Shtetet e Bashkuara dhe Britania e Madhe kanë dhënë “dritën jeshile”, duke mbështetur kryeministrin holandez në largim Mark Rutte për të pasuar Jens Stoltenberg si Sekretar të Përgjithshëm të NATO-s, duke e vënë atë në një pozicion favorit për të marrë postin. Pasardhësi i Stoltenberg, pasi ai të japë dorëheqjen në tetor, do të marrë përsipër në një moment vendimtar me detyrën për të ruajtur mbështetjen e anëtarëve të NATO-s për një mbrojtje të kushtueshme të Ukrainës kundër një pushtimi rus, duke u ruajtur nga çdo përshkallëzim që do të tërhiqte aleancën drejtpërdrejt në luftë me Moskën. “Presidenti Biden mbështet fuqimisht kandidaturën e kryeministrit Rutte për të qenë Sekretari i Përgjithshëm i ardhshëm i NATO-s,” tha një zyrtar amerikan. “Kryeministri Rutte e kupton mirë rëndësinë e Aleancës, është një lider dhe komunikues i natyrshëm dhe udhëheqja e tij do t’i shërbente mirë Aleancës në këtë kohë kritike,” shtoi ai. Rutte është një nga krerët më jetëgjatë të qeverisë në Evropë, duke qenë kryeministër që nga viti 2010 dhe konsiderohet “dorë e sigurt”, që mund të pozicionohen mirë për t’u përballur me sfidat e kthimit të mundshëm të Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë, por edhe sfida të tjera.
“Lufta” me Trump
Ish-presidenti amerikan mund të jetë sfida kryesore, duke marrë parasysh edhe që kohët e fundit vuri edhe një herë në pikëpyetje angazhimin e tij për mbrojtjen e aleatëve të NATO-s. Trump mori kritika të ashpra nga zyrtarët perëndimorë në fillim të këtij muaji për sugjerimin se ai nuk do të mbronte vendet që dështojnë të përmbushin objektivat e shpenzimeve të mbrojtjes të aleancës dhe madje do të inkurajonte Rusinë t’i sulmonte ato. Por Mark Rutte, i parë tashmë si kandidati kryesor për postin kryesor të NATO-s, tha të shtunën se Evropa duhet të “ndalojë ankesat” për Trump dhe në vend të kësaj të fokusohet në atë që ai mund të bëjë për Ukrainën. “Ne duhet të punojmë me këdo që është në pistën e vallëzimit,” tha Rutte në Konferencën e Sigurisë në Mynih pak ditë më parë.
Presion për zgjedhjen
Rutte nuk pranoi të diskutonte kandidaturën e tij në Konferencën e Sigurisë së Mynihut fundjavën e kaluar, duke thënë se ai kishte mësuar mësimin e tij në tetor kur sugjeroi se ishte i interesuar për postin e sekretarit të përgjithshëm të NATO-s. Kryeministri më jetëgjatë i Holandës, 57 vjeç, njoftoi papritur tërheqjen nga politika holandeze në korrik, por ai do të mbetet kryeministër ndërsa bisedimet për koalicionin vazhdojnë pas zgjedhjeve të 22 nëntorit. Drejtuesit e NATO-s emërohen me konsensus, gjë që kërkon mbështetjen ose të paktën mungesën e kundërshtimit nga të 31 anëtarët. Dy diplomatë thanë se deri më tani Rutte ka mbështetjen e rreth 20 anëtarëve të NATO-s. Presioni po rritet mbi anëtarët e NATO-s për të miratuar Rutte përpara samitit të liderëve në Uashington në korrik. Ambasadorja e SHBA në NATO Julianne Smith tha javën e kaluar se aleatët duhet të synojnë “përfundimin e procesit të përzgjedhjes ndoshta në tremujorin e parë të këtij viti kalendarik”.
Skepticizmi i shteteve anëtare
Një tjetër zyrtar i lartë i NATO-s konfirmoi numrin e vendeve që ende duhet të mbështesin Rutte, duke thënë se rreth 10 ende po frenoheshin nga një votim pro. “Ne do të vazhdojmë të dëgjojmë pyetjet dhe shqetësimet e tyre,” tha zyrtari. Vendet po frenojnë mbështetjen e tyre për arsye të ndryshme. Turqia ka kërkuar që Rutte të mos favorizojë vendet e BE-së në aleancë, sipas Bloomberg . Hungaria, ndërkohë, ka pasur mosmarrëveshje të gjata me Rutte lidhur me kritikat e tij të ashpra ndaj kthimit demokratik të vendit. Mbetet e paqartë nëse vendet baltike po mbështesin Rutte, duke pasur parasysh këmbënguljen e tyre për më shumë mbështetje politike për rrugën e Ukrainës për t’u bashkuar me NATO-n. Kryeministrja e Estonisë Kaja Kallas shprehu interes për postin kryesor të NATO-s gjatë një veprimtarie të organizuar nga POLITICO në nëntor. Por zyrtarët e NATO-s thonë se ajo nuk është në përzierje pasi nuk e ka deklaruar kandidaturën e saj. E njëjta gjë vlen edhe për Ministrin e Jashtëm të Letonisë, Krišj?nis Kari?š.
