Perderisa as deputeti nuk mund te shpreh publikisht opinionin e vet lirshem mbrenda ligjit dhe te garantuem me Kushtetute, ky fakt nuk asht gja tjeter veçse dhune psikologjike dhe kufizim Lirie te personit.

Siç e din gjithkushi, ne kohen e okupatorit te eger turk pese shekullor, te gjithe shqiptart  persekutoheshin dhe neperkambeshin sepse te gjithe ishin kristjan. Kjo ishte aresyeja qe me mijra e mijra shqiptar me familjet e tyne u detyruen te lejne vendin dhe te ikin ne vendet kristjane europiane fqinje per te gjete strehe dhe mbrojtje, mijra te tjere moren malet, ndersa qindra mijra te tjere u detyruen me forma te ndryshme dhune te ketheheshin ne musliman. Persekutimi zgjati edhe gjate rregjimit te diktatorit  E.Hoxha gjate te cilit u persekutuen pa mshire ne veçanti katoliket. Sot qe nuk jemi ma as nen okupacionin turk dhe as nen diktaturen e E.Hoxhes fatmirsisht kristjant shqiptar nuk persekutohen ma. Ky asht nji hap shume i madh historik perpara, veçse vazhdon prep neperkambja e tyne. Kjo neperkamje provohet me faktin qe “demokrati” Sali Berisha, nexansi i E. Hoxhes, me krye te vet dhe tinzash e futi Republiken laike te Shqipnise ne Konferencen e Vendeve Islamike, pa marre parasyshe aspak se ne Shqipni ka qindra mijra kristjan shqiptar dhe mijra e mijra te tjere shqiptar jobesimtar, te cilet mund te formojne se bashku ma shume se gjysmen e popullsise. Ky veprim asht anti kostitucional, ofendues, neperkambes dhe mosperfilles! Ky veprim i ngjane nji VAZHDIMI VIRTUAL TE PUSHTIMIT TURK!

Prandej mbasi po ushtrohet nji dhune psikologjike kundra lirise se personit dhe keshtu dale nga dale po rrezikojme te kethehemi prep mbrapa nga nji vend laik ne nji vend teokratik, solidarizohem plotesisht me deputetin socialist Ben Kiço Blushin dhe kerkoj publikisht:

1) Mbrojtjen e laicitetit te shtetit shqiptar dhe per konseguence

2) Daljen urgjent te Shqipnise jashte nga Konferenca e Vendeve Islamike!

Shpresoj ne mirekuptimin dhe solidarizimin ne shtyp te gjithe shqiptarve perparimtar pa dallim bindje politike dhe fetare.

Paul Tedeschini

Intervistë me shkrimtarin Skender Krosi

1.       Z. Skender, cila është jeta juaj me pak fjalë?

– Unë kam lindur në Tiranë. U shkollova në shkollën “Qemal Stafa” e më pas

bëra një kurs “Teknik Radiologjie” si ndihmës mjek. Fatkeqësisht nuk mu dha e drejta e studimit për shkollën e lartë edhe pse notat i kisha shumë të mira. Ky ka qenë një zhgënjim i madh për mua. Më pas në vitin 1990, emigrova në Itali me familjen time. Fillimi për mua në atë vend nuk ka qenë i lehtë, ashtu si për çdo emigrant tjetër shqipëtar. Por unë i mposhta të gjitha këto vështirësi falë vullnetit tim të mirë arrita të integrohem për së mbari në shoqërinë italiane. Edhe pse jo pak herë e kam ndjerë frymën raciste që kanë të huajt karshi nesh, megjithatë me këmbëngulje gjithçka arrihet. E ndjeja veten të paplotësuar dhe ndjeva nevojën që të studioja më tej. Kështu studiova mjekësi të përgjithshme. Pasi u diplomova kam punuar në të gjithë Italinë verilindore, sidomos në qytetin e Triestes. Unë kam qëndruar për 16 vjet në Itali dhe dua të them se e vetmja arsye e emigrimit ka qenë ajo ekonomike, doja të fëmijët e mi të kishin një të ardhme më të mirë. E them me bindje se gjithë këto vite kam punuar me denjësi duke u munduar të ngre sa më lart nderin e shqiptarëve, sepse vërtetë e meritojnë këtë gjë.

2.       Ç’do të thotë për ju të kaloni plot 16 vite të jetës suaj në emigracion?

– Po, gjatë këtyre viteve jeta ime ka ndryshuar pozitivisht sepse mund të them

se jam pasuruar shumë në të gjitha sferat sidomos nga ana emotive dhe morale. Populli italian është i ndryshëm nga ne dhe unë mora gjërat e mira nga ajo kulturë e huaj. Kur u largova nga Shqipëria gjithçka e shihja me idenë e internacionalizmit, mendoja se gjithçka ishte ideale, por sot mendoj shumë ndryshe, sot gjithçka e shoh me idenë esenciale.

3.       Ndërsa tani pas shumë vitesh emigracion, keni vendosur të qëndroni përgjithmonë në Shqipëri, ç’ju shtyu të merrnit këtë vendim?

–          Shtysa më e fortë e imja, ishte krijimtaria ime. Unë e dua gjuhën time dhe

dua që çdo gjë që të shkruaj për problemet të shkruhet në gjuhën amtare. Dua që të shkruaj për problemet morale të shoqërisë ku kam lindur, dhe ku shpresoj të vdes. Këtu dua t’i dedikohem tërësisht pasionit tim dhe dashurisë sime krijuese.

4.       Sot pas shumë vitesh ktheheni dhe gjeni një realitet të ndryshëm. Si e shikoni ju këtë realitet dhe sa gjeni veten brenda këtij realiteti?

– Realiteti shqiptar është transformuar shumë, një ndryshim shumë i madh. Por

meqë unë kam tendencë optimiste, këtë ndryshim e shoh pozitivisht. Por nuk mund të mohoj faktin që ende në shoqërinë dhe realitetin shqiptar ka gjëra që nuk shkojnë, si për shembull niveli kulturor. Kjo lë shumë për të dëshiruar. Megjithatë unë e rithem edhe një herë gjithçka po ndryshon për mirë. Për sa i përket vetes sime brenda këtij realiteti nuk ka qenë shumë e vështirë për përfshihem. Më pëlqen fakti që tek njerëzit e thjeshtë është kurdoherë prezente mikpritja dhe modestia.

5.       Mësuam që profesioni juaj është radiolog, po në krijimtari si e gjete veten?

–          Pasioni im për të shkruar ka shoqëruar të gjitha ditët e jetës sime. Që në

fëmijëri kam krijuar, edhe në rininë time, madje kam botuar, por ato krijime ishin sporadike, jo fort të qarta. Gjithçka që unë e kam krijuar, e kam shkruar në shqip, me shpresë që t’i jap shqipes sepse është një gjuhë që më nxit të shkruaj. Mjekësinë e zgjodha si nevojë që kisha atëherë. Gjithë jetën kam patur pasion letërsinë, edhe pse në sistemin kapitalist italian më krijoi hapësira të favorshme që unë të ushtroja profesionin tim si mjek.

6.       Vjen botimi juaj i parë “E kuqja e trëndafilit”. Çfarë u servir lexuesve ky libër?

– Lexuesit e këtij libri do gjejnë brenda një mesazh unik “Njeriu duhet të jetë i

lirë ta shprehë idenë e tij, qoftë me art, shkencë, filozofi etj”.

7.       Promovimi i librit tuaj po bëhet në Bushat të Shkodrës. Si ndjeheni?

–          Ndihem shumë i emocionuar dhe shumë me fat që libri im tashmë është në

dorë të lexuesve. Më vjen mirë që ndodhem midis njerëzve që e duan dhe e kanë në shpirt librin.

8.       Të tjera vepra presin dritën e botimit besoj, apo jo?

– Kam gati te vëllimi poetik që pritet të botohet së shpejti. E kam titulluar “Të

rendësh drejt diellit”. Për mua dielli personifikon të vërtetën. Gënjeshtra nuk reziston dhe unë i them njeriut që të ecë në jetën e tij me të vërtetën. Gjithashtu kam gati edhe një tjetër roman që pritet të botohet së shpejti. Romani mbart temë socialo-pedagogjike ku flitet për gjakmarrjen.

9.       Por më parë më thatë se jeni shumë nacionalist, në ç’natyrë?

–          Nacionalist në atë mënyrë që dua që çdo shqiptar të ulet në një tavolinë me

dinjitet që është shqiptar. Dua që të ndjehemi të barabartë qoftë me një italian, francez etj. Të mos ndjehemi inferior.

10.    Shkrimtari juaj më i pëlqyer shqiptar dhe i huaj.

–          Ndër shkrimtarët shqipëtarë do të veçoja Migjenin. Ai ishte i pari që solli

vargjet e lira dhe i ngjeshi me një figuracion të tillë që është vërtetë për t’u admiruar. Nga poezia botërore do të përmendja Ipsen, Jorka, Pushkini, Pol Elyar etj. Tek këto shkrimtarë gjej një bukuri të jashtëzakonshme. Ndërsa nga gjinia e prozës, lexoj nga klasikët e prozës së realizmit dhe iluminizmit francez. Por lexoj edhe autorë bashkëkohorë si Umberto Ecco, Edmonde de Amici etj.

11.    Ç’synim i vini krijimtarisë suaj? Çfarë mendoni që kjo krijimtari do të sjellë në shoqërinë shqipëtare?

– Shpresoj që gjithçka që shkruaj të shndërrohet në një rrugë të ndezur që t’ia

djegim syrin të gjitha paragjykimeve që na kanë zënë daljen në botën e civilizuar që edhe një ditë të themi me mburrje dhe krenari jemi Shqiptarë me kulturën tonë shekullore, dhe nuk na mungon as edukata, as paraqitja, as denjësia në raport me botën e civilizuar.

12.    Ç’mendim keni mbi krijimtarinë e ditëve të sotme, dhe mbi gjeneratën e shkrimtarëve të rinj?

–          Mund të them me bindje se çdo njeri tek ne e ka sensin poetik. Dua të

përmend një fakt ku së fundmi në panairin e librit në Tiranë kam njohur një poete të re, quhej Drilona Mulaj. Ajo më pëlqeu për spontanitetin e shprehjes poetike. E them me bindje se në fushën e poezisë dhe artit shqitpar mund të bëhet një krahasim me popujt më të evoluar të botës. Po të ishte e njëjta gjë edhe në shkencë dhe teknikë sot Shqipëria do të ishte ndryshe.

13.    Dhe në fund cili është mesazhi që ju doni t’i jepni të gjithë lexuesve te “Shqipëria Etnike”?

Dëshiroj që edhe populli ynë të ketë një parti politike ultranacionaliste ku të

shprehet interesi i tij ndaj atdheut. Këtë gjë e ëndërroj. Unë do të isha antari i parë i kësaj partie.

14.    Z. Skender, faleminderit për intervisten!

–          Faleminderit juve!

Intervistoi: Emiranda Lukaj

Përtej grilave të derteve tona

Nga Albert Vataj

Sa herë që është për t’u marrë ndonjë dokument në ndonjë nga zyrat e ndryshme të shtetit për qytetarët, fillon praktika e “parapërgatitjes shpirtërore” disa ditë përpara. Një frymëmarrje e thellë dhe drejt e në radhët vrasëse ose në përballimet mbresëlënëse me nëpunësit përkatës.

Roje që sundojnë krenarë dhe të pathyeshëm mbi çelësat e dyerve. Nëpunës që, megjithëse të shohin për herë të parë në jetë, të drejtohen me të njëjtin respekt me të cilin i drejtohesh ndonjë personi që të ka përndjekur gjithë ditët e jetës tënde. Dyer që të përplasen në fytyrë e debate të lëna përgjysmë, me njerëz që megjithëse e kanë për detyrë, nuk të dëgjojnë, sepse u ka ardhur orari i kafes dhe nuk kanë kohë të merren me ty. Sherre pafund nëpër radha dhe shtyrje e sharje pa limit. E sikur të mos mjaftonin të gjitha këto, gabime e mangësi, për të mos folur për gabime ortografike, nëpër dokumentet e përfituar me kaq shumë mund.

Duket sikur në ngjyra paksa letrare, egzagjerohet ndonjëherë realiteti, por në shumicën e rasteve kjo është tabloja e eksperiencave të tilla. Disa prej institucioneve shqiptare e kanë përmirësuar ndjeshëm këtë realitet, por kjo është akoma një dukuri tej mase e përhapur, dhe jo vetëm në rang shtetëror. Që nga zyrat e gjendjeve civile të shpërndara nëpër pallate të rrënuara, e deri tek dyqanet luksoze në qendër të qyteteve, fenomeni është thuajse i njëjtë.

Shoh me dhembje sa herë që kthehem në Shqipëri, që pjesën më të madhe të kohës këtu ta merr lufta për egzistencë. Lufton për gjëra, që përtej kufijve janë stabilizuar para shumë e shumë vjetësh, lufton për drita, lufton për ujë, lufton kundër çmimeve që rriten pa kriter, duke ulur çdo ditë standardin tonë të jetesës. Nga të mos stresohesh nga e gjithë kjo, për më tepër kur sapo vë këmbën në Shqipëri, gjen një punonjës të rendit që të bërtet sikur t’ia kishe bërë borxh për vite me radhë, kur hyn në një dyqan dhe shitësja të rri më e ngrysur se kurrë, kur të duhet të durosh prepotencën e një nëpunësi që fshihet pas një tavoline pune e që të trajton si një hiç vetëm për faktin se ka në dorë edhe gjënë më të vogël. Nëse i kemi vënë vetes qëllimin t’i shtojmë njëri-tjetrit stresin e përditshëm, ia dalim mbanë plotësisht dhe me sukses.

Nuk do ta harroj dot asnjëherë pamjen e dhimbshme të një të moshuari, të cilit i dridheshin duart duke kërkuar në dosjet që kishte marrë me vete, ndërkohë që nëpunësja e paaftë i kërkonte me urgjencën më të madhe, dokumente që s’ishin parashikuar fare në listën e afishuar. Nëpunëse e paaftë, po, sepse duhet të shkonte dikush që ndodhej rastësisht në radhë e që studionte ligj për t’i shpjeguar se dokumente të caktuara kishin të njëjtën vlerë, por mbi të gjitha, e paaftë për të qenë e sjellshme e për të dëgjuar deri në fund fjalët e një të moshuari, që nuk po arrinte të shpjegohej nën tonin e saj irritues.

“Eh, kapitalizmi…“- do psherëtinte dikush në moshë të thyer. Ky lloj fenomeni nuk është kapitalizmi që kam hasur unë në Perëndim, është pjesë e një kapitalizmi të shpërfytyruar, pjesë e një standardi gjysmak në të cilin kemi vendosur të hedhim rrënjë, pa ngritur kokën për të kërkuar më shumë. Pjesë e një zinxhiri mangësish që tërheqim ditë pas dite, duke u munduar t’ia hedhim njëri-tjetrit e duke luftuar për t’i fshehur më tepër se sa për t’i eliminuar.

Ne shqiptaret s’para dallohemi për njerëz që trajtohen mirë. Nuk na trajtojnë mirë të huajt, s’na trajton mirë politika, s’na trajtojnë mirë ambasadat, s’na trajtojnë mirë ata që na drejtojnë, e kështu me radhën përkatëse. Kemi mësuar nga eksperienca, që s’ia vlen të presësh asgjë nga asnjeri, sepse vetëm shpatullat e tua të nxjerrin në dritë. Shqiptarët janë një popull, që atëherë kur kanë dashur, ia kanë bërë vendit vetes, kanë ngjallur respekt dhe kanë vepruar me autoritet, sepse jemi popull që e ka merituar një gjë të tillë. Jo të gjithë fenomenet luftohen me të njëjtën mënyrë, ndaj jam e sigurt se për sa folëm, do të ishte një fillim i mirë, nëse vetë ne, në rangjet e thjeshta të popullit, të trajonim njëri-tjetrin me respektin që një person, qoftë edhe vetëm për faktin që është njeri, meriton. Jam e bindur që kjo ndodh herë pas here me solidarizimin e njerëzve të thjeshtë, por nëse do të realizohej një përhapje në masë e këtij fenomeni, nëse gjithsecili nga ne do të trajtonte me respektin dhe edukatën e duhur disa nga njerëzit që i ndodhen pranë, efekti përçues do të arrinte përmasa të pashmangshme. Nuk është utopike, aspak utopike, sepse nuk duhet të ngremë shkolla të tëra edukimi, duhet vetëm të rivemë në jetë bonsensin që si popull nuk na mungon, asgjë tjetër. E nëse duket utopike, asnjë problem: audaces fortuna iuvat.

Nga dokumentet, tek respekti, një lidhje pak e çuditshme, por që dëshmon edhe një herë që ndryshimi vjen nga gjërat e vogla. Nga të gjitha anët që çalon Shqipëria, disa nga ato që kemi në dorë mund edhe t’i zgjidhim vetë, ndaj pa pritur me kokën poshtë që respektin të na e falin, mund ta fitojme duke ia dhënë së pari njëri-tjetrit, duke zbatuar parimin themelor të asaj shprehjes së famshme që thotë: “Bëju të tjerëve atë që do të doje të të bënin ty”. Do të hidheshin kështu, themele të shëndetshme për një revolucion të mirëfilltë vlerash.

Artan Haxhi, vijimesia e qeverisjes se Shkodres nga PD-ja

Demokratet jane mese te sigurte ne perseritjen e fitores se Bashkise se Shkodres, ashtu ic ka ndodhur prej 15 vitesh. Valsi i kandidaturave te PD-se per postin e kryetarit te Bashkise me te madhe te Veriut, ka ngjallur nje interes te jashtezakonshem. Sipas burimeve te sigurta, drejt Tiranes ne qender, jane nisur emrat e rreth 45 kandidateve potenciale. Sic ka ndodhur edhe me pare, seksionet dhe grupseksionet demokrate te Shkodres, kane percjelle prane kryesise emrat e preferuar prej tyre dhe kryesia e deges, ka vendosur dergimin e listes se plote, pa bere ndonje përzgjedhje fillestare.

Jane te shumte kandidatet, te cilet kane shanse per tu përzgjedhur si kandidate dhe sipas gjasave, edhe kryetare te ardhshem te Bashkise Shkoder. Nga Ahmet Omi, sekretar i PD-se, tashme kreu i Rezervave te Shtetit ne Tirane; Lorenc Luka, kryetar i Qarkut, Voltana Ademi nenkryetare e Bashkise, Rudolf Rasha, nënkryetar i Bashkise, Qashif Hoxha kryetar i Nendeges nr. 4, Sabri Bushati drejtor i Albtelekomit Shkoder, Anton Leka kryetar i Keshillit te Bashkise, Lorenc Mosi drejtor i Teatrit “Migjeni”, jane disa nga emrat kryesore te listes, prej se ciles kryesia e PDSH-se, do te perzgjedhe kandidatin per kryetar te Bashkise.

Megjithate, askush nuk ka dyshimin me te vogel, se kandidati kryesor i PD-se per Bashkine e Shkodres, vijon te mbetet Artan Haxhi, Qytetari i Pare aktualisht. I ardhur nga sfera akademike, Haxhi ka nje stature intelektuale te krijuar edhe si ish- zv.rektor i “Luigj Gurakuqit”. Madje, disa burime bejne me dije se Haxhi, nese nuk do te përzgjidhet si kandidature per kryetar bashkie, do te jete rektori i ri i Universitetit te Shkodres.

Gjate 3 viteve te mandatit te tij, Artan Haxhi ka treguar nje fryme disi me liberale ne menaxhimin e pushtetit vendor ne Shkoder. Dy nenkryetaret qe e mbeshteten, Ademi dhe Rasha, realisht paten te gjitha hapësirat e nevojshme te veprimit, ne sektoret e përcaktuar, per te dhene kontributet e tyre per qytetin. Asnjehere Haxhi nuk tentoi te grumbullonte ne duart e tija te gjitha kompetencat e pushtetit vendor. Fryma e tij liberale u konstatua edhe ne marredheniet me Keshillin Bashkiak. Pavaresisht se mazhoranca ishte e nje ngjyre me mandatin e kryebashkiakut, asnjehere nuk iu imponua asaj me propozimet e administrates. Ne shume raste, Haxhi “i ka hapur rruge” vullnetit te Keshillit, edhe kur nuk ishte i bindur se institucioni vepronte ne menyre te drejte. Liberalizmi i Haxhit, eshte konstatuar edhe ne marredheniet e instaluara me mediat. Jo vetem qe gazetaret dhe mediat, i kane patur dyert e Bashkise te hapura ne kuptimin e plote te fjales, por asnjehere, edhe pse mund te kete patur mundesite e instrumentet, kryetari Haxhi, nuk ka kërkuar ti imponohet direkt ose indirekt mediave. Kryebashkiaku ka dhene shembuj te mire edhe ne luften ndaj korrupsionit. Eshte nder te vemtit pushtetare vendore te Shkodres, qe ka shkarkuar nje nga drejtoret me te rendesishem te administrates se tij, te cilit iu vërtetuan mjaft shkelje nga kontrollet e realizuara.

Nje nga sferat me te rendesishme ne zhvillimin e qytetit, jane investimet. Duhet pranuar botërisht se deri me zgjedhjet e vitit 2005, qyteti i kishte me pikatore fondet per investime. Megjithate, edhe ne keto kushte Haxhi dhe administrata e tij, arriten qe per 3 vite, te realizojne volumin me te madh te investimeve ne qytet nga te ardhurat e vete Bashkise. Dikush mund ti konsideroje thjeshte mbushje gopash apo trotuare, por faktikisht, deri me sot nuk i kishte realizuar askush. Nga ana tjeter nuk duhet harruar se me fondet e Bashkise, jane ndertuar edhe rruge, kanalizime etj.

Ne fakt, ky shkrim nuk vlen qe te formojne nje ide apo opinion, nihilistet (ata qe kane prirjen te mohojne gjithçka) apo edhe socialistet (ata qe e shohin gjithçka me syzet optike te largimit 15 vjecar nga pushteti) e aleatet e tyre te majte.

Ne mbyllje te mandatit te pare te Haxhit, kryebashkiaku ka edhe nje argument te forte ne krahun e tij. Eshte ndoshta i vetmi kryetar Bashkie qe nuk eshte përfolur asnjehere per korrupsion, ryshfete, trafik influencash apo mitmarrje. Nje nga miqte e mije, jo me shaka, me thote madje se “Haxhi eshte i vetmi kryetar qe ka dale nga Bashkia, me te njëjtin kostum qe ka hyre”.

Me kete analize te thjeshte, kuptohet se Haxhi eshte kandidati me i mundshem per te vijuar qeverisjen e Shkodres nga PD-ja. I ka te gjitha rekuizitet e nevojshme per te marre edhe nje mandat te dyte, me nje eksperience te fituar ne qeverisjen e qytetit, por mbi te gjitha me nje ndershmëri proverbiale ne menaxhimin e postit. Sigurisht, ne nje mandat te dyte, Artan Haxhi do te jete edhe me komod, edhe me i suksesshem ne sherbim te qytetit. Qeveria shqiptare ka dhene qartas dhe haptas sinjale te kthimit te vëmendjes ndaj Shkodres. Me nje ndermjetes si Artan Haxhi, me nje mandat te dyte, qyteti me i madh verior ka vertete shanse per te rikuperuar regresin zhvillimor te akumuluar ne 15 vite.

Blerti DELIJA

Sokol PEPUSHAJ

Perceptim i gabuar i PS-se Shkoder. Shkodranet duan Çunin, “socialistet” duan Koplikun,

Edhe pse nuk eshte akoma e qarte nese PS-ja do te futet ne zgjedhjet vendore te 20 janarit 2007, tashme eshte ne fuqi nje dekret presidencial qe ka shpallur zyrtarisht daten e zhvillimit te tyre. Ne kete kuader, jane hedhur per diskutim brenda partive te ndryshme politike, emra individesh qe do te garojne per kryetar te njesive te pushtetit vendor dhe keshillave perkates.

Partia Socialiste ka sjelle nje risi ne perzgjedhjen e emrave, duke filluar me vendosjen e disa kritereve, ku pas plotesimit te tyre, cdo individ, brenda dhe jashte rradheve socialiste, mund te vetekandidoje. Ne kete kuader, per kryetar bashkie te Shkodres, shpallen vetkandidimin per ngjyrat e PS-se bisnesmeni Sait Fishta, arkitekti Zef Cuni si dhe padagoget Aurora Dibra, Mehdi Kroni dhe Namik Kopliku. Ne takimin e pare me strukturat drejtuese, bisnesmeni Fishta preferoi te terhiqet, duke mbetur ne gare vetem 4 persona, mes te cileve nje arkitekt, antar i kryesise se PS-se, kandidat per deputet ne vitin 2005 Zef Cuni,dy perfaqesues te shoqerise civile, jashte strukturave partiake si Aurora Dibra dhe Namik Kopliku si dhe, Mehdi Kroni, antar i kryesise se PS-se dhe njekohesisht kandidat per kryesocialist te qytetit te Shkodres.

Faza tjeter dhe mjaft e rendesishme e perzgjedhjes se metejme te kandidaturave, ishte votimi “1 antar, 1 vote” nga antaresia e PS-se se qytetit per keto 4 emra. Ajo qe ra ne sy pas perfudimit te votimit me 19 tetor 2006, ishte rritja e abstenuesve ne votim nga rradhet e vete socialisteve. E thene me shifra, nga rreth 980 antare qe PS-ja numeronte ne rradhet e saj ne zgjedhjen ne baze te parimit “1 antar, 1 vote” te kryesocialistit Ndue Dodaj, ne keto zgjedhje shume me te rendesishme edhe per qytetin e Shkodres, moren pjese afersisht 530 antare socialiste.

Nuk duam te futemi ne gjykimin e procesit te votimit ne pergjithesi, por mendojme te japim mendimin tone ne lidhje me rezultatin. Ne fakt, shume persona, antare ose jo te PS-se se Shkodres, me publikimin e 4 emrave, mbeshtesnin idene e nje fitoreje te lehte dhe madje me diference, te kandidatit Zef Cuni. Pas numerimit te votave, mund te thuhet ne menyre surprize, fitues rezultoi Namik Kopliku. Nje rezultat i tille, brenda stukturave te PS-se, ngjall vertete, me shume se habi. Dy antare te kryesise, persona te njohur per strukturat, te cilave u kane kerkuar voten, si Cuni dhe Kroni, rreshtohen respektivisht i dyti dhe i katerti. Jo vetem kaq. Nese do te ishin potenciale te fuqishme jo vetem intelektuale, por edhe oratorie, dy perfaqesyesit e shoqerise civile Dibra dhe Kopliku, nuk kishin as mundesine   e zhvillimit te disa takimeve me strukturat e PS-se, per te justifikuar disi rezultatin. Aq me teper, kur ne ndryshim nga Dibra, kandidati Kopliku prej thuajse 30 viteve, eshte vetem mysafir me qytetin e Shkodres, prej te cilit eshte larguar qe kur ishte student dhe per tu ripashaportizuar vetem 3 nentor 2006. Pra, kandidati Kopliku, eshte votur si kandidat per kandidat te kryetarit te Bashkise Shkoder, duke qene qytetar i Tiranes.

Argumenti i vetem qe lidershipi i PS-se se Shkodres, mbeshteste rezultatin e votimit te 19 tetorit brenda rradheve te socialisteve, ishte ideja e nje perceptimi ndryshe te antaresise. Me qarte, antaret e PS-se nuk kane votuar se cili do te ishte kandidati me i pershtatshem per ata si kryetar i ardhshem i Bashkise, por se cili do te ishte perceptimi i qytetareve shkodrane ne lidhje me 4 emrat e paraqitur. Ne plan te pare, nese do te ishte ndjekur ky kriter, do te kishte nje logjike dhe risi: socialistet provojne me mendojme fillimisht si qytetare, dmth jo si antare partie!

Por edhe nese kjo ka ndodhur, ka patur nje shenjestrim te gabuar, duke marre persiper te gjykojne thjeshte si qytetare te Shkodres. Vetem pak dite pas votimit te 19 tetorit 2006, socialistet, ne pika te ndryshme te qytetit, vendosen cadrat e tyre per te terhequr opinionin e qytetareve te thjeshte ne lidhje me 4 emrat e propozuar. Ne fakt, numri i qytetareve te interesuar per te dhene mendimin e tyre, ishte shume me larte se ai i socialisteve me tesere, duke gjykuar nga numri i formulareve te plotesuar. Kjo edhe pasi, jane hedhur dyshime serioze per plotesimin te me shume se nje formulari nga i njejti person, ne favor te nje kandidati te caktuar, i cili mbase duhej te fitonte.

“Cadrat” treguan se perceptimi i socialisteve, duke gjykuar si qytetare te Shkodres per kandidatin me te mire per kryetar bashkie, ishte i ndryshem nga ai i vete shkodraneve qe u shprehen permes plotesimit te nje formulari. Me i preferuari, rezultoi Zef Cuni, pas tij Aurora Dibra dhe vetem i treti Namik Kopliku i socialisteve, i pasuar nga Mehdi Kroni. Sigurisht, eshte surprize rreshtimi ne vendine   dyte te Dibres, e cila gjithsesi eshte nje mbiemer i njohur dhe me vlera per qytetin, por nje tjeter mbiemer shume i njohur, ai i Koplikut, jo vetem qe nuk fitoi, por u rreshtua i treti. Eshte mese normale, pasi Cuni eshte nje figure publike, me reputacion profesional dhe intelektual, ndersa Kopliku edhe pse mund ti kete keto cilesi, nuk njihet ne Shkoder. Kjo, jo per fajin e qytetareve, por te tijin pasi prej 30 vitesh ka zgjedhur Tiranen per te jetuar.

Ne nje qytet si Shkodra, eshte shume e veshtire qe pushteti te ndryshohet, aq me pak te kaloje ne duart e PS-se. Cdo kandidat do ta kishte te pamundur te fitonte, por ne rastin e nje kandidimi te mundshem dhe perfundimtar te Koplikut, PD-ja do ta kishte mese te lehte fitoren. Edhe llogarite e ndryshme qe mund te behen ne lidhje me perkatesine fetare te kandidatit te PD-se, e cila mbase mund te jete e ndryshme nga ajo e PS-se dhe anasjelltas, nuk mendojme se afrojne shanse per te marre Bashkine e Shkodres nga opozita mese 15 vjecare. Megjithate, pas kandidimit mjaft dinjitoz te Esmeralda Urucit, risise se sjelle nga Gjergj Leqejza, socialistet kishin mbase me shume mundesi per te bere nje perzgjedhje me te mire te kandidatit, bazuar ne shanse reale dhe argumenta per te rivalizuar denjesisht.

Tashme PS-ja e Shkodres, ka bere nje perzgjedhje dhe ka derguar ne kryesine   e Tiranes 4 emrat, sipas renditjeve: asaj te votimit brenda strukturave dhe votimit te hapur nga qytetaret. Ne fakt, edhe perzgjedhja e Tiranes, nuk do te jete shume e lehte. Nese do te qendroje ne fuqi kandidatura Kopliku, perceptimi qytetar permes testimit, eshte kunder tij. Por edhe nese emri ndryshohet nga Tirana, jane strukturat e PS-se Shkoder qe mund te reagojne negativisht! Ndersa shkodraneve, sidomos 73% qe zgjodhen abstenimin ne vitin 2003, u intereson nje shtyse qe te lene shtepite e tyre me 20 janar 2007, per te mbeshtetur kandidatin me te mire. PD-ja eshte   serish e favorizuar, jo vetem nga unifikimi i ngjyres se pushtetit me qendren, por edhe vendosja perballe e nje kandidati, tani per tani, anonim jo ne kuptimin e peshes intelektuale qe mund te kete, por te migrimit rreth 30 vjecar drejt Tiranes.

Redaksionale

Bota politike dhe animi i kandarit të barazisë

Nga Albert VATAJ

Barazia në tërësinë e saj është një koncept filozofik i gjithfarëformësh, duke qenë i tillë ai mbetet dyshues në pjesëmarrjen e të qenit një taban i fortë. Kjo për më tepër kur gjithçka në botën e të përditshmes dirigjohet nga politika dhe tërësia e saj. Në vetvete politik ka fare pak gjasa të përcjellë barazi ose të garantojë diçka të tillë si brenda vetvetes, ashtu edhe në raport me atë që ajo e quan vullnet i lirë qytetar.

Në botën morale çdo gjë është e klasifikuar, e sistematizuar , e parashikuar dhe e vendosur që më pare, ndërsa në botën politike çdo gjë është e trazuar , e diskutueshme dhe e pasigurtë.

Parimi i barazisë nuk mund të vendoset në shoqëritë civile, pa qenë mbizotërues në botën politike. Mund të ekzistojnë të drejta të barabarta për të shijuar të njejtat kënaqësi, për të marrë të njejtat profesione , për të shkuar në të njejtat vende me një fjalë për të jetuar në të njejtën mënyrë dhe për të kërkuar pasurinë me të njejtat mënyra ndonëse të gjithë njerëzit nuk marrin pjesë një lloj në qeverisje. Këto parime të barazisë dhe dëshira e njerëzve për liri të plotë , mundësojnë lindjen e demokracisë.

Sipas kësaj teorie kur publiku qeverisë , nuk ka njeri që të mos ndihej se ç’vlera ka vullneti i mirë i publikut. Duke tërhequr vlerësimin dhe dashurinë e tyre në mesin e të cilëve i duhet të jetojë, ai sigurisht që sheh dobinë, lumturinë dhe çështë më kryesorja barazinë e tij me të tjerët. Megjithatë edhe demokracia nuk është një formë e përsosur e udhëheqjes , mirëpo karaklteristikat cilësit dhe fisnikëria që ka ajo , sot kur bota është në një civilizim të madh , qartë po shihet domosdoshmëria e ekzistencës së saj.

Në ato vende ku nuk sundon demokracia , sundon diktatura dhe despotizmi. Është thënë se një despot i fal lehtë nënshtetasit e tij pse nuk e duan atë , por me kusht që të mos e duan edhe ata njëri-tjetrin. Ai atyre nuk u kërkon që ta ndihmojnë në qeverisjen e shtetit , por që ata të mos aspirojnë që ta qeverisin atë vetë. Kjo është një teori që qind për qind kundërshtohet nga demokracia siç thotë edhe Karl Popper_i : “Pyetja se kush duhet ta marrë pushtetin është pyetje e parashtruar gabim.Mjafton që të ndërrohet përmes zgjedhjeve qeveria e papërshtatshme. E kjo sipas tij është demokraci”

Shihet qartë ndikimi i tolerancës së demokracisë në një pushtet shtetërorë. Toleranca është karakteristikë e demokracisë , karakteristikë kjo që mundëson edhe deri te arritja e barazisë shoqërore në shtet , barazinë që shumë shekuj njerëzit e kanë dëshiruar dhe janë sakrifikuar pa masë. Çdo lloj forme e pushtetit shtetërorë në teorinë e tij thotë se mbron të drejtat dhe detyrimet e njerëzve , mirëpo, de facto asnjëra përveç demokracisë nuk e shprehu teorinë e saj në vepër , ose thënë më mirë , teorinë që kishte, e kishte të pa definuar mirë.

Demokracia shprehte përmes veprimeve të veta e kjo don të thotë se ushtron veprimtari civilizuese , humanitare , toleruese dhe afatgjate.

Në Ferizaj, aty ku hoxhallarët luten për Enver Hoxhën

Elisabeta Ilnica

“Enver! Enver!”. Nëse me këtë emër do të thërrisje rrugës nëpër Ferizaj të Kosovës, të paktën 1 në 10 meshkuj do të ndalohej për t’u përgjigjur. Pothuajse të gjithë të moshës 30-40-vjeçare, origjina e Enverëve ishte e njëjtë; vinte nga adhurimi për ish-kreun komunist në Shqipëri. Një adhurim që koha jo vetëm nuk kishte mundur ta zbehte, por përkundrazi, e kishte ringritur fuqishëm kultin e tij. Enver Hoxha në Ferizaj ishte si filozofia e verës, që sa më shumë vjetërohet, aq më e mirë bëhet. Nëse Gjirokastra e lindi djalin që më pas do të bëhej udhëheqësi i shtetit shqiptar për 45 vjet me radhë, Ferizaj tashmë konsiderohet si qyteti që kërkon ta bëjë të përjetshëm. Për këtë ka dhe plane konkrete…

E kush më mirë mund të na i zbulojë ato, se sa kryetari i Lëvizjes Popullore për Ferizajn, Remzi Hasani. I lidhur ngushtë me të vejën e Enver Hoxhës, Nexhmijen dhe ish-shefin i Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë së Shqipërisë, Veli Llakaj, ai flet për një të ardhme të kuqe jo vetëm për qytetin e tij, por për të gjithë viset ku ka shqiptarë. Dhe në Ferizaj kjo ngjyrë ka filluar të përhapet, deri aty sa… edhe hoxhallarët e duan Enver Hoxhën. Pavarësisht faktit se ish-kreu komunist ishte kategorikisht kundër fesë, besimtarët myslimanë në Ferizaj kanë arritur deri aty sa kanë bërë dhe iftar për Enver Hoxhës (vakt i ngrënies së pasdites për agjëruesit në muajin e shenjtë të Ramazanit). Kjo ka ndodhur më 16 tetor 2005, ku simpatizantë të ideologjisë së tij janë mbledhur në sheshin e qytetit, duke kërkuar që një nga 374 rrugët e Ferizaj të marrë emrin e ish-diktatorit shqiptar. Sipas dëshmitarëve që kanë qenë në manifestimin e parë publik, më 16 tetor 2005, protesta nuk u ndal, derisa erdhi ora e iftarit që përkon me disa minuta pas perëndimit të diellit. Kur daullet kanë nisur të ndihen në qytet, njëri nga hoxhallarët, i cili ka qenë dhe vetë pjesëmarrës në tubim, i ka ftuar të gjithë manifestuesit që të hanë së bashku iftar për Enver Hoxhën. “T’i bëjë rehat shpirti në xhenet (parajsë)”, – ka thënë hoxha, i cili është kujdesur që rituali i shenjtë atë ditë t’i dedikohet ish-kreut komunist të Shqipërisë. Mendimi i tij është duartrokitur mes brohoritjesh “Enver Hoxha, Enver Hoxha”, ndërsa janë lutur për të. Jo vetëm kaq, por pas ngrënies së iftarit, besimtarët myslimanë kanë nisur të shpërndajnë edhe zeqat për Enver Hoxhën, në emër të Allah-ut (ndihma në para dhe ushqime për njerëzit e varfër, të cilat nuk konsiderohen lëmoshë).

***

“Enver Hoxha është i papërsëritshëm dhe ne, qytetarët e Ferizajt, e kemi kuptuar këtë, pavarësisht përkatësisë politike apo besimit fetar”. Kështu e shpjegon ringritjen e kultit të ish-kreut komunist në Kosovë, kryetari i Lëvizjes Popullore për Ferizajn, Remzi Hasani. Sipas tij, në manifestimin e një viti më parë kanë marrë pjesë anëtarë të partive të ndryshme politike, besimtarë, ushtarakë, nëpunës shteti, etj. “Ne akoma nuk kemi ngritur një parti Komuniste, pasi këto që kemi na dalin e na teprojnë momentalisht. Nuk mendoj se është koha për të krijuar akoma më shumë forca politike, pasi statusi i Kosovës kërkon që të jemi sa më të mbledhur edhe politikisht dhe unë e vlerësoj këtë. Në rast se ne tani do të guxojmë të regjistrohemi zyrtarisht, faktori ndërkombëtar mund të na paragjykojë. Për më tepër, presim fillimisht që të gjitha partitë komuniste në Shqipëri të shkrihen në një. Më tej, pas pavarësisë, atëherë edhe ne, në bashkëpunim me Partinë Komuniste të Shqipërisë, do të krijojmë degën tonë. Por pavarësisht se nuk kemi partinë me zyra, vulë e stemë, është për t’u theksuar fakti që në Ferizaj figura e Enver Hoxhës është shumë e dashur për të gjithë. Ata që e kundërshtojnë kanë vetëm një arsye; janë titistë”, – thotë Remzi Hasani. Dhe, akuzat titiste kanë arritur deri në derën e kreut të Komunës së Ferizaj, Faik Grainca. Arsyeja?! Sërish flet Hasani: “Edhe pse mblodhëm 1 500 firma që të paktën një rruge t’i vendosej emri i Enver Hoxhës, pa llogaritur sa të tjerë janë që nuk kanë mundur dot të firmosin, numri 4-fishohet. Por kryetari i komunës refuzoi edhe ta shqyrtojë kërkesën tonë, edhe pse vetë pati deklaruar publikisht që qytetarët kanë të drejtë propozimi për rrugët e Ferizaj. Megjithatë, të jeni të bindur që nuk do ta lëmë me kaq”. Sipas tij, në vitet ’90 nuk pati një ligj Kuvendi për heqjen e busteve, fotografive apo monumenteve të tjera të Enver Hoxhës, ishte vetëm dëshira e qytetarëve që i rrënoi ato. Edhe sot, për rivendosjen e tyre është dëshira qytetare…

***

Po çfarë mund të bëjnë komunistët pa parti të Ferizaj për të dalë kundër vullnetit të kryekomunarit Grainca?! “Edhe bomba atomike po të bjerë ne do ta emërojmë sheshin kryesor “Enver Hoxha”. Meqë kryetari i Komunës nuk deshi që t’i lërë emrin një rruge, tani do të jetë një shesh. Në fakt, ky shesh vetëm zyrtarisht nuk quhet “Enver Hoxha”, pasi tashmë të gjithë ashtu e njohin dhe e thërrasin të gjithë. Është bërë si pikë orientimi i kalit të Skënderbeut në Tiranë. Kot e ka, pasi ne do t’ia dalim. Në vend të një tabele të vogël që kërkuam, do të përgatitim një tjetër gjigante kuqezi, me yll e flamur apo elementë të tjerë të komunizmit, ku në mes të saj të shkruhet “Enver Hoxha” dhe do ta vendosim në qendrën e sheshit. Nëse komuna e heq ditën, ne do ta rivëmë natën apo nëse e heq natën do ta rivëmë ditën. Nuk do të ndalemi derisa Enver Hoxha të marrë vlerësimin që i takon edhe në qytetin e Ferizajt” – flet për “Shekullin”, Hasani, ndërsa nuk harron të tregojë për atë se çfarë ka bërë ish-kreu komunist për Kosovën. Sipas tij, Enver Hoxha ka dhënë një kontribut të rëndësishëm, duke filluar menjëherë pas mbarimit të LANÇ, ku ai dërgoi drejt Kosovës 200 mësues në kuadër të luftës kundër analfabetizmit. Madje, Hasani thotë që Enver Hoxha është betuar që në vitin 1936 para varrit të Bajo Topullit se do të bashkojë të gjithë shqiptarët, po ashtu edhe më 31 dhjetor të vitit 1 janar 1943 dhe janar të 1944. Por arsyen pse ish-kryekomunisti shqiptar nuk arriti dot t’i mbajë këto betime, ai e anashkalon me shpjegimin: “Enver Hoxha duhet vlerësuar për realitetin se vetëm ai dhe SHBA-ja nuk e nënshkruan Helsinkin e vitit 1975, pra nuk i legjitimoji kufijtë e ndarë të Shqipërisë që u copëtuan që nga viti 1913. E, deri tani Serbia është mbrojtur deri tani me Kartën e Helsinkit, ku u njoh Republika e Jugosllavisë”.

***

Për të mbështetur rifillimin e “epokës së lavdishme”, siç kanë dëshirë ta quajnë enveristët në Ferizaj, nga Tirana është nisur para disa muajsh drejt këtij qyteti edhe ish-shefi i Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë, i cili ka bujtur në hotel “Lyboten” në Ferizaj. Pikërisht, më 11 prill 2006, nga valixhja e tij në dhomën e hotelit, u ka treguar dhe një “surprizë” ferizajsve komunistë; një plan sekret të Enver Hoxhës në vitin 1981 për çlirimin e Kosovës nga pushtimi serb. Më pas e ka lexuar atë publikisht në mes të sheshit të qytetit, së bashku me një telegram urimi të Nexhmije Hoxhës, ku shkruhej: “Pastë fat Ferizaj, më shumë se sa Gjirokastra”. Kjo letër i ka entuziazmuar pro-enveristët, por edhe i kanë kërkuar të vesë së Hoxhës që të bëjë përpjekje për të unifikuar të gjithë komunistët shqiptarë kudo që janë. “Na vjen keq që janë kaq shumë parti komuniste, sepse Enver Hoxha është një dhe i vetëm. Po ashtu na erdhi keq për Nexhmijen kur në Kongresin XIV të LANÇ-it deklaroi se ‘gjatë luftës e rrezikonim kokën në torbë, por kishim masat. Sot jemi të lirë, por mungon masa”, – thotë Hasani. Sipas tij, pavarësisht baltës që i është hedhur figurës së Enver Hoxhës, komunistët do ta “pastrojnë”. Me ambicie Hasani deklaron edhe një projekt, i cili do të fillojë tani në tetorin e vitit 2006 për të përfunduar pas 2 vitesh. Bëhet fjalë për një simpozium shkencor posaçërisht për Enver Hoxhën. “Në vitin 2008 do të mbahet një simpozium mbarëkombëtar me fakte dhe argumente shkencore për të gjithë veprën e Enver Hoxhës. Do të analizohet prej qindra specialistësh çdo detaj historik, çdo vepër e tij, çdo vendim e deklaratë e tij për të dalë në përfundime shkencore. Kjo është mënyra më e saktë për të treguar nëse ka gabuar apo jo Enver Hoxha, nëse ka bërë mirë apo keq”, – thekson kryetari i Lëvizjes Popullore, Remzi Hasani .

***

Ndërsa Hasani mundohet të lartësojë kujtimin e Enver Hoxhës, kjo duket një “telash” më vete për kryetarin e Komunës së Ferizaj, Faik Grainca. Duke e ditur reagimin e ashpër të komunistëve ndaj refuzimit për të emëruar zyrtarisht një nga sheshet e qytetit me emrin e ish-diktatorit shqiptar, ai mundohet të shpjegojë për gazetën “Shekulli” arsyet e kundërshtimit: “Është një iniciativë e një grupi qytetarësh për të pasur një rrugë apo shesh që të thirret Enver Hoxha dhe kjo është krejt normale. Por ai propozim nuk ka kaluar në Kuvend për miratim dhe as nuk e shpresoj që një gjë të tillë të ndodhë, sepse me sa dimë, as në Tiranë e asgjëkundi tjetër në Shqipëri, asnjë rrugë nuk mban emrin e Enver Hoxhës. Do të ishte krejt e natyrshme nëse Enver Hoxha konsiderohet si figurë e plotë, që të sillej nga Tirana në Prishtinë dhe më pas le të ndalonte dhe në Ferizaj. Ne nuk mund të dalim dhe të flasim para kryeqyteteve për Enver Hoxhën”. Sipas tij, më parë duhet pritur që historia të thotë fjalën e fundit për të, ta shqyrtojë e gjykojë njëkohësisht dhe vetëm atëherë mund të gjendet një vend për të dhe në rrugë apo shesh. Deri këtu Faik Grainca flet si kryekomunar, ndërsa duke dashur të shprehë edhe përshtypjet individuale për Enver Hoxhën thotë: “Unë personalisht mendoj Enver Hoxha nuk e meriton një respekt të tillë, që të mbajë emrin e ndonjë rruge apo sheshi në qytetin tonë, pasi përkundër meritave që i veshin artificialisht, mendoj se ka pasur shumë dobësi, ka sjellë mjerim, dhunë diktat etj”. Ndërsa vendosjes me çdo kusht të një tabele “Enver Hoxha” nga ana vullnetare e komunistëve në Ferizaj, të cilën e deklarojnë me thënien “që as bomba atomike nuk do të na ndalojë”, kryekomunari përgjigjet: “Dhuna?! Është shprehje tipike komuniste. Pra, del e qartë se kush komunistë. E vërteta është se ata janë shumë larg demokracisë”.

Titistët që çuan në Ferizaj Koçi Xoxen

Figurat e vjetra të komunizmit e kanë ndjekur gjithnjë Ferizajn. Për historinë e këtij qyteti flet pak fjalë edhe Afrim Demiri, i cili është dhe gazetar pranë “Koha Ditore” në Kosovë. Duke iu referuar ngjarjeve më të fundit në Ferizaj, ku ai banon, Demiri thotë për gazetën “Shekulli”: “Koçi Xoxe dhe Enver Hoxha, si duket, e kanë fatin të vazhdojnë rivalitetin edhe për së vdekuri dhe atë çuditërisht në Ferizaj. Është një rrugë, jo larg nga qendra e Ferizajt që titistët me vite e kishin e kishin emërtuar me emrin e Koçi Xoxes. Në rininë time mbajë mend se shumë shokë të mi, me dhjetëra herë kishin hequr atë mbishkrim, për ta rivendosur titistët e pushtetit sërish. Dhe në mes të kësaj loje heq e vendos, shumë prej tyre kishin ngrënë edhe dajak, mos edhe burg. Tani, si për ta plotësuar mozaikun e përmbysur, del propozimi që një rruge, objekti apo sheshi t’i ngjitet emri i Enverit”. Sipas tij, lufta në mes titistëve dhe enveristëve nga blloku i revanshizmave socialist po bartet në kohën e pluralizmit të brishtë të Kosovës. Për më tepër, Demiri ka bindjen se, me sa duket, duhet t’u dalë punë edhe akademikëve të vendeve tona për të liruar opinionin nga frustrimet e panevojshme me nëntekst politik. “Së paku, nëse Enveri i ka sjellë dëm çështjes shqiptare dhe popullit shqiptar për aq sa i ka sjellë, mendoj se nuk duhet lejuar që enverizmi ta ketë atë shans sërish. Në demokraci ka konkurrencë të vlerave të tjera, andaj historia e shkruar mirë do t’i ndihmonte këto vlera”, – shprehet Demiri.

Ferizaj, në “skanerin” dje dhe sot

Qyteti i Ferizajt është vendbanim relativisht i ri, prandaj dhe ekonomia e tij është zhvilluar në vitet e vonshme. Një ndër faktorët më të rëndësishëm nga e kaluara historike për formimin e qytetit të Ferizajt dhe të zhvillimit ekonomik të tij, është padyshim ndërtimi i vijës hekurudhore (1873) dhe stacionit hekurudhorë, linjë kjo shumë e rëndësishme për transportimin e udhëtarëve dhe të mallrave, që njëkohësisht ndikoi së tepërmi në ndryshimin e fizionomisë së vendbanimit shndërruar atë në qytet. Zanafilla e ekonomisë së Ferizaj fillon me disa veprimtari, kryesisht zejtare dhe tregtare. Kështu p.sh në vitin 1900, Ferizaj nga 400 shtëpi sa kishte në atë kohë, 200 prej tyre ishin dyqane. Përveç fabrikës së tjegullave, të gjitha ndërmarrjet tjera që ekzistojnë në Ferizaj, janë themeluar në kohën e pas Luftës së Dytë Botërore. Si pozicion gjeografik, Ferizaj shtrihet në jug të pjesës qendrore të Kosovës. Paraqet një udhëkryq të rëndësishëm, sepse nëpër këtë qytet kalojnë të gjitha rrugët e rëndësishme që e përshkojnë Kosovën nga veriu në jug dhe nga lindja në perëndim. Këto rrugë pastaj vazhdojnë edhe në shtetet fqinje dhe në rajon. Komuna e Ferizajt ka 720 km katrorë dhe gjithsej ka 44 fshatra Dy fshatrat më mëdha janë Gremja dhe Komogllava, në të cilat jetojnë nga 6 000 banorë. Komuna e Ferizajt ka afro 145 000 banorë, prej tyre gjysma jetojnë në qytet dhe gjysma në fshatra. Nga komunitetet tjera jetojnë rreth 3 700 banorë, kryesisht ashkalinjë, romë, goranë, myslimanë, serbë, në të cilat përbëjnë rreth 2,06% të popullatës. Ndërkaq, Ferizaj është shndërruar në qendër të rëndësishme ekonomike. Sot ende funksionojnë fabrikat dhe ndërmarrjet e dikurshme, të cilat ishin bazë për zhvillimin ekonomik të komunës, siç janë Fabrika e Tubave të Çelikta, Fabrika e Vajit, Kombinati i Drurit, Fabrika për Përpunimin e Frutave Ekzotike, Fabrika e Tullave etj. Komuna kishte gjithsej 19 ndërmarrje shoqërore. Këto ndërmarrje edhe sot funksionojnë, por me vështirësi dhe presin të privatizohen. Tashmë ekonomia private paraqet bartësen kryesore të zhvillimit ekonomik të komunës. Në Komunën e Ferizaj janë të regjistruara rreth 4 000 biznese, ndërsa numri i të punësuarve në ekonominë private është mbi 7 000 mijë dhe është më i madh se numri i të punësuarve në ekonominë shoqërore.

SERVILIZËM    DERI  NË  PËRULJE

Vetëm pak ditë më pare u zhvillua në Tiranë  ceremonia e rivarrimit të eshtrave të ushtarëve gjermanë të rënë gjatë luftës së dytë botërore në vendin tonë, eshtra këtontë atyre që nuk ishin riatdhesuar dekata më parë. Padyshim që kjo është një e drejtë e shtetit gjerman , për ti bërë nderimet  të rënëve të tij, dhe pse ato i përkasin një lufte të  palavdi e deri të turpshme të këtij popullit gjerman , ndaj së cilës dhe ai vetë ka kërkuar ndjesë publike. Ndërsa për shtetin shqiptar , ky është vetëm një detyrim ligjor , që rrjedh nga  amendamentet e konventave ndërkombëtare të nënshkruara prej tij.Në të vërtetë, ajo që më bëri përshtypje  dhe më nxiti të jap opinionin tim për këtë , është qëndrimi i drejtuesve të lartë të qeverisë shqiptare , me në krye ministrin e mbrojtjes Fatmir Mehdiu, pjesmarrës  aktive  në ceremoninë e rastit. Them aktiv , se nisur nga pamjet filmike të transmetuara  nga mediat vizive qendrore , ministri  ynë i mbrojtjes nuk ishte  thjesht në pozucionin e një zyrtari të lartë që po kryente një detyrim protokolli , për të qenë i pranishëm në këtë ceremoni. Ai u shfaq me një pamje të pikëlluar e të ngrysur , sikur të rivarrosurit të ishin ushtarë shqiptarë e jot ë huaj që kishin vrarë shqiptarët , si dhe ishte në krye  të ceremonisë , krahas ambasadorit gjerman. E ndonëse ambasadori gjerman Annen dukej i qetë , indifirent dhe po kryente një detyrim ligjor të pozicionit të tij, Mehdiu ynë gati sa nuk po derdhte lot e mezi e përmabante vehten , nga pikëllimi për ushtarët gjermanë që kishin ardhur në Shqipëri si pushtues dhe kishin vrarë bashkëatdhetarët e Mehdiut që jetonin në vendin e tyre . E sikur të mos mjaftonte vetëm kjo, por ministri Fatmir Mehdiu në fjalën e tij , dhe pse nuk arrij ta kuptoj se përse ishte e nevojshme që ai të fliste, , me zë emocionues e që i dridhej nga pikëllimi , kujtoj se mes të tjerash tha një shprehje të tillë : “Le të prehen të paqe dhe të najapin mesazhe të tilla që të na mësojnë dhe net ë jetojmë në paqe”!!!.  Për pjesën e pare të shprehjes, është normale që për çdo të vdekur të thuhet “ u preftë në paqe”, një respect njerëzor ky , pavarësisht se kush është i vdekuri, si dhe pse ka vdekur.Por ajo që më çudit është pjesa e dytë e frezës së Mehdiut : “ të na mësojnë të jetojmë në paqe”. Se çfarë mësimi e mesazhi paqeje mund të na japë  kujtimi  i ushtarëve nazistë gjermanë , hitlerianë , këtë e di vetëm Mehdiu. Vetëm për leksione paqeje nuk mund të flitet për ushtarët gjermanë të luftës së dytë botërore , që së bashku me idetë e formimin e tyre nazist , u rreshtuan me më të keqen , duke vrarë miliona njerëz në botë.Nuk kuptoj dhe diçka tjerër. Ky Mehdiu ynë minister , duke qenë kaq pacifist , përse është pro, madje krenohet me djemtë shqiptarë që shkojnë n Irak apo Afganistan, ndonëse misioni i tyre padyshim është mjaft i ndryshëm nga ai i ushtarëve gjermanë të luftës së dytë botërore. Duka analizuar veprimet e fjalët e ministrit tonë të mbrojtjes , dhe pse dyshoj pak në aftësitë e formimin e tij , më shqetësuese është ndjenja e servilizmit  deri në përulje qesharake e disa drejtuesve shteti, ndaj të huajve. Fatkeqësisht kjo vërehet dhe në nivele e fusha të tjera , ku kemi të bëjmë me të huaj , por kur servilizëm i tillë bëhet nga  një ministër, që së paku për përfitime ekonomike nuk duket se ka nevojë, kuptohet se çfarë përmasash  ka për nivelet e tjera. Kjo më kujton dhe raste të  tjera ku shfaqet hapur një inferioritet epërulje pa asnjë arsye e drejtuesve të lartë të shtetit shqiptar, dje dhe sot , ndaj përfaqësuesve të shteteve të fuqishme e ndaj të huajve në përgjithësi. Kjo nuk justifikohet në asnjë rast me ndjenjën e respektit për të huaj . Ai është një servilizëm e përulje poshtëruese jo vetëm për ato si individë , por dhe për atë që ato përfaqësojnë.Më shumë se kushdo, politikanët e lartë, duhet të dine të nderojnë kombin e vendin të cilit i përkasin

RIDVAN    SHTEGU

“Rroli i qytetarisë shkodrane në ngritjen e flamurit mbi Deçiç (1911)

Për heroizmin e pashembullt të malësorëve të Malësisë së Madhe, dhe Prijësit të saj Popullor, kreshnikut të Traboinit – Dedë Gjon Luli, hisoriografia Shqiptare asht shprehun me kohë. Madje dhe për përfshirjen në këtë lëvizje të intelektualëve dhe patriotëve të shquar shkodranë si Luigj Gurakuqi, Hilë Mosi e Risto Siliqi, por, me këto figura në një farë mënyre asht mbyllë “Qarku” i ndihmës qytetare ndaj “Ulurimës” së malësorëve për Pavarësi. Asht shkrue gjithashtu edhe për ato pjesë fanatikësh, të cilët e pritën Turgut Pashën në Baçallek sikur të ishte çlirimtarë dhe jo pushtues! Asht folë e shkrue edhe për atë “rregjiment aksionistash” që u nisën për të pushtue Malësinë, nën tingujt e daulleve të pushtuesit, dhe, si u kthyem me “bisht ndër shale”, mbasi lane të vramë e të plagosun. Në këtë shkrim do të flasim për pjesën ma të emancipueme, ma patriote dhe liridashëse të qytetarisë shkodrane, e cila dha një kontribut të madh në ndihmë të bashkë-Vllazënve malësorë, kundër bishës osmano-aziatike.

Këtë privilegj na e ofron “Arkivi i Faik Konicës”, përmes dishmitarit-okularë të asaj ngjarjeje madhore, 2. Nush Keçi: Me 24 Mars 1911, plasi pushka në Malësi të Madhe, dhe lufta filloi në fushën e Rapshës. Menjëherë në Potgoricë u krijue nji komitet për me i ardhë në ndihmë malësorëve, me pare, pushkë e ushqime. Në këtë komitet bante pjesë dhe (autori i siperpërmendun) Nush Keçi bashkë me Gjonin e Cin Radovanit, Shanin e Pjetër Koliqit, prej Shiroket, dhe Pashko Trashani, Ndrekë Kiçi, Loro Suma, Zef Dema, Pjetër Bumçi, Simon Gjon Laca, dhe Ndoc Shoshi prej Shkodret. Ndihmë të madhe i kanë dhanë Komitetit, Lush Guga, Ndoc Guga, Ndoc Naraçi, Pjeter Kuçi, Kel Dema, Jak Voci, Gjon Karma, Jak Daija, Gjon Koliqi, e Gjon Shoshi.

Komiteti hapi edhe degë të tjera në qytetet e Malit të Zi, si, në Riekë, Cetinë, Vini-Pazar, Tivar, Kotorr e deri në Trieste të Italisë. Ndër këto degë bajshin pjesë shum shkodranë, ndër të cilët; Mati Koliqi, Mati Stani, Gaspri i Martin Ndojës, Gjon Mala me të vëllanë, Zef Koka, Zef Jak Dajçi, Nush Guli, Pjeter Dodmasej, Jak Deda, Pashko Gurashi, Filip Zadrima, Jak Zanba, Gjush Prela, Filip Pema, Filip Parruca, Kolë Simoni, Kolë Ashiku (farmacist) etj. Këtij Komiteti i kanë ardhë ndihma në të holla, prej shqiptarëve të Amerikës, Egjiptit, Rumanisë e Dalmacisë, dhe prej qytetarëve shkodranë. Të gjitha mledhjet baheshin në shtëpinë e Nush Koçit (thotë vetë autori), se nuk ja kishin besen malazezëve, dhe se, Konsullata Turke në Podgoricë na gjurmonte me spiuna që i kishte dergue Valija i Shkodrës. Për t’i hjedhë pluhun syve Qeverisë së Malit të Zi, ne, zgjodhëm si Kryetar Komiteti – Sokol Bocin, e Sekretar të birin – Kolen. Spiunat e Turqisë na ndiqnin në çdo hap, tuj ba rraportime në Shkoder, e Qeverija, burgosi Kolen (Sekretarin), Gasprin, Pashko Kakarriqin, Pjeter Koliqin, Gasper Kiçin, Nush Koliqin e Shaptuk Darragjatin, për shkak të bijve e vllazënve të tyre që bajshin pjesë në Komitet dhe mblidhnin ndihma për malësorët luftëtarë. Por, edhe unë nuk ndejta me duar kryq – (thotë autori). Me malazezët njihesha prej kohësh, kisha disa miq e kumbarë, dhe prandaj hapa një rrjet – kundër spiunazhi – e kur më binte me vertetue se ndonji spiun punon për llogari të Turqisë, kam ndërmjetësue me i internue në Kolloshin në Danilograd e në ndonji vend tjetër. Në atë Komitet u vumë në marrveshje me qendrat shqipëtare t’Europës, Amerikës, Afrikës, dhe nxorem leje me importue armë e municione, dhe për këtë ngarkuem Zef Dajçin me i shpernda.

Ky aspect i sipërtrajtuem tregon, se, qytetaria e Shkodrës në pjesën e saj më të emancipueme dhe Atdhedashëse, u aktivizue me të gjithë potencialin e sajë në ndihmë të bashkë vllazenve dhe bashkë Atdhetarëve malësorë në Kryengritjen e madhe të Malësisë. Kjo tregon solidaritetin maksimal me “Luanin” e maleve Dedë Gjon Luli, në ngritjen e Flamurit të Arbërit mbi Bratitë të Deçiçit me 6 Prill 1911.

Nuk e dij nëse, këto fakte qëndrojnë të dokumentuara në “Arkivin e Shtetit”, por e randësishme asht se, këtë e vërteton ma së miri “Arkivi” i njenit prej figurave ma të shqueme të Kombit t’onë, të Madhit, Faik Konica.

Kanë qarkullue mjaft “thash e theme” për pasivitet të qytetarisë shkodrane në Luftën e Malësisë së Madhe e të Dukagjinit, por, ky fakt i dokumentuem nga nji Arkiv serioz, e shperndanë “tymnajen” dhe nxjerr në dritën e Diellit, Atdhetarët e vërtetë shkodranë, dhe në anën tjetër spiunët (anonimë) që i ndihmuan pushtuesit osmanë, për të përjetësue këtë pushtim mizor, posë shekullor… Figurat e sipërpërmenduna, tregojnë madhështinë e shpirtit intelektual shkodran, dhe pa asnji mëdyshje dhe shpirtin e madh të tregtarëve shkodranë që ndihmuan financiarisht kryengritësit. Asht për t’u përgëzue vepritmi patriotic i atij Komiteti i cili sensibilizoi Europen, Ameriken dhe Afriken, dhe çdo vend ku “Shqipja” i kishte të shperndamë bijtë e sajël, të cilët kontribuan me të gjitha mjetet, me të holla, ushqime dhe armë e municione.

Deçiçi, dhe “Legjenda” e maleve – Dedë Gjon Luli, duhet të skaliten thellë në mendjen e çdo shqiptari me gjak Arbënori, si, Flamurtar të pare mbas pushtimit pesë shekullor. Shprehja e publiçistit të Malësisë së Madhe, – z. Ndue Bacaj se: “Në Deçiç u ngrit Flamuri, dhe në Vlorë u ngrit shkopi”, gjithnjë mbetet proverbiale. Në Deçiç e ngriti Malësija, ndërsa në Vlorë e ngriti diplomacia… Importimi i patriotizmit nga Veriu në Jug, asht i pa justifikueshëm. Patriotizmi asht gjithëpërfshirës, ndërsa kontributet janë shum ma të mëdha në Veriun Shqiptar dhe në Kosovë. Historia s’të falë. Ky “importim” u shumfishue në periudhen komuniste që lame pas, dhe kryesisht për të mbushun çdo shesh të Jugut me buste e shtatore të luftëtarëve të Lirisë. Tri here në ditë këndohej kënga – “Te Rrapi në Mashkullorë”… Ndërsa, për Deçiçin, Canneleven, për udhëheqësin legjendar, Dedë Gjon Luli, nuk e moren “mundimin” për t’i ngritë një MONUMENT!… Ka ardhë koha që Këshilli Bashkiak i Shkodrës, të mendojë për këtë burrë të Madh të Kombit; të mendojë për Anton Loredanin, Komandantin e famshëm Venedikas i cili me nji “grusht” shkodranë e mbrojti Rozafen tue luftue 6 muej i rrethuem nga 150000 trupa osmano – aziatike.

Nuk duhet (anashkalue) heroizmi i pashembullt i dy ushtrive italiane të cilët ç’aktivizuan minat që kishin vendosur gjermanët për të hjedhë në erë qytetin. Nuk duhet harrue, se këta dy “Shejtorë” u vorrosen për së gjalli, nga krinimelët nazistë, vetëm pse shpëtuen Shkodren. Nuk besoi se mundë të ketë akt ma heroik e ma sublim. Shkodra ju detyrohet, me ngritjen e një “MEMORIALI” madhështorë, – “Ushtarëve të panjohun”, dhe pa dyshim, kjo detyrë i përket “Këshillit Bashkiak” me një vendim pragmatik, (jashtë çdo “kriteri” burrokratik). Ky veprim do të ngrinte në nji shkallë të naltë vlerat tradicionale të kulturës dhe mirënjohjes shkodrane. Për të mos u largue (nga tema që po trajtojmë), duhet theksue se, emnat që cituem ma nalt, dhe që kontribuen në ngritjen e Flamurit mbi Deçiç, tregon shkallen e naltë të solidaritetit dhe të vetëdijes Nacionale të trashigueme në shekuj. Mesazhi i këtyre qytetarëve të nderuem duhet t’ju percillet brezave si një “stafetë”. Mbas ardhësit duhet të kultivojnë në këtë “mesazhë”, dhe të mburren për shpirtin e madh të gjyshave të tyne, për ta que ma përpara këtë stafetë. Ky episod, i nxjerrun nga (Arkivi i Faik Konicës në vitin 1952 në Washingëton), asht një ballafaqim historik i cili verteton katercipërisht se, zemra e malësorëve trima, funksiononte në rezonancë të plotë me trunin e inteligjencës qytetare, dhe hjedh poshtë çdo studim apo shpifje të atyne (shqipfolsave) që kanë “definue” se, katolikët shkodranë, dhe malësorët, u vunë në shërbim të malazezëve në Rrethimin e Shkodrës në vitin (1913)!… Pinjollëve të atyne që e pritën Turgut Pashën me “ceremoni” daullet aziatike, duke e konsiderue si “çlirimtarë”, vlenë t’ju kujtojmë këtë citim të Nolit, se kush ishte pushtuesi osman: “Krahun nga Greku, Serbi e Bullgari/ don gajk të thithë/ dhe vjen te shqiptari/ Si gjarpen zvarriset dhe i sillet per qark/ me Dinin në gojë, me helmin në bark”… Ky, ishte Turgut Pasha, dhe helmi që lëshonte bisha aziatike, për të “ndersye” fanatikët kundër Vllazënve malësorë të një gjaku! Dhe çuditërisht, për këtë kategori rrenegatesh përgatiten piedestale…

Monumenti i Ali Pashë Tepelenës, asht shembulli ma konkret, dhe “sinjifikativ” i mendjes së ndritun të Fan. S. Nolit, ku, largpamësia e tij, ju qendron shekujve. Shmangija nga kualicioni Ballkanik – antiturk, ishte veprimi ma destruktiv i pashallarëve shqipëtarë dhe klasës feudalo – kalabracioniste, pasojat e të cilëve edhe sot janë evidente.

Asht fakt i pamuhueshëm se, sistemi që lamë pas, asnjiherë nuk u ba “pre” e këtyre gabimeve. Të gjithë jemi dëshmitarë se, në atë periudhë, ui ngritën në piedestal figurat anti osmane, dhe u “fishkulluan” Kalabracionistat. Konkretisht: Në dramën “Halili e Hajria” të Kolë Jakovës, ngrihet figura e Halil Gorrisë, dhe “fishkullohet” Bektash Aga…

Në kangen: “Atje poshtë te Mullini”, shkelqen – Rexhep Greçari. I bahet jehonë Dasho Shkrelit (që priste dyzet nizamë). Asnjeni nga këta figura nuk kanë qenë komunista…

Ky, kontrast, “zbehë” në maksimum vlerësimin historik të figurave. Janë pikërisht këta burra, bashkë me Hodo Sokolin, që duhet t’ju ngrihen piedestale, për krah – Dedë Gjon Lulit.

Arkivi i Faik Konicës, asht “Arkiv” i memorjes Nacionale, dhe mbartë në vetëvehte vlera të pallogaritshme, dhe kjo e shprehun në mënyrën ma të përkryeme në Kryengritjen e Malësisë së Madhe. Këtu konvergon kaq bukur me Gurakuqin e Fan Nolin, gja kjo që tregon, gjithë përfshirjen, në mbrojtjen e interesave Nacionale. Kjo tregon ma së miri se, Atdhedashunia nuk asht “pronë” e nji individi, një krahine apo një religjioni. Konica dhe Noli vijnë nga Jugu, njeni musliman dhe tjetri ortodoks, por, me nji emnues të përbashkët – “SHQIPËTARE                “. Ky argument, hjedh poshtë çdo orvatje për përçarje Fetare apo Krahinore.

Një “Leksion” ky mjaft i goditur për cilindo që kërkon të bajë propogandë përçarse mes religjioneve apo krahinave. Ndonëse, në koncepte ideologjike jo gjithnjë të perkueshëm: – Gurakuqi, Konica e Noli, në çështje me karakter Nacional, gjithnjë janë të bashkuem. Një “Leksion” mjaft i goditun për politikanët aktualë Shqipëtarë.

Mark Bregu

Lufta e Koplikut (27 korrik 1920 – 14 shkurt 1921)

Vështrim i shkurtër historik

Nëse ka kundë trevë që nuk ka pjesë të saj (qoftë mal, fushë, shkëmb, kodër apo gur) që nuk është larë me gjakun e bijve më të mirë të saj ndër shekuj në mbrojtje të kësaj toke, në mbrojtje të lirisë dhe identitetit, e para, padyshim, është treva e Malësisë së Madhe Etnike dhe aleati i pandarë i saj, Shkodërlocja me rrethinat. Për këtë qëndresë që në shumicën e moteve kishte trajtat e mbijetesës, flasin jo vetëm shkrimet historike (për hir të së vërtetës të paktë), jo vetëm gojëdhënat e shumta që u trashëguan brez pas brezi, si amanete që nuk shuhen kurrë, por mbi të gjitha flet çdo pëllëmbë e këtyre trojeve, e cila kishte parë në heshtje dhe dëgjuar dhimbjet e mëdha që pushtuesit e ndryshëm u kishin shkaktuar këtyre trojeve dhe banorëve të tyre që trimërisht e kishin bërë “deken si me le”, për këto troje dhe atdhe… Historia na servir qindra luftëra mbrojtëse, kryengritje e organizime legjendare, jehona e të cilave nuk e ka lënë në qetësi mashtruese popullin e këtyre trevave, që gjithnjë ishte në ballë të krejt shqiptarisë. Mjerisht në të shumtën e këtyre kohëve, kur jeta ishte në fije të perit, për të mos qenë i tillë atdheu, Shqipëria, të parët tanë nuk ishin të organizuar kurrë shtetërisht, pasi nuk kishin shtetin e tyre, gjë e cila kishte pasoja jo të pakta. E, ndërsa për shumë luftëra e kryengritje mund të themi kështu, për Luftën e Koplikut ndodhi e kundërta, pasi në muajt e parë të vitit 1920 Kongresi historik i Lushnjës kishte krijuar qeverinë shqiptare dhe strukturat shtetërore të cilat që nga momentet e para të aktivitetit iu desh të përballojë dy luftëra, njërën me pushtuesit italianë në Vlorë dhe tjetrën me pushtuesit serbo-kroatë-sllovenë, (ku bën pjesë pa emër edhe Mali i Zi), si dhe me pretendimet e shovenëve grekë në jug. Gjithsesi, Lufta e Koplikut ishte vatra e madhe e zjarrit, e ndezur nga fqinjët tanë, e që natyrisht ky zjarr duhej të administrohej që të mos digjte shqiptarët e Shqipërinë, por pushtuesit dhe mbështetësit e tyre, që në atë kohë i kishin rrënjët në Europën plakë, e cila me vendimet e saj të 26 prillit 1915, kërkonte të zhbënte përfundimisht Shqipërinë e zvogëluar prej saj në vitin 1913, e ku Lufta e Parë Botërore (1914-1918) kishte ndalur disi këtë plan ogurzi për trojet tona. Sidoqoftë, ato që kishin mbetur në letër që nga viti 1915, Europa donte t’i bënte realitet me Konferencën e saj famëkeqe të Parisit të viteve 1919-1920, që i zhvilloi punimet në Pallatin Mbretëror të Versajës. Momenti i fillimit të Konferencës së Parisit u gjet mjaft delikat për shqiptarët, thuajse pa shtet e të copëtuar, pasi gjatë vitit 1919 dhe fillimit të vitit 1920, kishte shumë grupe të organizuara edhe ushtarakisht që kërkonin influencën e tyre nëpër Shqipëri, madje kjo ishte një ndër arsyet që kryeqytetin e Ilirisë, Shkodrën e mbanin të pushtuar Fuqitë e Mëdha, me në krye francezin Bardi de Furtu, që me sa duket si francez, ku Franca në atë kohë ishte një ndër mbështetëset e sllavëve të jugut, kërkonte që me hilet e tij t’i dorëzonte Shkodrën federatës Serbo-Kroato-Sllovene, dhe ta bënte pjesë të Malit të Zi. Nëse në planin politik ishin gjetur shkaqet e fillimit të pushtimit të trojeve tona, në planin praktik duhej t’i gjente vetë serbo-malazezi, që mjerisht arriti t’i gjende disi, pasi një grup oficerësh e xhandarësh shqiptarë që mbronin kufirin e vitit 1913 u provokuan nga pala serbo-malazeze dhe natyrisht ushtarakët tanë iu përgjigjën provokimit. Sidoqoftë vlen të theksohet se shovenët fqinjë kishin kapur e pushkatuar në dhjetor të vitit 1919 plot 15 malësorë të pafajshëm, të cilët ishin: 1. Marin Gjek Ujkvukaj; 2. Marash Gjek Ujkvukaj, dhe Luc Nik Preçi nga Rrapsha e Hotit; Mark Shkodra nga Shkodra dhe Gjeto Preka, Gjon Preka, Nik Gjetja, Kol Gjetja, Gjon Nik Gjeli, Gjon Marku, Dod Prek Ujka, Zef Marku, Pretash Prek Martini, Gjon Preçi dhe Zef Preçi, të gjithë nga Kushja e Hotit, si dhe kishin burgosur e masakruar, duke i bërë të vdisnin në burgjet malazeze plot 10 trima të tjerë, të cilët janë: Prek Gjon Gilaj, Luc Gjon Gila, Mirash Prek Lula, Gjon Nik Shabi, Luc Gjoku dhe Pretash Dashi nga Rrapsha, si dhe Maç Deda e Hut Kola nga Starja, Gjek Rush Haxhi nga Brigja dhe Nikoll Lulash Meri nga Traboini…, si dhe kishin bërë raprezalje mbi një grup pleqsh, grashë e fëmijësh nga Gruda dhe Hoti i mbetur nga 1913-a me Malin e Zi, të cilët kërkonin të vinin të shpëtonin në Shqipërinë politike… Serbo-malazezët, që më 12 shkurt 1920 kishin filluar sulmin mbi Malin e Traboinit, me qëllim pushtimin e Shkodrës e më gjerë.

Gjithsesi, paria e Shkodrës, më 11 mars dëboi gjeneralin francez dhe mori situatën në duart e veta… Lufta e serbo-malazezëve në front të gjerë në Malësi të Madhe filloi më datën 27 korrik 1920, por tashmë kjo luftë kishte edhe ndihmën e qeverisë së dalë nga Kongresi i Lushnjës, madje kjo datë njihet edhe si data zyrtare e fillimit të Luftës së Koplikut, e cila më 2 gusht mori bekimin e Qeverisë Shqiptare të Sulejman Delvinës, bekim që u konkretizua në takimin e Çesmës së Koplikut, në shtëpinë e Zef Luc Mullisit, ku ishin të pranishëm patrioti i klasit të parë Bajram Curri dhe Ministri i Brendshëm Ahmet Zogu. Por, përveç organizimit ushtarak, në ndihmë të luftëtarëve dhe popullsisë u krijua edhe Komiteti bamirës “Gruaja Shqiptare” më datën 3 gusht në Shkodër, me kryetare Shaqe Ndoc Çobën, kryetare nderi Habibe Bekteshi, sekretare Paulina Leka dhe arkëtare Albina Ashiku, ku ky komitet bamirës, pa vonuar erdhi në frontin e luftës në Koplik e Malësi dhe ndihmoi luftëtarët e lirisë me ushqime, veshmbathje dhe mjekime të plagëve të luftës. Një ndihmë të madhe ka dhënë edhe mbrapavija me në krye Kryetarin e Bashkisë Musa Juka, i cili kishte organizuar mirë furnizimin e frontit të luftës me ushqime e ujë nga qyteti me karroca, gjithashtu të rinjtë, myslimanë e katolikë, me biçikletat e tyre kryenin punën e korrierëve, ku në mes tyre u dalluan: Simon Rranxi, Loro Nika, Kol Çuni, Muhamet Haxhia, Qazim Haxhia etj. Në Shkodër, doktor Sadedini themeloi shoqatën “Hylli i Kuq” në ndihmë të të plagosurve… Por e rëndësishme ishte se luftëtarët e Malësisë e më gjerë tashmë ishin të organizuar në formacionet e një ushtrie të udhëhequr nga shteti shqiptar, ku në bazë të një dokumenti të AQSHF, n.260, dosje n.26, letër e Intendances Koplik-Komandës së Trupave vullnetare (Çesme-Koplik), jepet kjo listë e vullnetarëve e ndarë si më poshtë: Rrapsha e Hotit 120 luftëtarë, Traboini 103, Gruda 32, Kastrati 307, Shkreli 148, Rrjolli 133, Buza e Ujit 34, Reçi e Lohja 132, Drishti 76, Boksi 76, Suma 32, Grizha 76, Sheldia 24, Kopliku 30, Shllak-Temal 90, Jubani 75, Xhandarmëria e komanduar nga Hasan Bushati 130, Parruca 36, Perash i Vogël 22, Dudasi 10, Rusi i Vogël në tre formacione 150, Rusi i Madh me dy formacione 70, Qafa 10, Tophana 35, Ndocej 23, Bahçallëku 10, katolikët e Shkodrës 72, xhandarë 15, “Hylli i Kuq” 6.

E gjithë kjo ushtri mbrojtëse, sipas këtij dokumenti kishte plot 2000 luftëtarë, ku në këtë dokument të bie në sy prezenca e vullnetarëve nga Gruda dhe Traboini, që nga viti 1913 i ishin aneksuar Malit të Zi. Në formacionet luftarake të Luftës së Koplikut jepen të dhëna se morën pjesë edhe 300 luftëtarë nga Kosova (160 dhe 140 nga Plava e Gucia), ku këtyre luftëtarëve vullnetarë u printe trimi Hasan Feri (djali i Jakup Ferit, N.B.). Në javën e parë të gushtit (1920) erdhën në Shkodër edhe 300 luftëtarë vullnetarë nga Kruja e Kavaja të cilëve u prinin Mustafa Kruja dhe Abaz Kupi… Por, sipas kronologjive të luftës mësohet se luftëtarë vullnetarë erdhën edhe nga Shijaku, Durrësi etj., gjë që vërteton se ushtria shqiptare i kalonte 4000 vetë, pa llogaritur luftëtarët e tjerë që luftonin në mbrojtje të trojeve të tyre në Dukagjin, në Dibër, Mat etj., ku edhe atje, si në mbrojtje të Shkodrës, qëndroni forca të gatshme për të përballuar sulmet e mundshme të ushtrisë serbo-malazeze, e ku të gjitha këto beteja tashmë ishin të komanduara nga shteti i ri shqiptar. Lufta e Koplikut ishte jo vetëm një luftë frontale në trojet e Koplikut, Malësisë së Madhe e më gjerë, por ishte edhe një luftë diplomatike e cila zhvillohej nëkryeqytetin e Francës, në Paris, që në fillimet e vitit 1919 e vazhdonte edhe gjatë vitit luftarak 1920. Shqipëria kishte në konferencë përveç delegacionit të kryesuar nga At Luigj Bumçi, me sekretar At Gjergj Fishtën dhe anëtar Mit’hat Frashërin etj., të cilët, përveç oratorisë dhe aftësisë së tyre kishin mbështetjen e Papa Benediktit XV, si dhe premtimin e Presidentit të 28-të të SHBA, Woodrow Willson, i cili më 4 korrik 1918, kur ishte takuar me patriotin dhe veprimtarin Fan Noli, i kishte premtuar mbështetjen e Shqipërisë të 1913-s në axhendat e mëvonshme të Europës plakë, ku në atë takim me përfaqësues të kombeve të shtypura në jahtin presidencial “Mayflower” i kishte thënë direkt përfaqësuesit të “Vatrës”: “Në Konferencën e Paqes, një zë do të kemi dhe atë zë do ta përdor për të mirën e Shqipërisë…”. Natyrisht, premtimet e një burri të tillë shteti si Willson, kishin peshën e vet në Konferencën e Versajës, gjë që nuk lejoi coptimin e mëtejshëm të Shqipërisë. Sidoqoftë, shpirti i luftëtarëve të lirisë ishin padyshim ata burra që qëndronin në krye të luftës, si Deli Meta, Luc Nishi, Adem Haxhia, Sulço Beg Bushati, Hamit Gjylbegu, Rexhep Shala, Maliq Bushati, Muharrem Kazazi, Shuk Gurakuqi, Sylejman Bajrami, Zenel Shabani, Xhemal Bushati, Bajram Hyseni, Taip Shkodra, Rasim Gjyrezi, Gjeto Daka, Maliq Sokoli, Zef Serreqi, Hasan Bushati, Man Hoti, Ndok Gjeloshi, Pader Ciril Cani, Dom Loro Caka, Dyl Grizha, Nur Sokol Bajraktari etj., etj.

Theksojmë se një rol të rëndësishëm kanë luajtur burrat trima të Koplikut, që ishin në zemrën e kësaj lufte, e cila merr edhe emrin tashmë historik “Lufta e Koplikut”, si: Cuf Brahimi, Kadri Selmani, Dylo Meti, Zeqir Hoti, Bel Cufaj, Nikoll Zefi, Brahim Sejdja, Dik Laçi, Hajdar Meta, Beqir Curri, Hajdar Curri, Cul Istrefi, Sejdi Fili, Musa Selimi, Bajram Rexha, Hajdar Duli, Zek Zeneli, Sylo Haxhia, Çun Zeqiri, Beqir Zeneli, Ramadan Sejdja, Abdyl Bajraktari, Cuf Rexhepi, Elez Ujka.

Luftime të rëndësishme u zhvilluan gjatë gjithë periudhës së luftës (27 korrik 1920-14 shkurt 1921), por si vend legjendar të luftimeve edhe sot kujtohen ato te “Varri i Papës”, në “Majë të Napujës”, në “Sukë të Kolvatës”, rreth “Sukës së Bajraktarit”, në “Majë të Krygjës”, në “Suka të Moksetit”, në “Qafë Malthit” (Lulash Pepaj, Hot) ku serbo-malazezi pretendonte kufirin që më 1918, në trojet e Koplikut të Sipërm, në Buzë të Ujit (Kamicë që u kap një varkë me ushqime e municione të ushtrisë serbo-malazeze), etj., dhe veçanërisht mbahet mend beteja e zhvilluar në lagjen “Llazan” më 20 shtator 1920, në shtëpi të Lush Pep Smakajt, ku trimi legjendar, dëshmori nga Hoti, Zef Prel Martini, e ktheu këtë shtëpi në kullë baroti, si dikur Oso Kuka Kullën e Vraninës. Ky trim ndonëse i plagosur e shpagoi veten me 4 ushtarë dhe një oficer të vrarë, por që mjerisht një major shqiptar, mercenar tek serbo-malazezi, e mori në besë trimin e plagosur, ku në Badra të Mehajve padronët e tij ia pushkatuan robin e luftës të zënë në “besë”… Sidoqoftë Zef Prel Martini nderohet edhe sot me faqe të bardhë, e ndërsa ata që i shërbyen serbo-malazezit kujtohen për faqe të zezë, si tradhëtarë, të cilëve Malësia ua di emrat, por ne këtu po i “falim”, e që mjerisht nuk janë pak, duke përfshirë edhe disa kastratas të “gënjyem” që patën ngritë flamurin e gjoja shpallë Republikën e Kastratit… Një eveniment simbolik i kësaj lufte do të mbetet në histori. Gruaja nga Vukpalajt, që kur u rrethuan në shtëpinë e Dedush Marashit 14 hotjanë trima dhe po u mbaroheshin fishekët, del kjo burrneshë dhe u thotë: “Qindroni burra, se u erdhi në ndihmë Shkodra”. Dhe me këtë kurajo ata luftuan e fituan, ndërsa këtë trimëreshë malësore, serbo-malazezët e vranë duke e vendosur kështu në panteonin e lavdishëm të Luftës së Koplikut. Në Luftën e Koplikut ranë heroikisht dhjetra dëshmorë të lirisë, ku ata emra që kemi arritur t’i sigurojmë po i cilësojmë si më poshtë:

1.       Luc Nishi (komandanti legjendar) – Hot

2.       Zef Prel Martini – Hot

3.       Oso Ujk Osja – Reç

4.       Zef Ded Luli – Hot

5.       Nik Luc Marku – Kastrat

6.       Gjeto Ded Marku – Kastrat

7.       Zef Gjok Mali – Traboin

8.       Zef Mark Gilaj – Hot

9.       Luk Nik Marku – Hot

10.    Marash Gjeto Marku – Kastrat

11.    Mark Ded Gjoni – Traboin

12.    Luc Lek Gjeloshi – Traboin

13.    Gjeto Brahim Elezi – Vorfë

14.    Lash Ujk Luli – Traboin

15.    Lek Pjetër Marku – Kastrat

16.    Ded Prek Ujka – Hot

17.    Kol Nik Gjeloshi – Traboin

18.    Kol Nik Luli – Hot

19.    Islam Hajdar Korobuci – Linaj-Leporosh

20.    Nish Ul Marku – Kastrat

21.    Gjon Nik Gjergji – Hot

22.    Luc Nik Preçi

23.    Nikolin Ded Lulashi – Kastrat

24.    Marash Vat Marku – Kastrat

25.    Lek Keqi – Traboin

26.    Kol Nik Gjeloshi – Traboin

27.    Zef Ujk Smajli – Traboin

28.    Prel Nik Pretashi – Kushe (Hot)

29.    Gjon Vat Mashi – Hot

30.    Prek Dush Nika – Brigje (Hot)

31.    Luk Nik Pllumi – Brigje

32.    Gjon Lulashi – Kushe

33.    Pjetër Kol Ujka – Traboin

34.    Milan Mustafa – Traboin

35.    Lek Pjetri – Vukpalaj (Kastrat)

36.    Nik Luc Mujaj – Vukpalaj

37.    Mark Hys Kalaj – Vukpalaj

38.    Zef Nik Lumaj – Mokset (Kastrat)

39.    Marash Vat Lumaj – Goraj (Kastrat)

40.    Nush Ulaj – Goraj

41.    Nikoll Ded Lulashi – Goraj

42.    Prel Mark Vuksanaj – Kastrat

43.    Voc Keqi – Kastrat

44.    Nikoll Keqi – Kastrat

45.    Lulash Voc Keqi – Kastrat

46.    Nik Tom Narkaj – Kastrat

47.    Ndrek Kaçeli – Kastrat

48.    Nish Ula – Budish (Kastrat)

49.    Zef Prela – Traboin

50.    Mark Deda – Traboin

51.    Selman Bajram Ramçaj – Çesme (Koplik)

52.    Mustaf Alivoda – Shkodër

53.    Ali Rexhep Spahia – Shkodër

54.    Can Osmani – Ura e Shtrejtë (Postrribë)

55.    Zeqir Beqja  Ura e Shtrejtë

56.    Oso Meta – Rrjoll

57.    Prek Dashi – Hot

58.    Kol Dushi – Hot,

e të tjerë e të tjerë, që ndonëse nuk kemi mundur t’u sigurojmë emrat në këtë material përkujtimor, emrat ua ka siguruar përjetësisht si Dëshmorë të Atdheut kjo tokë e shtrenjtë së cilës iu falën pa hile… Nder e lavdi të gjithë atyre që luftuan e u flijuan për këto troje që amanet na i kanë lënë të parët, e që këtë amanet e kemi përcjellë e do ta përcjellim brez pas brezi…

Referencat:

1.       Gojëdhëna që qarkullojnë edhe sot, si dhe emra të marrë nga organet e shtypit të kohës dhe bibliografia e poshtëshënuar.

2.       Hamdi Bushati, “Shkodra dhe Motet”, v.I, fq. 471.

3.       N. Spathari “M. Madhe, siç e njoha unë”, fq. 193.

4.       Xh. Repishti, “Lufta për mbrojtjen e Shkodrës në vitet 1918-1920”, fq. 215.

5.       H. Bushati, vep. e cit., fq. 472-473.

6.       Xh. Repishti, vep. e cit. fq. 244.

7.       Sejfi Vllamasi, “Ballafaqime politike në Shqipëri, 1897-1942”, fq. 159.

8.       H. Bushati, vep. e cit., fq. 474.

9.       Edvin Zhak, “Shqiptarët…”, fq. 403-405.

10.    H. Bushati, vep. e cit., fq. 477 (sipas kujtimeve të Rrustem Bërdicës…)

11.    Emrat e dëshmorëve, të mbledhura nga revista dhe gazeta të kohës, si dhe referencat e sipërcituara, por edhe sipas gojëdhënave që ruhen edhe sot, të marra në vitet 1974-1978 nga dëshmitarë dhe pjesëmarrës në këtë luftë që jetuan deri në këto vite.

Ndue Bacaj

“Sekreti i Atlantidës në Shpellën e Nereut në Detin Jon“!

(Sipas mitologjisë së lashtë të gadishullit tonë, “Plaku i Detit” Nereu, që jetonte bashkë me të bijat nereidat e oqeanidat, në një shpellë nënujore të Detit Jon, e dinte “Sekretin e rrugës për te Atlanti dhe Atlantida, në fund të Tokës në Perendim” dhe ishte ai që ia tregoi këtë rrugë eksploratorit Herakli! Rizbulimi me fantazi i Kontinentit Atlantida në shek II.)

Agron Luka

Pak nga mitologjia dhe  autorët  antikë për Atlasin dhe ishull-kontinentin Atlantida.

-Axha Gon, ti e din sekretin se ku ndodhet kjo Atlantida?

-Po e di.

-Siii, a ke gjetë ndonjë monedhë?! Të luuutem ma trego, sekretin.

-Të gjithë sekretin nuk do t’a tregoj, sepse ai është i mbyllur te një shpellë nënujore, në detin Jon…

(I mirënjohuri si zhytës nënujor dhe si komentator televiziv, Xhemal Mato te “Shekulli” i dt. 5 dhjetor 2006, shkruante se ka plot shpella nënujore të pa eksploruara në detin Jon)

Në një emision të fundit shkencor televiziv, të titulluar “Në kërkim të Atlantidës“, hidheshin disa hipoteza se ndoshta Atlantida duhej kërkuar në hapësirën ishullore vullkanike mesdhetare, si në Kreta, madje deri edhe në Trojën e famshme etj. Ndër hipotezat kandidate, edhe më parë, ka pasur supozime edhe për ishujt Britanikë, për ishujt vullkanikë të Kanarieve dhe Azoreve, për një zonë në Meksikë etj. Duke u bazuar tek Platoni se Atlantida ndodhej përtej “Shtyllave të Herakliut”-Gjibraltarit, hipoteza më e fundit, të cilës i kushtohej edhe pjesa më interesante, kërkonte të demostronte se Atlantida dhe kryeqendra e saj mund të kishin qenë edhe në hemisferën perendimore, në nënkontinentin amerikan. Atje janë gjetur edhe rrënojat arkeologjike të një qyteti “me mure të larë në ar“ dhe të një perandorie gjigande etj.

Kështu vendosa të shkruaj diçka për të vegjlit, por dhe për të rriturit tanë. Realisht diçka më kishte mbetur edhe si peng nga shkrimet e mija të mëparshme.

Sipas mitologjisë helene, e cila kishte përvehtësuar e rregulluar edhe nga mitologji më të lashta egjiptiane, asiro-babilonase, fenikase, pellazge etj, Atlanti/Atlasi ishte bir i Japetit dhe i një Oqeanine (Klimenes ose Asia në një varjante tjetër). Atlasi, i rracës së gjigandëve, kishte tre vëllezër Menezin, Prometeun dhe Epimeteun. Një varjante tjetër e sjell Atlasin si birin e Uranit, dhe vëlla me Kronin, pra si xhaxhai i Zeusit. Kur Zeusi i shpalli dhe e fitoi luftën ndaj gjigandëve, Atlasin e dënoi të mbante “globin qiellor në fund të botës në perendim”, diku atje te Gjibraltari e te shkretëtira marokene. Po atje, me sa duket  e kishte “internuar-dëbuar” edhe bazileusin e lashtë Gerionin e Trefishtë të Epirit me kopetë e tij, madje e kishte ngarkuar të ruante edhe Hesperidat e Bukura, Pemën e Hesperideve me mollët e arta, atje kishte edhe një gjarpër tizar. Po ashtu edhe Prometeun e famshëm, që ua vodhi zjarrin perendive për njerëzit, Zeusi e dënoi të lidhur në një majë shkëmbore në Kaukaz, ku një shqiponjë i hante mëlçinë. Njihet pastaj mitologjia, se si Herakliu shkoi të vizitonte Atlasin, se la si shenjë “Shtyllat e Herakliut” në ngushticën e Gjibraltarit etj. Në mitologjinë helene njihej ideja se duke shkuar nga perendimi arrihej në lindje! (Shih, P. Grimal, “Enciclopedia dei miti”, 1990, f 80 etj)

Ish mitologjitë e hershme, të përziera edhe me dijenitë më të hershme gjeografike njerëzore u reflektuan të shkruara edhe në një varg autorësh të mëvonshëm antikë, si edhe në arte të tjera, sikurse vërtetohet nga shumë zbulime të objekteve arkeologjike. (shih figurat)

Është thënë se vepra “Odiseja/Uliksi” e Homerit realisht është një hartë detare mesdhetare, në të katër kordinatat ekstreme. Aristoteli më vonë do të përkufizonte se në saje të hegjemonizmit helen, kolonitë helene do të kuaknin, përreth detit Mesdhe, si bretkocat rreth një pellgu. Mirëpo, ja se na del se në temën e Atlantit dhe Atlantidës, në mitologjitë e lashta të gadishullit Evropa, një vend zënë edhe teritoret e popullsitë iliro-epirote, madje një vend edhe me pikë-nisjen e eksploratorit Herakli! Dhe të vjen mjaft hidhur që kjo temë, sado e modës mitologjike, nuk duhej lënë në harresë nga autorët tonë dhe as në errësirën e fund detit, për mungesën e kërkimeve arkeologjike nënujore.

Nga Apollodori (shek II p.e.r.) nxirret informata se Herakliu fillimisht, kur doli nga Argosi, nuk e dinte rrugën që të çonte te gjigandi Atlasi,  i cili “mbante sferën qiellore, në fundin e botës në Perendim”. Me këtë preokupacion, ai erdhi me rrugë tokësore në Iliri dhe këtu mori një informatë nga nimfet lumore ilire, që jetonin në një shpellë diku andej pranë Epidamnit. Të kujtojmë “Shpellën e Pëllumbit”, “Shpellën e Zezë” afër Tiranës dhe se Epidamni-Dyrahioni, pas v. 627 p.e.r. u shndrrua si Hong-Kongu i antikitetit! Vetë legjenda mitologjike e Epidamnit  na sinjalizon për ekzistencën e një qyteze-qendre detare edhe më përpara se të instaloheshin aty kolonistët nga Korinti, Korkyra dhe Dorida e Peloponezit. Në po këtë legjendë na del me pjesmarrje edhe vetë Herakliu. [Etimologjia, “Sipër Demi, Rrashtë/Koka e Demit”?]

Siç e kanë vënë në dukje disa autorë, fisi i Dorianëve mbahej me lidhje gjenealogjike dhe e pretendonte Herakliun, gjysëm të perendishmin dhe më vonë të perendishmin, si një monopol të tijin. Me këtë prejardhje,  neoheraklidët dorianë pretendonin pretekse e avantazhe në pronësi tokash, aty ku vendoseshin, sepse ato vende “na i kishte zbuluar i pari Herakliu”. Kështu edhe pushtimi i Peloponezit u quajt “Rikthimi i Neoheraklidëve” dhe me sa duket ky fenomen ka ndodhur edhe në Epidamn. Është e dukshme se fise doriane kishte edhe në Iliri. Hylli, i biri i Herakliut dhe nimfës lumore ilire Aigaia, na kishte edhe një fis e qytezë me emrin Hylleis në Iliri, në Mallakastër dhe po kështu me të njejtin emër fis e qytezë, kishte edhe në Dorida në Peloponez. (Shih Stefan Bizantini, “De Urbibus et  Populis”, cit. sip. “Ilirët dhe Iliria në autorët antikë”, 1965, f 421, ku citon për këtë autorët antikë)

Dhe të kthehemi te rruga e Atlantidës. Nimfat lumore ilire i thanë Herakliut se nuk e dinin atë rrugë, por megjithatë i dhanë informatën se vetëm Plaku i Detit Nereu, i cili jetonte në një shpellë nënujore detare diku nga bregdeti i Jonit bashkë me të bijat nereidet e oqeanidet, e dinte sekretin e asaj rruge. Herakliu shkoi atje dhe vetëm pasi e shtrëngoi me forcë Nereun, arriti t’a mësonte nga ai intinerarin e asaj rruge. Ai duhej të kalonte ngushticën e AkroKaravës (Anija e madhe feake si një vargmal lartë i ngurrosur, Akrokeraunia, sipas mitologjisë së Homerit. Këtu, ngushtica e Japigjisë/Otrantos. A.L.), pastaj të lundronte brigjeve të Siçilisë dhe në pikën më të afërt duhej të hidhej në Libi dhe që andej të shkonte te Oqeani Perendimor Atllantik, nga ku mund të arrinte te ishull/kontinenti i Atlasit. Kujtojmë se Homeri e përmend Nereun (ose Forkyni) dhe gjithashtu nënvizon se në Ishullin Skeria/Korfuz kishte porte, shkollë lundrimi, kantjere anijendërtuese dhe se detarët feakas të Korfuzit i binin kryq e tërthor detrave deri në fundet e botës. (“Mbi të tjerët n’art të lundrimit shquheshin feakasit…/ nam kishin si lundërtarë të aftë/ zotër lundrash, detarë me rrema të gjatë…/kryq e tërthor detrave u binin/ ….” Odiseja, 1976, VIII; XIII, etj) Sipas disa autorëve antikë, Korfuzi qysh më përpara se shek VIII p.e.r., dmth përpara atij që quhet si “kolonizimi i madh korintian”, kishte qenë një bazë detare me një dominim iliro-epirot dhe që ia kalonte si traditë e flotë detare edhe vetë Korinitit. Ka mjaft pika të supozohet se detarët jonikë epirotë kishin përvehtësuar edhe mitologji nga kontaktet e tyre direkte me navigatorët fenikas e egjiptianë, të cilët ishin ngjitur deri në Jon-Adriatik, në importimin e mineraleve, skllevërve, mjaltit e dyllit për mumifikimin etj. (Herodoti e pohonte se fenikasit i kishin shitur tempullit të Zeusit të Dodonës dy priftëresha të zeza dhe se ky tempull profetizonte njësoj si tempulli i Tebës së Egjiptit. “Historiae”, IX.)

Përsëri nga Apollodori informohemi se diku nga Egjipti dhe nga Arabia, Herakliu mësoi se atje dinin edhe disa rrugë të tjera me të cilat kordinatat tokësore përshkoheshin duke u imbarkuar në një “Kupë Fluturuese të Diellit”. Me këtë kupë mund t’i bihej tokës, në të katër kordinatat, madje mund të shkohej edhe te Hiperboreanët veriorë etj. Llogjika të shtyn të mendosh se këto ide, sado realizime dëshirash njerëzore me fantazi, bazoheshin jo vetëm te toka e sheshtë me katër kordinata, por diku-diku edhe te toka glob. (Apollodori, “Biblotheca“. Lib. II, 114 etj; shih më hollësisht  Grimal, cit. f 231-232 dhe f 442-443 etj.). (vijon)

Edison Shahinit i kërcënohet jeta!

Anarshia është prezente sot e gjith ditën në Shqipëri. Mediat televizive e ato të shkruarat përditë e përnatë janë plot me kronika të zeza, ku spikasin vrasje nga më makabret. Tetë orë luftë u desh të bënin 300 policë, kundër një krimineli në Elbasan, i cili kishte pushkatuar dy gra, derisa u qëllua për vdekje nga snajperët e plocisë, katër ditë më parë. Shqipëria është vendi i terrorit ordiner dhe politik, pasi edhe opozita perverse e revanshiste dhe ndonjë shtetar rushfetist, përditë po i shërbejnë ëndrrave dhe shkëlqimit të anarshistëve, përditë po e largojnë këtë vend nga rruga për integrim në familien europiane.

Një ndër intelektualët shqiptarë që ka jetën të rrezikuar seriozisht, për shkaqe politike është edhe Edison Shtjefën Shahini, i datëlindjes 30/08/1979. Ai ka mbaruar me nota të shkëlqyera, Degën e Pikturës, në Akademinë e Arteve Tiranë. Por, mbas mbarimit të Universitetit jo vetëm ngelet i papunë si demokrat, por edhe i kërcënohet jeta deri sa në panik detyrohet të braktisë Shqipërinë. Edhe këto ditë, pavarësisht se nuk është këtu, akoma families së tij i vijnë kërcënime për të treguar vendndodhjen e tij. Kjo e vërtetë e hidhur lidhet me veprimtarinë e tij, si ri me ëndrra dhe vizione për të ndikuar që ky vend me kaq shumë probleme të integrohet si popujt e tjerë në strukturat euro-atlantike.

Qysh në vitin e tretë të shkollës së mesme, Edisoni ka qenë veprimtar i “Shoqatës Antikomuniste 13 Dhjetori 1990”. Duke iu referuar Dokumentit me Nr. 1034, të protokollit të kësaj Shoqate mbarëshqiptare, i ati Shtjefën Shahini, ka marrë pjesë aktive në demostratat e 14 janarit 1990, për rrëzimin e bustit të diktatorit komunist Stalin, ka marrë pjesë në funeralin e 16 qershorit, kur u varros nën plumbat e policisë martiri Pëllumb Pëllumbi, në protestën e fuqishme të 13 dhjetorit 1990 për shembjen e shtatores së Enver Hoxhës, në manifestimin e 2 prillit 1991 kundër votëvjedhjes nga komunistët e Ramiz Alisë dhe klanit të tij, të cilët me atë rsat pushkatuan katër vetë. Dhe s’kishte se si të ndodhte ndryshe, sepse kjo familie i kishte paguar shumë shtrenjt bindjet e veta. Gjyshi i Edisonit ka qenë i burgosur nga viti 1946 deri në vitin 1952. Edhe me 14 shtator, kur u varros Zgalemi i Demokracisë shqiptare Azem Hajdari i pushkatuar në qendër të Tiranës, Edison Shahini arrestohet e dhunohet keqas, për dy ditë që mbahet në Komisariat jashtë çdo llogjike e ligji. Në pragzgjedhjet e vitit 2000, nga persona të paidentifikuar, Edisoni u keqtrajtua sepse nuk pranoi të manipulonte votat e PD-së, duke qenë në detyrën e vëzhguesit të kësaj force politike, e cila është e kërcënuar nga anarshistët, të cilët edhe në Parlament arrijnë të bllokojnë reformat kushtetuese, vetëm sepse duan t’a mbajnë Shqipërinë të pa sigurtë e të pa prespektivë. Edhe më 18 maj 2003, Edisoni është rrahur barbarisht mu në mes të qytetit nga dy policë dhe një oficer. Këtë e dëshmuan për gazetën SH.E.N. Marku, P.Gjini dhe Z. Ndreaj, të cilët deklaruan se i kanë shpëtuar edhe jetën me atë rast, duke e transportuar në shtëpi. Por, edhe sot familja e këtij të riu po kërcënohet. Dikush dhe grupet ekstremiste duan t’a eleminojnë fizikisht, prandaj duke mos gjetur asnjë lloj zgjidhje as sigurie jete e asnjë zgjidhje ekonomike, piktori i talentuar, ka marrë rrugën drejt Perendimit, megjith dhimbjen e thellë për braktisjen e atdheut dhe njerzve më të shtrenjtë. Në Shqipëri vetëm vrasja dhe uria e pret, sepse hijenat gjaksore, duan pushtetin me çdo kusht dhe gjithashtu duan në mos kokën, gjithsesi një gjymtim e ndëshkim ekzemplar, sikurse ka plot raste në këtë vendin tonë përditë e përnatë.

Rifat Ymeri

Ish- kryetari I PDSH-se Eduart Selami viziton Shkodren. Eduart Selami: Bisnesi i Paulin Radovanit, “oaz perendimor” ne Shqiperi

Nje nga figurat qendrore te viteve te par ate pluralizmit politik ne Shqiperi, Eduart Selami ka vizituar para pak diteve Shqiperine. Qe ne vigjilje, ai kishte deklaruar se vizita e tij kishte qellime krejtesisht provate pas nje mungese ne vendlindja thuajse 9- vjecare. Ne ditet e qendrimit te tij ne atdhe, Selami zhvilloi nje seri takimesh me drejtues me te larte te shtetit, te politikes shqiptare, bisnesit, intelektuale etj. Ish- kryetari i PDSH-se Selami, ka takuar qe nga kryeministri Berisha, drejtues te PD-se dhe te PS-se, antare te kabinetit qeveritar, ish- kolege te tij dhe miq.

Ne fakt, vizita e ish- kryetarit te PDSH-se, i cili u largua nga Shqiperia pas disa ferkimeve qe pati me ish- presidentin Sali Berisha, u komentua mjaft gjere. Sipas disave, Selamit iu ofruan edhe poste konkrete ne qeverisjen e re te vendit, madje edhe Brenda rradheve te PD-se. Burime te tjera konfirmojne se Selami thjeshte ka marre disa mesazhe, te cilat mbase mund ta rikthejne serish ne Shqiperi diku andej nga pranvera, mbase me nje impenjim afatgjate ne skenen politike shqiptare. Nderkohe, gjate te gjitha prononcimeve, te cilat ne fakt ishin te shkurtra dhe te pakta ne numer, Selami gjithnje ka mbeshtetur tezen e nje vizite private ne vendlindje, edhe pse nuk kane munguar zerat qe lidheshin edhe me nje mission specific te tij ne Shqiperi, lidhur me qendrimin shume te gjate thuajse nje dekade ne SHBA.

Nder personalitetet e shumta qe Eduart Selami ka takuar ishte edhe biznesmeni i njohur dhe i suksesshem shkodran, Paulin Radovani. Vizita e Selamit ka qene me te vertete miqesore, teksa ai ka takuar mikun e tij te vjeter, tashme nje biznesmen human me nje shtrirje perhere e me te gjere te aktivitetit te tij. Nga ana e tij, Radovani ka kujtuar njohjen e kahershme me Selamin, qe ne kohen kur te dy ishin pjese e Keshillit Kombetar te PD-se.

Selami i shoqeruar nga Radovani, ka vizituar fabrikat e prodhimit te kepuceve, duke u njohur nga afer me punen por edhe kushtet optimale per punetoret. Ne fakt, Selami ka shprehur vlerësime maksimale per biznesin e Radovanit dhe ecurine e tij gjithnjë ne rritje dhe ne sherbim te komunitetit. “Bisnesi i Paulin Radovanit,eshte nje oaz perëndimor ne Shqiperi, ka thene Selami dhe te duket vetja sikur ndodhesh ne nje fabrike ne Gjermani apo ne SHBA. Eshte vertete nje model qe duhet te merret shembull, ka vijuar ne nje prononcim te vetin Selami, dhe realisht bie ne sy per mire edhe ne realitetin qe e rrethon aktualisht Shkodren e Shqiperine”.

Vizita e Eduart Selamit ne fabriken e Paulin Radovanit ka zgjatur mjaft gjate, shprehje e interesit te mikut nga SHBA-ja. Njekohesisht, Radovani ka ftuar mikun e tij per te vizituar edhe punishten “Arlechino” te maskave veneciane te Edmond Angonit, e cila ndodhet brenda territorit te fabrikes se kepuceve te biznesmenit te mirënjohur shkodran.

Pas vizites, Radovani i ka rezervuar nje pritje te ngrohte dhe private Selamit, ne pranine e vetem disa miqve te tij. Sigurisht, jane diskutuar mjaft ceshtje, por sigurisht, gjithçka ka mbetur ne mesin e bashkëbiseduesve. Ardhja e Selamit ne Shkoder, e me specifikisht, vizita ne biznesin e Paulin Radovanit, eshte nje vlerësim per ate qe   ky i fundit ka kontribuar ne vite dhe do te vijoje te kontribuoje per zhvillimin e komuniteteve, tashme duke kaluar kufinjte e qytetit te Shkodres, drejt Pukes e me gjere. Selami e ka ftuar Radovanin familjarisht per nje vizite ne SHBA, te cilen biznesmeni e ka pranuar me kenaqesi.

Duke përfituar nga prania e tij ne Shkoder, Eduart Selami ka kryer homazhe dhe ka vendosur kurora me lule edhe tek memoriali qe kujton deshmoret e “2 prillit 1991”. Nderkohe, gazeta “Shqiperia Etnike” ka qene e vetmja qe ka mundur te fiksoje ne celuloid viziten e Eduart Selamit ne fabrikat e bisnemesenit Paulin Radovani dhe nje pjese te tyre po e paraqesim per lexuesit tane te shumte, brenda dhe jashte vendit, e vecanarisht ata qe na ndjekin ne mbare globin me internet!

Blerti DELIJA