| LIGJI I RI: FEMRAT ME MINIFUNDE DO DËNOHEN
Ç’moralizimi i shtetit, më së pari vjen pikërisht nga zyrat e shtetit. Sekretare me minifunde, me bark jashtë, me gjinj provokues, nuk do të ketë më as në Shqipëri. Është një projektligj i qeverisë shqiptare që shumë shpejt do kalojë për votim në Parlament. Kjo nuk do të thotë se zyrtarët janë “idhnuar” me hiret, por është një nga kërkesat e BE-së, serioziteti në zyrat e shtetit. Është autoritet, moral, figura e gjithë femrave që punojnë në zyra apo institucione shtetërore, madje edhe publike, në gjithë botën e zhvilluar perëndimore. Fundet më të shkurtëra se tetë centimetra poshtë gjurit, takat e larta apo të pagomuara, kostumet me ngjyra të çelëta apo këmishat e bluzat që nxjerrin hiret provokuese në pamje, do e shohin veten në kryelisten e mëkateve. Mbartësit do largohen nga puna. Edhe meshkujt në gjithë administratën shtetërore apo në varësi të tyre, do jenë të veshur serioz. Pra, me kostume ose rroba autoritare. Pa varëse e vathë në vesh, pa ekzagjerime. Kushdo që do shkelë këto rregulla njerëzore, do e shohë veten të larguar nga puna. Në këtë fushë spastrimi nga amoraliteti, të diktuar nga BE, hiret femërore të zhveshura dhe apatilleku i meshkujve, nuk do të jenë të vetmet vese që do perëndojnë. Normalisht Shqipëria do ketë njerëz më të aftë, pasi “konkurset” mënjanojnë disi, parjen poshtë gjurit, duke e zhvendosur atë nëse jo në kokërr të syrit, të paktën në fytyrë. Ky është akti i parë i komedisë së sakrificës në këtë “stinë” të gjatë teatral që zanafillen e ka të kahershme dhe shumë zyrtarë, madje edhe deputetë e marrin si një triumf që nuk do triumfojë, pavarësisht një kostoje të vockël që zyrat e shtetit do u kthejnë familjeve. Sidoqoftë, shteti nga një shpellinë, del në lëndinë, pasi më shumë punë efektive do materializohet zyrave të sherbimit dhe më shumë adrenalinë e kulturë do reflektohet përballë të huajve. Mozaiku i të qënit përmbushës, përballë përgjegjësive që ka njeriu si qënie, nuk do ketë format të tillë që pasues i modelit nga pozita nominale, të jetë zyrtari apo zyrtarja e pamoralshme. Por një aromë jo shumë e mirë është ky ligj moralizues për partitë politike, të cilat janë jashtë tij. i pari i socialistëve Edi Rama nuk shihet më me vath në vesh, megjithëse ligji nuk e detyron. Gjithsesi, të bësh hapa të sigurtë drejt pushtetit, duhet seriozitet. Jo nga këto të fundit, ku kryesocialisti i Shkodrës Edip Shiroka, sheh ëndrra me sy hapur si dikur E. Hoxha, kur thotë: “Gazetarët (një grup që përcakton ai) nuk do kenë të drejtë të shkruajnë për PS-në!” Figurativisht mund të themi se i duket se e ka veshur partinë në mbathje hekuri, për të mbajtur të ndershme: Dhe kë, PS-në, të cilën që me Enverin e kanë drejtuar njerëz me mbartje të akuzuar për vese. Sidoqoftë, morali nuk do jetë me tabu as në Shqipëri. Tani e mbrapa ligji është për administratën, jo për partitë. Sokol PEPUSHAJ
PËR KRISTIAN DEMOKRATËT, PUNA E MADHE SJELL REZULTATE, POR KJO DO TË THOTË SHQETËSIME PËR BERISHËN Nuk është një e fshehtë që marrëdhënia ndërmjet Partisë Demokratike dhe Partisë Kristian Demokrate ka qenë gjithnjë e fortë. Gjatë gjashtëmbëdhjetë vjetëve që shkuan kemi parë se Partia Demokratike i ka konsideruar gjithnjë të sajët Kristian Demokratët, duke mos u kushtuar vëmendje. Sali Berisha, Kryeministri dhe Kryetari i Partisë Demokratike i ka tradhëtuar dhe thyer herë pas here premtimet për mbështetje të bëra Kristian Demokratëve. Por këtë herë gjërat janë ndryshe. Kristian Demokratët janë riorganizuar. Ata e hoqën Nikollë Lesin, pasi ishte shumë i lidhur me Berishën dhe Nanon dhe vuri Nard Ndokën në krye të partisë, i cili deri tani duket më i efektshëm se Lesi në drejtimin, udhëheqjen dhe zgjerimin e anëtarësisë së partisë. Zoti Ndoka buzëqeshi kur e pyetën për suksesin e tij në 2007-ën dhe tha: “Ka ardhur koha që PD dhe PS ta kuptojnë se shqiptarët nuk janë të kënaqur me asnjërën prej tyre. Ata duan ndryshim dhe ne përfaqësojmë këtë ndryshim. Megjithatë kemi shumë punë për të bërë përpara se të ndjehemi të qetë. Në fakt ne nuk duhet të ndjehemi asnjëherë të qetë duke e ditur se si PD dhe PS i bëjnë punët. Ne duhet të vazhdojmë të punojmë shumë dhe të sjellim rezultate për popullin shqiptar që të fitojmë mbështetjen e tij”. Sapo zëvendësoi Lesin, Z. Ndoka u kthye nga baza. Ai mori aktivistë të rinj, rekrutues, bashkërendues, drejtues, sigurues fondesh etj., dhe ndryshoi mënyrën e sjelljes së anëtarëve të rinj në parti. Ai i përqendroi veprimtaritë e tij në tre fronte: 1. Anëtarësimet e reja nga Shqipëria e Veriut, ku gjenden mbështetësit e tij më të mëdhenj, që janë katolikët e përndjekur politikisht; 2. Duke u bërë i pranishëm në universitete dhe institucione të tjera të edukimit ku po përgatitet inteligjenca e re; 3. Duke marrë një pozicion të patundur ndaj Partisë Demokratike, sidomos ndaj Berishës, duke i bërë të kuptojë se partia e tij nuk duhej konsideruar më si një aleate e sigurt. “Z. Ndoka hyri dhe më tha se të dua çdo ditë përballë universitetit, pavarësisht nëse është shi apo diell. Unë dua që ta kesh tavolinën aty, pikërisht përballë hyrjes kryesore të universitetit me materialet tona mbi të, edhe nëse fiton vetëm një person”, thotë Arben Mitaj, një rekrutues në këtë parti. “Ka ditë kur fitoj një person, por ditën e nesërme kthehem sërish dhe vazhdoj të bëj atë që më është thënë të bëj”, vazhdon ai. “Dhe vendosmëria jonë e shqetëson PD”, thotë ai. “Dhe kanë arsye për t’u shqetësuar”. Deri tani Kristian Demokratët kanë mundur të formojnë një Grup Parlamentar, duke tërhequr demokratë dhe socialistë në partinë e tyre; ata kanë të paktën një ministër dhe Berisha mund të jetë i detyruar t’u japë edhe një atyre; ata morën rreth 5.5% të votave në shkallë kombëtare gjatë zgjedhjeve vendore të vitit 2007, duke u dhënë të drejtën të kenë vëzhguesit dhe komisionerët e tyre në zgjedhjet e ardhshme; ata do të thonë fjalën e tyre në zgjedhjen e ardhshme presidenciale, për të cilën qarkullojnë emra nga partia e tyre për këtë post; katolikët, si demokratë ashtu dhe socialistë po i lënë partitë e tyre për t’u bashkuar me Partinë Kristian Demokrate; edhe LZHK i ka lejuar Kristian Demokratët të udhëheqin koalicionin. “Megjithëse shumica e anëtarëve të kësaj partie janë katolikë, kjo parti ka vlerat dhe platformën e duhur, si dhe ka formuar zonën e saj zgjedhore, katolikë dhe të përndjekur politikë. Ata janë të organizuar mirë dhe të disiplinuar. Për mënyrën se si po punojnë, është e pamundur që partitë e mëdha të mos e vënë re se Kristian Demokratët janë bërë një forcë që duhet ta marrin parasysh. Ata janë një forcë e vërtetë politike tani. Sa më shumë që largohen nga Berisha, aq më shumë shihen si një forcë që Berisha duhet ta pranojë përndryshe ata mund të formojnë kurdoherë një koalicion me Partinë Socialiste duke bërë Partinë Demokratike të jetë pakicë në Parlament, duke rrezikuar kështu pozicionin e Berishës si Kryeminstër”, thotë Kimete Kastrati, analiste politike. “Ne e fituam Komunën e Kastratit për shkak të punës së madhe dhe vendosmërisë për t’u sjellë votuesve diçka të vërtetë, diçka që nuk ka të bëjë shumë me Demokratët. Votuesit e kanë humbur besimin në Partinë Demokratike. Ata kanë etje për një parti të re që të përfaqësojë vlerat dhe nevojat e tyre” thotë Gjok Mitaj, që udhëhoqi fushatën e vitit 2007 për Ndue Lelçajn, një Kristian Demokrat. “Ne kemi vënë re se disa nga anëtarët tanë, që janë katolikë, kanë lënë partinë tonë dhe janë bashkuar me Kristian Demokratët, dhe kjo na shqetëson”, thotë zëdhënësi për zyrën e Paulin Sterkajt, Deputet Socialist. “LZHK është e gëzuar që sheh suksesin e arritur nga Kristian Demokratët”, thotë Armando Ruco, Nënkryetar i LZHK. “Z. Ndoka mundi ta riorganizojë këtë parti shumë mirë dhe jam krenar që jam pjesë e këtij koalicioni”, thotë ai. “Berisha nuk duhet t’i konsiderojë më si aleatë të sigurt”, thotë Z. Pisha, një veprimtar politik në Shkodër. Megjithatë sukseset e partisë nuk u arritën me lehtësi. Z. Mitaj, i cili për shkak të detyrës së tij si rekrutues pretendon se është sulmuar nga kundërshtarët e tyre dhe burgosur dy herë nga forcat e sigurimit, thotë se gjatë zgjedhjeve vendore të vitit 2007, ai vuri re se Partia Demokratike ishte e shqetësuar për punën që po bënin. “Shqetësimet e tyre u bënë të dukshme gjatë marrjes në pyetje që m’u bë kur isha i burgosur në Shkodër”, vazhdon ai. “Megjithëse Berisha përdori SHIK-un për të na arrestuar, rrahur dhe frikësuar, ne mundëm të korrnim një fitore të thellë. Ai nuk mund të na mbajë më si të parëndësishëm”, thotë Gjon Zefi, kreu i fisit Zefi, fisit më të madh në Bushat. Deklaratat se SHIK-u u përdor nga Berisha kundër Kristian Demokratëve gjatë zgjedhjeve të 2007-s dhe se shumë ankesa u paraqitën në Zyrën e Avokatit të Popullit kundër SHIK-ut, nuk u mohuan nga Avokati i Popullit në Tiranë, por ai nuk pranoi të bashkëpunojë më. Gjithsesi, zëdhënësi i Berishës pranoi se Avokati i Popullit ka shprehur shqetësimin e tij për numrin e ankesave politike që kishte marrë kohët e fundit kundër SHIK-ut. Sidoqoftë, analistët dhe votuesit bien dakord me faktin se Kristian Demokratët ia kanë bërë jetën më të vështirë Berishës tani që ai duhet ta pranojë faktin se ata janë forca politike e tretë më e madhe në Shqipëri dhe që nuk është dakord me të pothuaj në çdo gjë. STAFI I GAZETËS
Vizita e presidentit të SHBA në Shqipëri PRESIDENTI XHORXH BUSH VIZITOI TROJET E SHENJTA TË ZOTIT NË QIELL, NË EMËR TË “ZOTIT” NË TOKË (AMERIKËS) Xhorxh Bush është i pari president i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, që viziton jo thjeshtë Shqipërinë, por më saktë viziton trojet themel të Europës plakë, viziton ato troje që ndër shekuj linden e rriten Shenjëtor, Martirë e Burra shteti, ku pa gjakun, sakrificat, mendjen dhe guximin e tyre Europa nuk do të ishte kurrë kështu, ta themi hapur Kristiane e për rrjellojë pa këtë qytetërim e zhvillim në hapsirat e të cilit jetojnë edhe ata që për ditë e natë flasin e punojnë kundër tij. Xhorxh Bush është presidenti i shtetit më të fuqishëm të Botës, që jo më kot njerzimi e quan Amerikën si “Zotin” e tokës, të bekuar nga Zoti në Qiell. Është pikrisht ky “Zot” i Tokës që është garancia dhe simboli më i mirë për të gjithë ata popuj e shtete që duan lirinë, demokracinë e shpresën tek e ardhmja. Mjerisht ne shqiptarëve përdhunue për rreth gjysëm shekulli na “ndanë” jo vetëm nga “Zoti” i tokës, por edhe nga Zoti në Qiell, ku pas kësajë na u dha aq mbrapsht se ende jemi në rrugë duke kërkuar të gjejmë fillin e komunikimit me këta “dy” Zota. Mjerisht në këto kohë tek ne shqiptarët ende gjinden njerz që në vend që t’i falen Zotit vazhdojnë t’i falen Djallit, që herë shfaqet si shenjëtor e herë si njeri. Fatkeqsisht një grup i tillë njerzish u shfaq edhe ditën e vizitës së Presidentit Amerikan me 10 qershor, por ata me gjithë trukimin që i bënë mediat afër tyre, ata humbën në mes maleve të Mirditës, ashtu siç kishin humbur djajtë e verdhë e të kuq ndër shekuj e vite. Xhorxh Bush erdhi në Tiranë e Shqipëri, jo thjesht si një president i një shteti që viziton një shtet tjetër, por si një “ndërmjetës” i Zotit të tokës me Zotin në Qiell. Mbeturinat e zotave të rremë që ende vegjetojnë në trojet tona kërkuan të nulifikojnë vizitën, duke përdorë si argument përgjegjen e detyruar të pyetjes së bërë nga një gazetare e një media (Vizion Plus), ku Xhorxh Bush për të treguar se e njeh vendin që do ta vizitojnë tha se unë e di se Shqipëria është me shumicën e besimit Musliman. Por me këtë Presidenti i SH.B.A. tregoi se njeh jo vetëm historinë e sotme, por edhe atë të shkuar, pasi Shqiptarët me të vërtetë sot janë me shumicë të besimit Musliman, por me qytetrim e mendësi Europerëndimore, në themelet e të cilës kanë investimin më të madh të një populli të vetë Europës që në agimin e jetës mbi këto troje. Ne për të vërtetuar këtë po mjaftohemi të cilsojmë vetëm një pjesë të vogël të tyre. Fillimisht dy martirët dhe Shenjëtorët e parë të këtij besimi në tërë Europën, janë Flori dhe Lauri nga Kosova martire (martirizua në fundin e shekullit të parë e fillimin e shekullit të dytë). Katër Papët që drejtuan selinë e Shenjtë (Shën Eluteri, Shën Gaji, Shën Gjoni dhe Papa Klementi XI). Niket Dardani i cili që në shekullin e katërt shkroi Hymnin e Kishës Kristiane (Të Deum Laudamus = Ty Hyj të Lavdrojmë) dhe ky Hymn i Shenjtë vazhon të jenë në themel të Kishës Kristiane Europerëndimore. Kostandini i Madh, i cili ishte jo vetëm Perandori më i suksesshëm i Perandorisë Romake që vuri bazat e qytetrimit që ka Sot Europa, por mbi të gjitha ishte ky perandor qëme Ediktin e Milanit të vitit 313, lejojë që besimi Kristian të përqafohej e përhapej pa asnjëlloj persekucioni pagan, si dhe zyrtarizoi në vitin 321 ditën e diel si ditë pushimi e ushtrimi të riteve kristiane të besimtarëve të Perandorisë, që në atë kohë përfshinte shumicën e Europës dhe Botës së konsiderueshme. Madje edhe Nëna e Kostandinit të Madh, Helena ka hyrë në histori si zbuluesja e Kryqit të vërtetë që kishin kryqëzuar Jezu Krishtin… (Kostandini ishte nga Nishi i Kosovës). Vargu i shenjëtorëve dhe martirëve është shumë i madh sa vetë historia e Kristianizmit, dhe ka në themelet e veta rreth 600 të tillë nga raca jonë Shqiptare, ku të fundit janë 40 martirët e martirizuar nga paganizmi i dytë Komunizmi, e deri tek Shenjtorja jonë Nënë Tereza. Por mbi të gjitha duhet të kujtojmë Shpaten mbrojtëse të qytetrimit e besimit Kristian, Gjergj Kastriotinm Skënderbeu, i cili në vitet më të vështira të shekullit XV ishte e vetmja mburojë që shpëtoi jo vetëm vendin e shqipeve, por krejt Europen që dridhej para duhisë së perandorisë Otomane. Natyrisht duke i ditur të gjitha këto Amerikanët nuk e “zbuluan” sot Shqipërinë, por u interesuan shumë më herët për këto troje e këtë popull Europian. Në vitin 1873 për herë të parë vijnë në Manastirin shqiptar (sot nën shtetin Maqedon) dy misionare amerikane të cilat takohen me patriotin Korçar, Gjerasim Qiriazin me të motrën Sevastin. Pikrisht këta dy amerikane ndihmojnë në hapjen e shkollës shqipe për Vajza në Korçë në vitin 1891, kur për ta mbrojtur nga pushtuesit turq e emërtojnë si shkollë anglishtje… Në vitin 1908 një kontribut të madh jep humanisti Amerikan Carls Erikson, i cili mbas kongresit të Manastirit ushtron një veprimtari aq të madhe në favor të shqiptarëve sa ministri i jashtëm Otoman Rifat Pasha deklaronte se Erikson nuk është amerikan por Shqiptar. Në vitin 1914 Kryqi i Kuq Amerikan hap në Tiranë spitalin e parë me 30 shtretër, të cilin ja dorzon shtetit shqiptar pas kongresit të Lushnjës të vitit 1920. Eriksoni së bashku me misionarin Kenedi dhe të njohurin Harri Fultz hapin Shkollen teknike në Tiranë e më vonë atë bujqësore në Kavajë. Humanisti Erikson ishte edhe këshilltar pranë Delegacionit shqiptar në Konferencën e Paqes në Paris, ku siç dihet ishte vetoja e presidentit amerikan të atëhershëm Vilson ajo që shpëtoi këtë Shqipëri që kemi sot nga coptimi në favor të fqinjëve kryesisht sllav. Eriksoni ishte ai i pari që hodhi idenë e një Universiteti shqiptar… Mbreti Zog me 4 gusht të vitit 1931 e dekoron me Urdhërin “Kumandar i Urdhërit Skënderbeu”. Ne në Malësi të Madhe e kujotjmë edhe sot ndihmën e dhënë nga Amerikani Carls Krajli në vitin 1911, i cili erdhi pranë kryengritësve antiotoman në zjarrin e luftës për liri e flamur. Shteti shqiptar, veçanërisht nën drejtimin e Mbretit Zog I kishte marrdhënie tëmira me tre presidentët Amerikanë, Calvin Coolidge (viti 1925), Herbert Hoover (1930) dhe Franklin Ruzvelt (1935). Në vitin 1930 ndërtohet në Tiranë e para përfaqësi diplomatike e SH.B.A., ndërsa marrdhëniet ishin vendosur që në vitin 1922 me “ambasadorin” e parë Maksuell Bllejk (shef misioni). Amerika ishte ai shtet që nuk e njohu pushtimin fashist të 7 prillit 1939, ndërsa ishte ndër të parat që njohu autoritetin e nacional – çlirimtares, edhe pse i vinte era komunizëm. Kushtet për njohjen e mëtejshme të qeverisë e shtetit shqiptar kishin qenë Zgjedhjet e lira dhe njohja e traktateve të lidhura në mes Shqipërisë e Amerikës para 7 prillit të vitit 1939. Megjithëse vasalitetin e Enver Hoxhës ndaj botës komuniste lindore, Shqipërinë e ftuan të përfitojë nga Plani Marshall i vitit 1947, por Enver Hoxha i urdhëruar nga Titoja nuk e pranoi këtë ndihmë që e përvetësoi totalisht ish Jugosllavia komuniste. Në vijim të marrëzirave udhëheqja komuniste ndërpret edhe marrdhëniet diplomatike me Shtetet e Bashkuara të Amerikës, madje pas kësaj duke u bërë megafoni shpifës i “Botës” komuniste ndaj tempullit të Lirisë e Demokracisë. Gjithsesi prishja me Amerikën ishte vetëm e shtetit diktatorial, pasi për shqiptarët Amerika ishte Shpresa dhe Ëndrra që i mbajti gjallë për rreth gjysëm shekulli komunizëm. Kur djepi i komunizmit u hodh në lumin Vollga nga Gorbaçovi me ndihmën e Presidentit të atëhershëm të SH.B.A., babait të presidentit të sotëm Xhorxh Bush, pasardhësi i Enverit, Ramiz Alia me 30 maj të vitit 1990 u takua me kongresmenin amerikan Tom Lantosh dhe ish kongresmenin Joseph Dioguardi, por ky takim ishte vetëm formal për të ardhur tek vizita e takimi uragan (22 qershor 1991) i Sekretarit Amerikan të shtetit Xhejms Bejker me kryetarin e atëhershëm të opozitës dhe sot Kryeministri i Shqipërisë Sali Berisha. (Këtu ne nuk po cilësojmë vizita e takime të tjera të personaliteteve amerikane, duke përfshirë edhe ish President Amerikan). Vizita e Xhorxh Bushit e datës 10 qershor (2007) është pa dyshim më e rëndësishmja, pasi vjen në një moment, kur Shqipëria politike është nisur në rrugën e mbarë të integrimit në NATO dhe Bashkimit Europian, si dhe kur fatet e Shqipërisë Etnike janë vënë në tavolinën e zgjedhjes, siç është konkretisht pamvarësia e Kosovës të çliruar kryesisht me ndihmën e Amerikës Madhe dhe aletëve të saj. E ndërsa forcat kriminale të Millosheviçit i largoi nga Kosova ish Presidenti Klinton, hijet millosheviçjane të Koshtunicës e kompani që kërkojnë të pengojnë pamvarësinë e Kosovës është duke i shkatërruar përfundimisht Presidenti i Sotëm Xhorxh Bush, ku një gjë të tillë e rikonfirmoi edhe gjatë vizitës së tij… Sigurisht për ne shqiptarët kjo vizitë është jo vetëm historike, por mbi të gjitha shpresëdhënëse pasi një fjalë e urtë popullore thotë se kur ke Zotin me Vehte të tjerët (qofshin edhe Shenjter) nuk kan çfarë të bëjnë… Gjithsesi ne shqiptarëve pas kësaj na del për detyrë që të mos ngatërrojmë kurr ma Mikun e vërtetë me atë të rremë. Ndue Bacaj
KALVAR VUAJTJESH Ashtu si dhe mjaft familje të tjera shqiptare që po përballohet me problemin e gjakmarrjes është edhe familja e Gjergj Ndoc Guri nga fshati Qarret. Në vitin 1992, një kushëri i tij Rrok Pjetër Guri para lokalit të vllezërve Guri në Kolatën e Digës Koman ka vrarë për vetëmbrojtje shtetasin B. G. nga Komani. Gjykata shqiptare e ka nxjerrë të pafajshëm, por largimi i tij në drejtim të paditur ka shtuar hakmarrjen ndaj Gjergjit, e cila vazhdon me kërcënimin e jetës së tij e të familjes. Familja e viktimës e rëndon dy herë në gjak, njëherë si kushëri i tij dhe së dyti ngjarja ka ndodhur në oborrin e lokalit të tij ku në atë moment shërbente në ambientet e lokalit. Ndonëse disa herë misionarët e pajtimit kanë shkuar për t’i pajtuar ato nuk kanë pranuar asnjë falje. Kështu Gjergji detyrohet të lëjë lokalin e biznesin e të largohet në vende të tjera. Kalvari i vuajtjeve nuk ka të sosur, ka patur disa raste tentativ për eleminim fizik të tij, por ka arritur të mbijetojë. Në vitin 1997 është vendosur eksploziv në banesën e tij, por për fatin e mirë kanë shpëtuar. Me gjithë kujdesin e vazhdueshëm gruaja e tij ka ra në kurthën e personave të maskuar duke e dhunuar fizikisht e përdhunuar duke humbur dhe një fëmijë 2 muajsh. Ndërsa Gjergjin e kanë kërcënuar disa herë për të mos denoncuar në polici se do të vrasin gruan e dy fëmijët. Në këto rrethana Gjergji detyrohet të strehohet në vende të ndryshme ku policia e shteti shqiptar nuk mund të sigurojë banesën e familjen. Çdo ditë jeta e tij është e kërcënuar prandaj kthimi i tij në vendlindje do të shkaktojë humbjen e jetës. Situata në Shqipëri është e rëndë nga fenomeni i hakmarrjes. Janë 1650 familje shqiptare të ngujuara sot. Duket se Shqipëria e ka të largët ditën e integrimitnë strukturat Euro Atlantike. I.Delaj
PRESIDENTËT E SHQIPËRISË Per rreth 45 vite, Sekretari i Pare (apo i pergjithshem) i Partise Komuniste (me pas i Partise se Punes), ka qene edhe President “de facto” i Shqiperise. Pak kush e kujton se “de jure”, per nje kohe te gjate Haxhi Lleshi ka qene kryetar i Presidiumit te Kuvendit Popullor, ose me pak fjale, President i vendit. Te gjithe kujtojne ose mbajne mend deri ne vitin 1985 Enver Hoxhen, Sekretar i Pare, Komandat i Forcave te Armatosura, Kryetar Shteti e shume funksione te tjera, te cilat ne fakt e kthenin “de facto” ne president pervecse Diktator te njohur boterisht e per shqiptaret, publikisht, vetem pas vitit 1990. Nga ky vit e me pas, mund te thuhet se Shqiperi filloi nje epoke normale te organizimit te shtetit dhe hapat e pare ne kete drejtim, filloi ti hedhe Ramiz Alia, pasardhes i Enver Hoxhes, por me deshiren e madhe te te qenit president. Edhe pse Kushtetuta komuniste nuk e njihte nje pozicion te tille, Alia nuk hezitoi te krijoje edhe nje Keshill Presidencial, te kryesuar nga ai, dhe rrjedhimisht duke marre emertimin “de facto” President i Shqiperise. Po cilet kane qene modelet e presidenteve shqiptare te pas vitit ’90? Ramiz ALIA: Zgjidhet president i Shqiperise me 30 prill 1991 dhe qendron ne kete post me pak se nje vit. Faktikisht, rregjistrohet ne historine e vendit tone si i pari president, me emertimin qe ruhet edhe sot. Ne aparence eshte zgjedhur nga nje parlament pluralist i dale nga zgjedhjet e 31 marsit 1991, por ne fakt vetem me votat e deputeteve te Partise se Punes. Nuk arriti asnjehere ti jape ngjyre institucionit te presidences shqiptare edhe pse tentoi te krijoje staturen e nje burri shteti ne demokraci. Sali BERISHA: Eshte zgjedhur president i vendit me 9 prill 1992, menjehere pas fitores se zgjedhjeve te 22 marsit nga Partia Demokratike, kryetar i te ciles ishte. Mund te konsiderohet si presidenti i pare real i Shqiperise, duke qene ne menyre paradoksale nje kryetar shteti me kompetenca dhe tagra shume te medha per nje republike presidenciale si vendi yne. Mund te konsiderohet modeli i nje presidenti shume te forte. Edhe pse “de jure” ka doreheqje nga posti i Kryetarit te PD-se, ai vazhdoi te ishte “de facto” ne kete pozicion, edhe pse u pasua nga Eduart Selami dhe Tritan Shehu. Eshte zgjedhur per here te dyte president i Shqiperise me 3 mars 1997, ndersa vendi i ishte ne mes te nje lufte civile dhe ku thuajse te gjitha institucionet e shtetit nuk funksiononin, me perjashtim te Presidences. Mandati i dyte zgjati dicka me shume se nje vit dhe u nderpre me ardhjen e PS-se ne pushtet. Eshte zgjedhur vetem me votat e PD-se. Rexhep MEIDANI: Zgjidhet president me 24 korrik 1997. Erdhi ne kete post duke lene ate te Sekretarit te Pergjithshem te PS-se. Ne fakt, dha doreheqje nga te gjitha funksionet, edhe si antar i thjeshte i Partise Socialiste. Ne te gjithe kuptimin e fjales, ka qene nje president i dobet, me kompetenca me shume se honorifike dhe pa nje peshe te madhe ne fatet e vendit. Mund te pranohet se e ka luajtur vertete funksionin e nje kryetari socialist te shtetit. Eshte zgjedhur si kryetar shteti vetem me votat e PS-se dhe nuk eshte rikandiduar. Alfred MOISIU: Eshte zgjedhur president me 24 korrik 2002. Regjistrohet ne historine e Shqiperise si i pari president konsensual. Ishte “pjelle” e dashurise se shkurter Nano- Berisha, por ne qendrimet e tija ne postin e presidentit, duket se nuk i ka mbajtur shume krahun asnjerit. Ka kthyer mjaft ligje te ardhura nga mazhoranca e majte deri ne 3 korrik 2005, por me shume ka qene pengese ne kete drejtim per mazhorancen e djathte te ardhur ne pushtet pas dates se mesiperme. Gjithsesi, ka qene me aktiv se pararadhesi ne jeten politike shqiptare, por ka toleruar edhe drejtimin e disa dikastereve, per shume muaj, nga zv.ministra, teksa kryeministri Nano nuk kishte numrat e nevojshem ne Kuvend per te emeruar ministra. Mes te tjerave, do te mbahet mend edhe si presidenti qe ka deklaruar publikisht se ka menduar me shume se nje here, te vrase veten. Eshte ne loje si nje nga kandidaturat per president te vendit, por shanset per tu rizgjedhur i ka mese minimale. Deri tani, keto jane modelet e krijuara nga presidentet e Shqiperise. Tashme kane dale ne treg”, emrat e kandidateve te cilet duhet te zevendesojne Alfred Moisiun. Sipas gjasave, klasa aktuale politike ka percaktuar se presidenti i ri, duhet te jete nga rradhet e politikes. Jane thuajse 24 kandidatura te mundshme, te shpallura apo te veteshpallura, por ne fakt, 4 jane me te lakuarit. Nuk perjashtohet edhe fakti se mund te kemi nje kryetar shteti, krejt te panjohur, sic ndodhi edhe me Alfred Moisiun. Fatos NANO: Eshte personi me CV-ne me te pasur politike, nder te gjithe emrat e permendur deri tani. Ne pjesen me te madhe te aktivitetit te tij politik, eshte paraqitur si kundershtari me konfliktual i Sali Berishes, me te cilin kane shkembyer akuzat nder me te rendat. Gjate viteve te karrieres, ka provuar mese shumti postin e Kryeministrit dhe Kryetarit te PS-se. Mund te quhet si krijuesi i institucionit te doreheqjes ne politiken shqiptare. Ka dhene doreheqje per tu rikthyer serish ne krye te institucioneve. Shquhet per frymen liberale dhe te decentralizimit gjate qeverisjes se tij. Ne menyre te cuditshme, thuajse prej 2 viteve, paraqitet si nje njeri jokonfliktual, duke kerkuar instalimin e frymes se dialogut dhe te mirekuptimit ne mes kraheve te politikes. Nuk eshte kandidat zyrtar i asnje force politike deri tani, por ne baze te kushtetutes, ka mundesi te mbledhe 20 firma deputetesh per ta kandiduar. Kembengul ne faktin se mund te jete nje kandidature konsensuale per president. Bamir TOPI: Nje figure e nderuar e Partise Demokratike, por te qenit aktualisht nenkryetar i saj, e kompromenton disi konsensualitetin politik ne zgjedhjen si kryetar shteti. Gjate gjithe karrieres se tij, eshte mesuar te jete nr. 2 dhe kjo mund ta penalizoje edhe ne te qenit president integral dhe i pavarur nga strukturat e PD-se e vecanerisht nga kryeministri dhe kryetari Berisha. Jo vetem nga opozita, me shume se president, shihet me syrin e nje kryeministri, pasues i kryeministrit aktual. Eshte publikisht kandidat i PD-se, ndersa nuk ka marre mbeshtjetje zyrtare e te hapur nga partite e tjera qe formojne mazhorancen. Nuk e ka problem te mbledhe 20 firmat e nevojshme per tu kandiduar. Sabri GODO: eshte kandidat i shpallur nga PR-ja, por konsiderohet rezerve. Mosha e thyer, e cila paraqitet si problem per Alfred Moisiun, nuk permendet nga ata qe e propozojne. Ka nje karriere te gjate politike, por ne disa qarqe i eshte permendur se nuk ka arsimin e larte, kusht mesa duket i pashkruar, per presidentin e ardhshem te vendit. Pas largimit nga drejtimi aktiv i republikaneve shqiptare, duke i lene vendin Fatmir Mediut, paraqitet me shume ne pozicionin e analistit politik. Ne historine e re te Shqiperise, njihet edhe si bashkekryetari i Komisionit per Hartimin e Kushtetutes aktuale. Konsiderohet si person me integritet, edhe pse historikisht, ne te gjitha rastet e rrethanat, eshte paraqitur dashamires i te djathtes, edhe ne analizat e ndryshme qe ka bere. Mund te futet ne loje, por vetem nese deshton tryeza e partive per konsensus. Jozefina TOPALLI: Nuk rezulton deri ne keto momente si emer kandidati per postin e presidentit. Mund te futet ne loje mbase, si nje propozim i minutave te fundit per shume arsye. Ka nje eksperience relativisht te gjate ne politike, ka patur poste te rendesishme gjate karrieres se saj, gezon reputacion shume te mire edhe jashte vendit, eshte grua dhe mbi te gjitha i perket besimit katolik. Ky faktor mund te kete ndikimin e vet, nisur nga fakti se tentohet balancimi i postit te presidentit, duke vene ne krye nje individ te nje besimi tjeter nga ata qe e kane patur gjate viteve te demokracise. Ka nje integritet te jashtezakonshme, staturen e nje lidereje dhe politikaneje te zgjuar. Nese emri i saj futet ne garen per kandidim, do te bashkoje jo vetem votat e te djathtes, por edhe nga rradhet e te majtes. Lista e kandidateve te mundshem per president, vazhdon edhe me shume te tjere. Megjithate, mendojme se me te mundshmit jane 4 personat e sipercituar, teksa realisht, me shume se asnjehere, politika shqiptare po behet e palexueshme nga qytetaret dhe analistet e ndryshem. Blerti DELIJA
EDUART SUFAJ I KËRCËNUAR DETYROHET TË LARGOHET NGA SHQIPËRIA Shtetasi Adriatik Islami në pamundësi për të gjetur dorvrasësin e tij Afrim Sufaj ka marrë vendimin ekstrem për të vrarë e vëllain e dorëvrasësit Eduart Sufaj, edhe pse ai nuk ka kurrfarë faji apo përgjegjësie për çfarë ka ndodhur, dhe për pasojë fatkeqësisht Eduart Sufaj eshtë detyruar të largohet në drejtim të paditur, nga frika se mos e vrasin. Edhe pse jetojmë në vitin 2007 në Shqipëri jeta e njeriut vazhdon të jetë maksimalisht e rrezikuar qoftë edhe kur duhet të mbrojë vehten apo të afërmit e tij nga persona problematik dhe të inkriminuar. Dëshmi për këtë është ngjarja e ndodhur me datën 01 qershor 2007 në qytetin verior të Shkodrës, dhe pikrisht në lagjen “Partizani”. Incidenti ka ndodhur në mes dy shtetasve, Adriatik Islami dhe Afrim Sufaj, ku kjo ngjarje ka si shkaktare Adriatik Islamin, i cili ka sharë, ofenduar dhe kërcënuar motrën e Afrimit në prani të tij. Por çuditrisht menjëherë pas këtij momenti, pa kaluar asnjë gjysmë ore në mes tyre ka shpërthyer konflikti që ka shkuar deri në incident, pasi janë rrahur në një moment Afrimi e ka goditur shumë rëndë Adriatikun me armën e ftohtë që mbante (thiken). Sipas dëshmive dhe deklarimeve të pjesëmarrësve në këtë ngjarje shumë të hidhur Afrimi e ka kryer këtë akt të dhunshëm sepse në prani të vëllait i ka propozuar, kërcënuar, sharë dhe ofenduar motrën. Kur dihet se motra e Afrimit nuk e ka dashur kurrë këtë djalë, të cilin vetëm e ka urryer gjithnjë, por Adriatiku gjithmonë i ka folur me fjalë banale kërcënuese. Si pasojë aktualisht Eduart Sufaj, lindur me 18 prill të vitit 1979 me banim në fshatin Hysaj të M. Madhe, Qarku Shkodër, totalisht i pafajshëm në këtë ngjarje është detyruar ta braktisë vendin e tij, dhe të largohet në drejtim të paditur, për arsye sepse është në kërkim të gjaksorit të tij. Gjithashtu edhe nëna e Eduartit ka bërë thirrje nëpër mediat e Shkodrës që dikush ta ndihmojë djalin e saj aq sa të jetë e mundur, mbasi është momenti më i rrezikshëm për jetën e tij. Ajo thotë se është detyruar të largohet nga shtëpia duke shkuar tek babai i saj në Komunën Velipojë nga frika që ka për të jetuar e vetme në shtëpi, pasi burri i ka vdekur para katër vitesh nga infrakti, duke mos menduar kurrë atë që i ka ndodhur djalit të tij. Gjaksori Adriatik Islami banues në Shkodër mësohet se është dënuar edhe dy herë të tjera si shkak i konsumimit të tepërt të alkoolit, gjër që e kishin çuar edhe në ngatërresa e konflikte të tjera me qytetarë të ndryshëm. VASEL GILAJ
PER ZEF PRELEN NUK KA KTHIM Plage ,dhimbje,hemorogji qe nuk ka te ndalur.Jane keto fenomenet qe shoqerojne vendin tone tash shtatembdhjete vjet. Tash shtatembdhjete vite pluralizem te brishte qe ka mbushe me plage qe rrjedhin gjak cdo cep te shqiperise. Jane shtat vjet qe Zef Prelaj eshte detyruar te largohet nga atdheu. Me shume dhimbje ka lene mbrapa vendin ne te cilin eshte lindur dhe rritur dhe ka formuar personalitetin e tij,ka lene mbrapa vuajtjet dhe sakrificat,shoket ,miqet dhe te afermit ka mbydhe ne harrese te gjithe ato vite jete. Dhe te mos shohin me sy fushat dhe malet me te cilat ka qene bashkudhetar ne kete vend e ne kete jete. Varret e prinderve dhe te fisit do ti kete mbuluar bari dhe harresa mbasi ska kush u shkon tek kryet. Shtepite me dyer te mbydhura nuk tymnojne me. S’ka kush u hape dyer dhe dritare. Nje braktisje dhe harrese qe te dhembe deri ne shpirte. Kurre s’do ta kishte menduar Zefi se nje dite do ti behej i paduerueshem qendrimi ne ate vend per te cilin kishte endrruar nje gjysem shekulli. Jeta eshte me shtrenjte se sa endrrat. Dhe keshtu me nje pale rroba ne trup, e vetmja pasuri qe muar me vete Zef Prelaj u detyrua forcerisht te lene shtepine dhe vendin, e te ike ne nje bote te re,ne nje vend te ri,ne nje vend te panjohur por qe varte shpresat e shpetimit te jetes se tij dhe families. Shume vite me pare njerez si Zefi do te linin eshtrat ne kufi nga plumbat e pashpirte te rojeve te kufirit vetem se donin te iknin nga ferri komunist. Ndersa Zefi ne vitet te mevonshme ,kure vetem se thuhej se ishim te lire,prape vdekja ishte me afer se kemisha qe kishte veshur dhe kjo vdekje i vinte nga shqiptaret e tij qe flisnin te njejten gjuhe dhe kishin lind ne te njejten toke por vetem se mendonin ndryshe nga ai dhe se donin ti privonin lirine tij. Lirine per te menduar i lire dhe ndryshe. Zefi e donte lirine,per vete dhe te tjere dhe per kete ai e kishte pesuar ne kurrize te vete nga falangat e errta te nje sistemi te vjeter por qe eshte akoma me i rrezikshem ne ditet tona.Ai eshte i veshur me kemisha te tjera,ai te vret ne erresire e te qan ne drite. Ai (regjimi i vjeter me kemishe te re)nuk e kurrsen vdekjen per kundershtarin. Mjafton qe ata te vazhdojne te jetojne ne pushtet te gjithmonshem dhe te pakufi deri aty sa tu njihet e drejta per ti marre lirine dhe jeten kundershtarit te mendimit. Jane shtat vite qe Zefi i mungon vendit dhe shokeve. I mungon shokeve te idealeve per liri dhe demokraci,u mungon shesheve te mitingjeve dhe protestave per drejtesi dhe barazi njerzore. U mungon te afermve qe ndoshta s’do ta shohin me,sepse kthimi per te eshte pothuajse i pamundur. Ai e di mire se ku do te kthehet dhe cfare e pret. E ka provuar disa here dhe nuk mund te beje perseri prova me jeten ne ate moshe. Me mire large rrezikut dhe te mbaj nje mal me dhimbje e plage ne shpirte se sa te provoj rrezikun e kthimit. Kjo eshte nje vdekje per se gjalli qe po merr djalerine shqiptare. GAZETA „SHQIPERIAETNIKE“
PADI PENALE PËR ISH-KRYEMINISTRIN NANO NË pamundësi për të qenë për momentin në republikën e Shqipërisë; NË mungesë të njohjes se ligjeve përkatëse të republikës se Shqipërisë; Duke u mbështetur në konventën Evropiane për të Drejtat e Njeriut, e ratifikuar nga Republika e Shqipërisë; bëj kallëzim penal kundër z. Fatos Nano, ish kryeministër i republikës se Shqipërisë, për shkelje të konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut dhe për shpërdorim të përgjegjësisë se kryeministrit të republikës se Shqipërisë, për shkak se në mars të vitit 1998 urdhëroi Drejtorin e përgjithshëm të policisë se republikës se Shqipërisë, z. Sokol Bare, që të privoj përdhunshëm nga e drejta elementare për tu ushqyer (për të ngrënë bukë) rreth 1.400 burra të arratisur nga Republika e Kosovës në republikën e Shqipërisë. Arsyetim: NË gjysmën e dytë të marsit 1998, kur forcat policore dhe ushtarake serbe sulmuan krahinën e Dukagjinit në republikën e Kosovës dhe ndërmorën krime të përmasave të mëdha ndaj popullsisë se atjeshme civile, rreth 1.400 burra të Kosovës brenda një nate u arratisen në Rrethin e Tropojë në republikën e Shqipërisë. Të gjithë këta u vendosen në një kullë të zbrazët dhe në livadhet rreth kësaj kulle, ndoshta në Fshatin Vucidol të Rrethit të Tropojë. këta burra të tmerruar, të lodhur nga udhëtimi i gjatë në këmbë dhe të uritur, sapo arritën ilegalisht në atë vend, u rrethuan nga policia e Bajram Currit. Kur rrjeti i logjistikës i UÇK-së u përpoq ti furnizonte me bukë këta të arratisur, të lodhur e të uritur, policia ua ndaloi dhënien e bukës, me shpjegim se ishte dhënë urdhri që me dënim urie të detyroheshin të regjistroheshin si refugjatë lufte dhe të shpërndaheshin nga ai vendstrehim. meqë gjendja ishte alarmante, nga rrjeti i logjistikës se UÇK-së në Tropojë (konkretisht nga Ilir Konushevci / Mërgimi), u informova përmes telefonit satelitor që të shkoj nga Tirana, ku gjendesha për momentin, për të ndërmjetësuar te policia e Bajram Currit që të lejonin tu jepej bukë të arratisurve. Rreth orës 22,00 luta z. Perlat Gojaci (shtetas shqiptar, me banim në tiranë), që të na voziste mua dhe z. Gafurr Elshani (atëherë anëtar i kryesisë se LPK-së, tani avokat në Prishtinë) deri në Bajram Curri. Z. Perlat Gojci na voziti me xhipin e tij (nëpër qafë të Malit) deri në Bajram Curri dhe atje arritëm rreth orës pesë të mëngjesit. Nga Ilir Konushevci dhe të tjerë veprimtarë të rrjetit të logjistikës se UÇK-së u informuam për gjendjen e llahtarshme të të arratisurve. Gjithashtu na informuan për rrethimin e të arratisurve nga policia dhe për bllokimin (konfiskimin) nga policia e dy xhipave (foriostradave) të UÇK-së, të ngarkuar përplot me bukë dhe djathë. kështu rreth 1.400 burrave të arratisur nga Kosova u privuan nga e drejta elementare për tu ushqyer dhe tani po vuani nga uria. Nga Bajram Curri shkuam të vendstrehimi i rreth 1.400 burrave të arratisur nga Kosova. Atje policia na lejojë të kapërcenim rrethimin policor për tu takuar të arratisurit, me kusht që me vete të mos kishim bukë për t’ ju dhënë të arratisurve, meqë kishin urdhrin për të ndaluar këdo që do përpiqej tu jepte bukë të arratisurve. Kur iu afruam vendstrehimit të te arratisurve pamë gjendje të llahtarshme. meqë ishte mëngjes i hershëm (rreth orës gjashtë), pamë mbi një mijë veta të shtrirë në livadh, rreth kullës se atyshme, meqë vetëm rreth katërqind veta kishin mundur të strehoheshin brenda në kullë. Bënte ftohtë. TË arratisurit, të shtrirë përtokë nga lodhja, uria e pagjumësia, vetëm se kolliteshin nga ftohja që kishin marrë nga toka dhe nga të ftohtit. për të përballuar udhëtimin e gjatë e të rrezikshëm, ata nuk ishin të veshur trashë. Ajo pamje ishte vërtetë llahtariste… Prej aty u kthyem në Bajram Curri dhe rreth orës tetë të mëngjesit takuam Shefin e policisë, z. Januz Hyka (me sa mbaj mend). Ia përshkruam gjendjen që pamë dhe e lutem që të lironte dy xhipat e konfiskuar, që t’ua dërgonim të arratisurve të uritur e të plevitosur. Ai refuzoi lutjen tonë, me arsyetim se e kishte urdhëruar Drejtori i përgjithshëm i policisë, z. Sokol Bare, që të mos lejonte furnizimin me bukë, në mënyrë që të arratisurit të detyroheshin nga uria që të regjistroheshin si refugjatë. Nga zyra e shefit të policisë në Bajram Curri, përmes telefonit satelitor që dispononte rrjeti i logjistikës i UÇK-së, u lidha me z. Fatos Klosi, atëherë shef i SHIK-ut. Ia paraqita gjendjen dhe e luta për ndihmë. Ai shfaqi habi dhe keqardhje dhe u lidh me z. Hyka për ta lutur që të lejonte tu shpihej të arratisurve buka e konfiskuar. Por z. Hyka u arsyetua se nuk mund të shkelte urdhrin e eprorit të tij, z. Sokol Bare. TË njëjtën lutje ia bëri disa herë edhe shefi i degës se SHIK-ut në Tropojë, me arsyetim se ai nuk ishte në dijeni të një urdhri të tillë. sërish shkuam në vendstrehimin e të arratisurve. Luta që të tuboheshin dhe të zgjidhnin tre veta që do të përfaqësonin të arratisurit në komunikim me organet shtetërore të republikës se Shqipërisë. NË atë moment, me gjithë fuqinë e zërit, mbajta një fjalë rasti, për tu dhënë shpresë dhe forcë morale për të përballuar urinë dhe të ftohtit. Nga mesi i atyre të arratisurve u afrua një burrë trupmadh dhe mu lut që t’ ia mundësoja lidhjen përmes telefonit satelitor me zyrën (ambasadën) e qeverisë se republikës se Kosovës në tiranë. Ai u prezantua me emër e mbiemër (që fatkeqësisht ia paskam harruar), me profesion mësues anglishte, nga Fshati Junik, Kryetar i LDK-së për Junikun. Ia mundësova lidhjen me Shefin e zyrës, z. Ramajli, dhe meqë aparati satelitor kishte parlofon, mundëm të dëgjonin shumë veta bashkëbisedimin e tyre. Personi në fjalë ia paraqiti gjendjen e llahtarshëm z. Ramajli dhe e luti për ndihmë. Ai u përgjigj tepër brutalisht, se nuk ishte kompetent për t’ i ndihmuar… U zgjodhën tre veta që t’ i përfaqësonin ata të arratisur. Policia lejoj që t’i merrnim me vete në Bajram Curri, për të lutur z. Hyka që të lejonte të arratisurit e uritur të ushqeheshin me bukë. gjithë dita na kaloi duke lutur z. Hyka dhe duke komunikuar me Tiranën, por kot. NË mbrëmje, rreth orës 19.00, një polic trupmadh, për të cilin gjonin se ishte komandant, duke ndjerë keqardhje për gjendjen e krijuar, më ndau anash dhe më sugjeroi që të merrja z. Hyka dhe të niseshim me te për në tiranë, me mendim se do provonte të dërgonte natën xipat me bukë të arratisurve, tashme skajshmërisht të uritur e të plevitosur. Ishte mbrëmja e ditës se tretë të urisë se përdhunshme. E luta z. Hyka të udhëtonim për në Tiranë që të shihnim mundësitë nëse do hiqej bllokada e urisë. U arsyetua se nuk kishte me se të udhëtonte. Iu luta që të gjente ndonjërin në Bajram Curri, që kishte xhip dhe që pranonte të na voziste me pagesë për Tiranë. Gjeti njërin që kishte xhip të mirë, me gjasë me emrin Fatmir Arifi. Ai kërkoi, me sa mbaj mend, 300 USD. U nisem, por z. Hyka nuk harroi t’ i merrte me vete çelësat e xhipave të UÇK-së, të ngarkuar me bukë e djathë dhe të bllokuar në oborr të ndërtesës së policisë. Kjo e hidhëroi komandantin e policë, që kishte ndërmend të shpinte bukën natën, kur do udhëtonim z. Hyka dhe unë. për këtë nisje me telefon satelitor informova z. Fatos Klosi dhe e luta të na priste nga mesnata, bashkë me z. Sokol Bare dhe mundësisht të kontaktonte edhe Kryeministrin Nano për hallin e shkuarjes tonë. NË Tiranë arritëm pas orës 12.00 të mesnatës. Z. Klosi na priti në zyrën e tij në selinë qendrore të SHIK-ut në Tiranë. Informoi edhe z. Sokol Bare, i cili pas pak erdhi. Z. Hyka paraqiti gjendjen e rënduar të rreth 1.400 të arratisurve nga Kosova. Z. Klosi dhe z. Bare ishin përpjekur të kontaktonin Kryeministrin Nëno, por nuk po ua hapte celularin (siç informuan ata). Biseduam rreth një orë dhe z. Bare arsyetohej se nuk guxonte të shkelte vendimin e eprorit të tij, Kryeministrit Nëno. Edhe z. Klosi e luste z. Bare, me shpjegim se ai nuk ishte i informuar për një vendim të tillë. gjatë bisedave u rrit tensioni dhe z. Bare më bëri me dije se do më arrestonte që aty. Z. Klosi u fjalos, duke i thënë se miku nuk mund të arrestohej në zyrë të tij, pasi do delte besëprerë… Nga zyra e z. Kosi, z. Hyka unë dhe shoferi, u nisëm për Bajram Curri. Pronari dhe shoferi i xhipit, kur mësoi hallin dhe gjendjen, nuk pranoi të merrte dollarë as për karburant, me shpjegim se edhe ai do jepte kontribut patriotik për luftën çlirimtare të Kosovës. Po udhëtonim të mërzitur e të mllefosur, meqë nuk kishim mundur të zgjidhnim asgjë. Rreth orës 10.00 të ditës se katërt të urisë, z. Hyka urdhëroi policinë të mblidheshin në oborr të ndërtesës se policisë në Bajram Curri. Ai urdhëroi policët të forconin rrethimin e të arratisurve, me shpjegim se ashtu e kishte urdhëruar z. Bare. Me atë rast mora fjalën unë dhe ju drejtova rreth 100 policëve të pranishëm, duke u thirr me patetikë e romantizëm në traditën bujare të malësorëve të malësisë se Gjakovës (Tropojës) dhe policët reaguan me dorëzim të shërbimit policor (dezertuan). Pas rreth dy orëve, me gjasë i informuar për gjendjen e krijuar, z. Bare dërgoi me helikopter njësitin policor “brisku” (siç e quanin atëherë një polici speciale). NË zyrën e z. Hyka hyri komandanti i atij njësiti dhe pas prezantimit pyeti shefin Hyka se ku mund të gjendej z. Ibrahim Kelmendi. U paraqita, meqë gjendesha në zyrë. Ma komunikoi vendimin për arrestim. Ia ktheva gjithë emocione, se po të ishte shqiptar nuk do më arrestonte. Ai ma ktheu se ishte shqiptar Labërie dhe krenar. Kur u informua se për çfarë behej fjalë, urdhëroi z. Hyka të ia jepte çelësat e xhipava të bllokuar dhe e shpuri bukën tek të arratisurit e uritur për vdekje, duke thyer urdhrin që kishte dhënë Kryeministri Nëno, përmes Drejtor Sokol Bare… Gjykoi se me këtë rast z. Nëno, nëse vërtetë e ka urdhëruar z. Bare, ka shkel konventën Evropiane për të Drejtat e Njeriut dhe ligjet përkatëse, pasi edhe robi i luftës dhe krimineli i arrestuar, nuk mund të dënohen me uri, gjegjësisht nuk mund të privohet nga e drejta për t’ u ushqyer. (Dëshmitarë: Rreth 1.400 të arratisurit e atëhershëm nga Kosova, z. Fatos Klosi / Shef i SHIK-ut në Tiranë, Shefi i degës se SHIK-ut në Tropojë, të gjithë policët e atëhershëm të degës se policisë në Bajram Curri, Qerim Kelmendi, Fanol Bardhi dhe dhjetëra të tjerë të sektorit të logjistikës se UÇK-së në Tropojë, z. Sokol Bare / drejtor i përgjithshëm dhe z. Ilir Cano, zv.drejtor i policisë se republikës se Shqipërisë, pronari dhe shoferi i xhipit, z. Fatmir Arifi, që na voziti nga Bajram Curri në Tiranë dhe anasjelltas, z. Perlat Gojaci, e të tjerë.). NË fillim të gushtit 1998 Kryesia e LPK-së (Bedri Islami / Kryetar, Bardhyl Mahmuti / nënkryetar, Ali Ahmeti / anëtar, Jashar Salihu / anëtar, Agush Buja / anëtar dhe unë, Ibrahim Kelmendi, anëtar) u prit nga Presidenti Rexhep Mejdani. (…) Pasditen e të njëjtës ditë kishim të caktuar pritje edhe nga Kryeministri Nëno. Mua në mesditë m’ u desh të fluturoj për në Cyrih të Zvicrës. Kryesia kishte marrë vendim të shkarkonte z. Xhavit Haliti / Zekën, të cilin e kishte emëruar me herët se përfaqësues të LPK-së dhe të UÇK-së në republikën e Shqipërisë, dhe në vend të tij kishte emëruar Ramiz Lladrovcin dhe Halil Selimin. për këtë vendim Kryesia kishte ndërmend të njoftonte Kryeministrin Nëno. meqë nuk munda të merrja pjesë në takim, Kryetari Bedri Islami dhe anëtarë të tjerë të kryesisë se LPK-së më informuan, se z. Nëno nuk e kishte pranuar shkarkimin e Xhavit Halitit dhe se kishte shfaqur kërcënimin, se po provuam të shkarkonim Xhavit Halitin, do merrte vendim që të bllokonte gjithë sektorin e logjistikës se UÇK-së në Shqipëri. këtë kërcënim kushtetues të z. Nëno dhe mosdëgjimin e Xhavit Halitit për të respektuar vendimin e kryesisë i pata kuptuar si lidhje “miqësore” e dy profiterve kryesorë të luftës (z. Nanon dhe z. Haliti). Ky qëndrim mund të kualifikohet si shpërdorim i detyrës nga z. Nëno, për përfitime financiare të tij dhe të Xhavit Halitit, meqë ky i fundit “menaxhonte” pjesën më të madhe të financave të UÇK-së… (Dëshmitarë: anëtarët e kryesisë se LPK-së se atëhershme.) Lus kryesinë e Kuvendit të republikës se Shqipërisë të formoj komision hetimor, për të shqyrtuar përse janë bllokuar hetimet lidhur me atentatin ndaj Ilir Konushevcit-Mërgimi (më 09.05.1998), në rrugën Fushe- Arrëz -Bajram Curri, i cili ishte përgjegjës i logjistikës së UÇK-së në republikën e Shqipërisë. Është përfolur se Prokuroria ka mbyllur dosjen me urdhër nga “lart”… Si shtetas shqiptar po i jap vetës të drejtë të denoncoi z. Nëno edhe për dezertim nga detyra e Kryeministrit dhe për arratisje të panevojshme nga Republika e Shqipërisë me 14 shator 1998… (Dëshmitarë të gjithë ata që dinë e duan të dëshmojnë dhe ata janë me mijëra.) Po si shqiptar po i jap vetes të drejtë të denoncoj Kryeministrin Nëno për martesë me një të dyshuar për spiune të një shërbimi të huaj, me dëshirë që të kontribuoj tani, që kjo zonjë e dyshuar për spiune, të mos ketë mundësi të behet “Zonje e pare” e republikës se Shqipërisë, meqë z. Nëno po pretendon të na bëhet president… (Dëshmitarë: Z. Fatos Klosi dhe të tjerë të punësuar atëherë në SHIK dhe që duhet ti dinë provat përkatëse për bashkëshorten e z. Nëno.). Lus prokurorinë e përgjithshme dhe institucionet Kompetente të hetuesisë dhe të drejtësisë të republikës se Shqipërisë që të marrin në shqyrtim këtë kallëzimit penal dhe denoncim kundër z. Fatos Nëno. Shpreh gatishmëri të vi në Tiranë, nëse organet kompetente parashohin se jam i nevojshëm për të bërë personalisht kallëzim penal e denoncim kundër z. Fatos Nëno. Me respekt, IBRAHIM KELMENDI ibrahim_kelmendi@yahoo.de (Tel.: 00377 44 151959) MË 22 qershor 2007
PAULIN RADOVANI, FYTYRA NJEREZORE E BISNESIT SHQIPTAR Kemi folur shume here per kete person, i cili mund ta themi se i ka kaluar kufinjte gjeografike te Veriut por edhe te Shqiperise. Ka energji te pashtershme, ide dhe realizime ne cdo cep te Qarkut te Shkodres, Shqiperise por edhe me gjere. Eshte nje nga bisnesmenet me me pervoje, por njekohesisht edhe krejt ndryshe nga koleget e tij. Sigurisht, mendon per krijimin e kushteve optimale per aktivitetin e tij, per fitimin nga biznesi i tij i paster, por edhe per punonjësit. Madje, nuk perton edhe te angazhohet direkt, nga instancat vendore deri ne qeveri edhe per probleme qe i demtojne interesat e punonjësve te tij. Paulin Radovani, nje figure publike me nje angazhim te larte qytetar, vazhdon te persose profilin e tij te nje biznesmeni njerëzor, te veçante ne kategorine qe perfaqeson. Shume nga koleget e tij, por edhe shume te tjere te rreshtuar politikisht, kane mbetur te habitur teksa Radovani publikisht, ka kërkuar qe taksa e sheshte 10%, te mos preke pagat nen nivelin 15.000 leke. Arsyetimi i tij eshte shume i thjeshte, por edhe shume bindes. Paga 15.000 leke, eshte caktuar tashme si niveli minimal i rrogave ne qarkun e Shkodres. Eshte njesoj si pensioni apo edhe ndihma sociale. Nuk ka asnjë logjike te tatohet ne masen 10%. Realisht, Radovani nuk ka pse te shqetësohet, ashtu sic nuk e kane vrare shume mendjen koleget e tij: ato para duhet ti paguajne vete punetoret, pa patur asnjë humbje ai si biznes. Por prandaj ai eshte ndryshe nga te tjeret. Forca e tij qendron tek lidhja me punonjësit. Ne logjiken e tij, tek pagat 15.000 lekeshe, Radovani nuk harron edhe sigurimet shoqerore, nje pjese te te cilave duhet ti paguaje serish punëtori. Pra, cdo muaj, vetem ne keto dy raste, punëtori duhet te heqe nga paga minimale mbi 3.000 leke, qe dikujt nuk i duken shume, por ndikojne direkt edhe ne rendimentin e punes. Me te drejte para mediave te shkruara dhe audiovizive, biznesmeni ka kujtuar se me demtimin financiar te punonjësve te tij, demtohet edhe aktiviteti i tij. Punonjesit nuk do te kene rendiment, do te punojne pa cilesine e duhur, shkurt do te punojne pa qejf, sic thuhet ne Shkoder. E theme edhe me siper, eshte nje arsyetim i thjeshte, por qe nuk i hiqet as edhe nje presje! Pak kush e di se Paulin Radovani ka patur nje ndikim shume te madh edhe ne qeverine shqiptare, per përcaktimin e nivelit minimal te pagave ne rajone te ndryshme te Shqiperise. Fale imazhit, besimit qe ka krijuar, por edhe ndershmerise ne menaxhimin e biznesit te tij, fjale Radovanit ka vertete peshe edhe ne ministrine e Financave, te Ekonomise edhe tek vete kryeministri Berisha. Pagat minimale marramendëse qe u propozuan fillimisht, deri ne nivelin 25.000 apo 30.000 lekeve, perfshi edhe sigurimet shoqerore, nuk do te demtonin me shume biznesin, se sa familjet shkodrane e shqiptare. Shume biznese do te shkurtonin personel, ndoshta te tjera do te largoheshin fare nga Shqiperia. Serish Radovani ka zgjedhur logjiken e thjeshte dhe faktet konkrete. Me dokumenta ne dore, jo me dopjo-bordero sic bejne shume bisnesmene aktualisht, ai ka bindur se rroga minimale ne Shkoder duhet te jete 15.000 leke, aq sa eshte realisht, sic edhe ne Tirane- 17.000 leke e keshtu me rradhe! Kontributet qytetare dhe profesionale te Paulin Radovanit jane te shumta dhe ai cdo here propozon ide te reja. Edhe ne takimin e fundit te Unionit per Zhvillimin e Veriut, ku eshte zgjedhur edhe president, Radovani hodhi idene e krijimit te nje fondi per stimulimin e artit, kultures, shkences, mediave, Shkodres e Veriut ne pergjithesi, vlerave te vërteta njerezore. Ai u beri thirrje te gjithe kolegeve te tij, qe te kontribuojne per realizimin e kësaj nisme, e cila do te krijoje nje imazh te ri dhe te nevojshem. Ne prani te konsullit te Italise ne Shkoder, Stefano Marguccio, te drejtorit te BIA-s Alessandro Limata, te bisnesmeneve italaliane por edhe styre shqiptare, Radovani i ftoi te gjithe ti bashkohen idese se tij per taksen e sheshte 10% vetem per pagat mbi 15.000 leke. Kjo eshte pergjegjesi qytetare, eshte mirënjohje edhe respekt per punetoret shkodrane dhe familjet e tyre, por edhe nje thirrje e mesazh per nje shtet me fytyre me sociale dhe ne sherbim te shtetasve te tij. Bisnesmeni Radovani, arriti te unifikoje edhe qëndrimet e dy sindikateve kryesore ne vend. BSPSH dhe KSSH, permes kryetareve respektive Tukaj dhe Smajli, mbeshteten idene e tij per mostatimin 10% te pagave nen nivelin 15.000 leke. Drejtepersedrejti, eshte nje mbështetje qe i vjen idese se Radovanit nga te gjithe punonjësit e Shkodres dhe Qarkut tone, te cilet 100% aderojne ne keto dy sindikata kryesore. Kjo eshte jo vetem nje arritje, por edhe nje siguri per te vijuar ne kete drejtim, te ofrimit te kushteve sa me optimale te punes dhe te jetes per punonjësit shkodrane. E kemi thene edhe me heret dhe publikisht nga faqet e “Shqiperise Etnike”, Paulin Radovani i ka kaluar kufinjte e Qarkut me shtrirjen e biznesit te tij. Prej vitesh eshte koha, kur aftesite e këtij bisnesmeni- qytetar, duhet te vihen edhe ne sherbim te drejtperdrejte te komunitetit, duke i besuar menaxhimin e pushtetit vendor. Por ai nuk ka qene dhe nuk mund te jete pjese e kulimave, skemave te ndryshme te percudnuara per interesa te ngushta meskine. Asnjehere, askush nuk ka mundur ti mbylle gojen, ta beje te heshte, te gjunjëzohet. Per here e me shume, ne Keshillin Bashkiak por edhe ne tryeza dhe pozicione te tjera, ai ka folur, ka ngritur zerin me dinjitet, pasi i tille eshte Paulin Radovani. Per kete e vleresojne dhe e mbështesin jo vetem punetoret e tij, sindikatat dhe opinioni i gjere publik. SOKOL PEPUSHAJ
JO VETËM… SEMAFOR! “Sot nuk mund të jesh njeri i mirë. Nuk mundesh dot t’i rezistosh këtij realiteti arrogant deri në palcë, e veshur me poshtërsi dhe simbol i së keqes. Sillet e sillet rreth teje duke qëndruar vigjilente për të kapur momentin e duhur që të të sulet gjithë egërsi. As nuk ia vlen që të marrësh mundimin të bëhesh një njeri i mirë. Sikur… sikur bota të ishte pak më ndryshe, ose… të ishte ndryshe ose… më mirë të themi të vërtetën, kjo botë e ndryrë të ishte krejtësisht ndryshe. Sikur të mundesha do t’ia shqyeja botës ato lecka të shqyera të mbuluara nga dhumi q e kishte mbuluar. Sa do të më pëlqente kjo botë lakuriq dhe sa do të kënaqesha qoftë edhe për një çast ashtu të zhveshur dhe ta godisja pa pushim, me kamxhik. Çfarë lehtësimi do të ishte sikur ta nxirrja përjashta gjithë mllefin dhe mërinë që kam përbrenda. Sa fantastike do të ishte, ja po e imagjinoj vetveten me një kamxhik të stërmadh në dorë duke goditur me të gjitha forcat e mia këtë botë të stërlashtë. Por kjo nuk do të jetë e mundur kurrë. Thjeshtë më është caktuar një detyrë shumë e ndryshme sesa të jem xhelat i botës. Fundja gjithësecili nga ne duhet të luajë rolin që i takon e më pas të ik, ndoshta duke mallkuar fatin e tij edhe në çastet kur mbyll sytë. Ashtu do ta mallkoj fatin tim. Më ka marrë malli të qesh. Të qesh prej vërteti dhe jo të bëj atë “zgërdhimje” karakteristike që më duhet ta kem si vulë përpara të tjerëve. Aha, të tjerët, i urrej kaq shumë. Më vjen ndot kur ndjej një frymë njeriu. Urrej çdo kontakt me njerëzit. Urrej mënyrën se si flasin, qeshin, shkojnë, veprojnë, lendojnë. Urrej intrigat, pashpirtësitë, hipokrizitë. Çdo buzëqeshje e tyre simbolizon dhembje për mua. Çdo jetë është një shpat që pret e dhemb e unë nuk kam fuqi as të vetmbrohem e mbi të gjitha çdo prekje e tyre, çdo kontakt me ta është një mallkim i fortë ndaj fatit për praninë time. Sikur të zhdukesha dikund. Jam e sigurt se çdo vend tjetër kudo që të ndodhej do të ishte shumë më i mirë, do të kishte më shumë jetë njeriu… e unë do të isha tjetër. Por e di që kurrë këmba ime nuk do të shkelë një vend tjetër, ky është ferri im që më duhet të kaloj pjesën tjetër të kohës së pakuptimtë që më ka mbetur. Më vjen keq që nuk e njoha kurrë as aromën e parajsës. Mbrëmë pashë një ëndërr. As vetë nuk e kam të qartë për domethënien e saj, por më ka bërë të mendoj. Ëndërrova një sfond të zymtë ngjyrë gri dhe unë ndihesha sikur ajri do të më merrte frymën. Më dukej sikur po mbytesha. Doja të arratisesha, përpëlitesha me atë pak fuqi që më kishte mbetur që të ikja asaj zymtësie, por nuk mundesha. Dukej gjithçka e mbyllur dhe dukej sikur koha kishte ndaluar – vetëm dhimbja vraponte drejt meje. E për çudi nuk arrija do të qaja. Edhe pse e ndjeja të domosdoshme që të qaja nuk arrita dot të nxirrja asnjë pikë loti. Për çudi edhe lotët më ishin mbaruar. Në përpjekje për të nxjerrë një pikë loti, diku në hapësirën e ngurtë të asaj zymtësie, papritur m’u shfaq një dritë jeshile. E kisha fare pranë. Ndoshta dy hapa… ndoshta edhe tre, nuk arrita dot t’i numëroja hapat. Ajo dritë sikur më tërhiqte drejt vetes si magnet. Më ftonte jo ta ndiqja, por ta kapja. Dukej sikur vetëm të zgjatja dorën e prekja me gishtat e mi. Harrova për një moment atë nevojën e zjarrtë për në kërkim të lotëve dhe u përqëndrova tek ajo dritë jeshile. Teksa e vështroja m’u kujtua që ngjyra e jeshile donte të thoshte “Shpresë”. Pra më në fund një dritë shprese edhe për mua. Për mua që shpresës i kisha harruar edhe emrin. Ç’pret – i thashë vetes – vrapo ta kapësh, moj e çmendur. Kape mundësinë e vetme të jetës tënde. U nisa për tek ajo, por…. Sa bëra hapin e parë dhe zgjata dorën ta kapja, duheshin edhe ndoshta jo më shumë se tre centimetra që ta arrija. Edhe një hap më shumë… por… nuk munda të hidhja hapin e dytë. Nuk arrija të lëvizja sepse… sepse një zinxhir gjigand kishte lidhur këmbët e mia. Edhe në ëndërr isha e lidhur. Sa ironike, edhe tre centimetra ta arrija, të pakten ta prekja shpresën time dhe nuk mundesha dot. Atëherë teksa përpiqesha edhe një herë duke u munduar të lirohesha nga ata zinxhirë një zë i frikshëm qeshte e tallej me mua, e ndërkohë, “Shpresa ime” largohej larg e më larg dersa zymtësia e përpiu. Tani mendoj se të gjithë njerëzit në ëndërr janë të lirë, ndërsa unë jo. Ah unë nuk jam njeri, prandaj…. Jam thjeshtë një send, një dru i kalbur. Por nganjëherë, për çudinë time, më vjen mirë që nuk jam njeri, sepse unë i urrej njerëzit në çdo qelizë. Prandaj më mirë të jem një copë dru se sa një krijesë si njeriu. Them nuk jam më, sepse dikur isha njeri. Jam e sigurt që po. Dikur isha e lirë në ëndërr, jetoja me shpresën se nesër do të jetë më mirë se sot. Arrija të jetoja, të buzëqeshja, të ndaja sensin e kohës… madje arrija edhe të doja njerëzit, arrija të doja ato që sot më duken qeniet më të neveritshme. Madje dikur arrija të imagjinoja edhe gjëra të bukura. Dikur, imagjinoja veten veshur me të bardha. Dikur imagjinoja një shtëpizë të bukur me dy-tre të vegjël që sillen e sillen nëpër shtëpi. Ende i kam në veshët e mi pasthirrmat e tyre të gëzueshme sa tek njëri cep tek tjetri nëpër shtëpi duke bërë punët e shtëpisë. Imagjinoja sikur dera do të trokiste lehtë, dhe unë do ta ndjeja se do të ishte “ai”. Po kthehej nga puna, si çdo natë. Duhej të ishte i lodhur, dhe hidhja sytë nga darka e ngrohtë që e priste. E ndërkohë fëmijët rropateshin kush të arrinte më përpara që t’i hapte derën dhe… Të gjitha këto dikur bënin pjesë në ëndrrat e mia. Tani nuk kam më ëndrra, as nuk do të kem më kurrë. Nuk ka për të ekzistuar kurrë as “ai” e as “fëmijët”. Tani nuk ekzistoj as “unë”. Hapi sytë dhe pa rreth vetes. Sa shumë kishte qëndruar ashtu, me sy mbyllur, duke menduar gjithë ato gjëra. Hodhi vështrimin nga dritarja. Ishte errur dhe ajo duhej të shpejtonte që të bëhej gati. E priste një natë tmerrësisht e lodhshme. “Ata” do të vinin pas pak dhe po nuk e gjetën në punë e dinte se çfarë e priste. U vesh me të shpejtë dhe për një çast vështroi veten para pasqyrës. Nuk ndjeu asgjë. Thjesht çdo ditë që kalonte e njihte vetveten më pak… EMIRANDA LUKAJ
ZEF BUSHATI: PDK NUK MUND TE DREJTOHET NGA GRUPI I DEPUTETEVE – Kandidatura me e goditur per president me eshte dukur Jozefina Topalli. – Kam patur fatin te jem ambasador i dy papeve; Papa Gjon Palit si dhe Papa Benediktit XVI, e rralle kjo per nje Ambasador prane Selise se Shenjte ne Vatikan. Interviste dhene gazetarit Blerti DELIJA Pas aktivitetit disa vjecar diplomatik ne Seline e Shenjte, cilat jane impenjimet aktuale te Z. Zef Bushati? Pergjigje: E kam perfunduar mandatin kater vjecar te Ambasadorit me 15 Shtator 2006 pra mbas 4 vite e gjysem.Ish Ministri i Jashtem Mustafaj kur u ktheva ne Shqiperi me priti ne nje takim dhe me tha se nuk e kishte ai kompetencen per te vendosur ne lidhje me detyren e re qe do te me ngarkohej.“ Per ju zoti Bushati – me theksoi Mustafaj – vendos direkt kryeministri Berisha ! ” Qe nga ajo dite kane kaluar 9 muaj dhe une jam duke pritur detyren qe do te me ngarkoje Kryeministri Berisha. Natyrisht qe kam edhe impenjime te tjera ku me i rendesishmi eshte ai ne fushen e politikes. Menjehere, sapo jeni kthyer ne atdhe, i jeni afruar Partise Demokristiane, ku mund te konsideroheni lideri historik i saj. Cilat kane qene arritjet dhe te metat pas nje kohe te gjate mungese ne rradhet e saj? Pergjigje: E zgjodha vete detyren e Sekretarit te Mardhenieve me Jashte ne bashkebisedim me z.Ndoka. Shume demokristiane me kerkuan qe une te rikthehem ne postin e Kryetarit,disa te tjere me kerkuan qe te merrja detyren e Sekretarit te Pergjithshem,etj. Po une gjykova qe PDK-se pavaresisht nga arritjet dhe te metat nuk i vlejne konfliktet e brendeshme mbasi jo rralle here ato e kane lodhur dhe demtuar partine.E rendesishme eshte te japesh kontributin tend. Pastaj gjykova qe edhe Nard Ndoka duhet te provohet ne detyren e kryetarit ashtu sic u provova une apo Nikolle Lesi.Kur z.Ndoka ishte deputet i PD-se une i pata kerkuar qe te vinte me PDK.Ai atehere e hodhi hapin e pare duke ardhur ne grupin parlamentar “E Djathta e Qendres” ku une isha kryetar.Keshtu qe ne njefare menyre bashkpunimi yne eshte i kahershem. E gjykoj pozitiv faktin qe PDK ka nje grup parlamentar me 8 deputete,por nga ana tjeter nuk me vjen mire qe ne Statutin e PDK se eshte hequr neni i cili ndalonte te antaresoheshin ne PDK ish antaret e PPSH dhe ish bashkpuntoret e sigurimit te shtetit. Kjo ka qene e vecanta jone antikomuniste e per kete shkak ne u deklaruam si forca e bardhe e politikes shqiptare qe nuk mbartnim asnje mekat nga e kaluara komuniste madje dhe nga e sotmja. Tani nga te bardhe jemi bere portokalli. Zoti per hajer. Si rradhe here, Partia Demokristiane duket e fuqishme: me 8 deputete, nje minister, disa zevendesministra dhe drejtore drejtorishe, prefekte etj. A mendoni se eshte rritur faktori demokristian ne Shqiperi, apo numrat e krijuar “me zgjuarsi” e kane kthyer ne faktor qeverisjeje? Pergjigje: Per here te pare e kam deklaruar ne Shkoder ne nje takim te organizuar nga kryetari i PKD avokat Fran Dashi,qe situata e krijuar ne PDK eshte nje dhurate e zotit dhe jo si rezultat i punes dhe i votave te elektoratit demokristian.Pati edhe deputet qe u bashkuan me PDK jo per ideale por per interesa. Ne teori kjo eshte e pranueshme mbasi nje parti politike eshte grupim interesash i nje grupi njerezish qe kane ideale te perbashketa te cilat shprehen ne programin e partise si dhe rregulla te vendosura ne statutin e saj.E keqja qendron ne faktin se disa prej ketyre deputeteve sic thashe nuk u bashkuan rreth programit e ne perputhje me statutin,madje ndonje prej tyre deklaron qe nuk eshte as antar i PDK-se,por thjeshte eshte bashkuar per interesa personale Dy deputete synonin qe te beheshin ministra bujqesie,ndonje tjeter minister transporti,me pas kerkonin qe te ishin ata propozuesit e emrit te prefektit apo te drejtoreve duke bere presion se nuk do te votonin e nuk do ti bindeshin grupit parlamentar etj.Keshtu si rezultat i presioneve qe ju bene kryetarit te PDK se z. Ndoka, u emrua nje prefekt ne Elbasan qe nuk ka qene asnjehere demokristian,e po keshtu nje numer drejtoresh ne qytete te ndryshme pa qene kurre ne PDK. Pa dashur ti bej avokatin z.Ndoka e them me bindje se ai eshte ne pozicionin me te veshtire. Probleme ne detyren e ministrit,probleme ne drejtim te PDK-se te cilave u shtohen perdite presionet qe i vine nga deputete te vecante apo edhe nga drejtues dege per te emruar njerezit e tyre ne detyra. Funksionimi i strukturave si kryesia apo keshilli kombetar ndoshta mund ta zbuste kete presion duke shperndare pergjegjesine dhe duke rritur kerkesen e llogarise ne PDK. Pra qe te rikthehem: zoti na e dha kete dhurate por individe te vecante nuk lejuan qe te menaxhohet per interesat e PDK –se por per ato personale.Ketu vecoj deputet Tom Doshi,Jak Ndoka,etj.te cilet e kane treguar me qendrimet e tyre se ne PDK i kane sjelle idealet e aspak interesat. Te kthehem edhe nje here tek pyetja: tete deputete sollem nje rritje 1%, ministri po emron sa te mundet drejtore demokristian dhe jo demokristian, dy zevendes ministrat, prefekti dhe drejtoret po bejne punen e shtetit e nuk e di se cfare ndikimi do te sjellin ne PDK apo ne elektoratin demokristian. Faktorin demokristian do ta ndihmonin nese ata do te dine te punojne me te. E sa per faktor ne qeverisje mendoj se e kane te veshtire per ta arritur. Megjithate nje dite ata duhet te japin llogari para partise ne forumet e saj ne kryesi apo keshill kombetar apo qofte edhe ne kongres mbasi ato poste i kane marre ne emer te PDK dhe elektoratit te saj. Ne zgjedhjet e 18 shkurtit per pushtetin vendor, PDK arriti nje rezultat te mire elektoral, pa qene ne qeveri dhe pushtetin lokal realisht. Pra, vetem permes “frymes” demokristiane nese mund te shprehemi keshtu. Per ju, kane me interes numrat ne parlament e ne qeveri apo kjo “fryme” demokristiane? Pergjigje: Rezultati i 18 Shkurtit ishte vertete pozitiv por jo ai qe pritej. Rezultati i zgjedhjeve lokale 2007 e renditi PDK ne vendin e gjashte me 4.44%. Ne krahasim me rezultatin e zgjedhjeve te fundit parlamentare te vitit 2005 ku ne PDK ishte vetem nje deputet, z.N.Lesi dhe ku u fitua 3.34%, rritja erdhi vetem me 1%, pra sic shihet qarte tete deputete i sollen PDK-se nje rritje prej 1% ose 0,1% secili. Po ta krahasosh me zgjedhjet lokale 2000 ku PDK shenoi rezultatin e mire duke fituar 2,34% ka vend per diskutime. Duhet te kuptojme nje gje mjaft te rendesishme dhe thelbesore. PDK u themelua ne vitin 1991. Deri ne vitin 2002 pati nje rritje e cila vijoi deri ne 2006 e natyrisht po rritet cdo dite. Partia Demokristiane ka marre pjese ne koalicion me PD me postin e zvministrit te transporteve Nikolin Kurti,u rendit e shtata ne dhjete partite kryesore ne vend dhe mori pjese ne kabinetin qeveritar ne qeverine e stabilitetit me postin e ministrit te kultures Engjell Ndocaj,ne vitin 97 u be parti parlamentare me dy deputet,PDK kishte fituar 147 keshilltare dhe dy komuna duke u renditur forca e dyte,apo e trete ne 26 bashki,etj.etj.Besoj se ju kujtohet qe ne kemi marre rreth 8000 vota ne Shkoder kur kryetar i deges ishte Fran Dashi,ne bastionin e PDK-se. PDK u be antare i Internacionales Demokristiane,etj. Pra PDK hyri ne zgjedhjet e 2007 –tes jo nga pika zero sic deklaroi dikush por si nje parti me nje histori dhe me plot arritje e rezultate. Pozitiv ishte edhe fakti qe PDK u perfaqesua me antare ne te gjitha nivelet e komisioneve.Kjo solli dyfishim te numrit te keshilltareve dhe te komunave ne krahasim me zgjedhjet e fundit lokale. Se sa demokristian jane keta kryetare komunash ate do ta tregoje koha. Disa i njoh dhe me bindje them qe do ta mbyllin karieren ne PDK si Ndue Lelcaj ne komunen Kelmend apo Rrok Lini ne komunen Dajc,Lezhe,ndersa ato emrat e kryetareve qe na i propozoi PD si veshtire qe do te duken ndonjehere ne zyrat e PDK-se.Pra me pak fjale e rendesishme eshte fryma demokristiane sic e quani ju ajo sjell vazhdimisht “numra” ne parlament e qeveri,perndryshe nese nuk egziston kjo fryme numrat nje dite do te perfundojne me perfundimin e mandatit dhe nuk do te egzistojne me. Sic jeni ne dijeni, tashme PDK mund te perfitoje nga nje pjese e “tortes” se pushtetit. Jane realizuar nje seri emrimesh ne qender dhe ne baze. Cili eshte opinioni juaj, a mendoni se gjithcka eshte e goditur dhe ne linje me parimet demokristiane? Pergjigje: Kete ceshtje e trajtova edhe me siper.Emrimet kane qene te dy modeleve.Emrime te ardhur nga rradhet e PDK dhe emrime te bera nen presion e te propozuara nga deputete te vecante. Zoti e befte mire se elektorati shikon dhe eshte ai neser qe do te na votoje ose jo.
Ne menyre te cuditshme, ne krye te PDK-se, duke filluar nga kryetari por edhe deputetet, nuk bejne pjese ne garden “e vjeter” demokristiane. A kemi te bejme me nje menjanim te tyre, apo terheqje vetjake pas kushteve te krijuara? Pergjigje : Nuk e gjykoj me vend menyren e funksionimit te PDK. Kete mendim e kam shprehur edhe ne mbledhjen e kryesise.Partia Demokristiane nuk mund te drejtohet nga “grupi i deputeteve”. Asnje parti ne bote nuk e ka kete menyre drejtimi dhe funksionimi.Partine e drejtojne organet e zgjedhura ne perputhje me statutin.Kryetari e perfaqeson,kryesia, keshilli kombetar dhe kongresi jane organet drejtuese. Deputetet erdhen ne kete parti e cila ka 16 vjet qe funksionon.Ata duhet te beheshin pjese e partise dhe e organeve te saj dhe cdo vendim marrje duhej te diskutohej e te vendosej ne organet e partise. Por meqenese u ndertua arsyetimi qe “pushteti” na vjen prej grupit te deputeteve u deklarua se kete pushtet deputetet do ta ndajne mes tyre. Keshtu sa here qe kishte per tu propozuar emri i ndonje drejtuesi mblidhej “grupi i deputeteve” Askush nuk guxoi te protestoje kunder ketij vendimi se grupi i deputeteve pastaj nuk i ofronte post drejtori. Keshtu disa servile qe ndejten afer deputeteve perfituan ndonje karrige drejtori.Kjo beri qe nje pjese e madhe e antareve apo drejtuesve te PDK te mbeten te pakenaqur dhe ftohen lidhjet me drejtuesit e partise.Por deri kur mund te shkoje keshtu kjo situate ne PDK ? Nuk mendoj se do te zgjase per shume kohe.Edhe pse ka kater muaj qe kryesia nuk mblidhet qe nga dita e perfundimit te zgjedhjeve,edhe pse nuk u be asnje analize per rezultatet nje dite do te mblidhen organet drejtuese,keshilli kombetar,do te zhvillohen konferencat e degeve do te behet kongresi i partise dhe gjithshka do normalizohet e do funksionoje konform statutit. Vitet e fundit, jane verejtur disa rokada ne drejtimin e larte te PDK-se. Ju i late partine z. Nikolle Lesi, ndersa ky i fundit ia la z. Ndoka. A ka qene gjithcka demokratike dhe ne respektim te statutit dhe te ligjeve te funksionimit te partive politike? Ne emer te kujt jane bere keto levizje, te cilat nuk kane kaluar asnjehere pa reagimin e antaresise? Pergjigje: Shprehja e juaj “Ju i late partine z. Nikolle Lesi” nuk eshte e vertete. Une nuk i kam lene partine z.Lesi.Per hir te se vertetes,kam dashur apo nuk kam dashur une,z.Lesi erdhi ne PDK duke u antaresuar ne degen e Lezhes.Me tej ish kryetari i saj Gjon Gjoka dha doreheqje dhe e coi degen ne konferencen e jashtezakonshme.Konferenca zgjodhi per kryetar te deges Lezhe Nikolle Lesin i cili simbas statutit automatikisht u be dhe antar i Keshillit Kombetar. Keshilli kombetar ne mbledhjen e rradhes kerkoi largim nga detyra te sekretarit te pergjithshem dhe te nenkryetarit dhe zgjodhi per nenkryetar Sokol Frrokun e per Sekretar te Pergjithshem Nikoll Lesin.Gjate ketyre diteve kur po ndodhnin ndryshime ne kupolen e PDK-se nuk mund te le pa permendur edhe nje ngjarje qe veshtire se do te shlyhet nga kujtesa ime.Me 2 Dhjetor 2001 ndodhesha ne Shengjin per nje dreke me Kujtim Gjuzin aso kohe Sekretar Organizativ i PDK, me ish kryetarin e deges Lezhe Gjon Gjoka si dhe me dy drejtuesit lokale te deges se PD-se per Lezhen. Dy kriminele hyne ne restorant pa maska, me fytyre te zbuluar, qe sa hyne ne deren e lokalit nxorren pistoletat, ecen dhjete dymbedhjete metra me pistoleta ne duar dhe sa arriten tek tavolina ku qendronim ne drejtuan pistoletat ne drejtimin tone. Mbushen pistoletat dhe na kercenuan mua dhe z.Gjuzi.Me pas njeri me vendosi pistoleten ne gjoks qe te mos levizja dhe tjetri iu versul ish sekretarit organizativ Gjuzi duke e goditur me qytat e pistoletes dhe duke i shkaktuar plage te renda ne koke. Mbasi kercenuan te gjithe te pranishmit u larguan me shpejtesi nga lokali me nje fuoristrade mitsubishi te bardhe dhe dy vetura.Kjo ngjarje e cila padiskutim lidhej me PDK ende ndodhet e denoncuar ne prokurori e nje dite do zbardhen autoret.Nejse.Mbas dekretit te Presidentit te Republikes per emrimin tim si Ambasador ne Vatikan une dhashe doreheqje me shkrim nga partia per aq kohe sa do te punoja ne sherbimin dipllomatik dhe ne perputhje me statutin ngarkova nenkryetarin z. Sokol Frroku ta drejtonte PDK deri ne kongres. Si rrodhen ngjarjet me vone i dine me mire se une Sokol Frroku e Nikolle Lesi. Kur u ktheva ne atdhe kryetar te PDK gjeta z.Nard Ndoka. Shkodra, eshte konsideruar nga ju, si bastioni i Partise Demokristiane. A mendoni se ka marre ate qe ka merituar gjate qeverisjeve te djathta, aq me teper se tashme ne pushtet eshte edhe PDK? Pergjigje: Jo vetem bastioni por vendi ku u projektua dhe u themelua PDK. Eshte i pashlyer e i paharruar kontributi i Nikolin Pavacit, Ndrek Bazhdarit, Karlo Cefes, Gjergj Livadhit, Skender Fushes, Xhorxh Kacarrozit, Dr.Kol Nukut, Xhulio Zefit, Ndreke Ndocit, Fran Dashit, Kanto Zagorianit, kryetarit tone te pare te komunes Velipoje Mark Matusha, Liliana Rrogullimes,ish nenkryetarit te palodhur Rrok Kurti, penes se Mark Bregut e plot e plot te tjereve demokristiane qe i rujt e i bekofte zoti mbasi i sollen PDK-se ne Shkoder 8000 vota duke e renditur forcen e trete politike.Po cfare moren demokristianet ne shkoder pervecse kenaqesise shpirterore.Asnjehere nuk moren ate qe merituan. Mua me vjen mire qe sot demokristianet shkodrane perfaqesohen ne qeveri me Zvministrin e Jashtem Anton Gurakuqi,ne parlament me deputetin Tom Doshi me te cilet duhet ti forcojne lidhjet dhe bashkpunimin per te pergatitur degen ne zgjedhjet e ardhshme.Shume shpejt do te vi ne Shkoder te takohem me miqte e mi demokristiane me te cilet kam punuar se bashku per ti dhene jete dhe emer PDK-se, atehere kur nuk kishte celulare,televizione,gazeta,makina,por kishte nje ideal te paster,te bardhe e te palekundur demokristian. Me ardhjen ne krye te PDK-se, z. Ndoka percolli mesazhin e bashkimit te te gjitha fraksioneve demokriatiane, te grupimeve te ndryshme prane ose jashte saj. A eshte arritur ky qellim? Nese jo, cfare e pengon ? Pergjigje: Ky ka qene nje preokupim i vazhdueshem i yni.Gjate kohes kur PDK drejtohej prej meje u krijua PBDK- nga Emanuel Dungu,me pas PSK-nga Fran Bruka me vone kur isha ambasador me informuan se u krijua dhe PKD- e drejtuar nga avokat Fran Dashi.Kjo tregon se dicka nuk fonksionon sic duhet.Demokracia brenda rradheve te partise,respektimi me rigorozitet i programit dhe i statutit te partise,vlersimi mbi bazen e kontributeve,e plot elemente te tjere.Nese ne nuk e konsiderojme partine si shtepine tone dhe vehten si banor te kesaj shtepie,por e konsiderojme si pronen e nje individi apo te nje grupi njerezish bejme gjithmone gabim.Partia nuk drejtohet ne formen e monarkise.Mbreti eshte ai qe ndan dhurata.Partia eshte nje demokraci e gjere kontributesh dhe te zgjedhurit ne drejtim te partise vine si rezultat i zgjedhjes nga antaresia e kesaj partie.Ato cdo dite duhet te raportojne perpara antaresise per cdo veprim qe do te kryejne,qofte ky politik apo financiar.Sot PDK financohet nga shteti me mbi 150 milione leke ne vit.Edhe per shpenzimet e tyre kerkohet transparence dhe raportim ne forumet drejtuese te partise madje dhe marrje vendimi per destinacionin e shpenzimeve mbasi keto jane leket e partise.Keto qe permenda jane probleme qe dihen dhe diskutohen.Por me mire se sa te diskutohen klubeve eshte te diskutohen ne forumet e partise.Po keshtu duhet te diskutohet me transparence e brenda forumeve edhe cdo propozim per emrim. Difekti nuk duhet kerkuar vetem ne qender por edhe ne dege.A bejne mbledhje organet drejtuese te deges? A mblidhet kryesia apo keshilli drejtues i deges ? A diskutohen kandidaturat,po aksionet politike,po aktivitetet, po antaret e rinj,po forumi rinor dhe ai i gruas, po analiza e zgjedhjeve, po pergatitja per zgjedhjet e reja,po kryetari i deges,etj.etj.? Apo mendja e drejtuesve lokale eshte se kush do marre postin e drejtorit ? Po 8000 votues psh.nuk mund te behen 8000 drejtore. Keshtu qe duke mos gjetur pergjigje per gjithe keto ceshtje e duke u krijuar pakenaqesi krijohet nje parti e re.Me tej behet shume i veshtire bashkimi. Kryetaret e ketyre partive marrin nje pasaporte sherbimi apo te drejta te tjera dhe nuk duan ti humbasin ato duke u bashkuar me partine meme. Nje pjese e antaresise demokristiane ne shume rrethe te vendit, ndjehet perhere e me pak e perfaqesuar nga te zgjedhurit apo te emruarit e PDK-se. A mendoni se pushteti po perdoret nga nje grusht i vogel njerezish, per interesa te ngushta? Pergjigje : E kam sqaruar me lart qe disa deputete po perdorin voten ne parlament per interesat e tyre. Por keto jane te perkohshem ne PDK deri sa tu mbaroje mandati.Me vone nuk do kene me asnje lidhje me kete parti. Jane edhe nje grusht njerezish te tjere qe i jane afruar PDK-se keto muajt e fundit vetem per perfitime,edhe keto jane te perkohshem e do te largohen.Ne PDK do te qendrojne idealistet, ata jane baza e partise. Deri tani, brenda PDK-se keni nje rol thuajse honorifik, megjithe kontributin e dhene. A do te kenaqeni me kaq, apo do te kerkoni nje pozicion me dinjitoz? Pse jo, edhe pretendime per nje institucion kushtetues? Pergjigje: Gjate mandatit tim si Ambasador ne Vatikan kam punuar shume. Punova qe mardheniet midis RSH-se dhe Shtetit te Vatikanit te nisin rrugen institucionale.Veprimi i pare institucional nisi me Ratifikimin e Ligjit nr.8902 “ Marreveshtjes ndermjet Republikes se Shqiperise dhe Selise se Shenjte per Rregullimin e Mardhenieve te ndersjellta” me 23 Maj 2002,shpallur me dekretin nr.3371 date 14.06.2002 si dhe me tej me Ligjin “ Per Procedurat e Njohjes se Zotesise Juridike te Personit Juridik Kishtar te Kishes Katolike ” te propozuar nga Keshilli i Ministrave me vendimin nr.41 date 20.01.2005 miratuar me 31 Mars 2005 nga Kuvendi i Shqiperise.Presidenti Moisiu e vizitoi Vatikanin gjate mandatit tin 5 here,po ashtu 3 here Berisha dy here ne opozite dhe nje here si kryeminister si dhe shume punera te tjera voluminoze disa prej te cilave me eshte dashur qe ti kryej gjate ketyre muajve te fundit edhe vullnetarisht.Kam udhetuar shpesh per ne Rome.Kam patur fatin te jem ambasador i dy papeve; Papa Gjon Palit si dhe Papa Benediktit XVI, e rralle kjo per nje ambasador prane Selise se Shenjte ne Vatikan. Mendoj se ne shtator do ti futem me seriozisht puneve ne Shqiperi. Po diskutohet gjeresisht per zgjedhjen e presidentit te ri te vendit. PDK nuk ka nje emer te percaktuar qarte. A eshte e drejte nje gje e tille, mbase edhe e pare ne kendveshtrimin e kryeministrave dhe presidenteve qe nga viti 1912 e deri me sot, ku te gjithe jane te besimit islam dhe ortodoks? Pergjigje: Po.Mendoj se pyetja eshte e drejte.PDK duhet te kishte ndertuar nje strategji te sakte per Presidentin e Republikes dhe nuk duhej te bente deklarata konfuze e spontane.Nje here u deklarua qe PDK do te mbeshtese kandidaturen e Moisiut,pastaj kandidaturen e Topit,behet edhe takimi Nano – Lesi nga ku u deklarua se nuk perjashtohet edhe kandidatura e Nanos e ne fund deklarata surprize e Ndokes per kandidaturen e Spiro Pecit.Une e kam diskutuar me Ndoken dhe Lesin dhe kam shprehur mendimin tim qe edhe PDK duhet te kete nje kandidature alternative.Nuk jam nisur e ndikuar aspak nga fakti qe PR paraqiti si kandidature Godon,PBL paraqiti Lacon etj. Por duke gjykuar ne rradhe te pare per interesat tona kombetare kandidatura me e goditur per President te Shqiperise me eshte dukur Jozefina Topalli.Kete mendim ja kam shprehur edhe zoterinjve qe citova me lart duke i kerkuar qe edhe te bejne nje lob ne parlament pro zonjes Topalli.Po sic edhe del nga intervista “grupi i deputeteve te PDK” nuk ulet me kryesine per te diskutuar e keshtu vendimet dhe veprimet me shume jane individuale qe shprehin interesat e grupeve dhe qarqeve te caktuara jashte PDK por jo ato te PDK. Aktualisht, PDK ka 8 deputete. Nese do te kete zgjedhje te parakohshme, a do te konfirmohet ky numer, ku pjesa derrmuese jane “plangprishes” nga parti te tjera, edhe te majta? Pergjigje: PDK ka shume pune perpara.Pozitiv eshte fakti se egziston nje baze mjaft e mire ku mund te mbeshtetesh dhe kjo baze nuk jane “miqte” e “shoket” te cilet te duan per interesa e shpejt te lene ne balte por idealistet e vertete, ata qe votojne per PDK ne cdo kohe edhe kur ajo eshte ne opozite.Keta quhen e jane demokristiane.Ata te cilet besojne ne vlerat e demokracise kristiane.Ata te cilet besojne se Partia Demokristiane frymezohet nga trashegimia shumevjeçare e mendimit humanist,nga pervoja historike europiane e ne veçanti nga Doktrina Kristiane. Filozofia Kristiane me shume se çdo filozofi tjeter diti t’i rezistoje ndryshimeve sociale,ekonomike e politike duke fituar nje adoptim te admirueshem progresiv dhe gjithmone duke dhene zgjidhje e rezultate pozitive.E bazuar ne moralin e besimit, lirise, humanizmit, tolerancen, konsensusit, respektit etj,ajo shndrrohet jo vetem ne jeten sociale por edhe ne ate politike si nje rregullator i ndersjellte e universal ne menyre te tille qe etika personale harmonizon interesat e individeve ne nje shoqeri kapitaliste.Partia jone dhe ato qe besojne ne keto vlera do ta pasurojne akoma me shume te ardhmen e popullit tone sepse keto vlera jane te lidhura fort gjate historise ne ndergjegjen e shqiptareve dhe te popujve europiane.Ne duam t’i vendosim keto vlera te medha ne sherbim te individit te lire te ekonomise te tregut dhe demokracise pluraliste. Te mbrosh individin dhe jeten e tij perben nje detyrim si natyral, si moral, ashtu edhe shpirteror.Ne zemer te programit tone ndodhet mbrojtja dhe zhvillimi i lirise, Paqes, Prones dhe Mireqenies se Njeriut,Familjes,Komunes,Rrethit, Prefektures, Shqiperise dhe Europes.
ÇELET SHKOLLA SHQIPTARE E POLITIKES TIRANE Para pak ditësh, në kuadër të aktiviteteve të larmishme që u zhvilluan në Tiranë me rastin Javës Evropiane u bë edhe lancimi i Shkollës Shqiptare të Studimeve Politike të financuar nga Këshilli i Evropës në ambjentet e Kuvendit të Shqipërisë. Në prani të përfaqësuesve të Trupit Diplomatik, Ambasadorit të Prezencës së OSBE-së, Pavel Hacek, deputetëve të Parlamentit të Shqipërisë, të Drejtorit të Zyrës së Informacionit të Këshillit të Evropës në Tiranë, Olsi Dekovi si dhe të seleksionuarve të brezit të parë kësaj shkolle, fjalën e hapjes e mbajti Ambasadori i Delegacionit të Komisionit Evropian në Tiranë, Helmuth Lohan. Në vijim kanë përshëndetur Kreu i Delegacionit të Shqipërisë në Asamblenë Parlamentare të Këshillit të Evropës, Aleksandër Biberaj, Koordinatori i Përgjithshëm i Shkollës së Studimeve Politikës pranë Këshillit të Evropës në Strasburg, François Friederich si dhe Këshilltarja Speciale e Këshillit të Evropës në Shqipëri, Delphine Freymann. Lançimi i Shkollës Shqiptare të Studimeve Politike u mbyll me një koktej për nder të të ftuarve. PREZANTIMI Ndërkohë, një ditë pas ceremonisë së mësipërme ka startuar edhe Kursi i Parë i Shkollës Shqiptare të Studimeve Politike në sallën “Teuta” të Hotel “Tirana International” me temë “Politikat Demokratike”. Grupin prej 28 personash të seleksionuar nga e gjithë Shqipëria ndërmjet afro 200 kandidaturave e kanë përshëndetur Olsi Dekovi, Drejtor i Zyrës së Informacionit të Këshillit të Evropës në Tiranë i cili ftoi të merrnin fjalën zotërinjtë François Friederich, Koordinator i Përgjithshëm i Shkollës së Studimeve Politikës pranë Këshillit të Evropës dhe Hans de Jonge. Në fjalën e tij, De Jonge, si një ndër ish-funksionarët veteranë të Këshillit të Evropës me një stazh pune prej afro 4 dekadash u foli të pranishëmve shkurtimisht për historikun e këtij organizmi të rëndësishëm ndërkombëtar si dhe për misionin e tij duke e cilësuar atë si “organizata më e vjetër në botë e cila vijon të jetë akoma aktive.”. Ndërsa në vijim, duke u ndalur në rajonin e Ballkanit, Hans de Jonge u shpreh: “Aktualisht Këshilli i Evropës ka të antarësuar gjithsej 46 vende por meqenëse edhe Mali i Zi do të anëtarësohet së shpejti, le të themi që tani se ka 47 vende.” Nga ana e tij, Koordinatori i Përgjithshëm i Shkollës së Studimeve Politikës pranë Këshillit të Evropës, Françoise Friedrich, informoi shkurtimisht të pranishmit për axhendën e Shkollës së Verës të kësaj shkolle e cila do të zhvillohet së shpejti në Strasburg. Në vijim, 28 personat e seleksionuar të brezit të parë të kësaj shkolle ndoqën për 3 ditë me radhë leksione dhe patën rastin të pyesnin dhe të bashkëbisedonin me profesorët dhe lektorët më të njohur të shkencave politike të Shqipërisë si Dr. Përparim Kabo, Dr. Ermal Hasimja, MA. Bernard Zeneli, Prof. Gjergj Sinani, Prof. Llambro Fico, Piro Misha etj.Vlen të nënvizohet se Shkolla Shqiptare e Studimeve të Politikës është shkollë e një niveli elitar.Pikërisht në përputhje me këtë synim, organizatorët e saj kanë seleksionuar kandidatë që kanë arritur rezultate të larta në karrierën e tyre të deritanishme. PAK HISTORI Shkolla e parë e Studimeve Politike e mbështetur nga Këshilli i Evropës u krijua në Moskë në vitin 1992 për të trainuar brezin e ardhshëm të udhëheqësve politikë, ekonomikë, socialë dhe kulturorë.Kjo shkollë përmban një seri seminaresh, leksionesh dhe konferencash vjetore mbi tema të tilla si integrimi evropian, demokracia, të drejtat e njeriut, shteti ligjor dhe globalizmi.Programi vjetor përfshin aktivitete kombëtare të cilat përmbyllen me një sesion në selinë e Këshillit të Evropës në Strasburg. Gjuhët e huaja zyrtare në të cilat intervistohen të gjithë aplikantët e kësaj shkolle janë pikërisht ato të Këshillit të Evropës; anglishtja dhe frëngjishtja. Deri tani janë ngritur shkolla të tilla në Rusi, Gjeorgji, Bullgari, Moldavi, Kosovë/UNMIK, FYROM, Serbi, Bosnjë-Hercegovinë, Kroaci, Rumani, Armeni, Ukrainë, Azerbaixhan dhe së fundi në Shqipëri. Ndërkohë, vetë fakti që Mali i Zi konsiderohet “de facto” qysh tani si shteti i 47-të anëtar i Këshillit të Evropës, vetëm një vit pas fitores së Referendumit të Pavarësisë, mund të thuhet me plot gojë se është kandidati potencial i radhës për çeljen edhe aty të kësaj shkolle. Në brezin e parë të Shkollës Shqiptare të Studimeve Politike janë seleksionuar 4 persona nga qyteti i Shkodrës ndër të cilët njëri është prej kohësh rezident në Tiranë. ARBEN LAGRETA
SHQIPËRIA NË MES PARTISË NË QEVERI DHE PARTISË SHTET Që në shtator të vitit 2005, kur Partia Demokratike dhe Aleatët e saj formuan Qeverinë si rezultat i votimeve të 3 korrikut, Shqipëria ende vazhdon të kenë probleme të disakordancës së theksuar në mes ekzekutivit (Qeverisë) dhe shtetit, apo më saktë Institucioneve kryesore të shtetit, si Presidenti, Këshilli i lartë i Drejtësisë, Prokuroria, Gjykatat e institucione të tjera që janë mandatuar para tre korrikut të vitit 2005. Në të gjithë Botën me demokraci të konsoliduar edhe nëse ka ndonjë disakordancë të vogël kjo ndodh për arësye të pamvarësisë së vërtet të institucioneve shtetërore që janë garant i kushtetutës dhe demokracisë, por në një vend si Shqipëria, e cila ende është nën duhmen e mentaliteteve të Partisë – shtet, mentalitete të cilat shpesh janë mbartur jo vetëm nga trashigimtarët e partisë – shtet (Partisë komuniste – Partisë Punës dhe trashigmtares së tyre Partisë Socialiste), por edhe nga parti të reja me orientim antikomunist, vazhdon të sjellë mungesë të theksuar të qeverisjes së këtij vendi. Madje kjo disakordancë në mes Qeverisë dhe Shtetit ka bërë që të mos luftohen sa duhet trafiqet, korrupsioni e deri krimi i organizuar, që po bashkon rishtas ato fije që ishin këputur në fillim të qeverisjes demokratike. Shqiptarët çdo ditë dëgjojnë se Qeveria dhe gjymtyrët e saj denoncojnë ish zyrtarë të cilët kanë abuzuar apo përvetsuar shuma marramendëse Eurosh, dollarësh apo lekësh shqiptare, si dhe mësojnë se arrestohen trafikantë, mafiozë dhe kriminelë (me mantel apo jo politik), dhe për çudi pa vonuar këta elementë të rrezikshëm për shoqërinë, ose nuk hetohen fare ose lirohen dhe në raste të rralla marrin denime qesharake. Përkundër kësaj në mes Qeverisë dhe Shtetit (institucioneve që thamë më lart) ka vetëm deklarata dhe kundërdeklarata të fajsisë për njëri – tjetrin. Mjerisht pushteti i katërt, Mediat ( E shkruara dhe vizive) që duhet të ishin të pa-anshme në misionin e tyre të Shenjtë të informimit publik në shërbim të atdheut e demokracisë, jo vetëm nuk janë shumica të tilla, por në të shumtën e rasteve janë bërë zëdhënëse të krimeve, kriminelëve dhe asaj pjese të opozitës së majtë që i ka mbetur ora para vitit 1992, ndonse sot kanë veshur një kostum alla Europian. Këto Media të blera (apo të lindura) nga Mafia kombëtare e ndërkombëtare me prapavijë politike thuajse totalisht të majtë (Natyrisht shqiptarët e kuptojnë se nuk janë të gjitha Mediat të tilla, dhe kanë filluar t’i dallojnë mirë), sot punojnë me parimin “Qenore”, se QENI LEH ATY KU HANE, dhe kjo lehje u kushton mjaft shtrenjtë shqiptarëve, dhe politikës konfliktuale që mbjell e ndjellë pushteti i katërt apo më saktë harxheti i politikës sollake (Sollake ka jo vetëm kuptimin e majtë, por edhe të mbrapshtë). Vlen të thuhet se siç është qeveria me antarë të PD-së dhe Aleatëve të saj (ligjore), Institucionet e shtetit janë të mbushura me antarë (të fshehtë) apo përkrahës të hapët të Partisë Socialiste dhe partive të tjera të majta, të cilët shpesh nuk ngurojnë të japin vendime në favore të interesave politike e jo ligjore. Për të vertetuar këto mjafton të analizohen emrat e kryetarëve të Gjykatave (por edhe e gjygjtarëve), Kryeprokurorit, Prokurorëve, antarëve të këshillit të lartë të drejtësisë, Institucioneve të tjera të Shtetit e deri të atyre të Presidencës, të cilët janë nga Vatha e vjetër apo e re Komunisto – socialiste, shpesh herë edhe të akuzuar si pjesë e agjenturës së ish sigurimit të shtetit komunist, mafies, trafikantëve dhe organizatave kriminale të njohura kombëtarisht e ndërkombëtarisht. Gjithsesi kjo ndarje në mes Qeverisë Demokratike dhe Institucioneve të Shtetit, apo më saktë vetë Shtetit ju kushton shumë shtrenjtë Shqiptarëve e Shqipërisë në rrugën e nisur për në Europën e Bashkuar. Ky realitet i hidhur tashma nuk mund të fshihet, pasi është e qartë për të gjithë ATA që kanë sy për të parë, veshë për të dëgjuar dhe mendje për të gjykuar, se Shqipëris dhe Shqiptarët NË KËTO MOMENTE NDODHEN NË MES NJË PARTIE DHE ALEATËVE NË QEVERI, të mandatur nga populli që me 3 korrik 2005, dhe PARTISË (SOCIALISTE) SHTET TË PA MANDATUAR, POR QË MBAN PENG ME FORCË SHTETIN, QË NATYRISHT Partia Demokratike dhe Aleatët duhet ta lirojnë Pengun nga pengmarrësit, me çfarëdo çmimi, pasi liria dhe demokracia e meritojnë… Ndue Bacaj
SHKODRA NË ZGJEDHJET VENDORE A BËRI ZGJEDHJEN E DUHUR PËR 4 VITET E ARDHSHME? Zgjedhjet e 18 shkurtit ai dhanë Bashkisë Shkodër drejtues të afirmuar për t’u përballur me sfidat që koha e kërkon e me këtë due të them pa mohua punen e parardhsve, por vetëm për ta çuar edhe më përpara e me një dinamikë të re. E mendoj se në punët më prioritare që kërkojn ndryshim për një mirëqeverisje në truallin e bashkisë ku nënkuptojmë rrugët, sheshet e gjelbërimin, ndriçimin deri te pastërtia si dhe menaxhimin e mirë të ujit e dritave. Udhëheqja e Re, drejtuesit kryesorë, këshilltarët e partive të djathta e të majta duhet të bashkëpunojnë për tëmirën e Qytetit të tyre mbasi janë banorë të tij. Duke parë me kënaqësi ndryshimin si në ndërtimin e Rrugëve e trotuarëve të ri, ndërtimin e mirëmbajtjen e lulishteve e rritjen e kapaciteteve në sherbim të qytetarëve, drejtuesit e ri me prioritet duhet të ndërhyjnë sa më parë në trafik ku më duket se është Thembra e Akilit. E për këtë mendoj se ndarja me vija të bardha si dhe caktimi më në harmoni i vendqendrimit të mjeteve të vendosura në anët e rrugëve e ku ka sheshe do të disiplinonin lëvizjet që kanë mbetur në vetërregullim e pse jo edhe duke u garantuar Qytetarëve këtë shërbim të munguar e për të hedh në arkën e Bashkisë disa mijëra lekë mbasi pagesa 1000 lekshe vjetore është tepër simbolike. Rregullimi apo kthimi në stacione, sidomos i mjeteve Furgon duhet rishikuar duke i dhanë zgjidhje sidomos 5 akseve hyrje – dalje në truallin e Bashkisë, duke filluar me Aksin Qendror që është Ura e Maxharit që është edhe rrugë ndërkombëtare e për të dalë te ura e Bahçallekut që kalon drejt Tiranës. Në Stacionin e Furgonëve që udhëtojnë mesatarisht në mbi 2500 – 3000 qytetarë drejt Kryeqytetit e që për farë të keqe është diku afër Pazarit të Vjetër e afër Gjymrykut të dikurshëm e që në fakt janë zona mundësi dhe ka vende në mos në Qendër afër saj kjo edhe për të balancuar distancat qytetarve mbasi për të udhëtuar drejt Tiranës duhet të paraqitesh në krye të pazarit e kuptohet se vendqëndrimi i ri duhet bërë kundër një pagese. Po kështu edhe në Rus Maxhar linja e Furgonëve që mbulon Malësinë e Madhe është zënë me motokarro, makina stacionere si Auto dyqane e mjete të shërbimeve tjera e udhëtarët që drejtohen për në Malësi të Madhe apo Mal të Zi janë të detyruar të ngasin nëpër rrugica apo mbas pallateve për të zbuluar se ku janë furgonët që bëjnë këto rrugë apo linjë por edhe më keq se mjaft prej tyre paguajnë haraç e kjo vetëm për mungesë stacioni që në fakt e kanë pasë në të djathtë të rrugës nga kryqëzimi deri te Rruga e Dobraçit tash me të xanë me mjetet që thamë më lart ndoshta me bekimin e Bashkisë ose me nënvleftësim që Bashkia i bën padrejtësisht linjës Malësi e Madhe, tashmë e ndarë nga Shkodra por gjithsesi mbetet N/Prefekturë e saj e Shkodra ka detyrim t’i rregullojë këto mjete duke i kthyer në vende qëndrimin e mëparshëm tashma të mohuar e në se Bashkia tregohet bujare e nuk cakton vende qëndrime me vija të verdha si bashkitë si motra mbetet pa çfrytëzua trollin e vet që në fakt është mundësia për të hedhë gjatë gjithë ditës e deri natën vonë disa para deri tani të munguara në arkën e saj. Mirëpo për të rregulluar këto sherbime duhen marrë disa masa tjera edhe këto të mundshme siç janë sistemimi i kazanëve të mbeturinave afër trotuarëve edhe ma mirë ndërtimi i xhepave për vendosjen e tyre në trotuar duke i larguar nga Bulevardi e rrugët kryesore të Qytetit si dhe zmontimin e Rompave që përdoren si skela e mbasi mund të bëhen portative për të kaluar mjetet e furnizimit të dyqaneve apo shërbimeve tjera sidomos me rrugët e ngushta të qytetit e ku kalimi i mjeteve bëhet në dy sense. Problem mbetet edhe Autobuzi Urban në qoftë se udhëton me këto mjete je i detyruar të sillesh nëpër rrotull të Yjenages mbasi nga ish Fermentimi duhet të kthehesh e të dalësh te kryqëzimi i Rusmaxharit atëherë të kthehesh për Bahçallek edhe me këto mjete vonesë e stërmundim edhe këtu Bashkia duhet të vëjë dorë duke e studiuar si dhe hapur duke krijuar mundësinë që këta mjete të shërbimit të domososhëm urban të paktën njanin Sens të kalojn në qendër të qytetit sidomos nga sheshi Parrucë e për të dalë përkatësisht nga Prefektura Bashkia e Koloseu në kryqëzimin e Universitetit apo siç thuhet te dugajt e reja e në vijim mendojmë se ky ndryshim destinacionit rrit dukshëm fluksin e udhëtarëve duke lënë në prioritet edhe lëvizjen në unazën e qytetit që shpresojmë të përfundojë sa më parë. Vendosja e vijave të kalimit këmbësorëve duhet bërë sa më parë të paktën në kryqëzimet kryesore të qytetit si dhe vënia në punë e semaforëve, vendosja e tabelave dhe e shenjave drejtuese tashmë të munguara duhet të jetë prioritet sidomos i Zyrës Transportit pranë Bashkisë. E mbasi kemi hyrë në sezonin turistik për mjetet autobus, furgon e tjera a e keni menduar sistemimin e tyre që deri para dy a tre vjetëve ka funksionuar mirë mbasi nisja e tyre lehej para teatrit përballë me 5 Heronjtë e edhe para turizmit e në ditët tona duhet bërë natyrisht me një kontrapagesë e tani edhe ato ruajnë mungesën e venqendrimeve që thashë më lart mbasi shpërqëndrimi i të gjithë stacioneve ndodhi në vitin 2001 kur Bashkinë e drejtonte Kryebashkiaku Rusi i cili ishte i detyruar ta bënte një spostim të stacioneve sepse trotuaret e gjysa e rrugëve e më shumë ishin bllokuar nga tregtarët e mallrave të rrugës e ku me mjaft vështirësi arriti të sistemojë deri nga gjysma e vitit 2002 të cilët i vendosi në disa pika tregtare në pjesë të ndryshme të qytetit aty ku edhe sot vazhdojnë të punojnë mirë në dyqanet e tyre me qera ose të blera e mandatin 3-vjeçar i kaluar megjithë ankesat e shoferëve të lartpërmendur të këtyre stacioneve të sforcuara me kërkesa e ankesa e deri në greva atyre ???? nuk u ndigjue zëri i tyre megjithëse të liçensuar e tatimpagues të rregullt. Rrugët e Qytetit kryesoret që përmendëm më lart kanë mjaft probleme por probleme kanë edhe rrugët e dyta a të treta mbasi shumica e tyre janë të bllokuara që 97-tën e deri sot në 2007 ku qytetarve mund t’u kushtojë vonesa e mjeteve emergjencës si ndihma kundër zjarrit, ndihma e shpejtë mjekësore apo ndihma e Policisë, shërbime këto të domosdoshme ditën e natën. E për të çfrytëzuar mirë e me kapacitet të plotë këto Bulevarde e rrugë kryesore nuk duhet harrue edhe mirëmbajtja e tyre sidomos mbasi të kemi të bëjmë me ASFALT duhet ndaluar lagia me ujë mbasi uji është armiku kryesor e në kohë rekord e shkatërron duke lënë pa ujë edhe pjesën kryesore të qytetit e ku për ta çuar në Rezervar duhen miliona kv. Energji Elektrike mall që po e blejmë me çmime mjaft të larta edhe këtë duhet ta ruajmë shumë? Të gjitha këto që thashë më lart në këtë shkrim mund të arrihen me punë dhe përkushtim në se ne ditëm të zgjedhim njerëz të aftë për të drejtuar Bashkinë apo siç thuhet këtë familje të madhe mbi 100.000 antarë atëherë kemi bërë zgjedhjen e duhur. Urojmë që kështu të jetë. Urojmë punë të mbarë Këshillit Shumëpartiak të Bashkisë e Suksese Kryetarit Z. L. Luka. LEK LUMA
DEFAKTORIZIMI I “FRYMES” DEMOKRISTIANE Pas zgjedhjeve te 18 shkurtit 2007, Partia Demokristiane u rreshtua nder forcat kryesore politike ne vend. Rezultati 4.44% ne shkalle kombetare, duhet te konsiderohet historik. Aq me teper, kur thuajse legjitimoi edhe peshen e Grupit Parlamentar te PDK-se, qe me 8 deputete eshte faktor, por qe konsiderohet si nje bashkim amorf i deputeteve te ardhur nga grupe dhe bindje te ndryshme. E ne fakt, 4.44% mund te përkthehet nese kemi te bejme me zgjedhje parlamentare, me mbi 6 deputete. Rezultati i PDK-se duhet te konsiderohet shume me i suksesshem se edhe i forcave te tjera politike, edhe ne mazhorancen aktuale. Vertete, Partia Republikane dhe ajo Demokrate e Re, moren rezultate mbi 5%, por nuk duhet harruar se keto subjekte ishin pjestare ne rang ministri ne ekzekutivin shqiptar. Per ta bere me te kuptueshme, pas ketyre logove, fshiheshin armata te medha votuesish qe direkt ose indirekt, ishin ne varesi te dikastereve te drejtuara nga PR dhe PDR. Aq me teper, kur prej rreth 18 muajsh, keto forca politike kishin mundur te gezonin “feta” te tortes se pushtetit, permes emërimeve te qindra antareve dhe drejtuesve nga niveli i ministrave, zevendesministrave, drejtoreve te drejtorive, prefektëve e me poshte. Pra, nje elektorat i konsoliduar por edhe i mikluar materialisht me marrjen dhe gezimin e pushtetit me te gjitha privilegjet e mundshme. Po si mund te shpjegohet atehere rezultati aq pozitiv i Partise Demokristiane? Se pari, duhet te shpjegohen rrethanat ne te cilat PDK hyri ne zgjedhjet e 18 shkurtit 2007. Pika me e forte e këtij subjekti, ishte padyshim grupi parlamentar, i cili permes lojes se numrave, arriti ti imponohej mazhorances, ne menyre te veçante me ardhjen ne krye te Nard Ndokes. Filozofia e bashkimit, e cila u implementua me shume sukses, por edhe shpalosja e politikave sociale, te skalitura bukur ne sloganin “Koha per njeri- tjetrin”, krijoi nje profil te veçante per nje force politike shqiptare, larg sloganit absurd te zgjedhjeve te 3 qershorit 2005 “Investime dhe Arrestime”. U arrit thuajse 100% unifikimi i te gjitha fraksioneve dhe grupimeve te rrjedhura ne vite nga PDK-ja dhe rrjedhimisht, edhe i antaresise se shperndare dhe te çoroditur ne skakieren elektorale shqiptare. Gradualisht, ne mbare vendin, nga Vermoshi ne Konispol, filloi te përhapej ajo qe une por edhe shume te tjere e konsiderojme, besoj me te drejte, “Fryma Demokristiane”. Tashme nuk shihej me nese ke qene per vite me rradhe, pjese nje fraksioni apo grupimi, ke 16 vite ne PDK apo vetem 6 muaj, ke patur tesere te nje partie tjeter apo edhe ish- antar i PPSH-se. Kjo pati te miren por edhe te keqen e vet: ne nje stan u grumbulluan delja por edhe ujku, me pamje te plakur dhe me dhembe te rene, por me nje etje te madhe per t’iu afruar tortes se pushtetit. Ne fakt, disa prej ketyre ujqerve pleq, nuk kursyen as edhe disa qindra mije leke te hedhur ne takime e fushata, duke i konsideruar si investim ne kohe per poste e ofiqe. Filluan tratativat konkrete, madje u nënshkruan marrëveshje bashkëqeverisjeje ne mes PD-se dhe PDK-se, ne mes Berishes dhe Ndokes. Sigurisht, kryeministri por edhe mazhoranca, kërkonin nje testim real te PDK-se ne elektorat dhe sfida ishte 18 qershori. Do te konfirmonte apo jo numrin 8 te deputeteve demokristiane, mbështetja popullore me vota? Ajo qe ishte mbjelle me shume kujdes, ne emer te nje ideali dhe filozofie te kulluar, ndertimtare e Bashkimit Evropian drejt te cilit udhetojme pafundësisht, dha frutet e veta. Demokristianet fituan mbështetjen popullore, me te madhen qe kane patur ndonjehere ne vitet e demokracise. Keshtu, u hapen dyert e parajses se pushtetit per disa, per te tjere, te pergjegjesive te medha ne qeverisjen e vendit. Ashtu sic pritej, ne rradhet e qeverise shqiptare u futen nje minister, zv.ministra, drejtore drejtorishe. Ne qarqe dhe ne drejtori rajonale, u punësuan prefekte dhe drejtore rajonale. Me ne fund, pas 17 viteve, realisht Demokristianet erdhen ne pushtet, prej nga, nen shembullin e PBDNJ-se, eshte ne favorin e Shqiperise dhe shqiptareve, qe te mos zbresin edhe per shume vite. Gjithnje, nese do te kene mbështetjen popullore. Cdo e mire, sjell nje te keqe pas! “Fryma” demokristiane, tashme ka filluar te fashitet. Antaresia ne shume komuna e bashki, ndjehet disi e harruar, pse jo e zhgënjyer. Ne dyert e zyrave te pushtetit, nuk jane futur demokristiane, me sakte, pjesa me e madhe e tyre nuk jane demokristiane. Nuk flitet per antaresi apo stazh e militim ne struktura partiake, pasi ne kete rast, do te lindnin probleme qe ne kupolen me te larte te PDK-se dhe Grupit Kuvendor. Thjeshte, nuk jane marre parasysh kontributet, qofte edhe ato profesionale apo qytetare, angazhimi publik ne interes te shoqerise. Cfare eshte edhe me keq, jane kthyer dhe madje rrezikohet ne kthehen ne pushtet, ata te cilet edhe me voten e demokristianeve, u rrezuan me 3 qershor 2005. Tashme pak kush kujtohet per partine, organizimin e saj, përhapjen e “frymes” demokristiane, e cila ne asnjë menyre, sic kane treguar edhe faktet, nuk identifikohet dhe nuk duhet te identifikohet me besimin fetar. Te gjithe jane te zene me punet e pushtetit aty ku e kane marre ate me emrim apo me zgjedhje dhe aty ku nuk eshte arritur, thuren plane, skenare per te patur ne zotërim nje thele pushteti. Deputetet kane “çifligjet” e tyre te pushtetit, emrojne por edhe shperndajne privilegje duke filluar nga te afermit e tyre, rrethi familjar dhe miqte. Sic eshte e natyrshme, kryetari dhe kryesia, per cdo propozim qe u vjen nga baza, mund edhe te mos kene njohje personale. Ne keto kushte, shpërdorohet edhe besimi ne skemen vertikale te përzgjedhjes nga baza ne qender. E keshtu, shume emërime behen ne baze tarafesh, miqësish, njohjesh, por edhe garancish per “nje hise” kur dikush te ulet ne kolltukun qe prodhon privilegje dhe para. Tashme realisht PDK ndodhet ne udhëkryq: ne mes defaktorizimit “te frymes” demokriatiane dhe faktorizimit permes pushtetit me te cilin abuzohet ne emer te parimeve demokristiane. Ne kete moment, duhet nje ndërhyrje, pse jo nje tjeter Levizje, per rikthimin e vlerave me te mira, qe realisht nuk kane munguar dhe nuk do te mungojne ne PDK. Pozicioni aktual demokristian mund te konsiderohet edhe “i arte”, duke marre si shembull PR-ne dhe PDR-ne. Mbase ne takimin elektoral te rradhes, mund te kete nje rritje ne elektorat, ne baze te arsyetimit te njohur: shume pushtet- shume vota. Por ne ndryshim nga partite e tjera, PDK arriti te percoje “fryme”, nje koncept i ri per politiken shqiptare, i cili premtonte shume me teper se nje grup deputetesh, qofte edhe prej 10 vetash. Nje “fryme”, e cila realisht mund te na ofronte me shume edhe me Evropen. Megjithate, nuk eshte akoma vone. Dikush duhet te flase, e dikush duhet te veproje! Ky nuk eshte fundi, por fillimi i nje ringritje te faktorit demokristian ne Shqiperi, nese vertete PDK e dëshiron kete! Ne Shqiperi, jane rreth 100 parti politike. Partia Demokristiane nuk duhet te identifikohet thjeshte, “si njera nga ato”. Nga Blerti DELIJA
SI E KAM NJOHUR LULIN E VOCERR Kam qenë në moshën e voglis 11 vjeç, kur po mbaroja shkollen fillore. Ishte viti 1953. Dëshira ime ishte të vazhdoja shkollen e mesme meqë shkolla 7-vjeçare kishte shum pak në Pukë. Ishte tetori i vitit 1953 kur u hap lajmi se në fshatin Iballe, aty ishte qendra e kësaj krahine, do të vinte Deputeti i kësaj zone për takim me popullin dhe të gjitha fshatrat përreth shkuan në takim me Deputetin. Edhe unë u nisa me fshatarët e mi. Dikush më tha pse isha nisë, pse nuk kisha qëndrua në shpi. Askush nuk e dinte se pse shkoja edhe unë në takim me Deputetin. Mbas pak kohe ne arritëm. Iballja kishte shumë njerëz të grumbulluar duke brohoritur, duke kënduar e hedh valle siç e kanë zakon malsorët mikpritës. Mirëpo pak pak erdhi Deputeti që pritej kaq me padurim. Nuk munguan brohoritjet, ushtoi jehona në këtë fushë rrethuar nga malet. Populli e priti me gëzim këtë ardhje. Ky burrë i bukur që nuk ta pake rrallë syri në Shqipëri, i veshur ushtarak, ishte gjeneral Gjin Marka Toma. Pasi u përqafua me popull u gjet në tribunen e vogël i shoqëruar nga disa personalitete, por kryesisht nga Sekretari i Komitetit të Partisë, Zenel Islami. Tribuna e vogël ndriçonte nga këta burra. Zani i tyre ushtoi malet nga fjalët që i thanë popullit, i cili brohoriste pa pushim. Mbasi mbaroi metingu Deputeti u takue me dashamirsi me shumë njerëz. Unë po rrija diku afër dhe porsa u afrue unë i dola për afër, ju drejtova mezi nga njerëzit munda t’i afrohem sepse isha i vogël dhe s’kisha mundësi ta takoj por mezi e preka në mangen e xhaketës ushtarake dhe kështu gjenerali i cili disi e cika në rroben e stolisur me grada dhe shirita të kuq. Ai shikoi anash dhe kur pa që unë isha afër tij më kapi nga dora dhe më afroi afër tij. Mirëpo një djalosh që e shoqëronte dhe nën krah mbante një automatik disi deshti t’më largonte, por Deputeti më solli afër veti dhe më pyeti: “Ej ti çun, ç’kemi, si e kalon me shndet, a mson dhe çfar klase isha. Ai nuk e kuptoi se unë desha të flas. Me leje shoku Deputet! Fol të lumtë goja, – m’u përgjigj. Unë jam në klasën e katërt. Mbas nji muaji mbyllet shkolla. Të lutem më ndihmo që të shkoj në shkollë tjetër. Atëherë kishte pak kërkesa për të vazhdue shkollë përveç fillores. Ai m’u përgjigj, pra Deputeti: Mirë, të shkojsh, të lumtë, edhe ju djemt e ktyre anve të shkoni mirë. Po unë prap vazhdova. Unë kam një hall shoku Deputet. Urdhëro fol. Pse kam babën në burg politik dhe disa s’po t’i thom. Në këtë kohë Zeneli po bisedonte me njerëz të tjerë që e kishin rrethue me shum dashamirsi. Ai njihej pothuaj me shumicen e tyre, por menjiherë e preu biseden e erdhi tek Gjenerali ku i tha: Shoku Zenel, të lutem ndihmoje ktë djalë, çoje në nji shkollë profesionale. Sekretari i kom. Partisë, Zenel Islami më pyti në ç’fshat banon, i kujt shtëpi je. Mbasi i tregova, ai uli pak sytë për tokë dhe u mendue pak dhe më tha: Do t’ndihmojmë, mos ben merak. Kështu u ndam me këto burra shteti. Të gjithë më shikonin sikur të isha lakuriq dhe u çuditën si guxova me fol me Deputetin. Po ta shikoje të hinte friga nga bukurija, nga veshja e ktij burri. Unë u largova menjiherë i gëzuar sikur të kisha fituar parajsen, bile as fshatarët e mi nuk i prita. Ika për shpi. Kaluan disa ditë, edhe shkolla u mbyll se atëherë shkollat ishin verore. Fillonin në mars dhe mbaronin nga data 10 nëntor. Në muajin dhetor u nisa për Pukë nëpër pyje dhe gjatë rrugës takova 20 veta dhe ju luta t’më merrnin me vete, pa ju tregue se pse do të shkoja në Pukë dhe kështu ditën e dytë mbrrim në qytet dhe secili shkuam në punët tona. Unë u drejtova te Kom. Partisë. Aty ishte një polic dhe pasi më pyeti se çfarë kisha, unë i tregova due të takoj sek. I. Zenel Islamin. Ai si me tallje më tha a do të pranohesh në parti more xuxar. Me sa duket ishte andej nga jugu. Jo i them, kam një hall. Por ma thuaj mua. Unë heshta. Ai përsëri më tha, fol, pse rrin si mumje. Asnjeren fjalë s’e kuptova. Ik më tha se do t’i zhguli veshët. Unë u frikova sa desha të ik, por mendova gradat dhe trupin e nji Gjenerali. Polici m’u duk si nji mësues i keq që kishim kur isha në klasën e dytë dhe mora zemër prapë dhe u largova pak. Ai iku për të ndezur nji cingare duhan. Unë u futa në Komitet dhe poshtë shkallëve të katit dytë ishte një tavolinë dhe do parulla ku unë u msheha mrapa tyre dhe po shikoja kur Zeneli po vinte. Dhe pas dy minutash ai erdhi dhe sa u fut mbrenda te dezhuri, që as ai nuk më pa kur u futa te shkallët ai ishte vetë i tretë, unë dola dhe i thashë me leje, shoku sekretar. Por polici më kapi në krah. Po ti nga u fute dhe mbasi unë u tërhoqa duke i shpëtue policit u drejtova tek Zeneli. Ai u tha le të vin tek unë. Pasi më dha dorën u ngjitëm në zyren e tij në katin e dytë. Ai më pyti dhe ju kujtua takimi im në Iballe me Deputetin. Dhe si përfundim i dha porosi një djaloshi që me sa duket punonte në komitet dhe bashkë me mue, mbasi u përshëndetem me sekretarin i cili më uroi u bëfsh djalë i mirë dhe të shkoftë mbarë shkolla u nisëm në kom. ekz, seksioni i Arsimit. Aty ishte shef arsimi Vat Deda dhe ai i dha porosinë e Zenel Islamit. Ai diku shkroi emrin tim e të fshatit. Unë u largova, por nuk u lajmërova sot e asaj dite. Atëherë unë mbas disa kohësh mora vesh se Zenel Islami kishte shkue në Bashkimin Sovjetik në shkollë. Shpresat e mija humbën për shkollë, por tani mbeti vetëm të shkoja në punë dhe kështu unë shkova në Kryezi në punë. Mirëpo e keqja ime vjen mbrapa meje. Në vitin 1959 u dogj Stabilimenti i Kryeziut dhe mue më hoqën dhe më çuen në pyll sepse isha me përbërje klasore të keqe. Kështu edhe puna me shokë, me bashkëmoshatarët e mi u ba si shkolla. Në vitin 1960 unë shkova në Llixhat e Elbasanit, se në pyll fitova edhe sëmundjen e reumatizmës. Atje u në u shoqërova me një burrë nga Berisha e Pukës dhe u gëzova se isha vetëm. Me datën 28.11.1960 rreth orës 9 erdhi nji veturë dhe ne ishim duke shëtitur në oborrin e hotelit dhe nga vetura doli nji burrë i shkurtër por i pashëm. Por shoku im nga Berisha foli menjiherë: O kush qenka ky, thotë. A e njeh më thotë mue. Unë po shikoja, por i hutue nga shikimi dhe pa i dhanë përgjigje thotë asht Zenel Islami i Pukës. Unë mbeta i ngrirë në kamë dhe sytë m’u mbushen me lot. Po ky i tham asht në B. Sovjetik tash sa vjet. Jo ka ardh. Asht Kryetar i Kom. Ekz. në Elbasan dhe ky i thotë shoqëruesit. Ai doli në katin e tretë të hotelit se atje paskan dhomë për qetësi udhëheqësit e rrethit. Dhe i thotë dy vetë nga Puka don me të takue, janë këtu në Llixha dhe na ftoi. Ne të dy bashkë me shoqëruesin u ngjitëm lart në katin e tretë dhe hymë në dhomën ku ishte Kryetari. Ai u çue në kambë dhe na priti me shumë dashamirsi, bile me atë shokun tim u përqafue. E njihte për afër dhe u gëzua që na takoi. Ky ishte Prendush Gjergji nga Berisha. Kishte qenë kryetar Këshillit të fshatit për 15 vjet dhe njihej mirë me Zenel Islamin. Biseduen njëri me tjetrin gjatë se ishin dashamirë njeni me tjetrin dhe pas pak më tha, më fal djalosh, por më kishte marrë malli për Prendushin, kisha vite pa e pa. Më pyeti si je dhe nga je, nga ç’fshat. Unë i kallxova, mirëpo Prendushi i tregoi i kujt isha, si ma quanin baben. Ai u mendua pak, por i thashë, shoku Kryetar në qoftë se të kujtohet, megjithëse kanë kalue shumë vite jam ai djali që të kam takue në Iballe, kur ishte Deputeti Gjin Marku për çështje shkolle. Po thotë, ti ishe edhe në Pukë me më takue dhe ishe futur nën shkallën e Komitetit dhe qeshën me të madhe kur i tregoi Prendushit si kishte ndodhur. Mandej më pyeti a shkove në shkollë? Jo i thashë. Po nuk të ndihmoi Shefi i Arsimit që i dhashë porosi. Jo i thashë. Përsëri më pyeti se ku punon. I thashë në nji sektor pylli. Kush është përgjegjës sektori. Është Mark Nikolla prej Berishe. Ai pyti shokun tim, Prendushin se kush ishte dhe mbasi i kallxoj ai tha po ata janë djem t’mirë ata vllazen. Bani shumë të fala nga unë Zenel Islami nga Elbasani. Mos harro! Ne u ndamë, u përshndetëm me ta dhe më tha, vazhdoje shkollen me korrespondencë tani je i rritur e jo si atëherë që u fute nën shkallët e Komitetit me u mshefur nga polici me më takue mue. Kështu u ndame dhe mos me u takue më. Pasi u përshëndetme ai na porositi sa vite që doni të vini këtu në llixhat e Elbasanit që unë të jem këtu të vini kur të doni t’më takoni mue dhe ne u larguem me shumë dashamirësi dhe respekt. Bile Prendushi u mërzit kur u ndame. Sytë ju mbushen me lot dhe Zeneli i tha mos u mërzit në do të takohemi e kam dëshirë të vij në ato fshatra të Pukës sepse kam shumë mall për to. M’u ban të fala shumë personave me emer. Kam mall shumë për Pukën, për njerëzit, për malet, për gurët e tyre. Kam shumë vite pa ardhur në Pukën time, por besoj së shpejti nga vera do të vi. por s’erdhi kurrë asnjëherë. Kështu unë kisha 7 vjet pa e pa dhe ai përsëri më porositi të vazhdoja me korrespondencë shkollën meqë e kishte kuptue se e kisha shumë marak dhe ai s’mundi t’më ndihmojë. Pasi u ktheva nga Llixha shkova në punë dhe nji natë i shkoj në zyrë përgjegjësit dhe i tham kam disa të fala për t’i thanë. Ai më thirri duke rujt si sekret bisedën, por kur e ndigjoi me vemendje më tha si e paske takue Zenel Islamin, por kur i tregova bisedën që kishim ba ne të dy me të në Elbasan ai u gëzua dhe më pyti imtësisht për bisedën për shndetin e tij dhe i dhashë të falat e tij me vllazen dhe familjarisht. Bile dhe kur u ndamë për s’dyti herë, ai m’u përgjigj, e din se kush asht ai more djalë. Ai është burri ma me shkollë dhe burri që s’ka nxjerrë Puka dhe zor nxjerr ma ma t’mirë. Ai ka qenë disa herë në shpinë time, kam dëshirë ta shof. Ne biseduam prapë me përgjegjësin dhe i tregova si e kisha njohur. Ai më tha do të mbaj porosinë e tij për ty se të falat e dyta kanë qenë për ty që të kem kujdes ktu në punë. Ishte korriku i vitit 1961 kur po udhëtonim nji grup njerzish për disa halle familjare. Ne u takuam rastësisht në Iballe që po udhëtonim drejt qytetit të Pukës meqenëse nuk kishte makinë ne u nisëm në këmbë, ku për 8 orë e ma shumë nuk arritshim atje. Duke udhtuar në të dalë të fshatit Iballe u grumbulluam tek një lis i madh dhe prisnim njeni tjetrin siç e kan zakon malsorët. Ne u ulëm në ktë lëndinë dhe po pushonim sa të vinin shokët që ishim mbrapa nesh. Pasi u bashkuem dikush tha, ndezim nga nji cingare duhan dhe kemi shumë rrugë për të ecur. Disi ra një heshtje. Vetëm kutitë e duhanit po i vërtitëm mirëpo nji plak i majtur disi foli me nji za të varur: shikoni or burra, do t’ju jap nji lajm të keq me dhimbje të fortë jua them. Të gjithë heshten. Ra nji heshtje vorri. Dikush nuk e ndezi cingaren e duhanit. Pra, filloi plaku, para 5 ditësh ka ndodh nji ngjarje tronditëse për mbarë popullin e Rrethit Pukës. Ata ishin në pritje rrënqethëse të këtij lajmi, pa ditur se ç’po flitej nga goja e plakut. Dikush tha mos bre burrë, çfarë na paska ndodhur. Po ju tregoj. Zenel Islami i Pukës ka qenë me detyrë në Elbasan dhe paska vra veten. Të gjithë u hutuem nga lajmi i hidhur. Nji kushëriri im që ishte me mue tha: unë e kam pasë dashamir, kemi punue bashkë me rininë në fillim në vitet e çlirimit. Të gjithë u prekën në shpirt, dikush qau me lot, kurse unë qava me të madhe sa të gjithë u habitën. Pusho, më thotë kushriri, ti nuk e ke njohur. Pse bërtet? Unë përsëri po qaja me lot pa pushim. Dikush më bërtiti, por plaku më doli zot: mos i folni, qaj biro për Zenelin, qan mbarë populli Pukjan. Edhe të tjerët filluan të qajnë, dikush tha çohemi se jemi vonë. U nisëm. Plakut i bëri përshtypje unë si qava dhe tha, është djalë i shpis mir prandaj qau. Ky nuk e ka njohur Zenelin. Mirëpo në mbramje kur ra nata ne vendosëm të rrimë përjashta meqenëse ishte verë, ishim rreth 20 veta. Ndezme nji zjarr të madh dhe nji burrë më pyti sa u mërzite ti more djalë. Edhe ty të dhimbsen burrat e mirë. Unë ju tregova të gjithë historinë si e kam njohur Zenel Islamin (Lulin) e Migjenit. I shkruaj këto rreshta për të kujtuar këtë burrë Pukjan që kurrë s’ka për të xjerrë trualli i Pukës, burrë besnik intelektual si Zenel Islamin. Populli i Rrethit Pukës s’do ta harrojë vrasjen e komunizmit të këtij burri. I përjetshëm qoftë kujtimi i tij në zemrat e mendjet e Pukjanëve. Shan Sokoli
A ËSHTË SHQIPËRIA REALISHT PJESË E EUROPËS? Konica dhe Fishta – Pararendës të Europianizimit të Shqipërisë Faktikisht, deri më sot jemi europianë vetëm në hartën gjeografike të Europës, ndërsa në parametrat që kushtëzon të qenurit Europian, gjendemi shumë larg. Çuditërish, ky konstatim asht ba para nji shekulli, madje dhanëja e këshillave për t’u ba të ngjashem me Europën janë dhanë para (afro një shekulli) nga dy teorifej, dhe përfaqësues të denjë të racës arbënore. Duke shfletue Librin plot vlerë: “RRËMBIMI I EUROPËS”, vepër e intelektualit të shquem, studiuesit dhe historianit kapacitiv, – Z. Aurel Plasari, ndeshemi me fakte historike, të pa shpallura dhe të mbuluara qellimisht nga “mjegullnaja” gjysëm shekullore. Janë dy mesazhe që ju dërgohenm shqiptarëve nga dy penda nder ma të “temperuarat” në “langjet” ma esenciale të kulturës dhe atdhetarizmit arbënor, – Konicës dhe Fishtës. Po e fillojmë me, esteton, kritikun dhe linguistin absolut të Madhin Faik Konica. Ja, mesazhi i Konicës që i dërgon Qeverisë së Vlorës, me dt. 4 Dhetor 1912, ndërsa ish-deputeti i Parlamentit turk Ismail Qemal Bej Vlora, shpallte “mosvarësinë” e Shqipërisë, dhe organizonte Qeverinë e parë (të përkohshme) të shtetit shqiptar. Në emër të Federatës së Shqipëtarëve të Amerikës, Konica, si lider i kësaj Federate shkruante: “Federata Pan – Shqiptare e Amerikës – “VAJRA” i dërgon urime të nxehta ngjarjes që do të mbetet e kujtueshme. Lutemi, me këtë rast, të mos e bëni Shqipërinë një shtet oriental si Shiva, Bukharaja, Afganistani, Tunizija etj. Mbani për ideal një shtet shqiptarë si Norvegjia, Danimarka, Holanda, Belgjika. Prandaj duam një Princ prej një familjeje mbretërore Europiane, i cili të na lidhë me traditat oksidentale. (Ref. Nosi, materiale, 86). Ky pati qenë një mesazh mjaft i dislokuar prej të parëve shtetarë shqipëtarë mbledhur në atë moment historik në Kuvendin e Vlorës. Por, që mandej qe shpërfillur, ose u mbulue në heshtje. Pyetja lindë vetvetiu. Kuj i prishej puna? “Në përmbledhjet me dokumenta të botuara gjatë periudhës së diktaturës mbi Pavarësinë e Shqipërisë, ose, veprimtarinë e Qeverisë së Vlorës, mesazhi historik i Faik Konicës, është përjashtuar në mënyrë të ngulmët.” (Dr. Aurel Plasari). Nga ana e tij, prej Kuvendit Françeskan të Shkodrës, ishte Atë Gjergj Fishta ai që u diftonte shqipëtarëve dallimet mes një qytetërimi dhe një tjetri, si dhe mes një kulture dhe një tjetre. Duke u nisur nga fakti që kultura asht – produkt i shpirtit njerëzor, ai diftonte se si këto dallesa nuk mundë të burojnë veçse prej ndryshimeve që ekzistojnë në mendësitë e popujve të ndryshëm. Ai, saksonte konkretisht dallesat mes sistemit kulturor “aziatik” dhe kulturës Europiane, duke ngulmuar në specifikat e saj, sikurse e bante në artikullin me titullin sugjistativ: “Kur do të bashkohen Shqipëtarët”, shkruar 80 – vjet më parë. Me idetë e tij (aq të avancuara) a thue se Fishta paraprinte ideologjinë e Kancelarit Gjerman, – Adenauer, i cili thoshte: “E quanim si qëllim të politikës t’onë të jashtme bashkimin e Europës, sepse, asht mundësia e vetëme për të ruajtur qytetërimin t’onë, Europian dhe Kristian, kundër tërbimit totalitar.” Jam i mendimit se, ky citat don nji analizë të thellë dhe angazhim serioz, për t’u përballë me standartet tepër të vështira që na ofron Europa, për të qenë realisht pjesë integrale e saj”. (M. B.) Konstatoj (me keqardhje) dhe qofsha i gabuar në këtë konstatim, por, edhe sot e kësaj dite e shoh se, Konicët, Fishtët, Nolët e Gurakuqët nuk duken gjëkundi në “horizontin” shqipëtar. Thanja “sentencë” e Konrad Adenaurit duhet të vlejë si një sinjal “alarmit” për Qeverinë, Parlamentin, Presidentin dhe për të gjitha forcat politike në Shqipëri, që të zgjedhim: “Europë apo Azi mbrenda Europës, tashma asht fare e kuptueshme se faktori gjeografik nuk të ban domosdoshmërisht – Europian. Europa na sygjeron vazhdimisht, realizimin e standarteve, e për të qenë sa ma pranë tyne, i kemi marrë mesazhet para një shekulli, nga vetë Shqipëtarët progresistë. Për të bashkërendue “unitetin” me realitetin gjeografik të Europës do të ishte karakteristik, me sa kuptohet, për “enciklobedistat” e shek. XIV, njeni nder të cilët e përkufizon Europën kështu: “Europa, quhet një e treta pjesë e mbarë botës, dhe emri i sajë i vjen prej Europës, bija e Mbretit – Agenor, Mbret i Libisë. Jupiteri (Zeusi), e rrëmbeu atë dhe e dërgoi në Kretë, duke quajtur të shumtën e vendit me emrin e sajë”. Europa fillon te lumi Tany (Don) dhe shkon për gjatë Oqeanit të Veriut deri në fund të Spanjës. Pjesa Lindore e Jugore vjen prej Detit të quajtur – Pont (Deti i Zi) puqet me detin e Madh (Mesdhe) dhe mbaron në ishujt e Kadisët (Gjibraltarit). Asht e njoftun formula e GOETHES: “Çfarë e bashkon Europen, asht, ,kultura, ndërsa çfarë i ndajnë, janë idetë”. (Gesprahce, 14. Maj 1808), fq. 85. “Kufijtë e kësaj Europe kanë qenë vendosur në bazë të shpirtit të frymës, dhe jo mbi parime gjeografike. Ndërsa, sipas Poetit Valery: Europa ekziston aty ku zotëron ndikimi i besimit të Krishterë, i botës Latine, dhe i Letërsisë Helene. Pra, as bota greke vetëm, dhe as ajo Latine vetëm, pa Krishtërimin, nuk kanë mundur të konsistojnë Europën.” Ref.: (Novelle Revue Française, nr. 8. 1919). Pra, sipas – Valery – tri parime mbi të cilat mbështetet Europa: Tradita qytetare që përfshin në sintezë – Edukimin Helen, Të drejtën Romane dhe besimin e Krishterë. Shartimi i idealit të krishterë mbi konceptin perandorak – roman e ka ndikimin e tij që në periudhën e sundimit të perandorëve August e Tiber, dhe pikërisht mbi këtë koncept filozofik asht vulosur historia e Europës. Sistemi totalitar (që lamë pas) më kot u mundua ta prishë kët “ekuivalencë” në Europën Lindore, dhe u mundua ta prishë këtë “ekuivalencë” në Europën Lindore, dhe veçanërisht në Shqipëri, duke i rrafshue kishat, por fakti që ky shkatërrim u rikoperue, dhe po rikoperohet vazhdimisht, tregon epërsinë e frymës Kristiane që mbizotëron në Europë e ma gjërë. Udhëtimi i Shqipërisë drejt të gjithë komponentëve europiane asht i pa ndalshëm, dhe kjo, për shumë faktorë; në Europë ka emigrue pjesa ma vitale e nacionalitetit t’onë, që don të thotë truni, dhe zemra, dhe pa dyshim kjo “armatë”, një ditë të bukur me ma shum “Diell”, ata do të kthehen të ngarkuar si një “pemë” me fruta. Koncepti dhe botkuptimi europian asht dhe do të jetë i pa shmangshëm për shqiptarët, dhe jam i bindun se, besimet nuk do të bahen asnjëherë barrjerë për të penguar arritjen e standarteve. Historia ka tregue se, ishin ideologjitë e gabueme dhe mungesa e drejtuesve të aftë, ajo, që e la Shqipërinë në prapambetje, dhe jo, besimet e ndryshme. (vijon në faqen 14) A është realisht Shqipëria pjesë e Europës? “EUROPA ASHT SHTEPIA JONË” – thotë Profesori i nderuar Shkodranë – Sami Repishti, dhe askush nuk mundë të vejë në dyshim këtë – Postarat. Asht mjaft inkurajues fakti (ne theksojmë) që në Europë kemi me mijëra studentë që studiojnë ndër universitetet ma presticiozë të Europës, dhe që pa dyshim ata do t’na sjellin Europën këtu. Por, ka shum mundësi që shteti shqiptarë përmes trupit diplomatik të akredituar ndër këto shtete, të ketë ma shum informacion për këto kualitete dhe të krijojë kushte optimale për punësimin e tyne në Shqipëri. Kam ndigjue në një emision televizori një “gafë” që më ka çuditë: një student që kishte studiuar në Universitetin e Padovës në Itali, një zyrtar i një digasteri i kishte ba pyetjen ma absurde: A njihet ky Universitet nga Qeveria dhe shteti Italian! Të ketë nënpunës kaq mediokër në institucionet t’ona, nuk asht vetëm turp, por, ma shum fatkeqësi kombëtare. Për sa kohë që në institucionet t’ona shtetnore do të mbizotërojë, militantizmi, nepotizmi, telanizmi apo krahinorizmi, Europa do të jetë shum ma larg se sa Holu – Luluja… Me sa duket inteligjenca shqipëtare, me Konicen, Fishten, Gurakuqin, Nolin e Frashënllijtë, aspiraten për ta parë Shqipërinë si pjesë integrale të Europës, e panë edhe në këndvështrimin religjioz, duke njoftë avancimim që ky religjion i kishte dhanë shkencës ndër shekuj, dhe nuk gabonin. Një listë sintetike të këtyne kontributeve në shkenca e dije e ka dhanë të hartuar, – Johann Fuschi: “Në shekullin e VII-të gjejmë rregulltarin Beda, i cili i hapi matematikës rrugë e perspektiva të reja. Në atë kohë qe Virgjili, Kryeipeshkëvi i Salzburgut, i pari që tha se toka duhet të jetë e rrumbullakët dhe se ka antipode në anën tjetër të botës. Guido d’Arezzoja zbuloi shkallën muzikore dhe ligjësitë e muzikës, si dhe parimet e harmonisë. Djakoni Gioja shpiku busullën që përdorin sot detarët. Alberti i Madh ose konti Bollstadt, domenikan, zbuloi zinkun dhe arsenikun. Sahatin e parë astronomik e ndërtoi Rikard Wallingforti në vitin 1326. Benediktini – Basikus Valentinus përdori i pari kiminë në mjekësi, ndërsa Luca di Borgoja përdori algjebrën. Jezuiti Regiomontana shpiku sistemin metrik. Kanoniku Nikola Kopernic dhe Kardinali Nicola de Gusa thanë para Galileut që rrotullohet toka dhe jo Dielli. Benediktini spanjoll – Poncius shpiku metoden për të arsimue shurdhë – memecët, ndërsa jezuiti Lama, ishte i pari që u mësoi të verbërve të lexonin. Baruch Spinoza, (domenikan), shpiku lentet e syzeve në shek. XVII. Barometrin e shpiku rregulltari Bertold Schvartz. Në vitin 1720, 60 vjet para vllezërve Montgolfier që bota i mbanë për azornautët e parë, rregulltari Bartolomeo de Gusmano, ndërtoi në Lisbonë balonin e parë dhe realizoi me të fluturimin e parë në prani të familjes mbretërore të Portugalisë. Të parin rrufepritës nuk e ka shpikur Franklini, por rregulltari Prokop Dewis, sikur se prej kohësh asht vertetuar. Baskovici themeloi në Milano të parin observator astronomik. Më i madhi dhe më i njohuni astronom i këtyne kohëve ka qenë pa dyshim, Jezuiti Angelo Secchi. Po ashtu asht e vërtetë, sikur se thuhet në Historiche Zeitschrift, se françeskani Rogerius Bacon pati zbuluar në parim Lokomitiven, avulloren, teleskopin etj.” (Kirche und Kultur, 21). Të gjitha këto zbulime shkencore dëshmojnë fuqinë e mbrendëshme shtytëse të Krishtërimit drejt qytetërimit modern, dhe që e bajnë këtë Religjion si një komponent shtytës të dinamikës së zhvillimit Europian, dhe si njërën ndër kolonat bazë të Kontinentit. (M. B.) Ndaj, çdo shqipëtarë duhet të krenohet me atë Elitë intelektualësh që na treguan se e vetmëja rrugë që na siguron një të ardhme të begatë dhe që i përkasim historikisht, gjeografikisht dhe kulturalisht, asht – EUROPA. MARK BREGU
UJNAT E SHÊJTA TË SKODRINON-IT! Në një Simpozium, që u mbajt me 6 qershor 2007, në “Fshatin e Paqes”, Shoqata e Mbrojtjes Ekologjike dhe Shfryëzimit të Bashkësisë Ujore Shkodër (M.E.SH.B.U.SH), komuniteti qytetar-fshatar, specialistët e hidroenergjitikës, intelektualët më në zë të Shkodrës, kundërshtuan me argumente dhe nuk janë dakort me “Projektin Qeveritar” aktual, i cili kërkon t’a devijojë dhe t’ia heqë komplet lumin Drin/Drinaza qytetit të Shkodrës, për ndërtimin e H/C të Bushatit. Asistoi edhe i dërguari personal i kryeministrit, dr. Ferid Hoti etj. Si pjesmarrës, në këtë simpozium dhe me rastin e “Ditës së Liqenit të Shkodrës” dëshiroj t’i paraqes lexuesve, disa mendime. Të mendojmë edhe për brezat e ardhshëm Mund t’ju duket sikur s’ka lidhje, por në fakt ka. Shpresoj t’a keni parë një emision televiziv, se si në Seul të Koresë së Jugut, një autostradë gjigande dy katëshe, kishte varrosur nën të të gjallë një përrua afërsisht sa Lana. Për t’a kthyer qytetin në identitet, me këtë “ish lumë të shenjtë“ u prish, e u pre me sharra e me oksigjen e gjith kjo autostradë. E rilindën lumin me gjelbërim e ujë të pastër nën dritën e diellit. Në luftë me kohën aty punuan edhe arkeologët, të cilët zbuluan dhe restauruan disa mrekullira, ndër të tjera edhe një urë guri mesjetare. Tashti, le të supozojmë pak çaste sikur “Projekti Qeveritar“, meqë po i vjen edhe “era fonde“, do të zbatohet dhe do të ndërtohet Hidroçentrali i Bushatit. A mund t’a imagjinoni pastaj se çfarë ndërmarje kolosale do t’i duhej brezave të ardhshëm, për t’ia kthyer në identitet “lumin e shênjtë Drî“ Shkodrës? Dhe për çfarë, për një hidrocentral kaq të vogël! Edhe Shkodra i kishte “Ujnat e Shênjta“, qysh nga lashtësia, kishte edhe një urë të mrekullueshme guri, qysh nga koha romake. Brezat e ardhshëm do të na kritikojnë rreptë. Po, çfarë përfaqëson ky projekt? “Projekti Qeveritar“, as më pak e as më shumë, është një kockë e stërrjepur, që i hidhet Shkodrës, është një mbeturinë e viteve 70-të të shekullit të kaluar, që mbeti pa u ndërtuar sepse u prish “dashuria e përjetëshme“ shqiptaro-kineze dhe natyrisht mbaruan edhe fondet. Ishte “Projekti“ i mullixhiut, i çobanit, i lundërtarit dhe i “Kryerevollucionarit të Botës“, që do të ngjitej me pamporr me eklluzat imagjinare, nga deti në zemër të gadishullit, që shihte edhe ëndëra në diell se do t’a bombardonte “J’Evropën kurvën e mbarsur dhe të molepsur me revizionizëm dhe imperializëm“ me bomba bërthamore nga tunelet e Gjadrit! Dhe “me nder“ ky “Projekt“ po kërkon përsëri, si njëherë e qëmoti, t’ia heqë lumin Drinin/Drinazën, Shkodrës! T’ia heqësh, apo t’ia shterrosh Drî-Drînazën, Shkodrës është një demoni, si t’ia presësh damarin kryesor të gjakut, zemrës natyrore e historike Shkodrës. Është një epidemoni, t’a presësh artificialisht (për një hidrocentral kaq të vogël!) sistemin origjinal natyror të qarkullimit të Drinit, nga burimet e Dardanisë, nga burimet liknidet/liqenet Prespa-Ohrida, të lidhur me liqenin Labiatan, deri në derdhjen në Gjirin e Drinit. Po t’a shikosh me hollësi atje ku ka pasur Drina ka pasur edhe iliro-epirotë edhe farefisni të tyre edhe lidhje gjuhësore! Shkodra ishte pika e mesit e gjith gjiut të Jonit/Adriatikut, sepse Joni dhe Adriatiku janë e njejta gjë, siç shkruante Skylaksi, ishte mesi i Gjiut të Evropës, siç e shkruante një autor tjetër antik! Shkodra dhe tërë prapavija e saj liqenore dhe tokësore duan detin e saj e portet detare të saja. Adriatiku po pret shkodranët… Të heqësh Drinazën dhe ta spostosh si derdhje në gjysmën e Bunës, do të thotë që Shkodra të mos ketë më shanse për lidhje të lundrueshme direkte me detin! Në qoftë se niveli i ujit ulet rreth 1,5 m atëhere shumica e liqenit të pjesës sonë do të katandiset në një moçalishte. Drini hidronimi i shênjtë i ilirëve adrianë, i Shkodrës dhe i shkodrianëve, që ka emërtuar edhe Detin Adriatik De facto, ne e kemi edhe sot “lumin e shênjtë Dri“, siç e kanë pasur edhe pararendësit tanë, prej disa mijra vjeçarësh. Por, Drinin e kemi pasur edhe brenda kuptimit te emri i lashtë i qytetit tonë SKODREINON. Dhe jo vetëm kaq, por Drinët ilirë i kanë dhënë emrin detit Adriatik. Prof. E. Çabej e kishte konstatuar Drishtin, si “qytet me Dri“, meqënëse edhe sllavët e quanin Kirin, që kalon atje poshtë si Drimac. Por, në fakt sllavët, siç e gjejmë më 1337 te “Kronika e Danillos“, e quajtën ashtu si “ ua“, si një degë e vogël e Drinit të Shkodrës. Si çuditërisht, Çabej, e kishte harruar Shkodrën ku Drini, jo vetëm historikisht, e kishte ndarë qytetin e poshtëm mespërmes, por edhe në kohën e Çabejit, e ndante përgjysëm lagjen e qytetit Bahçallekun! Çabej sëbashku me Xhuvanin, nuk ishin shtyrë më tej se sa analiza e Hanit, i cili shihte një lloj “S“-je disi enigmatike në ballë të fjalës dhe pastaj një etimologji me një etimon të lidhur me fjalën albanishte/shqipe “kodra“. Hani, Albanologu i Madh, e krahasoi SKODRA-n me një qytet KODRIOPO (Kodriopolis) në Friuli. Xhaxhai im Kol Luka, e miratonte një ide ku në trupin e emërtimit më të vjetër mbase mund të përfshihej edhe lumi Drini. I ngarkuar nga A.SH.SH. dhe Instituti Histori-Filologji, Kol Luka ka kryer një seri studimesh “Gjeografija toponomastike e Shkodrës në dy Kadastrat e Shkodrës në shek XV”, ku përfshihet edhe zëri Dri. (Rev. ST. Fil. Nr. 1, 2 , 1976 etj) Një ide fillestare si një kompozitë Shko+Drini, mua ma ka shënuar me shkrimin e tij i nderuari prof. Zija Shkodra, në vitin 1983 dhe kjo ka qenë diskutuar edhe në redaksinë e rev. “Studime Historike”. (Ruhet edhe kopja origjinale me shkrimin e prof. Z. Shkodra) Në Simpoziumin “Shkodra në Shekuj”, në vitin 1993, prof. dr. David Luka, në studimin “Rreth prejardhjes së emrit Shkodër”, demostroi sipas rregullave shkencore, në masën e një hipoteze, kompozitën foljen “shko” dhe emrin e lumit si Shko+Dri. Në vitin 2001 dhe 2003, ne demostruam të qartë një ide të hershme tonën se hidronimet ilire si “Dri/Adria” i kishin dhënë emërtimin detit Adria/Adriatik. (Shih revista “Kuvendi”, Miçigan, nëntor 2004, f 134-149, “Deti Adria/Adriatik emërtim i lashtë ilir”, edhe te gaz. 55 etj.) Mbi bazën e të dhënave të autorëve si Hekateu, Theopompi, Scymni, Skylaksi, Straboni, S. Bizantini etj, dhe të vërtetimit te Aristoteli, ne e demostruam të plotë se “Adria, krahinë, lum, gji deti, mal, qytet dhe fise, grykëderdhje lumi, banori adriates, “vendi ku dhitë pillnin nga dy tre keca në vit dhe pulat nga dy vezë në ditë”, ndodhej në bregun ilirik të Adriatikut me një përhapie të gjerë. Ishte ky bazament hidronim ilir, që siç e shprehnin qartë Theopompi dhe Hekateu, i kishte dhënë emërtimin detit Adria/Adriatik, driadave nimfa, antroponimeve si Driant, Driop etj. (Në studimin tonë janë paraqitur edhe referencat e citimet e plota nga autorët antikë) Të gjitha këto të dhëna rezultonin më të hershme se sa deklarimet dhe pretendimet e historianit romak Varroni (shek i p.e.r.) dhe të të gjith historianëve e gjeografëve italianofilë modernë, që e deklaronin si italike origjinën e emërtimit të detit Adriatik, nga një Hatria/Atrio, me dy varjante. Romakët e autorët e tyre deformuan plot emërtime ilire, madje e deformuan emrin e fisit të adrianëve aq të shpërfytyruar, sa që e bënë të mos njihej absolutisht se kishte pasur ndonjëherë lidhje me fiset adriane, afër malit Adria! Adrianët e njohur për tregëtinë e skllevërve që i shisnin në tregjet e Italisë, Greqisë dhe Egjiptit u kthyen vetë në skllevër. Romakët ndërhynë edhe në emrin e qytetit tonë. Edhe sllavët kanë bërë plot të tilla lojra me qëllim të qartë. Edhe gjuhëtarë e historianë modernë, si J. Hubschmidt, kanë deklaruar se emri Skodra mund të jetë me një origjinë parailire etj. Emri i vjetër, i qytetit tonë përbën një kompozitë me tre elemente: a) një “S-Sh” ballore të lashtë, që është një fjalë e shkurtuar; b) një element të vendndodhjes së polisit dhe akropolit në kodra; c) elementin hidronim Drini, i cili e ndante një pjesë të poshtme fushore të polisit. I pari regjistrim i shkruar grafik, na prezantohet në shek II-III p.e.r., në monedhat me germat greke si ΣΚΟΔΡΙNΩΝ-ΣΚΟΔΡΗIΝΩΝ e pastaj në ato monedha kemi edhe ndarje si Σ-ΚΟ-ΔΡΙ-ΝΩΝ e pastaj edhe si ΔΡIΝΩΝ–ΔΡΗIΝΩΝ, madje edhe me një metatezë si ΣΚΟΡΔΙΝΩΝ etj. Helenët, e vjetër, me rastin e vendosjes së hegjemonisë mbi emporiumet tregëtare, ndoshta e shkruan emrin Skodrinon, siç e gjetën të përmbledhur, duke u bazuar te një formë vendase si Sh’kodrîni, që do të kishte qenë si Sh+kodra+drini, ku kemi një shkurtim nga përplasja e dy “d-ve” dhe duke shtuar një mbaresë tipike helene “on”. Me sa duket mbaresa vendase duhej të kishte qenë “an”, siç te Labiatan etj. “S-SH”, në gjendjen e hipotezave mbase përfaqësonte edhe fjalën “Shkamb” të shkurtuar, fjalë që e gjejmë te lumi Shkumbin/Skampinus ose si te lumi Skamandrios i Trojës. (?) Barleti vetë e quante formacionin shkambkodër. Më pas, ne kemi ngritur edhe një hipotezë tjetër, se mund të kemi kompozitën SHÊN + KODRA + DRî (Në lat. kemi edhe Skodrinense etj) Në këto “Dri-ana” kullosnin edhe drêjtë dhe rridhnin riêdhat, currilat etj. Këtë “Shën”, si fjalë të shkurtuar të reduktuar thjeshtë si S-SH ne e gjejmë te tradita e jonë, tek emërtimet e shênjtorëve kristianë si Sh’mitr, Sh’njon, Sh’njin, Sh’njergj, Shi’lore, Sh’jak, Sh’njalli i Gogve, Sh’llak etj dhe mendojmë se me sa duket ky nocion e derivatet e tij përdoreshin edhe në ilirishten e vjetër, siç psh e gjejmë “Kodra e Shënediellit/Sh’kodërdiilli”, Sh’Mërtaj, Sh’Përdhe; Sh’Diella, Sh’Prenda, Shtunia/Saturni, Shën Dëllia, Shtiken etj, siç edhe kocepti Zot e Zojë që na vijnë nga Zeusi, nga politeizmi. Alfabeti helen dhe romak nuk kanë pasur germë për tingullin “Sh” dhe me sa duket nuk i kanë reflektuar mirë disa shenja të veçanta diakritike për hundoret karaktristike të shkodrianëve veriperendimorë dhe kjo shihet në varjantet shkrimore si -, ku para i-së hundore është futur edhe një H me vlerën fonike të E-së hundore. Emërtimin KODRA, siç edhe diminutivin KODRINA, krahas KODRIOPOs së Hanit, ne e gjejmë edhe te KODRION, një qytet të shek III p.e.r. që e ndërtoi Pirroja i Epirit. Kuptimi Kodra, nuk ka lidhje dhe nuk duhet bazuar me konceptimin latin “quadrum=sipërfaqe me katër anë”, por me konceptin autokton. Kodra, përfaqëson një kokë, një masiv relativisht të ngritur dheu, me bimësi, me pyllëzim ose edhe djerrë, pjesërisht hyn edhe një formacion i përzier dheu e shkëmbi. (vijon) Edhe në rumanishten kemi CODRU=si mal i pyllëzuar. Kodri e gjejmë edhe si antroponim mashkullor te legjenda e famshme e Athinës, dhe si antroponim ilir femëror Skodrina, në nekropolin e Durrësit. Vetë lumi Drî me një êî hundore, simbas linguistëve evropianë dhe prof. Çabejt, përfaqëson një “Drei-Dria-ecje, rrjedhje”, sipas rrënjës sanskritishte indoevropiane dhe tregon emërtimin ilir për lum, sepse siç edhe diktohet lehtë se “lum-i” derivonte nga latinishtia “flumen”. Krahas si Drî, lumi quhet edhe si Drinaz. Këtë formë ne nuk e interpretojmë si ndonjë lloj diminutivi, se ndoshta kjo degë na paska pasur më pak ujë, se kishte shterruar e se kishte shpërthyer fare vonë. Nuk e interpretojmë as me lidhje me formën diminutive sllave Drimac, përkundrazi mendojmë se sllavët kanë bastardhuar edhe formën vendase te krahina Drinana/Tedrina në një Zadrimë, si te Zadari, siç kanë bërë edhe me “Jadranskoe More” nga Deti Adriat/Adriatik, apo siç te Jablanica nga “Mali Albanic” etj. Jemi të prirur t’a interpretojmë lumin si një Drî+anzë, pra që i shkon qytetit pothuajse anash dhe fushës në dy anë. Dimë se dega e vogël e Lezhës, quhej si Lôdrî, për të cilën mendoj se lidhet si kompozitë si Drini i Lundrës, siç e gjejmë edhe te kompozita Viilû=Vija e Lûndrëz, të cilën noteri venedikas i 1416, e ka shënuar si “Via di Lundrica”! Po ashtu ky noter shënon edhe “Baladrini” për “Balldrê-Balldrîê. Vetë fjala “lûndra”, që do të thotë “trung i zgavruar” është shumë e moçme dhe me sa duket ishin ilirët që e çuan këtë terminologji që gjendet edhe në gr. e vjetër, përtej Adriatikut, edhe në abrucishten e vjetër, aty nga shek XII-XI p.e.r. Mendoj se shprehja e Coronnelit te harta e tij, më 1688, “antico alveo del fiume Drinasio”, nuk tregon një shterrje të plotë, një prishje të ballancës në nivelet e shpërndarjes apo ndonjë kalim total të ujit në krahun e lumit fushor Dri të Lezhës. Besoj se ka të bëjë me devijimet tekanjoze të Drinit në hapësirën e gjerë të zhavorishteve të tij, pastaj dihet se në verë niveli i lumit është shumë i pakësuar. Plini i Ri e shkruante kështu vendndndodhjen e qytetit Skodra: “…mbi brigjet e lumit Drin ndodhet Skodra…” (“Natyralis Historia”, Historiae, III, 22,26) Ndërsa Barleti e shkruante: “Pjesës së poshtme të qytetit i bie mespërmes lumi i Drinit, mbi të cilin ishte ndërtuar një urë e mrekullueshme guri…Shkodra ishte një pjesë në fushë e një pjesë në kodër…ka këtë të veçantë se gjëndet mbi një kodër krejt shkëmb…qysh kur u hodhën themelet e atij qyteti, rrethimi i mureve shtrihej atje poshtë në fushë më tepër se dy mijë hapa në formë katrore… (Rr.Sh. f 39-40; Këto gjurmë ish muresh ne i kemi konstatuar në Dri) Tit Livi (shek I p.e.r.) dhe Ptolemeu (shek II) shkruajnë se Barbana/Buna derdhet në Dri dhe se “gryka e lumit Drilon” derdhet në detin Adriatik, te gjiri i Drinit etj. Një nga kronikanët turq, sa duket në ndonjë rast shiu e prurjesh “alla Drin”, shkruan: “E ke parë lumin e Drinit? Nga të gjithë lumenjtë e botës ai është më i madhi”, ndërsa një tjetër shkruan: “Nuk është gabim ta krahasosh grykën e liqenit të Shkodrës dhe Bunës me grykën e Bosforit. Vetëm nga të ardhurat e peshkut merren të ardhura të konsiderueshme”. Romakët jo më kot e mbiemërtuan “Liqenin Labiatan”, si Labeatum, me qenë se edhe i afrohej si “Lago Beatum”. Por, realisht, të shênjtë e të kjartë janë ujnat e Liqenit, Drinit, Kirit e Bunës dhe i gjith formacioni ujëmbajtës nëntokësor, për të Tre Shkodrat, MbiShkodra, Shkodra e NënShkodra. Paradoksi: Guri i Poseidonit që flente “gjumin nënujor”nën diktaturat, tashti në demokraci është dënuar edhe me betonim! Jo rastësisht mu aty te kthesa e Drinit, rranzë kalasë, siç edhe në Epidamn/Dyrrah e në Korfuz, ishte edhe tempulli i Poseidonit. Ky ishte “Zoti i Detrave, liqeneve, lumenjve, tërmeteve e kuajve”, që ishte si i barabartë ndër të tre vëllezërit bijtë e Rheas dhe Kronit, por që Zeusi ia bënte gjithmonë me të padrejtë me autokracinë e tij. Asht antikulturë që ky gur ciklopik tempulli, bashkë me një sasi e gjatësi të madhe të tillë muri gurësh si pendë mbrojtëse nga uji, mbetën nën ujë të pakontrolluar, dhe të pa nxjerrë. A nuk mund të nxirrej ky gur, a sëpaku të kopjohet ky simbol dhe të vendosej në një vend të dukshëm?! Ky delfin/triton dhe tër/trefurku/Cfurku na del edhe në monedha. Aktualisht është shkatërruar në mënyrë të vajtueshme e gjith zona arkeologjike, bashkë me të gjitha kodrat! A pritet që Kukuvajka e Trojës t’ia këndojë edhe ku ku-në e fundit shkatërrimit të “Zonës Arkeologjike” dhe Ekologjisë së Shkodrës?! Nga qeramikat e Kolonjës, të mijëvjeçarit II-III p.e.r. kemi disa terrakota në forma njerëzore grash me gjinj e krahë të bëshëm, të cilat ngjasojnë me simotrat e gjetura në Troja dhe në Shkodra, në shtresat e lashta. Në muzeun e Shkodrës janë dy trupore të derdhura në bronz, me një teknikë arkaike dhe pa ndonjë bukuri artistike, siç ishte arti antropomorf, të cilat na kujtojnë edhe për rite sakrifikimesh njerëzore dhe ndikimesh me origjinë të lashtë egjiptiane e fenikase. Këto aplikime sakrifikimesh njerëzore nga ilirët i përmendin burimet e shkruara, por edhe arkeologët i kanë vërtetuar në qytezën e Gajtanit. E shênjtë asht për çdo shkodran të kulturuar (që kupton dhe që nuk mvaret nga dogmatika anti ikonave e anti statujave pagane etj), statueta prej bronzi e shek V-VI p.e.r. që paraqet një Zojë, me veshje andrinore me një ojnohe që po hedh venë në një kylix. Po të shikohet me vëmendje veshja e saj, aty do të vërejmë të rafiguruar kultin e gjinjve të nënës tokë, kultin e peshkimit, kultin e prodhimeve të natyrës dhe kultin e drekave/darkave/hêjeve e pijeve me servirje të venës. Kjo “damë antike shqiptare”, siç quhet në Luvër, në fakt është “Shêjtnoria Zoja Antike SHKODRIANIA”. Është thënë se “qumështi karstik” ka qenë një shtesë si shpikie muratorësh mesjetarë, se ka qenë një lloj kopjimi nga legjenda e murimit të fqinjëve sllavojugorë, se nuk ka dokumenta vazhdimësie etj”. A nuk mundet të kopjohet dhe të zmadhohet kjo “Zojë e Shêjtë” dhe të vendoset diku në qytetin tonë, sa e kemi mbushur me gjithfarë gjigandosaurësh, që tek e fundit as nuk e meritojnë tërë këtë gjigandomani! Natyrisht kur të mos gërmosh, e të shkatërrosh çdo gjë, këtë gjë do të gjesh, siç edhe e kishte shprehur vetë edhe prof. Dh.S.Shuteriqi aty nga viti 1982, se “gërmimet arkeologjike në Shkodër thuajse nuk kanë nisur fare”! Domosdo se nuk kishin si të nisnin, me gjith atë predispozicion antishkodran, kur jo vetëm më 29 nëntor 1944 pyetej se ku ishte ajo “Tambella”…por ende edhe në vitet e 60-ta e dëgjoje këtë trashamani të kultivuar! As “Enverët e Vegjël” e “Elbasanllinjtë e Shkencave” nuk e kishin me sy të mirë Shkodrën dhe shkodranët në përgjithsi, megjithse ata janë imponuar me zotësi dashje pa dashje. Por edhe kur nisën ca gërmime arkeollogjike, dhe filluan të flasin fuqimisht, me nja tre sezone verore gërmimesh, ato iu besuan një bërthame modeste e cila u la pa asnjë lloj ndihme, dhe më në fund pas vitit 1990 “Zona Arkeologjike” degjeneroi në një shkatërrin banal të plotë! Ngjitur me pendën mbrojtëse të rrymës së Drinit, aty poshtë kështjellës, në një thellësi rreth 2,5 m, kur tashmë aty buronte edhe uji i lumit Drin, u gjetën një sasi e konsiderueshme amforash të mëdha konike, të cilat me vendosje në një stativ, përdoreshin për transport anijesh. Coprat e terrakotave dëshmuan edhe tritonë-delfinë detarë! Pra aty, duhej të kishte qenë ndonjë magazinë dhe ndonjë ish një skelë dhe ishte fare e qartë edhe se kjo shtresë nuk ishte sterili… Por medet se fondet kishin mbaruar! Ad’dio gërmime arkeologjike, futjani dhe flini gjumin letargjik të injorancës, jeni të dënuara o objekte idhujtare! E shênjtë asht nusia me fëmi për gjiut që sakrifikohet me murosje në mur, “Gjini im u ngurostë e kështjella u forcoftë”, të shênjta janë burburimet e qumështit gëlqeror, si një reaksion kimik në formacionet karstike dhe si një fenomen kapilariteti djersitje e lagështirës. E shêjtë asht edhe mjegulla që naltohet deri në Valdanuz, ku punojshin tre vllaznit dhe një ekzemplar shêjt i vjetër është edhe ai plaku që ruante “sekretin e murimit, për mosrrëzimin e mureve”, që në shtresën e tij mesjetare ishte në epokën e m’kat/gjynahit heretik, mjaft të dënueshëm. Në shek XV, tashma vendin e nuses së lashtë gadishullore e ka zanë “Zoja e Shkodrës, këshilluesja e mirë planetare”, nana e Jetu Krishtit, të cilën e kishin parë edhe “duke ruajtur muret e fortifikimet”, siç e shkruan Barleti. Një dokument mesjetar shkruan se gjatë një kontrolli që ishte bërë në muret e kishës së Shën Mërisë, e cila ishte kthyer në një teqe dervishësh, pasi hoqën krostën e gëlqeres, ishte konstatuar se aty kishte qenë afresku mural i “Zojës së Shkodrës”. (Shih cit. e më poshtëm) Kjo do të thotë se e famshmia fugure që iku në Itali, në Gjenacan, kishte qenë një riprodhim i një ish afresku mural. Është e vërtetë se gëlqierja fillimisht nuk ishte përdorur në lidhje llaçi, por prodhimi i saj ka qenë i njohur për suvatime dhe për një shtresë të hollë lidhjeje, të gurëve qiklopikë, qysh nga lashtësia. Sigurisht njiheshin edhe fenomenet karstike. Futuni te tuneli që del nga ana e Bunës dhe do t’a konstatoni se si rigojnë dhe pikojnë akoma shkëmbijtë me “qumështin” gëlqeror. Të gjithë që e kanë pas arritur e dinë se si u prishën edhe disa tyrbe që prodhonin nga ky lloj qumështi dhe madje ka edhe një dokument të viteve 1772-1787 ku shkruhet edhe për një “vend-kulti qumështi: ”Në të tretën derë prej druri përveç disa kockash dhe nofullash të kafshëve të mëdha të therura, duket një kybe/nichia e mbrenda sajë një trajtë varri. Deri ndër ditët tona cirkonte ose rigonte preëj varrit, diçka sikurse qumësht, që si sot gati edhe tre shekuj më parë, ishte mbledhur me veneracion të veçantë dhe shërbente si vetmi shërim, për gra që nuk kishin qumësht gjiri o që kishin sëmndje të gjinjve”. (Gjendet në Dok. e pabotuara të Farlatit, në Bibl. e Seminarit në Padova, Cod. 315, p. 4a.) Dokumentet përmendin se ka pasur aty edhe një tyrbe të “Baba Mujos”, dhe domosdo mendja na shkon te Muji që pinte dhe donte “qumësht orësh”, te reliktet e folklorit “Muja e Fata” etj. Rojhëza/Ohrëza-Fatia, ne na kujton edhe lidhjen me liqenin e Ohrit. “Tri mojrat/motrat e Fatit/Fatijet/Parkat”, na kujtojnë një “Rojzë të Fatit” që muroset. (krhs. me “Êjllit Rojsa” (S-Z) dhe me emërtimin antik bizantin të kështjellës së Kotorrit, si Roza nga një ish Roihzon/Rizon më i lashtë, që ishte edhe kështjellë, lum edhe vendkulti.) Vendmurosja e saj bahet një vendkulti po ashtu si “Protektoria qumështore e lashtë e Trojës”, është pak a shumë si ajo murrana, bokërrima e Trojës, që në gjuhën e qiellorëve quhej “Varri i Mirinë truphedhur së sakrifikuar”. Ishte një fortesë, por edhe një vend-kulti i shênjtë, ku “kishin mbretëruar me fatbardhësi dy motrat “Roza dhe Fa”. E jashtzakonshme asht anija ilire me gjarpërin orëmirë, që na tregon për lundrimin në Shkodër, por ka edhe nji gjarpën ekzemplar liqeni i Shkodrës, që ushqehet me peshk, nëqoftëse nuk është zhdukur komplet siç edhe peshku blini. I mrekullueshëm e spektakolar asht i gjith ai formacion shkambkodër, siç e shënonte Barleti, por siç e shënonin vetë kronikanët turq “rruga atje të çon, por arësyea asht se ata i besojnë asaj kështjelle”. Aty përbri asht “Mali i Larit/Dafinës”, asht liqeni, që kishte blî peshk (gr. e vjetër ), ishte kantjeri i anijendërtimit me komandantin e flotës së anijeve karava, vëllai i Gentit që quhej Karavanti. Ruhen disa emërtime të lashta, shumë origjinale siç edhe te greqishtia e vjetër. Drini/Drinaza, kjo degë kryesore, gjatë gjith historisë mijravjeçare ka kaluar pranë Shkodrës, pavarësisht nga nivelet vjetore të prurjeve e dredhimet majtas-djathtas. Edhe me një shikim të thjeshtë me sy e konstaton nga niveli i prurjeve ranore e xhavoreve, se kjo ka qenë dega ma kryesore e Drinit. Njihet një thanie e Herodotit, e “Babait të Historisë“, e cila mund të interpretohet edhe si një lloj parashikimi objektiv, edhe si një lloj profecie: “Ilirët, maqedonasit dhe thrakasit janë popuj të aftë dhe po të kenë një njeri që t’i organizojë ata mund të pushtojnë botën”. “Profecia” padyshim ishte realizuar me Aleksandrin e Madh. Kjo krenari dhe vetëdije e lashtë e gadishullorëve tanë dhe e “gurit të parë të themelit” të një lloj panevropianizmi, vazhdonte ende të ruhej në kohën e Marin Barletit. “Kjo pra, është ajo Maqedonia, që sot në gjuhën popullore quhet Albani, sepse thuajse të gjithë banorët e tij vendi flasin gjuhën albanishte…, kjo pra, ishte ajo Maqedonia, e cila ta them me fjalët e Plinit, dikur pati zotëruar mbarë botën”. (Rr. Sh. bot. shqip, f 34-35) Jo më kot Aleksandri i Madh i akordoi ilirëve disa Privilegje me një Testament para vdekjes, i cili përdorej edhe si Preambula e “Statuteve të Shkodrës”! Dhe, sado që thuhet se ky është një lloj dokumenti apokrif, siç e kemi argumentuar në një studim, ky dokument i mesjetës së hershme, i kopjuar nga një ish origjinal edhe më i hershëm, gjen një mbështetje të qartë edhe në “Biblën e Vjetër” te libri i Makabeut. Dhe mos harroni, se në dokumentin e Shkodrës shkruhet e zezë në të bardhë për kushrininë e afërsinë gjuhësore të popujve ilirikë, që ndihmuan Aleksandrin e Madh. Në një lloj mbledhje të përbotëshme të të katër kordinatave, nga India deri në Gjibraltar e nga jugu arabik e deri te Hiperboreanët veriorë, që u bë në Babiloni nën kryesinë e Aleksandrit të Madh, “Birit të Zeusit”, qyteti i Shkodrës dhe ilirët, ndër të tjerë, përfaqësuan Evropën dhe Evropë aso kohe quhej gadishulli ynë. Ishte shqiponja e zezë vetë Zeusi pellazgjik, ishte shqiponja e “TreGerionëve të Epirit” shqiponja e origjinës tonë të lashtë. Helenët jo vetëm që e degdisën “TreGerionin bazileusin baritor të Epirit, në fund të Botës në Perendim”, por shpikën edhe një legjendë se “tre vëllezërit evropoidë, Iliri, Kelti dhe Gali ishin bijtë e ciklopit Polifem”, i cili sadokudo ishte biri i Poseidonit. Dhe, kush i “mbyll të dy sytë e veshët në lesh”, për këto studime?! Këndo o muzë mninë/mërinë e …
Mbi kthimin në identitet të Stemës heraldike origjinale të Qytet Shtetit Republikan “Komuna e Shkodrës“ dhe Piacës së Shkodrës! Bashkia Shkodër nuk bën dot as aq shpenzime, sa për një basoreliev të thjeshtë për Stemën Heraldike origjinale të Qytetit Shtetit Republikan “Komuna e Shkodrës“! Jo vetëm, se këtë stemë, që mban aktualisht, ia kanë sjellë me porosi nga lart, por edhe sepse me sa duket, për disa shkodranë historia fillon, kur Gjergj Strazimir Balsha u nënështrua, i dorëzoi Shkodrën dhe i dërgoi një vajzë shumë të bukur në harem Sulltan Muratit I, ndërsa “dhëndërri“, krahas disa veshjeve të shtrenjta orjentale, ia riktheu Shkodrën, sëbashku edhe me një doganë në Vaun e Dejës në “Rrugën Tartareske“ dhe me një tjetër, në Tebunë atje te, “Rruga e Kandarit“. Më 1391-1395-1402 dhe më pas, Gj.S. Balsha dhe i biri Balshai III, siç edhe Konstandin Balsha, ishin rreshtuar me të gjitha forcat, në anën e okupatorëve turq dhe të Shahin Beut, i cili ia kishte mbyllur Shkodrës të gjitha rrugët tregëtare, kriporet, daljen në det etj. Në këto kondita u krijua Komuna Qytetare Republikane e Shkodrës, e cila nënëshkroi edhe një marrëveshje me Shahin Beun e Shkupit, për një pagesë vjetore deri në 2000 dukate në vit etj, për të ruajtur vetqeverisjen, lirinë, ligjet e veta etj. Kështu Bashkia, edhe pse i janë paraqitur studime e argumentime të plota dhe një Peticion me firmat e shumë autoriteteve shkencore (si të prof. W. Kamsit, dr. prof. M. Prendushit, dr. prof. D. Luka, dr. prof. A. Osja, dr. Ferid Hoti, A. Luka etj) vazhdon t’a mbajë dhe e ka mjaft për zemër, si “stemë heraldike të qytetit“, një monedhë të feudalëve Balsha dhe të peshkopit të Shën Stefanit të Shkodrës, kur këta në bazë të “Statuteve të Shkodrës“, ishin shpallur edhe si tradhëtarë nga qytetarët dhe Komuna e Shkodrës, siç na i kanë lënë të shkruar edhe dy rilindasit tanë evropianë Marin Barleti dhe Marin Beçikemi. “Statutet e Shkodrës“ rradhiten nga të parat në Evropë, ku kleri ishte i detyruar të dilte përpara një gjykate laike. Se çfarë ndryshimi kolosal ka stema heraldike origjinale, nga ajo e sajuara nga një monedhë e Balshajve nga padre G. Valentini, as ka nevojë të zgjatemi këtu. Dihet, se Fati luajti keq me Ilirinë, Epirin e Albaninë dhe me vetë Shkodrën. Regresi, me pushtimin turko-osman ishte aq katastrofik, saqë Barleti gdhendi disa fjalë lapidare: “Sikur të ngjallej Aleksandri i ndjerë…, sikur të kthehej në këtë jetë Pirroja, me siguri që nuk do t’a njihnin atdheun e tyre, nënën e kryetrimave, do ta braktisnin vendin që e patën lënë vatër të lirisë dhe do ta përbuznin si të svetënuar” (H.S. bot.1967, f 50) Besoj se sytë në ballë e mendjen në kokë e kemi të gjithë. Po, si nuk iu hap Shkodrës, një dalje e re andej nga fusha e Drinit? Si nuk iu hapën, as në “Projekte” të shek XXI të paktën, nja dy bulevarde moderne me e lidh drejt e për drejt në vij të penit Shkodrën?! Si dreqin me mbetë Shkodra pa lundrimin liqen-lum-det, pse me mbetë edhe pa aeroportin civil të Gjadrit?! Si gjithmonë pa plan, ndërto shkel e shko, me arrna e as sa për 10 vjet prespektivë! A nuk mund të vendoset as “Stema heraldike origjinale” e Qytet-Shtetit Republikan, në Bashki?! Nuk mund të kopjohen as disa basorelieve në gur të “Shkollës së Albanëve/Shkodranëve” në Venedik?! A nuk u ndërtoka dot as një kopje nga Varri i Gentit në Gubio dhe t’a vendosim diku aty te Qafa e Tregut! Aq, antikulturë qenkan shkodranët, sa të mos duan monumentin mortor për Basileusin Genthi, kur ka aty rrotull gjithfarë tyrbesh me arabeska, aq sa që dr. Moikom Zeqo të propozojë t’a vendosin në atriumin e M.H.K. në Tiranë! Përse, Kisha e “Martirit të parë të Kristianizmit dhe Protektorit të Shkodrës” Shën Stefanit Protomartir, e kthyer si Xhamija e Sulltan Muratit I, Fatihut pas 1479, nuk mund të kthehet në një objekt-pavjon muzeumi shtetëror, për vetë historikun e atij objekti?! Ku ta gjejnë disa vende të tjera t’i kishin këto realitete historike, ne i kemi dhe po duam t’i fshijmë me tul buke! Nuk besoj se ka ndonjë lloj arësye që dikush “në emër të besimtarëve etj”, t’a identifikojë veten, me okupatorët e ndryshëm që me rradhë pushtuan vendin tonë! Për tabela e fasada boshe, pa asnjë brendi konkrete, për inaugurime, premtime e rrena me okë e për britma populiste s’ka më nevojë askush. Restauronie ma, at Qyqe Piace, ku bajnë ligjin Fiqt e Egër, ku përveç djegies nga vandalët e 13 Marsit 1997, restauratorët e Monumenteve të Kulturës, na kanë vjedhur edhe grilat e dritareve… Dhe këtu as nuk po ankohemi, as për shtëpitë e tokat e Zëna, as për vendimet gjyqësore etj, etj, miliona e mikiona lekë dame nga shtet-pushteti demokrat-socialist… Ka ardhur koha të kemi konsensuse të arsyetueshme dhe progrese të dukshme e afatgjata për vendin tonë! Agron Luka |
