Nr. 94 i gazetës në print

nga Sokol Pepushaj

Në natyrën njerëzore nuk është vërtetuar se i besohet atij që mashtron. Sjellja e njeriut në pamje sociologjike është proces grupor. Ndërsa nga ana biologjike sjellja, prirjet, janë të lindura. Pra, kompleksitetin e perceptimit të personit biologjik, të drejtimit pa drejtësi sociale, racore, religjioze, seksuale apo tenike, bota tashmë e ka lënë nëpër muzeume.

Claudi, perandori i rreptë i Romës në fundshekullin e 3-të, sipas zakonit të kohës, duhej t’i plotësonte kërkesën e fundit një të dënuari me vdekje. Ky i fundit kish kërkuar që vetë Perandori, me duart e tij duhej t’i lante fytyrën me ujë.

E çuan para Perandorit, i cili mbushi grushtat me ujë dhe i fërkoi faqet.

– Çojeni në kryq – foli rreptë Perandori i rreptë.

– Madhëri, nuk ma plotësuat dëshirën, – tha krimineli.

Perandori rrudhi vetullat, u mbush me vrer, por krimineli shumë i qetë thotë:

– Jo, madhëri, un nuk kam fytyrë, fytyra ime është prapanica, ndryshe nuk do të bëja krimin që kam bërë.

Perandori qeshi me të madhe dhe jo vetëm që nuk e kryqëzoi, por e mori gaztor, afër vetes.

Por kjo përrallë e para 18 shekujve, sot duket e prekshme në politikën shqiptare. Politikanët që nuk meritojnë më besim, po sillen si krimineli me ish-Perandorin romak. Megjithëse janë bërë gaztorët e shqiptarëve dhe gazi i Europës, ku masa e pajtimit dhe e mospajtimit janë përditë në duel, ata që shkatërruan Shqipërinë më 1997 dhe aksidentalisht drejtuan shtetin tetë vjet, sot marrin guximin dhe jo vetëm “nxijnë” çdo iniciativë të qeverisë, por edhe nuk e kuptojnë veten se janë mjaft qesharakë në “alternativat” që servirin. Krijimi i Byrosë Politike të Partisë Socialiste është kthim prapa apo jo? Është njëfarë kopjimi i vetë Enver Hoxhës. Doni shpjegime thatë? Dakord, plotësisht dakord.

Skënder Gjinushi vlerësohet se ka të gjitha nasijetet e të parit të byrosë politike të Enver Hoxhës. Vetë Edi Rama duket se ka imazhin e Spiro Kolekës, që merrej asokohe me punët botërore. Neritan Ceka mund të thuhet se ka një imazh të dyzuar mes Kadri Hazbiut e Simon Stefanit. Por shiheni me kujdes Paskal Milon, Paskali vdes të luajë rolin e Foto Çamit në byronë e “re” politike. Po Iliri? Meta deklaron prerë se do të jetë kryeministri i ardhshëm, edhe pse si rol të rëndësishëm në byro ka atë të Hysni Kapos.

Më pak i rëndësishëm shfaqet në konfigurimin e byrosë së re Pandeli Majko, për të cilin të gjitha rolet janë uzurpuar dhe mbetet të luajë vetë rolin e Pilo Peristerit. Gazeta e PS-së është ajo që çeli vetë Enver Hoxha, ndërsa Byroja Politike u rikrijua. Edi Rama s’ka vonuar të vërë në jetë të vetmin aksion politik që njeh: atë të regjimit të merhumit Hoxha. Duke thirrur të gjithë të vegjlit e opozitës në Kryesinë e Kuvendit, ai është munduar që t’u mbushë mendjen vetes dhe atyre se megjithë rrëzimin e mitit të Zogut të Zi, të Kryeprokurorit Sollaku, të mafias e krimit, punët nuk janë dhe aq keq dhe shumë shpejt do të vijë rezultati.

Por fjalët janë fjalë. Për këtë Edi Ramës i duhet edhe një imitim formal i mënyrës se si paraardhësit e tyre bënin politikë. Dhe vendimi është marrë i prerë: Funksionimi si një parti politike e njësuar, e drejtuar nga një forum i përbashkët, i cili do të drejtojë gjithçka. Një byro politike pra, një byro si qëmoti që do të marrë vendim se kur do të plasin manifestimet e egra, kur do të vijë rasti për t’iu turrur institucioneve, por së pari një byro politike për t’u identifkuar secili me “babanë e tij shpirtëror”.

Në zemër të kësaj ringjalljeje mbetet Skënder Gjinushi, njeriu që sipas mirinformacionit, i ka të gjitha nasijetet e Enver Hoxhës. Po të gjitha ama. Ai e pretendon rolin e axhitatorit, por edhe të hartuesit të listës së zezë, ku dhe të tjerët kanë pranuar me zell t’ia japin shëmbëllimin.

Edhe pse është një binar i gjatë, Edi Rama mban për shëmbëlltyrë të vetën, ministrin e punëve botërore, Spiro Koleka dhe ëndërron të bëhet theror pranë pusetave, kanaleve, gropave, rrënojave me pluhur e baltë. Prandaj edhe aferim i qoftë kjo shëmbëlltyrë.

Neritan Ceka e ka disi më të ndërlikuar kujtesën e vet për Byronë Politike të Enver Hoxhës, prandaj për momentin ka refuzuar të kryejë një funksion të qartë në byronë e re. Imazhin duket e ka fluid, mes Kadri Hazbiut dhe Simon Stefanit. Jo i pandërlikuar është edhe shëmbëllimi që kërkon Paskal Milo, paçka se në byronë e re ka premtuar të luajë rolin e Foto Çamit.

Ajo që pritej ndodhi. Ilir Meta po shfaqet shumë energjik në prezantimin dhe funksionimin e byrosë së re politike të opozitës, i cili bërtet se është njeriu i punës, i aksionit e do të jetë kryeministri i ardhshëm i kësaj opozite byroiste, paçka se thotë nuk do të jetë si Adil Çarçani, por do të luajë rolin e rëndësishëm që në byronë paraardhëse luante Hysni Kapo. Në të vërtetë Ilir Meta ka më shumë imazhin e Mehmet Shehut.

Krejt i pakënaqur ka mbetur Pandeli Majko, për të cilin ka mbetur vetëm roli i parëndësishëm i Pilo Peristerit. Por gjithsesi, më mirë periferik sesa mungestar.

Së fundi, kujtoni fillimin e shkrimit, se si krimineli u bë gaztor.

Të rizgjohesh me ëndrrën e ardhjes në pushtet mbi kufoma

nga Albert VATAJ

Detonimi i vitit 1997, pasojat e të cilit po vazhdon t’i paguajnë qytetarët shqiptarë, shteti dhe imazhi i Shqipërisë në arenën ndërkombëtare, po i afohet përvjetorit të dhjetë. Atëherë kur guxuam të iknim nga baltovina e kësaj çmendurie që na etiketoi në sytë e botës si popull primitiv, kur plagët nuk kanë pushuar së lënguari dhe paranoja së ndëshkuari, në arenën politike ka nga ato syresh që rizgjohen me ëndrrën e ardhjes në pushtet mbi kufoma. Nuk u mjaftoi ai vit, por duhet që edhe në përkujtimin e tij, të riciklonim përsëri atë që të vërtetojmë plotësisht së bisha ende ka etje për gjak. Su mjaftuan varret që opozita e atëhershme dhe e sotme njëkohësisht të pretendojnë që pushteti merret vetëm me gjak. Ata pasi dështuan në dhënien me gjak të pushtetit, gjë të cilën e kishin premtuar, pas fitores së Berishës, kërkojnë tani në një rimarrje të pushtetit, përsëri gjak, vdekje, varre, kuja, shkatërrim.

Do të mjaftonte zgjedhja e një anëtari të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve nga mazhoranca, kandidaturë që e pretendonte opozita, që në gjirin e pjellës së 1997-ës të rizgjohen pasionet e përgjakshme të vitit ogurzi. Ka qenë kreu i PS, Edi Rama, i cili duke ju drejtuer politikës së shesheve, ka lënë të kuptohet, se riciklimi pasdhjetëvjeçar i një çmendurie kolektive, është mjeti që mund t’i bëjë ballë “politikës së uzurpimit të shtetit dhe institucioneve nga Berisha”. Në pamjen e përgjithshme, politika e sheh veten në një krizë të thellë dhe pa rrugdalje që piknis nga kriza e lidershipit në kampin rozë, për të vijuar tek një hallakatje e të gjithë kampit të majte pas humbjes fatale në zgjedhjet e përgjithëshme parlamentare që risollën triumfalisht në pushtet Sali Berishën. Kërcënimet për mosnjohjen e kandidatit të mazhorancës për KQZ, dhe refuzimi për të bashkëpunuar për reformën zgjedhore, si dhe shumë faktorë të tjerë të politikës së verbërisë oponente, gjenerojnë një fillimstuhie. Nga ana tjetër mazhoranca është e vendosur të vijojë rrugën e qeverisjes me dorë të ashpër kundër korrupsionit dhe “Kapjes së shtetit”, pavarësisht se po ndesh në shumë barriera, të cilat aty këtu shfaqen si lufte për mbrojtjen e kushtetuetshmërisë nga ana e opozitës.

Tendenca e të bërit politikë duke ju referuar një eksperience të trishtë, siç ishte ajo e vitit ’97, minon çdo shpresë, se në të ardhmen do të kemi një paqe politike, që kërkohet në kuadrin e kushteve nga Bashkimi Evropian, pas ratifikimit të marrëveshjes së Asociim Stabilizimit. Dallohet qartë se nuk ekziston vullneti i mirë politik, për të vënë paqe. Edhe mazhoranca, mbase duhet të ishte më tolerante dhe të karakterizohej nga fryma e bashkëpunimit, pavarësisht se kjo nuk është një diktim me rregulla të qarta loje dhe me parime të demokracisë dhe ndërtimit të institucioneve të shtetit ligjor, nga ana e opozitës. Ajo që ata kërkojnë me forcë, është ajo që të dajthtët e konsiderojnë si vënie e gurëve nën rrota të vijimit të reformës institucionale dhe luftës pa kompromis ndaj korrupsionit dhe krimit të organizuar. Në këto kushte lind ai hendek, të cilin opozita kërkon ta ngushtojë nëpërmjet kërcënimeve për rikthimin e ngjarjeve të vitit 1997. Se sa do të mund t’ia arrijnë kësaj ekzakt kjo nuk dihet, por ajo që dihet me saktësi është se sot pas afro 10 viteve, nga ai vit ogurzi, shoqëria është ndërgjegjësuar, vetëdija qytetare ka mbërritur të tjera parametra, fatkeqësisht jo ato që pandehin Rama e Gjinushi, si promoter të rikthimit të atyre trazirave që shkatërruan shtetin dhe e kthyen vendin në pragun e një lufte civile. Mjeti, me të cilin kanë vendosur së fundi t’i thonë ndal Berishës, socialistët, është jo vetëm një mjet fatal por një dështim i turpshëm dhe një shterpësi politike. Gjersa ata të binden se në Shqipëri s’ka më shanse të rikthehen trazirat e vitit 1997, shumë mjete më efikase politike të të bërit opozitë, u kanë mbetur në duar, pa mundësi të konkretizimit të vlerës për oponencë.

Papërgjegjësia politike dhe fryma revolucionare e të majtëve, në kushtet e një terrori me të cilin ende jetojnë shqiptarët edhe pas afro 10 viteve, është përfshirje në një krim politik të këtyre “mendjeve të ndritura”. Pavarësisht se kjo nuk mund të jetë një realitet prej të cilit opozita të përfitojë sërish pushtetin si para 10 viteve. Nëse ata kërkojnë dhe pretendojnë t’i kenë gjetur pikat e kontaktit të vitit 2006 me vitin 1996, kjo nuk do të thotë se ata kanë të garantuar të jenë moralisht të obliguar t’u thonë viktimave të tyre të rizgjohen nga varret për të ndriçuar me shpirtin e tyre rrugën e riardhur në pushtet. Për më keq akoma të kërkojnë një gjeneratë tjetër për ta viktimizuar në emër të një patologjie anti-Berishë, që u valon ndër deje, dhe manisë së pushtetit të përjetshëm, prej së cilës e kanë të vështirë të divorcohen. Nuk di të ketë kohën dhe guximin për sakrificë të ndokujt, që Rama të rrethohet nga një breror perëndie, Gjinushi të mund të vozisë sërish në moçalin e kënetës socialiste, e bandatët ordiner dhe ato politik të bëjnë ligjin në këtë copë Shqipëri të mbetur jasht mallkimit të tyre. Ndoshta është ende heret për të dhënë përfundime rreth asaj, se kush do të jetë sensibiliteti i opinionit publik për thirrjet revolucionare të eksponentëve të opozitës. Mbase gjithçka i duhet lënë kohës. Por ajo që është përfundimtare dhe që nuk mbetet e dyzuar në këtë hamendje, është se ajo që detonoi vitin 1997, ishte aksidenti që pësuan shqiptarët në firmat piramidale. Këtë e shfrytëzuan mjaft mirë, pikërisht këto eksponentë, që sot rikërkojnë rrënjët e asaj çmendurie për të degdisur drejt ferrit fatet e shqiptarëve, e t’i vënë flakën Shqipërisë. E përse? Vetëm që pasionet e tyre patologjike për pushtet të përjetshëm, të jenë një bazament i përjetshëm në këtë realitet, duke mos patur në brendi dhe filozofi asgjë tjetër vetëm fikjes së shpresave, se ky vend mund të bëhet, se ky vend mund të dalë nga kthetrat e babzisë së abuzuesve me pushtetin, se ky popull meriton më shumë se një klasë plitike, të cilës sa herë i cënohen interesat personale, ngrenë popullin si urë për të mbërritur tek qëllimet e tyre. Të zgjohesh me ëndrrën e ardhjes në pushtet mbi kufoma është një paranojë, një patologji, një delir, prej së cilës vuajnë ata që mjetet dhe format e tilla të ardhjes dhe mbajtjes së pushtetit ia kanë filozofi. Nëse shoqëria nuk i shëron, vetë ajo do të jetë viktima. Zoti e dhëntë që të jetë ende ëndërr!

Moisiu, në mes PS-së dhe PD-së

nga Blerti Delija

Jane te shumte politikanet te cilet shprehen se nuk do te deshiroja te isha ne pozicionin e presidentit te Republikes Alfred Moisiu ne kete situate te ndere politike ne vend. Duket se te gjitha privilegjet e te qenit kryetar shteti, humbasin teksa ndodhet haptas ne mes te mazhorances dhe opozites. Gjate kesaj periudhe pushimesh, te cilat mbase nuk do te jene aspak te tilla per kryetarin e shtetit, ky I fundit duhet te reflektoje per shume ceshtje, por mbi te gjitha te marre nje vendim ne lidhje me kryeprokurorin Sollaku.

I vleresuar mjaft nga opozita per disa qendrime te mbajtura nga ai dhe KLD-ja qe kryeson, nga mazhoranca Moisiu eshte cilesuar edhe si shkaktar I situates aktuale te ndere ne politiken shqiptare.

Megjithe mesazhet e here pas hershme per vijimin e reformes zgjedhore qe I ka drejtuar kuvendit, Moisiu po sheh se opozita duket e vendosur te bojkotoje zgjedhjet ne kushtet aktuale politike. Pasi ka dekretuar ligjin per kthimin e kompensimin e pronave, ashtu sic ishte miratuar nga mazhoranca ne Kuvend, Moisiu duhet te marre nje qendrim per nje tjeter vendim te ketij te fundit, ne lidhje me dekretimin e shkarkimit te Sollakut. Ne fakt, presidenti nuk ka asnje afat ligjor per tu shprehur ne lidhje me kete ceshtje, por sipas ministrit te Drejtesise Bumci, ai nuk duhet te kaloje afatin e dy muajve, aq sa iu deshen komisionit hetimor parlamentar dhe Kuvendit per te marre vendim.

Nese do te dkretonte shkarkimin, ndjeshem kreu I shtetit do te rregullonte marredheniet me mazhorancen aktuale, ndersa ne rast ne injorimit te vendimit te parlamentit, vendi do te zhytej ne nje krize te thelle parlamentare, qe mund te conte deri ne kerkesen per shkarkim te presidentit te vendit. E ne keto kushte, kriza aktuale ne Kuvend, do te dukej asgje, krahasuar me abisin ku mund te futet vendi I shqiponjave. Jo rradhe here, Moisiu ka deklaruar se udherrefyes I veprimtarise si president, eshte vetem kushtetuta dhe ligji. E ketu, duket sikur ceshtja komplikohet me shume, teksa politika shqiptare nuk ia ke vene shume veshin, termave te tille. Me nje moshe ne kufinjte e pjekurise, por edhe te tekave te pleqerise, ai nuk mund te gjykohet persa kohe mbn qendrime ne pozicionin qe ka. Ne menyre te cuditshme, nje post I cili konsiderohet me shume honorifik ne republiken tone parlamentare, po merr nje rendesi shume te madhe per fatet e Shqiperise. Asnjehere ne keto 16 vite demokraci, presidenti I vendit nuk ka patur kaq shume ne dore fatet e demokracise sone te brishte. E gjithe vemendja e spektrit politik, e opinionit vendas dhe te huaj, duket se eshte perqendruar tek ky burre, I cili shume shpesh po cilesohet si “burre shteti”, duke u folur edhe per nje rizgjedhje te tij te mundshme ne vitin 2007.

Eshte mese e qarte, se nuk do te jete Moisiu ai qe do te vendose per gjithcka dhe I vetem. Rreth e rrotull, eshte nje mori e tere njerezish, keshilltare te brendshem dhe te jashtem si dhe “Keshilli I te Urteve” qe do te kene nje peshe te madhe ne vendimet e qendrimet e Moisiut. Nuk do te ishte aspak cudi, qe pavaresisht se firmat I vendos Moisiu, ne vendimet e tija te reflektohen apo pasqyrohen edhe opinionet e njerezve rrotull tij.

Ne vitin 2002, teksa ai propozohej si president konsensual Nano- Berisha, ishin te shume ata qe shprehnin mosbesim ne aftesite e Moisiut ne drejtimin e institucionit te Presidentit. Me kalimin e viteve, vecanarisht ne kapercyell te vitit te fundit te mandatit, personi qe deklaron me krenari se I perket nje race te zgjuar si hebrenjte, po tregon nje personalitet te fuqishem. Mbase edhe nga faktori moshe, por edhe deshira e tij thuajse e shprehur publikisht, per te mos u rikandiduar ne kete post.

Ne gjithe kete persiatje, nuk duhet anashkaluar edhe roli I padiskutueshem dhe vendimtar I dyshes se dinosaureve te politikes shqiptare Nano- Berisha. Ky I fundit, thuajse publikisht, permes njerezve dhe mediave prane tij, e ka pare si te mundur zgjedhjen e ish- kryesocialistit si pasues I Moisiut ne vitin 2007. Ndikimi I nje marreveshjeje te tille te fshehte (nese ekziston vertete, sic thuhet), do te jete I madh edhe ne vendimet qe mund te merren nga kreu I shtetit. Votat Nano- Berisha, nuk do te mungonin as per nje shkarkim te parakohshem ne Kuvend te Moisiut, sic edhe per zgjedhjen e “turistit” politik Nano ne krye te shtetit.

Kritika asht nji nga gurthemelet e demokracis

Ne numrin e gazetes ship te dt.19,7,2006 u botue nji shkrim i Z.Gjerciz Lolocit,me titullin “Terbimi anti Kadare i gjirizeve”nji titull kaq i pandenj me u mendue e jo ma me u shkrue tregon shfrim te pa premajtun terbimi te autorit te kti shkrimi,kunder cilit do qe gucon me shpreh lirisht vlersimet e tija ndaj krijimtaris te Kadares.Dihet se mrojtja  ma e pa thyshme e nji krijimtarie,asht vet cilsia e saj.Ajo cilsi i shndrron ne deshtak te gjith ata qe perpiqen me shvlersua artin ndersa mrojtja  ma e dobt e sasis pa cilsieshte ramje e trompetes se propagandes me shkopit e fanatizmit,qe pretendan me na bind vetem me zhurmen e volumit te ksaj trompete.Un menoj qe nji mrojtje e till nikon negativisht edhe vlerave rreale te krijimtaris te marrun ne mrojtje.Sherbimin me te dobishem nji autori mun tja baj kjo fjali e thjesht:LEXONI KRIJIMTARIN E X E AJA VET DO JU TREGOJ VLERAT E SAJA.:Z.Loloci thot qe komisjonet nerkomtare te vlersimit ndikohen vetem e vetem nga niveli artistik i krijimit por nuk duhet te harroj se dy elementat perbas te nivelit te nji shkrimi jan stili e permajtja aq e rancishme asht permajtja e nji krijimi letrar sa Alfred Nobel e ka vu si kusht i par i vlersimit per dhanjen e cmimit Nobel :tri jan detyrat e artit:1- denoncimi i se keqes,2-hymnizimi i se mires,dhe te ushqymit e e shijes me ushqimin qe e rrit ne mnyr sa ma te knaqme.Kjo asht plotsia e artit qe shyrton komisjoni i dhanjes se cmimeve vertet prestigjoze.Autori i shkrimit qe me frymzaj ket rreplik thot :sa her troket ndonje lajm i gzushem per shqiperine edhe shqipetaret mbujis nji dhum qe permbyt Tiranen e krejt vendin:Lind pytja”Mos vall lajmet e mira per shiprin e  shiptart qenkan vetem ata qe kan te bajn me sukseset e Kadares?!Ky a nuk do te thot vetem Kadareja asht shipnia e shiptart?!Perse lajmet e gzushme per Kadaren qokan pesh kritikusat e tij?!A ka te drejt Loloshi me i qujt dhum ata qe nuk e ndjejn veten krenar per keto lajme?!A kaq te shumet qekan keta kritik sa me dhumin e tyne e permbytin Tiranen e te gjith shipnin?!Neqofshim kaq shum ne mas per tjeter,per numrin i tyne duhen marr ne konsiderat.Loloshi thot “Ata vihen ne gar per versiteti”amas vall kritika ndaj Kadares i shndrroka ne njerz pervers?!Keto shprehje percvec te ofendumne prej tyne a nuk e fyejn edhe vet demokracin ?!Z.Loloshi na thot se Kadareja asht ne pragun e botimit te nji vepre qe do te perkthehet “anglisht,frangjisht,spanjisht,arabisht e kinezce”edhe nese kjop asht e vertet kjo e vertet nuk mun te bahet penges kritike perkthimi i nji shkrimi asht venim marrje e nji perkthysi e kte vendim marrje e kushtezon honorari i dhan perkthysit.Pra perkthimi ne shum e shum raste nuk tregan njesin matse te vlerave te krijimit,aq ma pak shprehje e vlera te personalitit te vlerave letrare siq pretendon Loloci “vlera e personalitetit te letrave europjane e boterore”Ma posht artikull shkrusi thot “se dy kineast amerikan te hollivudit kan ne qener te dokumentarit te tyne per shipni e viset shiptare shkrimtari ton te madh Ismail Kadare”I kujtaj artikull shkrusit se kur thohet per shipnin,shipnia asht permbledhese e viseve shiptare mandej ky Zatni thot se lajmet e mira per Kadaren “provokojn shperthimin e gjirizeve”.Ne kritikusat e krijimtaris te Kadares mendoj se flasim me plot gojen sepse jemi njerz me ndergjegje te dlirt me aftesi te mjaftueshme e me vizion te qart lidhun me pretendimet tona.Dhe na vjen keq per te gjith ata qe nuk din ose ngurrojn me i nda vlerat nga antivlerat e pikrisht per kete jemi te angazhum me ndimu lexusin te orjentohet drejt fitimit te ati sens kritik qe i jep munsi me qen lexus sa ma i kulturuar mbasi asgja nuk i sherben permirsimit te cilsis sa sensi kritik i lexusit.Loloci thot se :Kadare me rastin e marrjes te nji cmimi nderkomtar mposhti gjasht nobelist e kater kandidat per cmim nobel.E si mundte mposhtet nobelisti qe asht i nderum me cmimin ma te nalt ne bot?!Kur me mposht nobelistin do te duhej me marr nji cmim ma te nalt se cmimi nobel.Me shton :”Kunder Kadares aktivizohen nji ser anonimesh dhe emrash periferik”.Un nuk kam ndesh ne shtyp as nji anonim kunder Kadares e me duket e pa lejushme me e percaktu vendin e emnave te kritikuese te Kadares ne periferi apo ne qender te kultures.Meqense Loloci e njihka kete anonim si djali i nji ishministri te diktatures ,djali i nji gjenerali te diktatures,djali i nji kapteri te athershem i cili sipas Z.Lolocit paska ba nji perversitet me nji emisuion televiziv gjestin e te cilit nuk mundem me e permend,perse nuk i thot emnat?!Nuk ka shiptar me sa do pak ndjenj atdhetarie qe te mos deshiroj sa me shum bashkatdhetar  ushqyesa te krenaris se tij.Por pikrisht nese dum te jemi sa ma krenar me figurat tona deshirojm qe me ane te kritikes te sinqert e serjoze ti japim shkas krijuesva tane meqen sa ma te paprekshem nga kritika.

Gjokë Vata,

“Qytetar Nderi” i Shkodrës

Bashkise Shkoder i del pronari: Anton Leka!

Bashkia e Shkodres eshte nje institucion publik, I cili menaxhon qytetin, bazuar ne mandatin qe zgjedhesit shkodrane I delegojne 45 personave ne Keshillin Bashkiak. Qe ne themelet e shtetit, por vecanarisht keto 16 vitet e fundit, jane me qindra keshilltaret qe jane zgjedhur dhe kane ikur, sic jane disa edhe kryebashkiaket dhe kryetaret e Keshillit Bashkiak qe kane drejtuar parlamentin e qytetit. Anton Leka, kryetari actual I Keshillit te Bashkise Shkoder, gradualisht po merr trajten e pronarit te ketij institucioni. Kjo, duke gjykuar nga qendrimet qe ai ka mbajtur dhe po mban, duke perdorur standarte te ndryshme per ceshtje te ngjashme.

Shembulli me evident ishte mbledhja e fundit e Keshillit te Bashkise, drejtimi I se ciles jo vetem I iku nga duart Lekes, por ai e degjeneroi situaten ne prag te nje ngjashmerie me Kuvendin e koheve te fundit, duke ndjekur shembullin e te majteve ne opozite ne Shqiperi.

Tashme, Anton Leka nuk po pyet me koleget e tij keshilltare te djathte, te cilet ka filluar ti shikoje me percmim nga lart- poshte, por ka filluar te shkele haptas edhe ligjet, pa folur ketu per vullnetin e zgjedhesve shkodrane.

Ne mbledhjen e Parlamentit te qytetit, Anton Leka publikisht, ne prani te mediave, ka shkelur vullnetin e 17 keshilltareve per nje ceshtje, e cila iu kerkua te futej ne mbledhje, te cilen e kishte zvarritur prej dy muajsh. Ish- kryebashkiaku Ormir Rusi, I kujtoi Lekes (se madh) se nje ligj I vitit 2000, muaji gusht, I mundeson jo nje grupi keshilltaresh, por edhe nje te vetmit, propozime ne mbledhjen e keshillit per te future nje ceshtje ne rendin e dites, por ne menyre paradoksale Antoni I kujton rregulloren e Keshillit dhe procedurat burokratike. Ne asnje moment, nje rregullore, qofte edhe e miratuar nga Keshilli Bashkiak, nuk mund te jete superior ndaj ligjit te Kuvendit te Shqiperise, por mbi te gjithe nuk mund te jete superior ndaj vullnetit te shkodraneve, I shprehur kete here me firmat e 17 keshilltareve. Ne nje rast te ngjashem, nje tjeter propozim I kryetarit te Bashkise Haxhi, per te futur ne rendin e dites nje ceshtje, pranohet me sy mbyllur nga Leka (I madh). Behej fjale per nje propozim, I cili nuk kishte kaluar ne asnje komision apo edhe kryesine e Keshillit, duke shkelur haptas te gjitha procedurat. Pra Antoni, zbaton dy stndarte te ndryshme, per ceshtje te ngjashme, duke lene hijen e dyshimit te vasalitetit ndaj Ekzekutivit te Bashkise Shkoder, edhe pse shkel haptas mbi vullnetin e 17 keshilltareve, me vote te deleguar nga qytetaret shkodrane. Ne kete pike, keshilltari democrat Tonin Gjuraj, me keto fakte publike ne dore, nuk ka munguar ta akuzoje balle per balle Leken per nepotizem, favorizim te individeve dhe klaneve te caktuara, duke u sjelle si pronar I Bashkise Shkoder. Pasi ka humbur durimin, Leka ka nderprere mbledhjen, per te perjashtuar Gjurajn, duke mos ia arritur, pasi ky vete ka braktisur me pas mbledhjen. Ndersa duhej te votohej me pas, propozimi I kryebashkiakut Haxhi, ne fund te mbledhjes, ai eshte future ne rendin e dites pa pare dhe pa kujtuar dhe sigurisht, nen dirigjimin e Lekes, eshte miratuar.

Per te rritur simpatine perballe pushtetareve te medhenj ne Tirane, Leka ishte gati te miratonte edhe nje studim urbanistik ne qender te qytetit (Milet Bahce), edhe pse cenohej haptas studimi urbnistik I miratuar nga Bashkia dhe qeveria Nano se bashku. Ishte nje propozim shume I turbullt, pa paraqitur asnje document dhe keshilltaret ia rrezuan Lekes. Ai arriti deri atje, sa perpiqej ti mbushte mendjen dy ish- kryetareve te Bashkise Filip Guraziu dhe Ormir Rusi, se ne ate vend, nje prone e Bashkise, ishte privatizuar!? Madje pa paraqitur asnje document te asnje natyre.

Ne fakt, Leka (I madh) ka kohe qe nuk ka as problemin me te vogel ne trajtimin e Keshillit te Bashkise si nje instrument privat ne interes te tij dhe te nje grupi ne parlamentin e qytetit. Ai arrin deri atje, sa per keto interesa mediocre dhe meskine, shprehet publikisht para keshilltareve te djathte bashkiake edhe per aktivitetin e perfaqesive te ndryshme diplomatike, duke hedhur akuza te denja per nje nivel nen mesataren qytetare. Thjeshte, se atij I jane refuzuar disa nota verbale te leshuara pa hesap dhe jashte cdo kriteri, per “bisnesmene” te cilet I paguajne kryetarit te Dhomes se Tregtise (Lekes) taksen vjetore te antareise, duke I siguruar pervec nje rroge te majme, edhe shume privilegje te tjera indirekte.

Te gjitha sa thame me lart, jane vezhgime vetem gjate nje mbledhjeje te Keshillit te Bashkise, ndersa diponojme edhe shume fakte te tjera, qe tregojne mese miri dhe qarte se Anton Leka po kthehet gradualisht ne nje pronar te Bashkise se Shkodres. Ne kushtet aktuale, asnje keshilltar apo grup keshilltaresh, nuk mund ta bllokoje. Duhet vetem nderhyrja e zgjedhesve shkodrane, por me pare e forumeve politike te partise qe e propozon dhe e mbeshtet kete pasues te denje te emrave qe do te lene me pak gjurme (per mire) ne historine shume shekullore te qytetit tone te lashte!

Shenim I REDAKSISE

Shqipëria dhe Italia: “Në krahët e luanit”

Pararendës i zhvillimeve globale, por edhe i popujve dhe kombeve të ndryshme, ka qenë historikisht dhe do të mbetet kultura, shkëmbimi i vlerave më të mira të trashëguara në shekuj. Koha ka treguar se çdo investim material, sado me vlera, me kalimin e viteve, dekadave apo shekujve, humbet funksionin primar. Ndërsa me kulturën ndodh krejt e kundërta, ku me kalimin e kohës vlerat rriten, duke akumuluar vazhdimisht falë edhe talentit që i përcjell ato tek masat e gjera të njerëzve.

E, në këtë kuptim kanë qenë dhe do të jenë të mirëpritura manifestime kulturore, të cilat përveç gjallërimit të jetës kulturore, afrojnë më shumë popuj dhe vlera qytetare pavarësisht largësisë gjeografike. Këto distanca shkurtohen kur bëhet fjalë për raporte qindra vjeçare në mes Italisë dhe Shqipërisë, e në veçanti Shkodrës.

Me sa duket ka qenë ky edhe qëllimi i aktivitetit të organizuar para disa ditëve nga Konsullata Italiane, në mjediset e selisë diplomatike në qytetin e madh verior. Edhe pse simboli i luanit është tregues i qartë i madhështisë së Venedikut të dikurshëm, sot Venecia, titulli “Në krahët e luanit” ishte shumë i gjetur dhe ne preferuam ta modifikojmë disi: Shqipëria dhe Italia, në krahët e luanit!

Fillimisht është pritur mbërritja e një varke tipike veneciane me vela e shumë dekadave më parë. Duke u nisur nga vendi i origjinës, Venecia, varka me vela ka përshkuar një itinerar shumë domethënës. Janë përshkuar brigjet e Greqisë së Homerit, më pas ka kaluar në Kroacinë e Sirakuzës së famshme, për të vijuar me Malin e Zi të krajlëve të njohur dhe për t’u ndalur në brigjet e Shqipërisë së Kastriotit dhe Nënë Terezës së madhe. Këto vende dikur kanë qenë një linjë e suksesshme e marrëdhënieve dhe shkëmbimeve të shumëllojshme që nga kohët më të lashta. Pasi ishin ndërprerë nga murtaja komuniste prej rreth gjysëm shekulli, simbolika e fortë tregonte se ato së bashku, shikojnë dhe duhet të shikojnë vetëm drejt të ardhmes së përbashkët: integrimi në familjen e madhe evropiane.

Më pas, selia diplomatike italiane në Shkodër ka mikpritur autoritetet më të larta të pushtetit vendor, personalitete të fushave të ndryshme, drejtues të komuniteteve fetare, të mediave etj. Fjala e rastit është mbajtur nga Konsulli i Italisë në Shkodër, Roberto Orlando, i cili e startoi gjithçka me humor, duke treguar se ky zhanër e afron edhe më shumë Italinë me Shkodrën, e cila në Shqipëri njihet si djepi i barcaletave, term i huazuar nga italishtja. “Shoh sot këtu, edhe shumë persona të cilët nuk i kishim ftuar. Megjithatë ata janë të mirëseardhur dhe kjo tregon që jo vetëm ne kemi krijuar familjaritet me ju, por edhe ju me ne”, ka qenë kjo shprehja e spikatur e diplomatit Orlando. Në fjalët e kryediplomatit italian është mësuar njëkohësisht edhe për dekorimin me titullin e lartë “Kavalier” të dy punonjësve të Konsullatës në Shkodër, znj. Rozeta Cedroni dhe z.Antonio Zefiro. Këto dy propozime ishin bërë nga ish-Konsulli italian në Shkodër, Stefano De Leo, për të cilin Konsulli Orlando ka thënë fjalë mjaft të mira dhe vlerësuese. Në këtë vlerësim për dy personat e sipërpërmendur, Presidenti i Italisë, Karlo Axelio Ciampi ka shprehur edhe mirënjohjen e tij për punën e bërë nga Konsullata në përgjithësi që në çeljen e saj, por sigurisht duke veçuar përpjekjet e titullarëve De Leo dhe Orlando.

Edhe autoritetet e pushtetit vendor, të pranishëm në këtë aktivitet, kanë shprehur konsideratat e tyre jo vetëm për dy të dekoruarit, por edhe institucionin diplomatik dhe drejtuesit e tij në këto vite, duke i cilësuar si promotor të bashkëpunimit mes dy vendeve, por edhe të zhvillimit të rajonit verior të Shqipërisë. Pas përshëndetjes së Kryetarit të Qarkut Shkodër, Lorenc Luka, ka marrë fjalën edhe kolegu gazetar italian, Maurizio Crema, i cili ishte edhe ideator i aktivitetit “Në krahët e luanit”.

Festa ka vijuar me një koncert të grupit venecian “Galere di Fiandra e di Siria”, për t’u pasuruar nga Ansambli i Këngës Popullore Qytetare të Shkodrës, i drejtuar nga Bardh Hysa dhe i shoqëruar edhe nga këngëtari Frederik Ndoci.

“Në krahët e luanit” është një projekt komunikimi i cili dëshiron të përshkojë historinë e njerëzve që kanë jetuar në brigje dhe kanë lundruar Detin Adriatik. Duke u nisur nga Venecia në fund drejt Greqisë, duke prekur Istrian, në Kroaci, Shqipërinë dhe Malin e Zi. Janë vende që i përkasin të kaluarës sonë dhe që në gjysëmshekullin e fundit janë përzënë nga e tanishmja, kanë ndërmend më në fund një të ardhme ku ne na duket si detyrë që të jemi të pranishëm, me të njëjtat dëshira për hapje si lundërtarët venecianë. Duam të lundrojmë për të prekur me dorë atë që sot, është harruar ose keqinterpretuar, duam të hapim një rrugë për të kapërcyer një nga kufinjtë e paktë të mbetur, duke u rikthyer si tregtarë, tregtarë të historisë dhe të kulturës”. Kështu shprehet ideatori, kolegu gazetar Crema, i cili flet kështu edhe në emër të stafit të këtij projekti.

Blerti Delija

Sokol Pepushaj

Sait Fishta perdor element kriminal kunder “Shqiperise Etnike”

Po shkruat me, do te pushkatoheni!

Dita- dites, krimi I te gjitha llojeve, po merr goditje shume te forta nga qeveria demokratike e kryeministrit Sali Berisha. Emra shume te medhenj, dikur te paprekshem dhe me pushtet absolut, tashme po perballen me drejtesine. Ne kete nisme madhore dhe shume te vlefshme, unikale te llojin e vet ne keto 16 vite demokraci, qeveria Berisha ka mbeshtetjen pa rezerva te faktorit nderkombetar, Shteteve te Bashkuara, Bashkimit Evropian dhe te gjithe njerezve vullnetmire ne mbare globin. Rruga drejt Evropes, kalon me cdo kusht permes eleminimit te krimit, te cdo lloji, I mbeshtetur nga cdo krah politik, I natyresse organizatave kriminale apo edhe kriminalo- ekonomike. E ne kete linje, ashtu sic na eshte kerkuar, ne po bashkepunojme dhe do te bashkepunojme pa rezerva jo vetem me kryeministrin Sali Berisha dhe qeverine e tij, por edhe me presidentin e Republikes Alfred Moisiu dhe te gjithe faktoret vendas dhe te huaj perendimore, te cilet kerkojne te afrojne vendin tone me BE-ne dhe NATO-n.

Ketij qellimi sublim per fatet e vendit, I ka sherbyer edhe hapja totale e gazettes “Shqiperia Etnike”, per te gjithe ata qe kane mundesi dhe duan te japin kontribut per ecjen perpara te Shqiperise. Mbase dikush, ndjehet I kercenuar apo I rrezikuar dhe per kete, nuk guxon te publikoje emrin e tij, duke u quajtur thjeshte por edhe kuptueshem Anti Krim Shkodran. Ketij individi apo individeve te mundshem qe sjellin here pas here informacione, ne I kemi hapur dhe do te vijojme ti hapim hapesire ne faqet tona. Eshte ky misioni yne I perjetshem si media e lire dhe e pavarur qe na ka karekterizuar si unike ne te gjithe median e shkruar mbare shqiptare. Sic e kemi thene dhe e perserisimi, ne nuk mbajme asnje pergjegjesi, teksa nuk bejme as edhe redaktimin me te vogel te shkrimeve te kesaj natyre. Madje, ne jemi distancuar publikisht nga autori apo autoret e mundshem te ketyre shkrimeve. Gjithsesi, e theksojme dhe e perserisim me force se edhe ne numrat e ardhshem redaksia do te vijoje linjen e saj si nje “Shtepi e Fjales se Lire”, duke I rezervuar njekohesisht te drejten e replikes te gjithe individeve apo institucioneve qe permenden ne faqet e gazettes.

Megjithate, problemet per gazeten dhe stafin e saj, kane filluar te duken. Pas botimit ne numrin e fundit te artikullit “Sait Fishta, simbol I krimit ekonomiko- politik”, falanga kriminale, nuk kane ngurruar qe publikisht, ne nje mjedis me qindra njerez, te kercenojne drejtuesit e “Shqiperise Etnike”. Me nje vokabular te denje vetem per vitin e mbrapshte 1997, drejtuesve te gazettes, duke u folur ne emer te Sait Fishtes, I kane kujtuar se po shkruat me, do t’ju pushkatojme. Jo vetem kaq. Ne telefon me te njejten gjuhe, ka folur edhe vete Fishta, I cili ka treguar keshtu panikun e thelle qe e ka zene. Sic eshte e natyrshme, strukturat e specializuara per zbulimin dhe asgjesimin e krimit, edhe ne kete rast kane qene te pranishme, vetem 15 m larg nga ku “trimat” po kercenonin gazetaret me shprehje te vitit 1944, qe I drejtoheshin edhe klerikeve para pushkatimit. Detyra e tyre, te cilen nuk e dime se sa e kane realizuar, ka qene rregjistrimi I ketyre bisedave, qe ne nje moment te caktuar, te perdoren si prove per ndeshkimin e elementeve kriminal. Gazeta disponon edhe ajo, materiale te ndryshme kompromentuese, te cilat vertetojne sa thame me siper dhe tashme per kete veprim kriminal, jane informuar te gjitha instanat, duke filluar me perfaqesite diplomatike, shtetet e fuqishme perendimore, OSBE, Keshilli I Evropes dhe Komisioni Evropian permes perfaqesive te tyre ne Shkoder e Tirane.

Nuk eshte hera e pare qe drejtues te gazettes, kane patur dhe sigurisht, nga element kriminal, i yshtur me shuma marramendese parash, do te kene edhe ne te ardhmen. Megjithate, jemi dhe do te vijojme te ecim ne rrugen qe kemi nisur prej vitesh. Asnjehere nuk kemi qene pjese e krimit dhe nuk do te jemi. Do te vijojme ta denoncojme por edhe te ndeshkojme me forcen e fjales, te cilen na e jep profesioni yne sa I shenjte, aq edhe humar por edhe I rrezikshem.

Presionet kesaj rradhe, kane ardhur nga individe te akuzuar dhe vertetuar plotesisht si vrases. Por ne nuk perkulemi dhe do te vijojme te akumulojme informacion dhe te dhena per te vene para drejtesise keta individe te papergjegjshem dhe kriminale qe vihen edhe ne rolin e kamikazit.

Permes ketij editoriali, kerkojme ti bejme apel Saiteve por edhe te tjereve pas tyre, qe koha e lulezimit te krimit ekonomiko- politik, ka perenduar. Dora e drejtesise do te jete e forte mbi ta! Ndersa ne, do te jemi gjithnje roje te vlerave me te mira te demokracise, te gatshem edhe per sakrificen me te madhe. Kjo eshte dhe do te jete “Shqiperia Etnike”!

REDAKSIONALE

Avokati i Popullit, Komiteti i Helsinkit, “Mjaft!” dhe banori rural

Mendova të respektoj pak veten e mijëra e dhjetëra mijëra banorë ruralë që jetojnë si unë, më mirë apo shumë më keq, me vetëm të drejtën e përfaqësimit të vetvetes. Kjo e motivuar nga njëmijë e një arsye që në të shumtën janë ankesa e probleme jetike për një qytetar të jnë vendi, por mbi të gjitha është motivuar nga mosrespekt i shumë institucioneve shtetërore e joshtetërore të cilat kanë marrë përsipër të flasin në emër të shoqërisë (në të shumtën e rasteve krejt të njëanshëm) përpara opinionit publik. Avokati i Popullit, Komiteti i Helsinkit, “Mjaft!”, Zyra për Mbrojtjen e Qytetarëve, Zyra për Mbrojtjen e Konsumatorëve, Akademia e Shkencave, organizata të panumërta për mbrojtjen e gruas, jetimëve, fëmijëve e derivateve të tyre, Teatri Kombëtar, teatrot në rrethe, organizata administrative, historike, sociale, kulturore, etnografike etj., etj. organizma ligjorë me akses të mjaftueshëm në median e shumtë vizive apo të shkruar. Është e pamundur t’i përmend të gjitha. Ndoshta dhe institucioni që i ka miratuar të gjitha këto organizime nuk mund ta ketë të lehtë të verifikojë inventarin e tyre. Gjithsesi kjo është e ligjshme. Në një demokraci si e jona që shpesh tentojmë ta denigrojmë në anarshi ka vend për gjithçka. Dhe kjo është ajo që personalisht “mua” që pak më përpara ndoshta rashë në gabimin e të identifikuarit tim me banorët ruralë më shqetëson. Cili është produkti shoqëror i këtyre shoqatave. Po marrëdhënia e tyre me shoqërinë. Sa i kryejnë detyrimet e tyre ligjore apo statutore me grupimet social-shoqërore. Jam thellësisht i zhgënjyer çka është gjysma e së keqes. Jam krejt i bidur se veproj në mënyrë të qëllimshme çka përbën shkelje ligjore. Si ka mundësi që Avokati i Popullit, institucioni i të cilit paguhet nga taksat tona të mos vërë re disproporcionin e madh të nivelit jetik të zonave rurale me qendrat urbane. Disproporcionin e pensioneve, të furnizimit me energji elektrike, të shkollimit, të shërbimit mjeksor, të infrastrukturës apo të hyjë më thellë në nivelin ekonomik aktual e në perspektivë të këtyre shtresave. Komiteti i Helsinkit proteston sa herë të afërm apo miq të komitetit kanë probleme të prishjes së rehatisë së përjetshme apo interesave ekonomiko-politike të tyre e asnjë fjalë për mbi12 vjet për banorin rural të cilin e besoj se e ka harruar se ekziston që paguheni me taksat tona liritë e të drejtat e njeriut për qytetarët e këtij vendi. Jam i zhgënjyer më e pakta me organizatat joshtetërore “Mjaft!” njëra prej tyre e në modën e “aristokracisë” së re dhe me akses të rëndësishëm në media, në mënyrë më të modifikuar artikulon veprimtari spektakolare në shërbim të “aristokracisë” së sipërpërmendur. Krejt e qëllimtë, krejt e njëanshme. Është e drejtë e saj. Por krejt e papranueshme nga unë banori rural. Kur nëpërmjet syzeve që mbulojnë sa thashë më sipër kërkon ta shesë lëvizjen si mbarë shoqërore e aq më pak të më përfshijë mua, banorin rural duke më lënë vetëm një alternativë, atë të të menduarit siç mendojnë ato, paçka se në nevojat e mia hallet shtohen. Më e pakta jam i zhgënjyer nga Zyra për Mbrojtjen e Qytetarëve apo Konsumatorëve. Nuk e di nëse ato konsumojnë ndonjë para nga taksat tona, po them se do të ishte një gabim i madh nëse do të ndodhte një gjë e tillë. Këta shoqata i bëjnë keq kauzës në me emërtesat e mësipërme pasi nuk besoj se në zonat rurale është ndjerë qoftë një qindarkë puna e tyre. Po Akademia e Shkencave, sa është ndjerë dhe e ka përmirësuar puna voluminoze shkencore e kësaj akademie jetën time. Po t’i referohem asaj çfarë duhet të ishte bërë me atë që kjo akademi bën aktualisht për ”mua”, banorin rural me siguri që do të isha i lumtur që kjo akademi të mos ekzistonte e të paktën me fondet përkatëse do të kishte me dhjetëra shkolla të reja për fëmijët ruralë. Po të dëgjosh fjalët e pakuptimta për “mua” të akademikëve me siguri që mund të shpallem dhe fajtor për mendimet e mia heretike kundër shkencës, por “unë” që asnjëherë nuk e ndjeva të mirën e kësaj shkence mbes i qetë e i vendosur, por jo indiferent për gjendjen ku ndodhem. Ç’të them më parë. Rrugë që shemben e bllokohen, shtëpi që rrëshqasin, zona të tëra që përmbyten. Ndaj vëmendja është përqendruar vetëm në një pikë. Tek Qeveria, të paktën është produkt i votës sonë. Ca na gënjejnë, ca mundohen të na blejnë me para, ca fitojnë e pak bëjnë për “ne”. Megjithatë, duket se vërtet vota e drejtpërdrejt për qeverisjen është më e dobishmja. Nëpërmjet institucioneve lokale por dhe atyre dikasteriale është më afër se të gjitha këta institucione, shoqata me gjithfarë emërtesash të shpikura apo të kopjuara nëpër botë. Ndaj do t’i bëja thirrje Qeverisë jo si shoqatat nga bulevardet e Tiranësa po zyrat e mykura e të asfiksuara të institucioneve lokale të ushtrojë të drejtat e kompetencat e saj të ligjshme për t’i vlerësuar e përkrahur në mënyrë të barabartë shtresat shoqërore shqiptare. Rritja dhe rregullimi i raporteve të pensioneve, rritja e rrogave, investimet në arsim e shëndetsi dhe mbulimi me cilësi i këtyre shërbimeve është dora e dobishme e shtetit për ne. Kontrolli i institucioneve lokale administrative dhe vlerësimi i tyre si të tilla dhe vetëm të tilla pavarësisht se krijohen nga zgjedhje politike do të ishte një ndihmë e madhe për “mua” banorin rural. Kjo për Qeverinë është detyrë është vlerësim, është e njëjtë për qytetarin e vet çkado e dallonte dukshëm nga mentaliteti parazit e abuzues i shoqatave tona apo veprimtarëve të shoqërisë civile, apo akademikëve, avokatëve, kryetarëve e nënkryetarëve, artistëve e pseudoartistëve të cilët për hir të së vërtetës nuk duhen peshuar në të njëjtin kandar. Ka edhe prej tyre që kërkojnë dhe japin me ndershmëri kontributin e tyre, ndaj duhen vlerësuar vetëm nga produktiviteti shoqëror i pakomplesuar.

ALEKSANDËR KAÇI

PAULIN DOÇI

Shqipëria ka nevojë për një forcë të tretë politike, që duhet të jetë Partia Kristian Demokrate

Nuk ka dyshim në mendjen e askujt se Partia Demokratike e Shqipërisë mbizotërohet nga myslimanë dhe që Partia Socialiste është kryesisht ortodokse. Këtu nuk ka asgjë të keqe. Njerëzit e lirë duhet të jenë në gjendje të bashkohen në çfarëdo partie që dëshirojnë, pavarësisht nga feja e tyre, për sa kohë që nuk përpiqen të imponojnë besimet e tyre politike mbi të tjerët dhe nuk i përjashtojnë të tjerët, pasi kjo do të ishte e dëmshme dhe përçarëse për kombin tonë. Megjithatë, që nga viti 1992, dy partitë, PD dhe PS, kanë përjashtuar katolikët. Që nga viti 1992 e deri tani, pavarësisht se cila parti ishte në pushtet, nga të gjithë ministrat e caktuar nga të dyja, vetëm njëri ka qenë katolik. Më pas, vetëm pak katolikë i kanë mbajtur pozitat e tyre në pushtet, si ambasadorë, këshilltarë politik të Kryeministrit, apo anëtarë të kabinetit të tij.

Dikush mund të pyesë përse kështu? Ndoshta sepse katolikët nuk i kanë kandidatët e kualifikuar për këta pozita, apo sepse të dyja PD-ja dhe PS-ja i konsiderojnë katolikët më pak atdhetarë se myslimanët apo ortodoksët? Mos i kanë frikë katolikët sepse nuk i njohin, apo u druhen sepse i njohin shumë mirë? A mos ka ndonjë marrëveshje midis PD dhe PS për t’i përçarë katolikët për t’i ndaluar kështu që të marrin pushtetin në Shqipëri? Cilado qoftë përgjigjja ndaj këtyre pyetjeve, ka ardhur koha për komunitetin katolik shqiptar të kuptojë se nuk do të ndihmohen nga asnjëra parti. Nëse kjo nuk ka qenë e dukshme deri tani, duhet të jetë tani, veçanërisht që kur Berisha u rikthye në pushtet. Pavarësisht nga sa bënë katolikët për Partinë Demokratike në përgjithësi, dhe për të në veçanti, shikoni ministrat e tij, ambasadorët dhe kabinetin e tij dhe thoni se sa katolikë ka?

A nuk e di ai se katolikët ishin të parët që u ngritën kundër regjimit komunist dhe të parët që derdhën gjakun e tyre për të sjellë demokracinë në Shqipëri? A nuk e di ai se katolikët e zgjodhën dhe e rizgjodhën atë? A ka harruar Berisha kontributin që katolikët i kanë dhënë Shqipërisë në përgjithësi dhe demokracisë në veçanti? A nuk e di ai se katolikët mund të jenë njerëz të mëdhenj dhe besnikë por armiq të tmerrshëm? Apo është e vërtetë ajo që Zef Brozi shkroi në artikullin e tij të datës 8 prill 2006, në “Koha Jonë”, “Berisha nuk ka ndryshuar”.

Katolikët duhet ta kuptojnë se as myslimanët, as ortodoksët nuk do t’i përqafojnë ata politikisht. Ata, PS-ja dhe PD-ja i kanë ndarë pushtetet politike dhe sferat e ndikimit dhe janë të lumtur me atë që kanë. Pse duhet të shqetësohen për katolikët, kur vetë katolikët i kanë lejuar edhe PD-së edhe PS-së për kaq kohë shkojnë kaq larg me politikat e tyre anti-katolike.

Prandaj ka ardhur koha që katolikët, të cilët përbëjnë 15-18% të popullsisë së Shqipërisë, të formojnë lëvizjen e tyre politike, domethënë të bashkohen me Partinë Kristian Demokrate. Kjo parti nuk duhet të jetë përjashtuese por përfshirëse. Kushdo duhet të lejohet të hyjë në partinë tonë, pavarësisht nga besimi. Sidoqoftë, qëllimi kryesor i partisë duhet të jetë vendosja e një force të tretë politike në Shqipëri që duhet të mbizotërohet nga katolikët, që do t’i bëjë dy partitë e mëdha politike të bëjnë koalicion me të. Ka ardhur koha që katolikët të bëjnë atë që është e mirë për katolikët.

Hapi i parë për të arritur këtë qëllim është bërë. Më 6 qershor 2006, “Koha Jonë” shkruante se Nard Ndoka, Ndue Shpani, Jak Ndoka, Pashk Ujka, Frrok Gjini dhe Nikoll Lesi hynë haptas në Partinë Kristian Demokrate. Dhe më 24 qershor 2004, Ndue Pjetra, një socialdemokrat u bashkua me këtë parti. Këta mund të jenë në gjendje të formojnë një grup parlamentar, prandaj Berisha i ka bërë disa ftesa kësaj partie.

Janë 19 katolikë deputetë në Parlamentin Shqiptar, që përkthehet në afërsisht 15% të anëtarëve të parlamentit. Ata janë: Paulin Sterkaj, Tom Doshi, Alfred Dalipi, Alfred Gjergji, Petrit Gjini, Ndre Legisi, Angjelina Kola, Gjovalin Prenga, Ndue Shpani, Aldo Bumçi, Pashko Ujka, Gjok Vuksani, Preç Zogaj, Jozefina Topalli, Jak Ndoka, Nard Ndoka, Nikoll Lesi, Frrok Gjini dhe Ndue Pjetra. Ata përfaqësojnë kryesisht veriun e Shqipërisë, si Malësinë e Madhe, Shkodrën, Pukën, Lezhën, Mirditën, Matin dhe këto janë vendet ky banojnë kryesisht katolikët.

Këta deputetë kanë tre gjëra të përbashkëta: janë katolikë; përfaqësojnë zona katolike, dhe sa herë që kandidojnë, pavarësisht nga përkatësia politike, fitojnë. Ne kishim Lek Çukajn, Paulin Sterkajn dhe Tom Doshin që fituan si socialistë në zona që ishin më së shumti të përndjekura nga regjimi komunisto-socialist dhe sot janë demokratë. Ato u zgjodhën dhe u rizgjodhën vetëm sepse ishin katolikë që kandidonin në zona katolike. Kjo tregon se katolikët janë votues besnikë, dhe se dëshirojnë që përfaqësohen nga të vetët, edhe nëse nuk përputhen me përkatësitë e tyre politike. Kjo duhet të na japë sigurinë se nëse kandidatët katolikë do të kandidonin si kristian-demokratë, do të fitonin duke i dhënë kësaj partie nga 18 deri në 20 deputetë, që do të ndryshonte faqen e politikës shqiptare përgjithmonë.

Për ta arritur këtë qëllim, udhëheqja e Partisë Kristian Demokrate duhet të punojë në pesë fronte. Së pari, ne duhet të tërheqim individë si Spartak Ngjela, Gjovalin Bzheta, Lek Çukaj, Valentin Palaj, Gjergj Zefi, Fran Dashi, Lek Lumaj dhe të tjerë që e dinë mjaft mirë se nuk i përkasin as PD-së, as PS-së, për t’u bashkuar me partinë tonë. Së dyti, udhëheqja kombëtare e kësaj partie duhet të bëjë një fushatë më agresive rekrutuese politike dhe punë koordinuese në zonat ku jetojnë katolikë. Udhëheqja e partisë duhet t’i vizitojë këto zona dhe t’ua bëjë të qartë njerëzve atje se ata janë partia që i përfaqëson. Në fund të fundit, PD-ja dhe PS-ja po bëjnë të njëjtën gjë me mbështetësit e tyre. Së treti, ne duhet të vendosim një kontakt të drejtpërdrejtë me mbështetësit tanë në diasporë, si në SHBA, Itali, Angli dhe Greqi dhe të ushqehemi nga potenciali i tyre intelektual dhe financiar. Së katërti, ne duhet të zhvillojmë kontakte me parti të tjera të krishtera në SHBA. Dhe së fundi, ne duhet të kërkojmë që, ashtu siç ishte vendosur më përpara, Shqipëria të bëjë një regjistrim fetar dhe të vendoset njëherë e mirë përbërja fetare e kombit tonë.

Nëse do të jemi në gjendje të përmbushim sa thamë, ne do të kemi mundësi të themi fjalën tonë në politikën shqiptare dhe zëri katolik do të dëgjohet përsëri, pasi është detyruar të heshtë për shumë e shumë vite. Ky do të ishte një hap i mirë dhe pozitiv për Shqipërinë në përgjithësi dhe për katolikët në veçanti, pasi do të detyronin fillimin e një dialogu të ndershëm dhe të hapur midis partive tona politike.

MANUELA ZEFI

Koordinatore Politike, Partia Kristian Demokrate e Shqipërisë

Hakmarrje për shkak të detyrës

Me frymë të hapur revanshiste si dhe me akte të egra dhune, terrori psikologjik e fizik është përballur pas zgjedhjeve parlamentare të 3 korrikut 2005, Alban Dodani. Albani ka lindur më 31 mars 1969, është i martuar dhe ka dy fëmijë, një djalë 6 vjeç dhe një vajzë 10 vjeçe. Fëmijët mësonin tek shkolla “Zemra e Krishtit”. Ka qenë një ndër aktivistët e PS-së, me funksione deri në strukturat e larta të saj. Gjithsesi, pas hyrjes në punë në policinë ndërtimore, ai depolitizohet plotësisht dhe jo vetëm që nuk merret me politikë, por as don t’ia dijë për të. Kështu, vazhdon punën me përpikmëri, konform ligjit. Është një person me begraund shumë të mirë në jetë, familje, shoqëri e punë. Madje vazhdonte vitin e katërt të universitetit “Luigj Gurakuqi” për fizikë, ndërsa e shoqja po vitin e katërt në të njëjtin universitet për administrim-biznes. Një familje pra me synime të qarta në jetë, me perspektivë. Porse, pas fitores së PD-së, Albanit i jepen sinjalet e para për pushim nga puna. Në kryqëzatë të persekutimit e përndjekjes, ish-polici i mirë u vu më 7 shkurt 2006, ku pushohet nga puna nga politika e ndyrë dhe diskriminimi si kristian. Brenda fushatës së hakmarrjes, ishin edhe kërcënimet psikologjike, me telefonata e letra anonime, por edhe nga persona që ai dhe institucioni i Policisë Ndërtimore kishin “goditur”, duke shembur ndërtimet pa leje. Ai, gjatë kohës së punës, në zbatim të ligjit, kishte shembur edhe ndërtimet e personave të lidhur me politikën. Sot në Shkodër njihen zyrtarisht mbi 2400 ndërtime pa leje. Vetëm në komunën e Velipojës janë 980 të tilla. Në këtë sektor shumë problematik të parave të pista që janë investuar në ndërtim. Në këtë sektor ditët e fundit u zbuluan edhe llogari bankare të Osma Bin Ladenit. Llogaritë u bllokuan dhe ndërtimet u shtetëzuan. Por le të kthehemi tek ish-polici Dodani, i cili pas pushimit padrejtësisht nga puna dhe kur kërcënatat rriten, kërkon takim me Drejtorin e Përgjithshëm të Policisë Ndërtimore të Shqipërisë, z.Ibrahim Marina. Drejtori jo vetëm s’denjon ta presë, por as nuk i kthen përgjigje letrës ankimore. Kështu terrori përmasohet. Arrihet deri atje sa t’i dërgohet një zarf me katër plumba, duket se deshifrohet me katër persona të familjes në fjalë. Terroristët e kapobandat arrijnë t’i vendosin edhe gjoba. Më 4 maj 2006, teksa kthehej me makinën personale nga Velipoja, i organizohet një atentat për ta zhdukur fizikisht. Makina merr disa plumba, ndërsa Albani, fatmirësisht shpëton. Por e ëma, Natalina Dodani, nuk i përballon kërcënimet e jetës së djalit që e ka rritur e edukuar. Ajo kalon në hemoragji cerebrale dhe shtrohet për rreth dy muaj në spitalin neurologjik të Shkodrës. Në vazhdimësi, terrori rritet. Më 21 korrik 2006, i hidhet tritol në shtëpi, ku banesa dëmtohet rëndë. Fatmirësisht pa viktima. Pas kësaj ngjarjeje të rëndë, ai detyrohet të heqë fëmijët nga shkolla “Zemra e Krishtit”, të ndërpresë studimet ai dhe gruaja dhe të jetojnë në ilegalitet të plotë.

Është vërtet një klimë e keqe, ku përditë vriten njerëz të pafajshëm. Hakmarrja është një fenomen që po merr përmasa, ku edhe të qenit kristian është rrezik.

VASEL GILAJ

“Kodi da Vinçi”  banal e mistifikues

ipeshkvi italian imzot Bruno Forte,  jezuiti atë  Gerard O’Collins dhe profesor Vekoci shpjegojnë falsifikimet e veprës së Kodit da Vinçi

Kodi da Vinçi’  banal e mistifikues, por shumë i leverdishëm: 

“Shfaqje e relativizmit në kohët tona”: kështu shprehet teologu Bruno Forte,

kryeipeshkëv i Kieti-Vastos, për suksesin e  filmit “Kodi da Vinçi”.

Regjisori i “Kodit da Vinçi”, Ron Hovard, nuk ka pranuar të shtojë një shënim në fillim të filmit, për të sqaruar se kemi të bëjmë me një fryt të fantazisë e jo me të vërtetën historike. Kërkesa e bërë nga Prelatura e Opus Deit e cila, në librin me të njëjtin titull të Den Braun, përshkruhet si një sekt, i cili bën çmos t’i fshehë të vërtetat themelore që kanë të bëjnë me origjinën e krishterimit. Po marrim vetëm një shembull nga romani. Në të shkruhet se paskej qenë Kostantini ai i cili, në vitin 325, me Koncilin e Nikesë, na paskej vendosur të flitej për Hyjninë e Krishtit. E ky s’është tjetër, veçse një falsifikim i mirëfilltë, siç nënvizon teologu Bruno Forte, kryeipeshkëv i Kieti-Vastos, intervistuar nga Radio Vatikani:

Përgjigje: – Të thuash se hyjnia e Jezusit qenka një lloj shpikjeje apo krijimi,  që u bë më vonë, madje pas ca shekujsh, është absolutisht përpjekje artificiale, pa kurrfarë themeli, sepse ndër Ungjijtë Jezusi jo veç se njihet me titullin, të cilin bota hebraike ia jepte vetëm Zotit: “Kyryos – Zot”, por për më tepër quhet shprehimisht “Biri i Zotit”. E jo në kuptimin e përgjithshëm të fjalës, që përdorej nganjëherë në botën hebraike, por në kuptimin më të plotë e më të fuqishëm të Pashkëve, të dritës së Ngjalljes, që dëshmon se ai është Zot, është Shëlbues i botës. Këtë e gjejmë ndër Ungjijtë kanonikë. Jemi, pra, në shekullin I, në zanafillën e krishterimit. I gjithë krishtërimi, gjithçka është kristianizëm i parë në këndvështrimin historik, jo në këndvështirmin e një përvoje – ndonëse edhe kjo, me rëndësi vendimtare – siç është përvoja e fesë, nuk do të mund të shpjegohej, në se nuk nuk do të njihej në mënyrë absolute vetë Jezu Krishti si Zot, si Shëlbues, si Hyj, si Bir i Hyjit.

Pyetje: – Në të vërtetë falsifikimet që na propozon romancieri amerikan nuk janë aspak të reja: janë një shfrytëzim i traditës gnostike. …

Përgjigje: Të ashtuquajturit “Ungjij gnostikë”, ashtu si gjithë prodhimi heretik i shekujve të parë, depërtojnë në traditën e madhe të krishterë të zanafillës. Por doktrinat që, ndër vepra si “Kodi da Vinçi”, përpiqen të tingëllojnë si të besueshme, në të vërtetë janë absolutisht të mëvonshme dhe të falsifikuara dhe zakonisht, me qëllime politike. Ta shpjegojmë më qartë: arianizmi, që mohon, pikërisht, hyjninë e Jezusit, është fenomen politik. Autoriteti perandorak, për të afirmuar se perandori ishte një i vetëm, bënte të njëjtën gjë edhe me Zotin, duke e paraqitur misterin e Trinisë si diçka të pakuptueshme që nuk mund të pranohej.

Pyetje: – Qëndrimi që është mbajtur ndaj këtij romani, madje edhe nga besimtarët, a nuk duhet parë si shenjë e thellë e padijes së përhapur për themelet e fesë? Ç’pikëpyetje i lindin me këtë rast një bariu?

Përgjigje: – Mua më duket se kemi të bëjmë me një rast të fryrë me qellime ekonomiko-komerciale. Përsa i përket reflektimit letrar, shumë lexues, ashtu si unë, memëzi e kanë kryer së lexuari “Kodin da Vinçi”, pikërisht sepse i mungon plotësisht bukuria letrare. Ndërsa çdo pohim mbi Jezusin dhe mbi karakterin historik të Ungjijve gjatë dy shekujve të fundit, është bërë duke u nisur nga një diskutim kritik, duke të krijuar idenë e një pune të jashtzakonshme, të një gërmimi këmbëngulës, të një dokumentimi rigoroz. Në të vërtetë në roman nuk nuk ekziston kurrfarë dokumentimi: gjithçka është fryt i përhapjes banale të lajmeve të rreme, komerciale, të marra aty-këtu, ndërtuar në formë batutash që nuk kanë kurrfarë themeli historik. Mund të themi shkurt se serioziteti shkencor mungon krejtësisht. Atëherë, pse njerëzia e blejnë këtë libër? Pse  e lexojnë? Sepse jemi në shekullin e bindjeve të fshehta , të propagandës, dmth në një shekull, në të cilin shumë shpesh suksesi i një vepre në treg nuk tregon absolutisht se ajo vepër ka edhe vlerë artistike. Nuk besoj se një vepër  e tillë mund të ndikojë mbi jetën e ndokujt. Në se ndokush do ta braktiste fenë sepse ka lexuar “Kodin da Vinçi “, më duket se nuk do të dëshmonte tjetër, veçse nuk ka pasur kurrfarë feje, se ka besuar thjeshtë për forcë zakoni ose se nuk i ka bërë kurrë vetes pyetje serioze për Jezusin, për të pasur edhe përgjigje po aq serioze, duke fituar pjekurinë në fe.

Pyetje: – Benedikti XVI, që kur ishte kardinal, i pati porositur besimtarët të ruhen nga kurthet e relativizmit kulturor. A mund ta shpjegojmë suksesin e romanit, që përshkohet nga kuptimet e dyfishta dhe dyshimet, ndërmjet së vërtetës e fantazisë,  si shprehje të këtij fenomeni në kohët tona?

Përgjigje: – Është e qartë se ndërgjegjet e shqeta, shpesh herë të brishta, pilotohen lehtë nga propozimet  e librave që propagandohen, që shiten  e përhapen me shpejtësi, pavarësisht nga vlerat, karakteristikë kjo e një sistemi ekonomiko-komercial mbi të cilin duhet të reflektojmë e që është pikërisht sistemi i globalizimit. Në këtë kuptim mund të thuhet se suksesi i “Kodit da Vinçi” është pjesë përbërëse e kancerit të relativizmit, nga i cili vuan struktura ekonomike e komerciale e fshatit global, që quhet botë. Është një fenomen, si të themi, i modës, e si i tillë edhe duhet vlerësuar, pa i dhanë kurrfarë peshe  etiko-shpirtërore, sepse do të ishte nder tepër i madh për një vepër, së cilës nuk duhet t’i kushtojmë kurrfarë vëmendje, duke e vlerësuar për aq sa vlen, si vepër mode, që s’ka të bëjë fare me këndvështrim shpirtëror apo me kërkimin e Zotit e të vlerave.

“Mashtrim mjeshtëror” është titulli i një dokumentari, shfaqur dje në Romë, që  shpjegon falsifikimet e “Kodit da Vinçi, një ditë para shfaqjes së filmit të frymëzuar nga romani i Den Braun.  Me ne, Atë Gjerald O’Kollins

“Kodi da Vinçi, mashtrim mjeshtror” titullohet dokumentari, realizuar nga Mario Biazeti për agjensinë Rome Reports News, që tregon se romani i Den Braunit është ngritur mbi një kështjellë falsifikimesh. Video u paraqit dje në Sallën e Shtypit të Jashtëm në Romë. Në këtë takim, organizuar tri ditë para shfaqjes së filmit, morën pjesë, ndërmjet tjerëve, historiania e artit, Elizabet Lev dhe teologu jezuit i Universitetit Papnor Gregorian, atë Gjerald O’Kolins. Pikërisht atë Kolinsit iu lutëm të na flasë për falsifikimet kryesore të romanit e të filmit “Kodi da Vinçi”.

Përgjigje: – Brauni tregon se, me shtytjen e Kostantinit, hyjnia e Krishtit u shpall për herë të parë në vitin 325. Por kjo është krejtësisht e pavërtetë. Në Besëlidhjen e Re,  e pikërisht në Ungjillin e Gjonit, Apostulli i drejtohet Jezusit me fjalët: “ Zoti im e Hyji im!”, ndërsa Letrat e Palit pohojnë vazhdimisht fenë në Krishtin si “Zot e Hyj”. Hyjnia e Krishtit nuk është doktrinë e shpikur në shekullin IV, por nis që me zanafillën e krishterimit! E pastaj vjen gënjeshtra e Braunit, që ka të bëjë pikërisht me Ungjijtë: sipas tij, në kohën e Kostantinit qarkullonin tetëdhjetë Ungjij; Kostantini zgjodhi  katër prej tyre dhe e detyroi Kishën t’i përdorte vetëm këta. Ka shumë mundësi që Brauni të mos e dijë  se  të katër Ungjijtë njiheshin zyrtarisht nga Shën Ireneu dhe Etërit e tjerë të Kishës, që në shekullin II, dmth dyqind vjet para Kostantinit!

Pyetje: – Një nga elementet kryesore, mbi të cilat ngrihet romani, është trillimi i Den Braunit mbi lidhjet e Krishtit me Marinë Madalenë. Në të vërtetë mund të themi se edhe kjo sajesë nuk është  ndonjë gjë e re…

Përgjigje: – Rezultati që dëshiron të arrijë, është të cënojë Jezusin, ta ulë në nivelin njerëzor, ta paraqesë si burrë të martuar, kryetar të një lëvizjeje të re fetare, me një fjalë, një Jezus që nuk është në gjendje ta kënaqë shpirtin tonë, i cili ka uri e etje për Zotin. Libri i Braunit nuk është i vetmi që provon ta cënojnë figurën e Jezusit. Për Braunin e të tjerët, Jezusi është figurë shqetësuese, e unë besoj se pas këtij libri fshihet pikërisht përpjekja për të pohuar se Jezusi ishte me natyrë thjeshtë njerëzore.

Pyetje: – Mirëpo si e shpjegoni ju suksesin e këtij romani, e mbi të gjitha, faktin se shumë lexues kanë arritur deri atje, sa të mendojnë se tezat e “Kodit da Vinçi” janë të vërteta?

Përgjigje: – Shumë njerëz dëshmojnë padijen e tyre të thellë në lëndën e Shkrimit Shenjt. Faji është yni. Ne, profesorët, nuk ia kemi dalë mbanesh t’ua mësojmë historinë e vërtetë të Kishës ose zanafillën e Ungjijve tanë kanonikë. Braun ka ditur të shfrytëzojë bestytnitë dhe padijen e miliona njerëzve. Është thjeshtë një libër i verdhë, ku përzjehen pak seks, pak fe, pak fshehtësi … përgatitet, kështu, një koktej që funksionon mjaft mirë.

Pyetje: – Romani i Den Braun ka nxjerrë në dritë të diellit, siç theksuat edhe ju, injorancën e thellë të shumë besimtarëve mbi zanafillën e fesë. Ç’përgjigje i duhet dhënë kësaj sfide kaq urgjente për Kishën? A mund të dalë edhe e mira, nga e keqja e një romani përplot me falsifikime?

Përgjigje: – Po! Një rezultat pozitiv i këtij libri si edhe i filmit mund të ishte krijimi i grupeve të studimit,  i grupeve të njerëzve që interesohen. Vitin e kaluar isha në SHBA, ku fola për “Kodin da Vinçi”. Herën e parë u mblodhën katërqind vetë, të dytën edhe më shumë. Libri ka krijuar publik, ka krijuar interes, e tani është radha e katolikëve të përgatitur, e profesorëve katolikë, radha jonë, t’i ndihmojmë njerëzit për ta shuar urinë shpirtërore. Kemi, të paktën tani për tani, një publik vigan.

Gjeniu i falsifikuar: romani i Den Braun, e tani edhe filmi i frymëzuar prej tij, falsifikojnë veprën e Leonardo da Vinçit. Për këtë na flet profesor Aleksandër Vecozi

Suksesi i romanit të Den Braunit lidhet me emrin e Leonardo da Vinçit,  të cilit ia falsifikon si figurën, ashtu edhe veprën. Në romanin e tij, nga i cili frymëzohet filmi që nisi të shfaqet sot, Braun mbështet tezën se në ‘Darkën e Mbrame’ të Leonardos, njeriu që është ulur pranë Jezusit, nuk është Shën Gjoni, dishepulli më i ri, por Maria Madalena. Tezë pak si tepër e çuditshme kjo, siç nënvizon profesori Aleksandër Vecozi, drejtor i Muzeut ‘Leonardo da Vinçi’, intervistuar nga Radio Vatikani:

Përgjigje: – Mbi këtë temë të veçantë, të Shën Gjonit Apostull pranë Jezusit, nuk ka dyshime, sepse të gjithë e dimë se Leonardo pikturoi skenën e Darkës së Mbrame të Jezusit me Dymbëdhjetë Apostuj. Nuk ka pikturuar katërmbëdhjetë vetë, siç ngjet nganjëherë ndër episode të tjera të historisë së artit. Mund të themi, prandaj, se kemi të bëjmë me një provokim me efekt që s’ka të bëjë aq me letërsinë, sa me tregun e letërsisë. Një hamendje të tillë mund ta rrëzojmë në shumë këndvështrime, edhe në atë teknik, duke pasur parasysh se në pikturën e Rilindjes, fytyra e Gjonit është paraqitur gjithnjë me një ëmbëlsi të jashtzakonshme. Nga hyrjet historike të ‘Kodit da Vinçi’ është  hequr një frazë e cila, fillimisht, krijonte vërtetë konfuzion. E kjo frazë mbështeste tezën se të gjitha veprat e artit, burimet historike, dokumentat edhe të sekteve të fshehta, ishin e vërtetë e pastër historike. Si është hequr kjo frazë, autori i romanit fiton më tepër liri për të provokuar, për të shpikur…

Pyetje: – Ndërmjet tjerash, Den Braun thotë edhe se Mona Liza është autoportet hermafrodit… A mund të vërtetohet kjo tezë, apo edhe këtu kemi të bëjmë me një trillim?

Përgjigje: – Kodi da Vinçi është shkruar duke pasur parasysh më shumë efektin se sa thellësinë letrare, cilësinë artistike. Në këtë kuptim, Gjokonda e Leonardos është një nishan që mund të qëllohet lehtë, dmth që mund të zgjojë menjëherë kureshtjen e lexuesit. Provokimi do të funksiononte, në se nuk do të ishte fare e lehtë për ta hedhur poshtë. Gjithsesi kujtoj se ka një traditë të çuditshme, sipas të cilës shumë studiues e besojnë këtë tezë, për mua të pabesueshme. Mjafton të vëmë ballë për ballë autoportretin e Torinos dhe fytyrën e Gjokondës, për të vërejtur menjëherë se buzët, hunda, posaçërisht sytë, e edhe qepallat, nuk kanë kurrfarë përkimi. Nuk gjejmë kurrfarë ngjashmërie, ndonëse vetë Leonardo shpeshherë pohonte se artistët pikturojnë vetveten. Në të vërtetë, pikturojnë idenë e tyre mbi pikturën. Gjokonda nuk ka kurrfarë ngjashmërie me portetin e Leonardos, ndërsa tema e figurës hermafrodite është një nga provokimet e romanit. Mund të themi se në këtë portret gjejmë idenë e Leonardos mbi pikturën, me të gjitha ndërlikimet  e  jashtzakonshme të vlerave estetike e konceptuale të veprës,  tepër larg   nga çdo lloj banaliteti që na propozon në këtë rast Den Brauni.

Pyetje: – Duke lexuar “Kodin da Vinçi” përfytyrojmë një Leonardo misterioz, që s’mendon tjetër, veçse të shënojë kode në veprat e veta, një lloj magjistari…. Juve, që ia keni kushtuar gjithë jetën studimit të gjeniut të madh, ç’përshtypje ju bëjnë këto teza?

Përgjigje: – Kodi da Vinçi e banalizon madhështinë e Leonardos. Mund të them se ky është një çast delikat, në të cilin Leonardo është më i famshëm se kurrë e njëkohësisht, më i marrë nëpër gojë se kurrë. Në faqen e famshme 62 të botimin të parë italisht të ‘Kodit’, radhitet gjithë seria e keqkuptimeve dhe e dyshimeve rreth figurës së gjeniut. Leonardo, që ishte kundër falltorëve e alkimistëve e që kërkonte me durim të madh të vërtetën shkencore, na paraqitet si  magjistar e alkimist. Pastaj vijnë me radhë trillimet mbi Leonardon, që sipas Braunit, shpikte vegla torture, që   zhvarroste të vdekurit e që kishte përkrahjen e shejtanit. Një serë aluzionesh tepër larg nga e vërteta. E më pas vjen edhe hipokrizia shpirtërore e Leonardos ndaj Kishës. Shkruhet se da Vinçi paskej pikturuar qindra vepra kishtare, e pavërtetë edhe kjo, sepse në realitet Leonardo ka realizuar shumë pak vepra të kësaj natyre.

RADIO VATIKANI Programi Shqip

Emigrantët, Shqipëria italiane përtej Adriatikut

Albert Vataj

Treguesit e marrëdhënies së fqinjësisë së mirë, një reciprociteti të shkëlqyer dhe një garanci larg çdo interesi të ndërsjelltë të Italisë me vendin tonë janë rikonfirmuar gjatë vizitës së disa ditëve më parë të Nënsekretarit italian të Punëve të Jashtme, Famiano Crucianelli në Tiranë. Në konferencën e përbashkët të ministrit tonë të jashtëm Besnik Mustafaj dhe  Famiano Crucianelli  mund të nënvizohet deklarata e Zoti Crucianelli: “Ne kemi tashmë një kuotë që përbëhet nga 3000 deri në 4500 vetë dhe konkretisht kemi një ndjeshmëri të veçantë ndaj emigrantëve dhe të rinjve shqiptarë. Nuk e di nëse jeni të dijeni të faktit që, në dispozicion të studentëve shqiptarë janë 6000 bursa studimi. Ndarja e bursave në Itali bëhet kështu: 90% i takojnë italianëve dhe 10% të huajve. Dhe shqiptarët bëjnë pjesë tek 90 përqindëshi i italianëve. Kjo është një tregues më se I qartë e fatit të kësaj miqësie dhe fqinjësie. Të drejtat e studimit dhe shtimi I legalizmit të emigrantëve që jetojnë e punojnë në Itali.

Në lidhje me mundësinë e Ratifikimit të shpejtë të MSA-së nga pala italiane Mustafaj është shprehur se:- “U fol për rolin primar që mund të luajë Qeveria italiane dhe Italia kundrejt hyrjes së Shqipërisë në BE dhe ky rol që Italia po dëshmon si shenjë e lartë miqësie ndaj Shqipërisë, presupozon shumë më tepër se ratifikimi i MSA-së. Kjo do të thotë që Italia, do të ketë një rëndësi të veçantë dhe në realizimin e standardeve këtu brenda që na nevojiten ne për të përmbushur detyrimet për Marrëveshjen e MSA-see”.

Ndërsa Nënësekretarin italian Crucianellinë lidhje me vlerësimin e Italisë për hapat e marra së fundi në lidhje me luftën kundër trafiqeve të jashtëligjshme në Adriatik, ai ka nënvizuar: “Siç e përmenda edhe pak më parë, në sektorin e luftës kundër paligjshmërisë dhe të luftës kundër trafiqeve të paligjshme, bashkëpunimi mes dy vendeve tona ka qenë i përkryer dhe është për t’u marrë shembull për të gjithë Mesdheun. Natyrisht, mund të bëhet dhe më shumë e në fakt, ne diskutuam edhe për bashkëpunimin midis ministrive të Drejtësisë së dy vendeve tona. Faktikisht, në fushën e luftës kundër kriminalitetit, masat asnjëherë nuk janë të mjaftueshme, por ajo që kemi bërë tashmë, është tepër e rëndësishme. Kjo vizitë është një shënj positive dhe një garanci që vendi ynë merr nga aleati I saj Itali, aq më tepër kur vizita e tij përkon me rativifikimin e marrëveshjes së Asociim Stabilimit me Bashkimin Evropian.

Vdekjet (a)natyrale Arbnori-Pashko

Brenda pak ditesh distance nga njeri- tjetri, u zhduken dy nga figurat me te rendesishme te pluralizmit shqiptar: ish- kryeparlamentari Pjeter Arbnori dhe ish- zevedeskryeministri Gramoz Pashko, njekohesisht edhe dy nga figurat me kryesore te Partise Demokratike ne vite. “Natyra eshte treguar e pameshirshme”, mund te perifrazohen keto dy vdekje, te cilat mbase ne analet e historise mund te trajtohen tani e tutje se bashku, sic edhe kontributet e ketyre dy personaliteteve, ecen paralel ne 16 vitet post- komunizmit shqiptar.

Ne fakt, nje nga cudite me te medha te natyres, eshte pikerisht vdekja pa pritur dhe pa kujtuar e Mandeles shqiptar, Pjeter Arbnorit. Kjo per faktin e thjeshte se mosha, por edhe vuajtjet e 28 viteve burg mbi shpine, nuk mund te justifikojne kurresi nje vdekje te papritur, ne pak ore dhe si per ironi, ne nje vend si Italia, ku mjekesia eshte shume e perparuar. Sic edhe e kam shprehur publikisht, Arbnori vizitohej shpesh nga mjeket dhe me pak se nje muaj nga vdekja e tij, mu shpreh jo pa kenaqesi se “bluzat e bardha e kishin siguruar se nuk vuante nga asnje semundje dhe madje te gjitha organet jetesore, i punonin si sahat”. Ndoshta edhe nga natyra e profesionit, gazetar, si une edhe shume te tjere, jemi pak dyshues, duke patur parasysh se Arbnori ishte jo vetem nje simbol, por edhe pjestar shpirteror i shume familjeve shkodrane e shqiptare.

Ne fakt, eleminimi i Pjeter Arbnorit politikisht, kishte startuar prej kohesh. Pa dashur te bejme nje analize te gjate dhe te hollesishme, ai u kandidua ne zgjedhjet e 3 korrikut 2005 ne nje zone, ku fitorja e tij ishte e mundur aq sa Arbnori mundi te parandaloje vdekjen e tij (a)natyrale. Perballe nje biri te treves se M.Madhe, njekohesisht edhe me nje PD te shkaterruar nga mosmarreveshjet ne mes malesoreve me qendren e vecanarisht Sali Berishen, bashkuar edhe me epersine e te keqes ndaj te mires ne Shqiperi, i sollen Arbnorit humbjen e sigurte por te paraprojektuar mbase, qe nga zyrat lokale te PD-se deri tek ato ne qender. Kesaj i shtohet edhe fakti tjeter, qe nga selia blu e Tiranes, Arbnorit asokohe, iu sugjerua qe te mos “ngrinte shume pluhur me zonen e tij”, pasi e djathta kishte fituar dhe si pjese e natyrshme e saj, ai do te kishte vendin e merituar.

Jo si nje ushtar besnik i partise, sic e etiketon(te) dikur apo edhe sot ndonje nga “miqte” e tij, por si nje politikan qe i nenshtrohet vullnetit te forumeve politike te subjektit qe militon, kur edhe ato vendime jane te padrejta dhe e cenojne direkt, Arbnori vazhdoi te qendronte ne pritje te nje kerkese per te dhene kontribut sic edhe deri me 3 korrik 2005. Me konstituimin e Kuvendit te ri dhe me pas me krijimin e qeverise se re te kryesuar nga Berisha, natyrshem Arbnori priste te thirrej per te vijuar kontributin e dhene. Ne kete periudhe, ne tryeza te shumta shihej me shume skepticizem nje ide e tille, teksa nga Tirana, jo vetem ai por edhe te aferm shigjetoheshin tashme “nga te medhenjte” ne pushtet dhe me poste. Nga ana tjeter, kujtohej shpesh edhe deshtimi i Arbnorit si kandidature per president konsensual ne vitin 2002, teksa mazhoranca e asaj kohe shprehej e gatshme, ndersa pengesat me te medha i vinin nga lidershipi i PD-se ne ate kohe, pas 3 korrikut 2005 ne pushtet.

Askush nuk ka as dyshimin me te vogel qe Arbnori kerkonte te ishte pjese e qeverise. Askush nuk dyshonte se arbnori donte ndonje post shume rilevant ne nje nga pozicionet e larta, mbase edhe kushtetuese. Ashtu sic u fol, ai do te ishte i kenaqur dhe i lumtur qe te merrte postin e ambasadorit te Shqiperise ne Vatikan dhe kur edhe ky post, iu dha nje personi tjeter (edhe ai shume i nderuar!), Arbnori mori goditjen perfundimtare jo vetem politike. Hamendjet per nje sabotim te shendetit te tij ne Itali, pas operacionit te pare me sukses ne zemer, po zene perhere e me shume hapesire edhe pse personalisht, me duket e pabesueshme qe politika te shkoje deri ne ate pike. Por politika dhe vecanarisht mazhoranca aktuale, eshte vrasese ne kuptimin figurativ, te personalitetit dhe te aftesive te treguara nga Pjeter Arbnori. Me pas, nuk ka shume rendesi nese ai vdiq nga injektimi i nje shiringe me ajer ne vena (nje alternative qe e kam degjuar ne tryeza), apo nga merzia qe e kaploi pasi njerezit me te cilet luftoi e punoi per 16 vite e lane ne rruge, pikerisht teksa alternativa e djathte erdhi ne pushtet pas 8 viteve….

Kush e dha urdherin per nisjen me urgjence te helikopterit drejt Italise? Eshte nje pyetje qe vlen 10 milion dollare, por qe akoma nuk po merr nje pergjigje. Prej ketu mund te shtjellohet fare mire edhe vdekja e dyte (a)natyrale e mistershme e Gramoz Pashkos, padyshimin me te vogel, nje nga ekonomistet me te mire shqiptar, potencial intelektual por edhe politik i rikthyer ne gjirin e PD-se qe e krijoi pas nje ndarjeje mjaft te gjate kohore. Fabula eshte sa e pabesueshme, aq edhe intriguese per nje “triller” me metrazh te gjate. Teksa shetiste ne breg te detit ne Himare apo po peshkonte, ai ka rreshqitur ne uje, pa patur asnje njeri prane. Njeri version, eshte se ka perplasur koken duke rene, ndersa varianti tjeter, eshte se pasi ka pesuar nje infrakt, ka rene ne uje. Me pas eshte perplasur nga njerez qe kerkonin ta nxirrnin ne breg. Edhe ketu, si goditje e pare, si ne rastin e Arbnorit, eshte nje infrakt apo parainfrakt, por qe gjithsesi lidhet me zemren e njeriut. Identikisht si ne rastin e Arbnorit, ka edhe nje seri te dyte. Pas 10 minutave, Pashko eshte gjetur i gjalle dhe ne gjendje kome, eshte drejtuar me shpejtesi per ne Spitalin Ushtarak te Tiranes. Aty i jane bere vizitat e nevojshme dhe eshte vendosur dergimi ne Itali me urgjence per nje kurim me special. Duhej qe transportin ta bente nje helikopter i Ministrise se Shendetesise, por nuk kishte aftesi per udhetim naten. Me pas, vihet ne sherbim nje helikopter qeveritar, me te cilin vetem dy ore me pare, ishte kthyer nga Pogradeci, kryeministri Berisha. Pas tragjedise, rezultoi se edhe ky helikopter nuk i plotesonte kushtet per te udhetuar naten. Gjithsesi, dikush dha nje urdher misterioz per nisjen urgjent te helikopterit drejt Italise. Ne oren 22.22 te nje dite te zakonshme, kontaktet me helikopterin u shkeputen dhe qe prej asaj kohe, nuk ka asnje lajm. Pashko dhe i biri, si dhe 4 persona te tjere, konsiderohen te humbur.

Fillimisht u tha se ishte nje mot i keq- i pergenjeshtruar nga ministri Mediu, me pas u tha se faji ishte njerezor- i pergenjeshtruar nga ministri Olldashi dhe me pas u tha se fati u tregua i pameshirshem- nga kryeministri Berisha. Ndersa keto dite, po flitet per nje shperthim te helikopterit ne ajer dhe shkak ishte nje infrakt i pilotit. Vertete e cuditshme, por ne skene dalin serish problemet me zemren, ndersa duhet pranuar se jeta e presidentit, kryeministrit dhe autoriteteve te tjera, paskesh qene e rrezikuar vazhdimisht, pasi pilotet legjendare nuk paskan qene mire me shendet(?!).

Hamendjet jane te shumta, por sipas gjasave, ne kushtet e mungeses se nje kutie te zeze te helikopterit, por edhe mosgjetja e mbetjeve te tij, te bejne te mendosh se e verteta nuk do te zbardhet kurre. Edhe nese gjendet dhe shpallet publikisht kush e dha urdherin e nisjes, jo vetem qe te humburit nuk do te kthehen me, por sejcili mund te justifikohej se deshiren e madhe per te shpetuar nje jete njeriu!

Une kam nje tjeter mendim, edhe pse thjeshte ne formen e hipotezes. Helikopteri qeveritar, ishte vene ne shenjestren e dikujt, i cili kerkonte te godiste nje nga kreret e shtetit qe perdornin “Bell 222”, ose duhej qe ndonjerit prej tyre ti jepej nje sinjal, nje mesazh, nje paralajmerim. Nuk eshte hera e pare qe kane ndodhur keto ngjarje, sic edhe na tregon historia boterore ne shekuj, duke na lene edhe shprehjen “Koke turku”. Hamendjet e tjera, per nje eleminim te parapergatitur, te deshtuar ne brigjet e Himares dhe te perfunduar ne detin Adriatik, edhe pse lidhen me nje ripozicionim te ri te pritshem te Pashkos, per mendimin tim nuk qendrojne. Me sakte nuk dua ta besoj se politika shqiptare ka arritur deri ne ate pike….

Shoqeria njerezore ka njohur dhe do te njohe vrasje te pazbuluara ndonjehere. Edhe per vdekjet (a)natyrale, mund te thuhet e njejta gje. Arbnori dhe Pashko, futen ne kete grupin e fundit, edhe pse e verteta thuhet se vonon, por nuk harron. Por kur ne mes qendron nje det i tere, si ai Adriatik, prej nga u kthye i vdekur Arbnori dhe ku humbi ne te njejten gjendje Pashko, e verteta eshte veshtire te zbulohet. Mbase nuk ka as edhe deshire per tu zbuluar! Ketu mund te futemi ne historine e Romes moderne, ku gjendet gjithmone nje Brut!

Blerti DELIJA

Kur tërbimi të kap për hunde

Nga ALBERT VATAJ

Jeta parlamentare shqiptare mësohet të ketë hyrë në një rrugë pa krye. Përkeqësimi i situatës ka tejkaluar çdo limit. Opozita nuk ka zgjedhur bojkotin për të shprehur qëndrimin e saj kundër mekanizmave të zaptimit të KQZ-së nga mazhoranca, të paktën kështu pretendojnë të majtët. Ajo që ndodhi në Parlament nuk merr përsipër të tregojë një tjetër fytyrë të ligjvënësit shqiptar. Zallamahia, grushtet dhe sharjet me libër shtëpie, janë bërë tashmë një rrjedhojë logjike e punimeve të këtij institucioni të zgjedhur nga shqiptarët. Opozita e përfaqësuar nga një tufë mistrecash, (se gansterët dhe halabakë, se ata kanë norma burrërie të mos i vërsulen një gruaje si hienat mbi ngordhësirën) rrijnë si me gjysëm bythe në ndejtoret e Kuvendit dhe me gjysmën tjeter e lënë në gadishmëri, që sapo ndonjëri prej sojit të tyre luan bishtin ato vërsulen në këmbë. E ç’bëjnë në këtë rast, lind pyetja? Se sa trima janë, këtë as se duet ta marrim në konsideratë. Nuke kanë trashëguar dhe as nuke guxojnë të gjenerojnë burrëri apo forcë argumenti të të vërë më shpatulla pas murit.

Kulmin mistrecëria e ajtë e ka mbërritur seancën e ditës së premtë. Kësaj here kanë qënë petritët e LSI-së, të cilët kanë bërë gangsterin, të mbështetur në të gjithë sektorët e ofensivës së tyre të burracakërisë edhe nga socialistët, e tipit të Mus Ulqinakëve. Të gjithë shqiptarët për fatin e keq panë drejtpërdrejtë atë që të zgjedhurit e tyre bënë. Tërbimi I pjellës së selisë rozë, metistët, nuk kishin mëshirë as për vazot e luleve decorative pas panelit të qeverisë, në Parlament. Në këtë rast askush nuke ka kohë të mendojë, se si u agravua situate që precipitoi në gjeste të tilla. Pakkush nga qytetarët e di se strumbullari I gjithë kësaj është Presidenti I Republikës, Alfred Moisiu, I cili u’a dha socialistëve kandidaturën e KLD-së për anëtarin e Komisionit Qendror të Zgjedhjeve. Dhe mazhoranca duke e konsideruar këtë si një sfidë, ose më saktë si një qorrsokak ku tentonte ta fuste Alfredua me minorancën KQZ-në dhe vendimmarrjen në këtë institucion të rëndësishëm zgjedhor, ofrojnë në Kuvend kandidaturën e tyre nga partitë e vogla të mazhorancës. Gracka ku e gjen vetën politika shqiptare është një mundësi e përkeqësimit të mëtejshëm të klimës, që pikënis me banditizmin metist në seancën parlamentare të së premtes, për të vijuar me ndërtimin e strukturave të vitit ogurzi të 1997 nga ana e opozitës.

Ende nuke I dihet se deri ku mund të rrugëtojë kjo katrahurë politike, por kjo në një farë mënyre ishte e pritshme. Kjo për vetë faktin se opozita që me “Zogun e Zi” po akumulon dhe po peshkon raste për t’u ndërsyer. Morali I gjithë kësaj është amorali. Qëllimet personale të disa eksponentëve të majtë është kthyer në një makineri që është vërsulur në të sotmen shqiptare. Edi Rama kërkon me të gjitha mjetet të fshihet pas këtij apokalipsi politik të rehabilitojë vetveten e penalizuar nga abuzimet e mëdha me fondet publike. E keqja e kësaj është se në këtë lojë e gjejnë veten Presidenti I Republikës, ai që nuke resht së kërkuari racionalitet, vetëdije politike dhe mature, ndërkohë që ai është vetë proverbi: “ngrihet nëj I marrë e hedh një gurë në lum, 100 të mençur hidhen dhe se nxjerrin”. Në batak është edhe kreu I Lëvizjes Socialiste për Integrim, Ilir Meta, parimet për të cilat ai u divorcua me PS I ka shkelur me të dy këmbët. Zoti e dhëntë që në këtë çmenduri, të urtët të gjejnë vendin e tyre, jo nën hije, porn ë vijën e parë të frontit, të sjellin alternative dhe të hullisin drejt normalitetit jetën parlamentare dhe veprimtarinë politike të dy kampeve. Shanset janë të pakta. E pamundur mbetet dhe ikja nga kjo rrugë pa krye.

Politika e korbave

As varret e hapur, as shpirtrat që prehen në fund të detit, as lotët e nënave, as pikëllimi dhe keqardhja kolektive e një populli, askurrkiametin nuk ndalë gjuhët e helmëta të një politike për të kthyer tragjedinë në një front të të bërit opozitë. Kjo është dëshmia më e turpshme që ka mundur të bëjë vaki në një shoqëri civile. Për më keq, kur kjo lukuni dhe isoja e kësaj kuje nuk ka të ndalur.

Ndërsa Adriatiku është kthyer në një arenë makthi, torture dhe padurimi, e ndërsa gjashtë jetet dirgjen në tabanin e këtij përbindëshi të pamëshirë, një tjetër fatkeqësi ka pllakosur në të sotmen shqiptare. Politika e majtë po përdorë të gjithë kapacitete e saj për ta shfrytëzuar fatkeqësinë e pesë familjeve të tragjedisë në një politikë opozitare korbash. E majta, porsi korbat që i vijnë kundruall vdekjes, edhe ata ngulmojnë të gjejnë krisje në këtë fatalitet të fatit, për t’i konvertuar në armë, me të cilat të bëjë ofensivë efikase ndaj qeverisjes. Askund, askurrë, vetëm këtu si akurrkund tjetër, vdekja, fatkeqësia, fati i hidhur të përbëjnë ushqim për kësi lloj korbash. Ndërsa familjet presin nga ora në orë, nga dita në ditë të mësojnë diçka për vendndodhjen e mundshme të të dashurve të tyre në fund të Adriatikut, ata që dje i qanë dhe ndanë dhimbjen më familjarët e të zhdukurve, nga ora në orë, nga dita në ditë rrëmojnë e sajojnë turli lloj mjetesh për t’i ndërsyer pushtetit. Përkthimi i gjithë kësaj është se shteti i dërgoj fatet e tyre drejt një fundi fatal. Një monstruozitet i tillë nuk dëshmon asnjë lloj morali politik apo njerëzor, për më pak qytetari. Ata nuk mjaftohen me vdekjenhumbjen e gjashtë personave. Ata nuk ngopen as me torturën e pafund të shtetit për t’i gjetur trupat, sikurse nuk do t’u mjaftonin më keq se kaq që të tregonin pak humanizëm. Politika opozitare e tyre nuk është as më shumë e as më pak se një rrëmim i vazhdueshëm në plagët lënguese të dhimbjes tragjike që ka pllakosur këto familje nga pamëshira e fatit. Hetimi nga ana e të majtëve, rreth dorës vrastare të shtetit, për këtë fatkobzi, siç vërtiten ta nënquajnë ata këtë lojë turpi është një shërbesë që i bëjnë shpërbërjes totale të moralit të tyre. Duke mos u ndalur para asgjëje për të mbërritur në qëllimet e tyre, ata viktimizojnë të drejtën ë çdokujt për të shpresuar se ky vend do të ketë një ditë një klasë politike morale, qytetare, humane dhe të denjë për progres. Të luash më këtë tragjedi është pjesëmarrje në krim, pavarësisht se ata kanë marrë anën e atyre që duan të zbardhin çdo sekondë të asaj natë të zezë që gremisi gjashtë fate njërëzore në fundin e detit. Kjo politikë korbash kurrsesi nuk mund të jetë një oponencë, për më tepër një rol pozitiv në tabanin e këtij fataliteti. Fati ishte i pamëshirë me jetët e atyre fatfikurve, por bëhet edhe më i pamëshirshëm kur këtë e përdor si një kartë të lojës politike. Asnjëri prej atyre që jeta e tyre u shua papritur dhe në emër të shpëtimit të jetës nuk është fajtor, sikurse përgjegjësia e fajit nuk është pjesë as e atyre, të cilët nisur nga dëshira e mirë dhe humanizmi i rrugëtuan ata drejt rrugës pa kthim. Le t’i lëmë shpirtrat e tyre të prihen të qetë në fatin e tyre, në fundin e detit, e familjet lë t’i mbushim me shpresë se shumë shpejt do të kenë një varr për të dashurit që humbën në këtë fatkobzi. Kjo ka një fund, duke i vënë kapak kësaj politike korbash që vijon opozita të bëjë.                         Redaksia

Bajraktarizëm, fise e klane, synime ndarëse edhe për gjuhën!

Në sistemin e ri të pluralizmit politik, social-ekonomik dhe arsim të vendit, veprimet dhe roli i individit për gjuhën e folur dhe të shkruar po fitojnë gjithnjë vlera të reja. Po bëhen përpjekje që çdo individ të luajë rolin e vet dhe të zërë vendin që i takon në shoqërinë e sotme shqiptare.

Pak muaj më parë, në gazetën “Mësuesi”, profesori i nderuar i gjuhësisë shqiptare dhe mbarë diasporës, Gjovalin Shkurtaj, thoshte: “Mjaft më me kritika të paadresuara: Shpifja vijon të jetë nën trysninë e shkruesve dhe folësve të pakujdesshëm. Ka ardhur koha që normëshkelësit të përgjigjen për dëmin që i shkaktojnë gjuhës shqipe. “Malli” për fjalët e panevojshme është bërë  ndër ne si një sëmundje ngjitëse që po merr përmasat e një epidemie gjuhëvrasëse”.

Me trazirat e mëdha që ka përballuar Shqipëria dhe me nivelin kulturor që ka trashëguar, kjo është një periudhë e mjaftueshme.

Është me vend që t’u drejtohemi strukturave të gjuhësisë së sotme me pyetjen: “Ku ka ngelur zbatimi i shqipes ndër ne?” Vetë pyetja e shtruar për reflektim flet për një studim madhor të kësaj fushe ndër ne, që do përsëri kohë dhe hapësirë në shumë rrafshe të jetës së përditshme. Gjuha standarde nuk është një parlament ku secila krahinë përfaqësohet me të dërguarin e vet, gjuha standarde është madhësi kulturore që krijohet nga lëvruesit e saj në rrethana të caktuara dhe formohet nga gjuhtarët, duke përzgjedhur nga tërësia e formave ekzistuese, ato që prestigji i lëvruesve i ka përhapur më shumë gjuhën e shkrimit dhe që pajtohet më mirë me vetë ecurinë e zhvillimit historik të asaj gjuhe. Kjo fushë e gjuhës standarde do përgatitje dhe impenjim më të madh nga intelektualët në përgjithësi dhe nga mësuesit e gjuhës dhe të letërsisë në veçanti. Pra, ndjenjë e pasion për të, moral e dashuri të lartë dhe mbi të gjitha respekt e vlera të mëdha për këtë thesar ndër të parët dëshmues të dallimit kombëtar.

E parë në këto faktorë, të cilët duhet të njihen mirë, ngase kjo fushë e dijes është shenja e parë dalluese e veçantisë kombëtare. Ka ecur tepër ngadalë në rrjedhë të historisë sonë, qoftë në fushën e konsolidimit të alfabetit, qoftë në rrafshin e njehsimit të gjuhës gjithëkombëtare kemi kapërcyer shumë shekuj përpjekjesh të këtij kombi, për t’i vënë këto në themelet e duhura e të shëndosha të cilat qëndrojnë në ditët e sotme. Por për këto piketa ndërtimesh, të këtyre fushave gjuhësore është derdhur shumë gjak dhe është paguar shumë shtrenjtë nga stërgjyshërit e gjyshërve tanë.

Këtu e njëqind vjet më parë, Xhuvani thoshte hapur për daljen në dritë të një gjuhe letrare të njësuar, pra të krijuar mbi baza të shëndosha letrare. Ai mbetet burrë i madh i këtij kombi me që e me nam të madh në fushën e dijes gjuhësore. Por puna e këtij dhe shumë xhuvanëve të tjerë të gjuhësisë shqiptare i kanë dhënë, i japin kombit në fushën e dijes dhe të urtësisë po ç’e do namin dhe këshillat e tyre nuk janë të kapshme dhe të rrokshme tek disa intelektualë, politikanë, mësues të gjuhës, punonjës të medias së folur dhe të shkruar, të cilët po i fusin brirë gjuhës së sotme të njësuar.

Prof.Xhuvanit nuk i vinte fare rëndë që t’i shtrijë dorën për punën e madhe që kishin bërë në gjuhë e për gjuhën dy vëllezërit, Naimi dhe Samiu. Edhe Noli me urtësinë që e karakterizonte për vlerat njohëse të gjuhës së kombit pati thënë: “Lëvizja për të ngritur gjuhën shqipe në shkallë kombëtare nisi në toskëri”. Shih D.Agollin në “gjuhën e Nolit”, Tiranë 1999. Këta dy dijetarë të mëdhenj, Xhuvani, siç dihet i takonte të folmes veriore, ndërsa Noli i përkiste të folmes jugore, por këta nuk vuanin nga bajraktarizmi as nga fise e klane shqiptarësh, të cilat nuk i kapërcyen për t’u mbajtur kombi i patundur vetëm në sajë të gjuhës së njësuar për të cilën edhe ballafaqohemi sot aty-këtu me telashe dhe shpesh herë edhe me synime ndarëse. Duke lexuar mediat e sotme, revista e tekste të fushave të ndryshme “njeriut të ndershëm i bëhet sikur gjuha e sotme letrare standarde e përcaktuar këtu e 35 vjet më parë ka mbetur vetëm në letër, nuk ka arritur ngritje të duhur cilësore siç duhet të kishte”. Kërkojmë të sjellim ndihmesën tonë të çmueshme edhe në kritikën e gabimeve e lajthitjeve e shkronjave vulgare gjuhësore që manifestohen tek disa prej folësve, gazetarëve dhe politikanëve.

Ajo, që të shqetëson janë kresat zyrtare që përgatiten çdo ditë me mijëra nëpër administratat publike e jopublike, në institucionet arsimore shkencore e kulturore, ku shumë prej tyre paraqiten me plot gabime gjuhësore. Mendojmë që brenda një ministrie, dikasteri të punësohet një specialist i gjuhës apo redaktor letrar, i cili do të korrektojë apo redaktojë shkresat zyrtare. Lexuesit tanë duhet të jenë të bindur, se gjuha shqipe është një institucion dhe mosrrespektimi i këtij institucioni duhet të shoqërohet me masa penalizuese. Por ana tjetër e këtij shqetësimi duhet të shoqërohet gjithnjë me një propagandë ofinamike, ku vetë gjuha amtare të vlerësohet në maksimumin e kërkuar, ku studimet mbi shpifjen letrare të zënë vendin e merituar. Si ia bëri Naimi i madh që si gjen dot as një barbarizëm në veprën e vet. Po Noli, që mori guximin dhe solli në shqip edhe Servantesin, edhe Shekspirin, edhe Khajamin? Po Konica, Kuteli, Poradeci, Xoxe, Agolli e Kadareja etj. Këta mjeshtra të fjalës e gjetën të pat harruar arën e fjalës, ama fjala u ndrit në fjali, në prozë e në poezi. Shëndoshje e mbrojtje mund të bëhen me masë të prekshme energjike prej mendjesh që mendojnë tamam shqip e prej zemrash që rrahin shqip. Gjuhën shqipe e kemi ndër më të vjetrat e më të mëdhatë e kontinentit, për të mos përmendur një vlerësim të të madhit Kadare që e rendit ndër dhjetë gjuhët më të rëndësishme të rruzullit. Në Shqipëri gjuhësia krahasimtare ka pasur arritje me vlera të mirfillta shkencore dhe gjithnjë gjuhëtarët tanë të nderuar kanë hedhur dritë në raportet e shqipes me gjuhët e tjera. Studimi i shqipes, përveç interesit shkencor është lidhur ngushtë me interesat tona kombëtare. Qëndrojmë para një fakti shumë të bukur, shumë interesant, që jo vetëm gegërishtja, por edhe e diasporës, sidomos ajo e Arbëreshëve të Italisë, tek e cila në mes shumë barbarizmave latine dhe greke gjenden thesare të vërtetë, format më të vjetra të shqipes, të cilat duhet të rigjejnë vendin e tyre në fjalorin e gjuhës së sotme shqipe, nga ku janë zbuluar me dhunë tridhjetë e ca vjet më parë, në mënyrëqë të rizënë vendin e merituar në gjuhën e kultivuar shqipe. Këtu kujtojmë përpjekjet 40-vjeçare të prof.Shkurtaj si njeri pasionant, intelektual me interesa të gjera shkencore, si studiues dhe hulumtues të gjuhës shqiptare në përgjithësi dhe të Arbëreshëve të Italisë në veçanti.

Por krahas interesimit maksimal, që po bëjnë gjuhëtarët tanë në përgjithësi, kemi tek disa të tjerë mungesë të predispozimit, ku ka arsye të njohura të vjetra politike, por nuk duhet harruar dhe nënvlerësuar dhe ndikimi që ka patur dhe do të kishte një afrim më i madh i rolit të gjuhës tonë dhe vendit dhe në aspektin më preferik të asaj, atë komercial, pasi një afrim i tillë do të thoshte një kthim të vëmendjes së botës mbarë drejt shqiptarëve dhe Shqipërisë. Këtu, të vijnë ndërmend perifrazimi i të madhit Konica: “O Zot ruaje gjuhën shqipe nga shqiptarët! Amen!”

Të shqetëson aktualisht fakti se tepër shikues në njoftimet apo përshëndetjet televizive që bëhen. Shumë prej këtyre njoftimeve paraqiten me gabime drejtshkrimore. Pra, kemi të bëjmë me një shqipe të shpartalluar. Shikon materialet e llojeve të seminareve, janë të mbytura nga fjalët, Curricul, cv, verb, arketip, cllaster, brainstorming, insert etj. Duket sikur bëjnë çdo sforcim për të gjetur një fjalë të huaj në vend të shqipes. Pse? Nuk ka mundësira shqipja e sotme për dijet e tyre të pafundta? Të vijmë pastaj tek politikanët. Edhe më i pakulturuari dhe më dallkauku nga deputetët e këtyre 15 vjetëve do të gërmojë e do të gjejë ca fjalë që nuk i ka fjalori i shqipes dhe do t’i zbrazë në forume e mbledhje.

S’mund të themi të mos përdoret fjala e huaj, kur ajo është më përfaqësuese se sa fjala shqipe, as të fjalorit teknik ndërkombëtar, ku shpesh përdoret në sesione e konferenca shkencore. Duhet të mbizotërojë mirëdashja. Vallë kemi kujt t’i drejtohemi?! Kemi armatën e madhe intelektuale dhe jo pseintelektuale (pasi këta të fundit janë ata që po vrasin çdo ditë gjuhën dhe kulturën tonë të folur dhe të shkruar). Ka krijues të rinj, ku vihet re prirje për të eksperimentuar në poezi. Po përdorin një gjuhë të kamufluar për të qenë sa më modernë, ku në fakt nuk po sjellin asgjë të re përveç hermetizmit të saj, si shmangie flagrante një norme të njësuar letrare, ndërtime sintaksore jashtë natyrës së shqipes dhe mbi të gjitha përzierje amorfe të stileve të saj etj. Kujtojmë këtu ligjin francez, i cili është një ndër më të rreptit në këtë fushë. Por nuk mbetet pas as ligji rumun, dëshirojmë një kohë të shpejtë të gjejmë zbatim edhe një ligj shqiptar. Kushtetuta ka garantuar respektimin e gjuhës shqipe, por fatkeqësisht kjo ide deri tani nuk është mbështetur në ligje masa të rrepta administrative. Është përfolur këtu e dy vjet më parë për një ligj, që parashikonte të gjitha llojet e penalizimeve.

Gabimet drejtshkrimore, më shumë se sa snobizmit, po i adresohet një pragmatizmi të patolerueshëm, që po bëhet në shkolla dhe në institucionet shtetërore dhe private.

Të gjitha këto, po bëhen në kurriz të gjuhës letrare kombëtare shqipe. Gjuha shqipe me institucionin e saj të gjuhësisë është një institucion nga qytetarët shqiptar me ligjet e saj përkatëse detyrimisht kërkohet të shoqërohet me masa të rrepta penalizuese, që duhet të nisin me gjoba në shkollë e deri në heqje liçenciale në administratat publike e private. Kërkojmë mesazh shkencor, ndërgjegjësim gjuhësor e tërë shoqërisë së sotme shqiptare, duke kërkuar zbatimin me rreptësi shkencore atdhetare të normës së njësuar letrare shqipe, si një vlerë shënuese dhe kualifikuese, duke filluar nga nxënësit, studentët, mësuesit e pedagogët, media e shkruar dhe elektronike, në administratën qëndrore e lokale etj.

Secili sipas mundësive dhe vendit ku punon e jeton të japë ndihmesën e tij, pra me gojë e me shkrim, me protesta të kulturuara. Veç të japë. Dhe atëherë institucionet tona shkencore e gjuhësore dhe bashkë me ta edhe shteti mund të tundet. Dhe krenaria e një kombi, gjuha dhe kultura e tij mund të shpëtojë pa u asfiksuar.

Po mësimdhënia e gjuhës shqipe në shkollat tona, ka nevojë për një trajtim të ri? Mendojmë se ka probleme emergjente në kuadrin e përdorimit të metodave, strategjive dhe teknikave që kërkojnë ta shoqërojnë atë. Kësaj lënde i ka ardhur koha për përparësi, për gjetjen dhe përdorimin e saj më efikas të mësimdhënies dhe mësimnxënies së saj në shkolla. Lënda e gjuhës kërkon ndryshime kurrikulore, studim dhe thellim të mëtejshëm në mësimdhënien e gjuhës në shkollat e mesme e shoqëruar me një formim sa më shkencor e gjuhësor të mësuesve të ardhshëm në universitete dhe ajo që të shqetëson sot është ngritja e kulturës gjuhësore të nxënësit në shkolla, që me keqardhje të lënë për të dëshiruar. Shpresojmë se edhe autorët e teksteve e programeve të gjuhës shqipe do të jenë partizanë të progresit, gjithnjë për përmirësim dhe ndryshim të pandërprerë. Shkurt për lëndën e gjuhës shqipe presim gjithnjë ndryshime të pritshme dhe brenda kornizave kurrikulare.

FRAN GJOKA, JETMIR DELAJ