Shkruan Zef Bushati
Pse deshtojne tryezat e partive te vogla per te ndryshuar ligjin zgjedhor ? Pse PS dhe PD nuk i mbeshtesin inisiativat e Partive te vogla ? Tryezat e partive të vogla për ndryshimin e ligjit zgjedhor dështojnë për disa arsye thelbësore, që lidhen me interesat politike të partive të mëdha, strukturën e sistemit zgjedhor dhe mungesën e fuqisë reale të partive të vogla..PS dhe PD kanë interes përfitimi nga sistemi aktual. Ligji zgjedhor është ndërtuar për t’i favorizuar partitë e mëdha. Ai e vështirëson ndarjen e mandateve për partitë e vogla, duke i penalizuar ato me pragje, me formulën e D’Hondt-it dhe me ndarjen administrative të qarqeve. PS dhe PD janë përfituesit kryesorë të këtij sistemi dhe nuk kanë interes ta ndryshojnë. Çdo reformë që do t’i jepte më shumë hapësirë partive të vogla do të sillte një Parlament më të fragmentuar, më shumë zëra kritikë dhe më pak kontroll për partitë e mëdha. Partitë e vogla nuk kanë fuqi reale as në Kuvend dhe as në opinionin publik për të ushtruar presion. Ato nuk mund të imponojnë ndryshime ligjore, sepse nuk i kanë numrat dhe shpesh janë të ndara mes vetes.
Shpesh, këto parti mblidhen për të diskutuar pa një platformë të përbashkët dhe pa një plan veprimi të organizuar. Tryezat bëhen retorike, jo vepruese. PS dhe PD përdorin manipulimin dhe përçarjen Kur PS ose PD marrin pjesë në bisedime për reformën zgjedhore, zakonisht e bëjnë për të fituar kohë ose për të kontrolluar procesin. Krijohen grupe pune formale pa vullnet për ndryshim real. Në shumë raste, partitë e mëdha kanë ditur të përçajnë partitë e vogla, duke bashkëpunuar me disa dhe duke izoluar të tjerat. Reforma zgjedhore është e kapur nga një “pakt i heshtur” nga Pazaret PS–PD të cilat në momentet kyçe, (PS dhe PD) bëjnë pazare të ndërsjella për çështje të tjera (si reforma territoriale, zgjedhja e presidentit, etj.) dhe lënë ligjin zgjedhor të paprekur. Të dyja palët e kuptojnë që një sistem i drejtë i dëmton. PS – PD nuk kanë vullnet për proporcionalitet real dhe lista të hapura. Lista të hapura janë rrezik resl për kryetarokracinë. Një sistem real me lista të hapura do të dobësonte pushtetin absolut të kryetarëve në PS dhe PD, dhe do t’i jepte më shumë zë qytetarëve. Kjo është diçka që kryesitë aktuale nuk e duan.
Tryezat e partive të vogla dështojnë sepse:, Nuk kanë peshë reale politike, Partitë e mëdha nuk kanë interes të ndryshojnë një sistem që i favorizon. Nuk ka presion ndërkombëtar të mjaftueshëm nga OSBE/ODHIR, BE, SHBA, etj. Procesi kontrollohet nga ata që përfitojnë prej tij, pra nga PS e PD. Pra ndryshimi i ligjit zgjedhor do të ndodhë vetëm nëse lind një revoltë e madhe qytetare, një akt politik i guximshëm ose një kushtëzim i fortë ndërkombëtar.
